DİREKT MALİYET SİSTEMİ
VARIABLE COSTING
Mamul maliyeti hesaplanırken sadece değişken maliyetlerin hesaba katıldığı maliyetleme sistemidir. Satış fiyatı ile değişken maliyet arasındaki fark sabit maliyetleri karşılama payıdır. Mamulü üretip üretmeme veya fiyatlandırma kararlarında değişken maliyetler önemli rol oynar.
Ø Değişken maliyetleme sistemi mamul maliyetlerine sadece değişken maliyetleri yükler.
Ø Sabit maliyetler üretim miktarıyla ilgili olmadığından üretim maliyeti dışında bırakılır.
Ø Sadece değişken maliyetlerin hesaba katılması sebebiyle kısmi maliyet sistemidir.
DEĞİŞKEN MALİYETLER:
Direkt Hammadde ve Malzemeler
Direkt İşçilikler
Değişken Genel Üretim Giderleri
Endirekt Hammadde Malzeme
Endirekt İşçilikler
Elektrik
Yakıt
Sigorta (Malların)
Tamir Bakım (Makinaların) gibi masraflardan oluşmaktadır.
SABİT MALİYETLER:
Kira Giderleri
Sigorta Giderleri
Amortismanlar
Yönetim Ücretleri
Finansman Giderleri
Genel Yönetim Giderleri (Kırtasiye, telefon)
İdari kısım elektrik giderleri
İdari kısım yakıt giderleri
Tamir Bakım (Binaların) gibi masraflardan oluşmaktadır.
MALİYET HACIM KAR İLİŞKİSİ
(COST-VOLUME PROFIT ANALYSIS)
BAŞABAŞ NOKTASI
(BREAKEVEN POINT)
Başabaş Satış Miktarı= Sabit Maliyetler / Katkı Payı
(BREAKEVEN POINT= FIXED COSTS / CONTRIBUTION)
Katkı Payı = Birim Satış Fiyatı- Birim Değ.Maliyet
(CONTRIBUTION PER UNIT= SALES PER UNIT – VARIBLE COST PER UNIT)
Başabaş Satış Tutarı = Sabit Maliyet / Katkı Oranı
(BREAKEVEN POINT FOR SALES= FIXED COSTS / CONTRIBUTION RATIO
Katkı Oranı = (Satış Fiyatı-Değ.Maliyet)/Satış Fiyatı
( CONTRIBUTION RATIO = (SALES-VARIBLE COSTS)/SALES
ÖRNEK:
Birim satış Fiyatı: 5 000 TL./b
Birim değişken Maliyet: 3 600 TL./b
Toplam Sabit Maliyet: 1 260 000 TL.
Üretim Miktarı: 1 000 Adet olduğunu varsayalım.
Bu durumda:
Katkı Payı: 5 000 - 3 600 = 1 400 TL./b
Katkı Oranı: 5 000 – 3 600 / 5 000 = 0,28
Başabaş Noktası (Miktar) : 1 260 000 / 1 400 = 900 Adet
Başabaş Noktası (Satış Tutarı): 1 260 000 / 0,28 = 4 500 000TL. olarak hesaplanacaktır.
Gelir Tablosunu düzenleyecek olursak:
BRÜT SATIŞLAR 5 000 000
SATIŞLARIN MALİYETİ 3 600 000
Direkt Hammadde Maliyetleri
Direkt İşçilik Maliyetleri
Değişken GÜG
KATKI PAYI 1 400 000
FAALİYET GİDERLERİ 1 260 000
Sabit Genel Yönetim Giderleri
Sabit Pazarlama Satış Giderleri
Sabit Genel Üretim Giderleri
Finansman Giderleri
DÖNEM KARI 140 000
Şeklinde olacaktır.
DİREKT MALİYET SİSTEMİNİN ÜSTÜNLÜKLERİ:
Ø Gerekli bilgiler ayrı hesaplamaya lüzum kalmadan elde edilir.
