Devlet Bütçesi ÜNİTE 4 VE ÜNİTE 5

BospHoruS

Özel Üye
Katılım
21 Tem 2008
Mesajlar
639
Tepkime puanı
1
Puanları
0
Şehir:
İstanbul
Ünite 4
Bütçe sistemleri
Torba (lump-sum) bütçeleme: En basit bütçeleme sistemi ”lump-sum” veya “torba bütçe” olarak adlandırılır. Torba bütçelerde oldukça geniş hizmet kategorileri vardır. Ve bunlara verilmiş ödenek bulunur. Örnek bütçeler eğitim, sağılık, savunma gibi geniş kapsamlı kategorilere ayrılmıştır.
Torbalama sisteminin belirli üstünlükleri vardır öncelikle hazırlanması oldukça kolaydır. Bütçe basit tutuldukça yasama ve yürütme organları arasındaki fikir ayrılıklarını çözmek kolaylaşır. İkinci üstün tarafı dikkatlerin ayrıntılardan ve dar kapsamlı konulardan daha geniş konulara geçmesi.
Eleştirileri ise: Öncelikle harcamaların nelere yapıldığını bulmak zordur. İkinci olarak yapılan harcamaların etkilerini öğrenmek zordur. Örn: ödemelerin kullanımı katlanılan maliyete değiyor mu? Sorusuna yanıt verilememekte. Bir diğeri ayrıntıların bu bütçeleme sisteminde bulunmaması Bürokrasiye çok geniş takdir yetkisi vermektedir. Son eleştiri ise sosyal önceliklerin belirlenerek farklı programların bu önceliğe göre koordinasyonun sağlanmasının zor olması.
Kamu kesiminde kaynak kullanma süreci: Her aşaması üç farklı bütçeleme sisteminin temelini oluşturur. Bu sistemler Harcama kalemi sistemi (kla*** bütçeleme sistemi)performans bütçeleme ve program bütçeleme sisteminin temeli oluşturur.
1.)Kla*** bütçeleme sistemi: Devletin bir yıl sonra neleri satın alacağının bir listesini yapmaktır.
Örneğin: Kla*** bütçelemede kâğıt fiyatları %50 artıysa kamu kurumunun kâğıt almak için ödenek talebi de%50 artacaktır. Daha az kâğıt kullanma yoluna gidilmeyecektir.
2.) Performans bütçe sistemi: Mali yıl içinde ölçüle bilir başarılan faaliyetlerini maliyetlerini tahmin etmeye çalışır. Performans bütçe üç aşamalıdır. Birincisi: bütçeler faaliyetlere veya iş yüklerine göre sınıflandırılır. İkincisi: bu biçimde yapıldıktan sonra performans ölçümleri yapılır. Üçüncüsü: gerçekleşen maliyetlerle hedeflenenler arasındaki farklılıklar ve nedenler raporlanır.

3.)Program bütçe: Sosyal amaçlara ulaşmanın alternatif yollarını değerlendirmeye ve her sosyal fayda ve maliyetini ortaya koymayı gerektirmektedir. Programların yapılanmasında önemli olan bir konu zaman boyutunun mali yıldan(bir yıldan)daha fazla sürmesidir. Çünkü programın amacına ulaşa bilmesi için bir den daha fazla yıl gerekir.
Planlama programlama bütçeleme performans bütçe sistemi:
Ppbs‘nin temel özelliklere sistemi
1.planlamaya dayalı hizmetlerinin olması
2.planlanan amaçlara ulaşa bilmek için kamu hizmetlerinin programlar şeklinde düzenlenmesidir.
3.kamu fonksiyonel sınıflandırılması gerekir.
4.kamu yönetiminde verimliği artırması gerekir.
5.tüm analiz tekniklerini kullanarak bütçe kararlarında rasyonellik sağlamaya çalışır.
6.sistemin program çıktılarının girdilerle ve amaçlarla ilişki kurmaya çalışmasıdır.