Ø Stok değerinde sabit maliyet hissesi olmadığından stok değişmesi kar veye zararı etkilemez.
Ø Gelir tablosu yöneticinin düşünce tarzına daha uygundur.
Ø Sabit maliyetler gelir tablosunda ayrı bir kalem olarak görülür ve dikkati çeker.
DİREKT MALİYET SİSTEMİNİN EKSİKLİKLERİ:
Ø Sabit masrafları ayırmak oldukça güçtür.
Ø Fiyatlandırma politikalarında sabit maliyetleri göz önünde bulundurmak gerekir.
Ø Sadece değişken maliyete göre mal satış karının hesaplanması brüt karı yüksek gösterip fiyat indirimine zorlayabilir.
Ø Stoklar düşük değerle gösterilmiş olur.
SABİT GÜG nin mamullere dağıtılması:
İşçilik saatine göre:
SABİT GÜG / TOPLAM İŞÇ.SAATİ = ORT.SABİT GÜG/İŞÇ.S.
OCAK 9200/[(700*1)+(800*2)]= 9200/2300 = 4 TL/İşç.S
ŞUBAT 5400/[(350*1)+(500*2)]= 5400/1350 = 4 TL/İşç.S
Üretim Miktarına göre:
SABİT GÜG / TOPLAM ÜRETİM MİK. = ORT.SABİT GÜG/ÜRET.MİK..
OCAK 9200/(700+800)= 9200/1500 = 6.13 TL/Üret.mik.
ŞUBAT 5400/(350+500)= 5400 / 850 = 6.35 TL/Üret.mik.
Satış Miktarına göre:
SABİT GÜG / TOPLAM SATIŞ MİK. = ORT.SABİT GÜG/SATIŞ.MİK..
OCAK 9200/(600+700)= 9200/1300 = 7.08 TL/Sat.mik.
ŞUBAT 5400/(400+400)= 5400/800 = 6.75 TL/Sat.mik.
VARIABLE COSTING
Mamul maliyeti hesaplanırken sadece değişken maliyetlerin hesaba katıldığı maliyetleme sistemidir. Satış fiyatı ile değişken maliyet arasındaki fark sabit maliyetleri karşılama payıdır. Mamulü üretip üretmeme veya fiyatlandırma kararlarında değişken maliyetler önemli rol oynar.
Ø Değişken maliyetleme sistemi mamul maliyetlerine sadece değişken maliyetleri yükler.
Ø Sabit maliyetler üretim miktarıyla ilgili olmadığından üretim maliyeti dışında bırakılır.
Ø Sadece değişken maliyetlerin hesaba katılması sebebiyle kısmi maliyet sistemidir.
DEĞİŞKEN MALİYETLER:
Direkt Hammadde ve Malzemeler
Direkt İşçilikler
Değişken Genel Üretim Giderleri
Endirekt Hammadde Malzeme
Endirekt İşçilikler
Elektrik
Yakıt
Sigorta (Malların)
Tamir Bakım (Makinaların) gibi masraflardan oluşmaktadır.
SABİT MALİYETLER:
Kira Giderleri
Sigorta Giderleri
Amortismanlar
Yönetim Ücretleri
Finansman Giderleri
Genel Yönetim Giderleri (Kırtasiye, telefon)
İdari kısım elektrik giderleri
İdari kısım yakıt giderleri
Tamir Bakım (Binaların) gibi masraflardan oluşmaktadır.
MALİYET HACIM KAR İLİŞKİSİ
(COST-VOLUME PROFIT ANALYSIS)
BAŞABAŞ NOKTASI
(BREAKEVEN POINT)
Başabaş Satış Miktarı= Sabit Maliyetler / Katkı Payı
(BREAKEVEN POINT= FIXED COSTS / CONTRIBUTION)
Katkı Payı = Birim Satış Fiyatı- Birim Değ.Maliyet
(CONTRIBUTION PER UNIT= SALES PER UNIT – VARIBLE COST PER UNIT)
Başabaş Satış Tutarı = Sabit Maliyet / Katkı Oranı
(BREAKEVEN POINT FOR SALES= FIXED COSTS / CONTRIBUTION RATIO
Katkı Oranı = (Satış Fiyatı-Değ.Maliyet)/Satış Fiyatı
( CONTRIBUTION RATIO = (SALES-VARIBLE COSTS)/SALES
ÖRNEK:
Birim satış Fiyatı: 5 000 TL./b
Birim değişken Maliyet: 3 600 TL./b
Toplam Sabit Maliyet: 1 260 000 TL.
Üretim Miktarı: 1 000 Adet olduğunu varsayalım.
Bu durumda:
Katkı Payı: 5 000 - 3 600 = 1 400 TL./b
Katkı Oranı: 5 000 – 3 600 / 5 000 = 0,28
Başabaş Noktası (Miktar) : 1 260 000 / 1 400 = 900 Adet
Başabaş Noktası (Satış Tutarı): 1 260 000 / 0,28 = 4 500 000TL. olarak hesaplanacaktır.
Gelir Tablosunu düzenleyecek olursak:
BRÜT SATIŞLAR 5 000 000
SATIŞLARIN MALİYETİ 3 600 000
Direkt Hammadde Maliyetleri
Direkt İşçilik Maliyetleri
Değişken GÜG
KATKI PAYI 1 400 000
FAALİYET GİDERLERİ 1 260 000
Sabit Genel Yönetim Giderleri
Sabit Pazarlama Satış Giderleri
Sabit Genel Üretim Giderleri
Finansman Giderleri
DÖNEM KARI 140 000
Şeklinde olacaktır.
DİREKT MALİYET SİSTEMİNİN ÜSTÜNLÜKLERİ:
Ø Gerekli bilgiler ayrı hesaplamaya lüzum kalmadan elde edilir.
Ø Stok değerinde sabit maliyet hissesi olmadığından stok değişmesi kar veye zararı etkilemez.
Ø Gelir tablosu yöneticinin düşünce tarzına daha uygundur.
Ø Sabit maliyetler gelir tablosunda ayrı bir kalem olarak görülür ve dikkati çeker.
DİREKT MALİYET SİSTEMİNİN EKSİKLİKLERİ:
Ø Sabit masrafları ayırmak oldukça güçtür.
Ø Fiyatlandırma politikalarında sabit maliyetleri göz önünde bulundurmak gerekir.
Ø Sadece değişken maliyete göre mal satış karının hesaplanması brüt karı yüksek gösterip fiyat indirimine zorlayabilir.
Ø Stoklar düşük değerle gösterilmiş olur.
SABİT GÜG nin mamullere dağıtılması:
İşçilik saatine göre:
SABİT GÜG / TOPLAM İŞÇ.SAATİ = ORT.SABİT GÜG/İŞÇ.S.
OCAK 9200/[(700*1)+(800*2)]= 9200/2300 = 4 TL/İşç.S
ŞUBAT 5400/[(350*1)+(500*2)]= 5400/1350 = 4 TL/İşç.S
Üretim Miktarına göre:
SABİT GÜG / TOPLAM ÜRETİM MİK. = ORT.SABİT GÜG/ÜRET.MİK..
OCAK 9200/(700+800)= 9200/1500 = 6.13 TL/Üret.mik.
ŞUBAT 5400/(350+500)= 5400 / 850 = 6.35 TL/Üret.mik.
Satış Miktarına göre:
SABİT GÜG / TOPLAM SATIŞ MİK. = ORT.SABİT GÜG/SATIŞ.MİK..
OCAK 9200/(600+700)= 9200/1300 = 7.08 TL/Sat.mik.
ŞUBAT 5400/(400+400)= 5400/800 = 6.75 TL/Sat.mik.