7.iyi bir muhasebe ve raporlama özelliği gerekir.
Yatırım (kapital, sermaye)bütçesi
Yatırım bütçesinin en eski uygulama örnekleri İskandinav ülkelerinde, özellikle İsveç’te görülmüştür.
Not:”Artırımcılık” ve “Eşit dağıtım” ortadan kaldırmayı amaçlayan bütçeleme sistemi “sıfır esaslı bütçeleme sistemidir”.
Not: kla*** bütçeleme sisteminin en önemli aksaklığı “belirli amaçlara yönelik çıkarmanın imkânsız olmasıdır”.
Özet
Torba bütçeleme sistemi nedir?
Torba bütçelerde ödenekler oldukça geniş kapsamlı kategorilere göre tahsis edilir. Kategoriler biraz daha ayrıntıda her bir bakanlık veya daireye göre belirler. Bu bütçe sisteminde bakanlık veya idarenin ödeneği harcayacağı yerler konusunda bir kısıtlama yoktur. Bakanlık ve daire yöneticisine harcamaları yapma konusunda oldukça fazla takdir yetkisi tanınmıştır. Harcamaların nelere yapıldığı ile ilgili bir kısıtlama olmadığında bütçe uygulaması sonunda da harcamanın nerelere yapıldığı konusunda bilginin edinebilmesin için ciddi denetim yapılması gerekir.
Kla*** bütçe sistemi nedir?
Kla*** bütçe sistemi kamu harcamalarının denetlenmesi israfların ve suiistimallerin önlenmesini amaçlamıştır. Sisteme tamamen kamu kesiminin satın alacağı girdileri yönetmek ve tahmin etmeye çalışılmaktadır. Bir başka değişle devletin bir yıl sonra satın alacaklarını bir listesi yapılmaktadır. Kla*** bütçeleme sistemi devletin örgüt yapısına göre ödenek tahsis etmektedir. Kuruluşun yaptığı iş ve hangi toplumsal ihtiyacı karşıladığı önemli değildir. Bir daire kurulmuş ve faal ise o daireyi belirli bir ödenek ayrılması kesindir.
Performans bütçeleme sistemi: kla*** bütçede olduğu gibi kullanılan kaynaklara değil kamu kurumlarının faaliyetleri ile bunların başarmalarına göre ödenek tahsis edilmektedir. Performans bütçeleme faaliyetlerin maliyetlerini tahmin etmeye çalışır. Performans faaliyetlerin birim maliyetlerinin çıkarmaya çalıştığı için daha düşük maliyetle daha iyi hizmet üretimine olanak sağlar. Bütçe sisteminin yoğunlaştığı nokta girdilerden kaynakların faaliyetlere nasıl kullanıldığına kaymaktadır. Bunun doğal sonucu ise yöneticiler faaliyetler sonuçlarını değerlendirile bilmesi ve hesap vermelerine olanak sağlanmasıdır.
Program ve planlama programlama bütçeleme sistemleri nedir?
Program bütçeleme sistemi devletin öncelikle amaçlarını belirleyerek bu amaçlara yönelik tüm faaliyetlerini ve programını koordine etmeye çalışır.
Kamusal amaca yönelik bu faaliyetlerin programları hangi kamu kurumunun yerine getirmekte olduğuna önem vermez. Böylece farklı kamu kuruluşlarının programlarını koordine edilmesi ile kamusal hizmetler çok daha etkin bir biçimde görülecektir. Program bütçe kamu kurumlarının sosyal amaçlara olan etkilerini analiz etmeye gerektirmektedir. Program bütçe sistemi toplum refahını artırmanın nasıl ola bileceğini ve amaca ulaşa bileceğini ve amaca ulaşmak için hangi programlara ihtiyaç olduğunu belirlemeye böylece bu programlar arasında koordinasyon sağlamaya çalışır. Program bütçe aynı amaca çalışan programları birleştirir. Böylece aynı işin yapılmasında kullanılan programlar arasında bir rekabet başlar.
Birçok yazar program bütçe ile PPBS eş anlamlı kullanılmaktadır. Ancak PPBS program bütçeden daha sonra gelişmiş ve program bütçeden daha kapsamlımıdır. Daha sonra gelişmesi dolayısıyla program bütçe sistemi daha sistematik bir hale gelmiş olur. Bütçe aşaması her iki bütçe sisteminde de aynıdır. PPBS toplumsal hizmetlerin ve ekonomik kaynakların tümü üzerinde çalışırken programı bütçesi ise kamusal amaçların programlar olarak nasıl uygulamaya konulacağını araştırır.
Yeni performans bütçeleme sistemi?
Geleneksel performans bütçeleme sisteminde çıktılar ve faaliyet ön plandadır. Ancak bu çıktılar ve faaliyetler kamusal amaçlarla her zaman aynı olmayabilmektedir. Yeni performans bütçe kamu kurumlarının faaliyetlerinin ve çıktıların sonuçlarını değerlendirilir. Bu bütçeleme sistemi geleneksel performans bütçenin ve program bütçenin özelliklerini birlikte taşımaktadır. Sonuçlara odaklanma program bütçenin bir özelliği iken performans ölçüleri ve değerlendirmeleri geleneksel performans bütçenin özellikleridir. Program bütçe PPBS den ayrılan yanı kamu örgüt yapısında değişiklik yapması gerekmemesidir.
Ünite 5
Bütçelerde harcama-gelir tahminleri, politika ve program analizleri:
Harcama ve gelir tahminleri: İki ana kategoriye ayrılır.1.Kantitatif(sayısal veya nicel) yöntemler.2.Kalitatif (sayısal olmayan veya nitel) yöntemler
Nitel (sayısal olmayan, Kalitatif))yöntemler: Bu yöntem yeni programlara başlanırken veya nicel verilerin kullanımını engelleyen geçmiş verilerin yokluğunda kullanılırlar. Bu yöntemde matematik ve veriler sistematik bir biçimde çok fazla kullanılmaz, bu yüzden nitel yöntem olarak adlandırılır.
Delphi tekniği: Birden çok bütçe uzmanının görüşlerinin alınmasıdır.
Beyin fırtınası: Uzman kişilerin bir arada toplanıp ortak bir tahmin üretmelerine dayanır.
Nicel (sayısal, Kantitatif) yöntemler: yeterli derecede sayısal bilgiye sahip olduğunda kullanılır. Ve bu sayısal verilerin gelecekte de aynı biçimde devam edeceği varsayımına dayalı tahminler yapılmaktadır.
Analizlerde karar almada kullanılan ölçütler:
“Etkenlik”: Belirli bir kamu programının istenen hedef ile gerçekleşen arasındaki ilişki.
“Etkinlik”:Alternatifler arası karşılaştırmayı veya dolaylı olarak kamusal fonların özel kesime bırakılması halinde ortaya çıkacak fayda ile kamu kesimini karşılaştırır.
“Verimlilik”: Bir programda kullanılan girdi çıktı ilişkisidir.
“eşitlik ölçüsü”: kamu programından elde edilen net kazançların bireyler arasındaki dağılımı ile ilgilenir.
Zaman serisi yöntemleri: en basitinden en karmaşığına kadar geniş bir çeşitliğe sahiptir. Zaman serisi yönteminde kullanılan bazı tahmin verileri; hareketli ortalama tekniği exponential smoonting tekniği ARMA ( autoregressive and moving average) ve box-jenkins tekniğidir.
Nedensel tahmin teknikleri: nicel yöntemlerden bir diğeridir. Bu teknik tahmin edilecek değişkeni etkilediği düşünülen başka değişkenler ile istatistiksel ilişkilerden yararlanılmaya çalışılır. İki örneği, regresyon analiz ve ekonomi metrik modellerdir.
Program analiz teknikleri
a)Fayda Maliyet Analizi (Benetif cost analysis): Belirli kamu hizmetinin veya kamu yatırım projesinin sosyal faydası ile maliyetlerinin karşılaştırılması ile bir sonuca ulaşmak fayda maliyetle yapılır.
b)Maliyet Etkenlik Analizi(cost effectiveness analysis): Belirli bir kamu hizmetinin veya projesini parasal olarak ifade eder; ancak sonuçları ve projenin çıktılarını parasal olarak ölçmez. Örn: karayolu projesinde azalan trafik kazaları sonucunda kurtarılan hayat sayısını ve tasarruf edilen zamanı çıktı olarak alır.
c)Yöneylem Araştırması (işlem analizi operations research):Bir sorunun çözümünde farklı yolların sonuçlarını analiz eder. Sürekli tekrarlanan işlerdeki insan makine sistemleri ile ilişkili olarak karar alma tekniğidir. Yön eylem araştırmasının kullandığı teknikler. Monte karlo,kuyruk teorisi, oyun teorisi, doğrusal programlama
d)Stratejik Analiz: Stratejik analiz nitelikseldir. Örnek olarak senaryo yazma gösterile bilir. Yani gelecekteki olası olayların Spekülatif değerlendirmelerini yapar.
İndirgeme oranı: gelecekte vazgeçilen tüketimin bugünkü değerine ulaşa bilmesi için tüketimden çekilen paralara bir değer yüklemektir.
Özet
Bütçelerde gelir harcama tahminleri nasıl yapılmaktadır?
Kantitatif( sayısal veya nicel) yöntemler
Kalitatif ( sayısal olmayan ve nitel) yöntemler.
Nitel yöntemler: sübjektif esaslıdır ve tahmini yapan kişilerin değer yargılarına ve deneyimlerine dayanır.
Nicel yöntemler: sübjektiflikten uzak ve mümkün olduğunca objektif yöntemlerdir. Tahmin edilecek gelir veya harcama ile ilgili yeterli bilgiye sahip olduğunda kullanılmaktadır. Geçmişe ait bileğilerin gelecekte de devam edeceği düşünülerek bilimsel yöntemlerle de geçmiş verilere dayalı tahminler yapılmaktadır.
Nitel yöntemlerden ilki yargıya dayalı tahmindir kamu programları veya bazı gelir kaynakları ile ilgili geçmiş bilgi ve deneyim olmadığında kullanılır. Bir başka kullanım gerekçesi hizmetlerde ölçülmeyen faktörler bulunmasıdır. Matematiksel yöntemlerin ölçümlemediği durumlarda yargıya dayalı yöntem kullanılmaktadır. Yargıya dayalı yöntemin kullanımı kolay olduğu için ilk denenen ve diğer teknikleri kullanmak olanaksız olduğunda ise son başvurulan tekniktir.
İkinci nitel yöntem birim maliyete dayalı yöntemdir. Yöntem öncelikle tahminleri esas alacak birim maliyetleri hesaplamaya çalışmakta daha sonra ise talep edilen miktar belirlenip toplam harcama miktarı belirlenmektedir.
Nicel yöntemlerde ise: yeterli düzeyde sayısal bilgiye sahip olunduğunda kullanılmaktadır. Bu sayısal verilerin gelecekte de aynı olacağı varsayımına dayalı tahmin yapılmaktadır. Aksi taktirde daha çok nitel yöntemler kullanılmaktadır. Nitel yöntemler ZAMAN SERİLERİ ve NEDENSEL TEKNİKLERDİR.
Bu yöntemde tahmin edilecek değişkendeki geçmiş yıl verilerini ele alınıp bu verilere dayalı olarak belirlenen trendin aynen devam edeceği var sayılır ve buna göre tahmin yapılır. Yöntemde tahmin yapmak için sadece ilgili değişkenin verileri kullanılır. Zaman serilerinin kullanımlarının maliyetleri oldukça yüksek ola bilmektedir. Zaman serileri ile yapılan tahminlerde geçmiş yıllar içinde bulunan yıl ve geleceğe ilişkin verilerin görüldüğü için anlaşılması oldukça kolaydır. Nedensel tahmin yöntemi teknikleri ise nicel yöntemlerin bir diğeridir. Bu teknik tahmin edilecek değişkeni etkileyeceği düşünülen başka değişkenler ile istatistik ilişkilerini kullanarak tahmin yapmaya çalışır. İki örneği regresyon analizi ve ekonomi metrik modeldir.
Devlet politikalarının ve programlarının belirlenmesinde ve değerlendirilmesinde hangi ölçütler kullanılmaktadır?
Kamu politikalarında yapılacak değişiklikler veya yeni bir programa başlama gibi kararlar belirli ölçülere dayalı olanak alına bilir. Bunlar ETKİNLİK ETKENLİK VERİMLİLİK VE EŞİTLİK ÖLÇÜSÜLERİDİR.
Etkenlik: kamu programlarının amaçlarına ulaşma derecelerini vermektedir. Bu ölçü programın devam edip etmeyeceği programla ilgili değişiklik yapılıp yapılmayacağının belirlenmesinde kullanılır.
Etkinlik ölçüsü: alternatifler arasında karşılaşma yapmayı veya kamu hizmetleri için gerekli fonların özel kesim de bırakılması halinde ortaya çıkacak fayda ile kamu kesiminin kullanılması halinde ortaya çıkacak faydanın karşılaştırılmasını gerektirmektedir. En az kaynakla en fazla sosyal faydayı sağlayan alternatifi araştırır.
Verimlilik: kamu hizmetinde kullanılan girdi çıktı ilişkisidir. Verimlilikte programın sonuçları ve etkileri dikkate alınmaz.
Eşitlik ölçüsü: kamu hizmetinde elde edilen net faydaların bireyler arsındaki dağılımı ile ilgilidir. Bir başka değişle çeşitli açılardan kamu programının gelir dağılımını nasıl etkilediği bu ölçü yardımı ile tahmin edile bilir.
Devlet politika ve programlarının belirlenmesinde değerlendirilmesinde hangi teknikler kullanılmaktadır? Program analiz tekniği çok çeşitlidir. Yaygın biçimde kullanılan teknikleri ele alcağız. Bunlardan ilki;
Fayda maliyet analizi: bir kamu hizmetinin yatırım projesinin tüm sosyal faydaları ile sosyal maliyetlerinin hesaplanıp karşılaştırılmasını gerektirir. Bu karşılaştırmaya dayalı olarak kararla alınır. Bu teknikte faaliyetler ve faydalar para birimi cinsinden ifade edilir.
İkinci teknik maliyet etkenlik analizi: bu teknik kamu projesini parasal olarak ifade eder ancak sonuçlarını ve proje çıktılarını parasal olarak ölçemez. Kamu projelerinin maliyetlerini hesaplamak kolayken faydalarını ölçmek oldukça zordur. Maliyet etkenlik analizi bu tür durumlarda kullanılır. Bu teknik alternatif projeler arasında karşılaştırma yapamaz.
Yöneylem araştırması: tekrarlanan işlerde ilişkili olarak bilimsel yöntemlerle karar alma tekniği olarak tanımlana bilir.
Stratejik analiz: niteliksel bir tekniktir. Belirli stratejilere dayalı karar almayı gerektirir. Stratejik analiz kamu kurumlarının değişen sosyal politik koşullara uyumlarının araştırılmasında ve geliştirilmesinde kullanılabilmektedir.
 

Çevrimiçi üyeler

Şu anda çevrimiçi üye yok.

REKLAMLAR

Forum istatistikleri

Konular
17,414
Mesajlar
134,310
Kullanıcılar
90,716
Son üye
Abdullah Kara
Üst