Antikitede Sokrat Öncesi Felsefe / Anaximenes ve Anaximander

Hayatları: Anaximenes ve Anaximander Milet'tendirler. Anaximander yaklaşık olarak M.Ö. 610-546 arasında yaşadı ve aynı zamanda, Thales'in daha genç bir çağdaşıydı. Anaximenes, muhtemelen 585'ten 525'e kadar yaşadı. Yaklaşık olarak iki yüzyıl sonra yaşamış olan Aristo gibi başkalarının yorumlarının yanında Anaaximander'e atfedilen günümüze kadar gelmiş sadece tek bir fragman vardır. Anaximenes'e ait ise üç kısa frangman elimize ulaşmıştır ki, bunlardan birside muhtemelen hakiki yazara ait değildir.
Hem Anaximander, hemde Anaximenes, Thales gibi benzer soruları sormuş ve benzer öncülle işe başlamış gözüküyor. Bununla birlikte Anaximander , suyun değişmeyen cevher (urstoff) olduğunu iddia etmek için, hiçbir zorlayıcı neden bulamamıştır. Şayet su toprağa ve toprak da, suya yada su, havaya ve hava suya dönüşüyorsa; bunun anlamı her şeyin, her şeye dönüştüğüdür. Mantıksal olarak suyun yada toprağın yada havanın yada herhangi bir şeyin ustroof olduğunu iddia etmek tamamen nedensizdir. Belki de Anaximander'in Thales'in cevabına karşı getirdiği itirazlar, bu türdendi.

Anaximander kendi açısından “urstoff”u, apeiron yani “ zaman ve mekanda sınırsız ve belirsiz olan” şeklinde tanımlamayı tercih eder. Bu anlamda kendisi, yukarıda bahsi geçen itirazlardan kaçınmış olur. Ancak bizim açımızdan Anaximander, bir noktayı gözden kaçırmışa benziyor: Aperion su gibi gözlemlenemez. Anaximander, duyusal fenomenleri, nesneleri ve değişimlerini duyusal olmayan bir şey aracılığıyla açıklamaktadır. Deneysel bilimler hesaba katarsak bu bir kayıptır. Ancak bu itirazı bir anakronizm olarak görmekte mümkündür; çünkü Anaximander bizim anladığımız anlamda deneysel bir bilim geliştirme çabasından her anlamda uzaktı. Anaximander için, Thales'e karşı teorik bir kanıt bulmak çok daha önemli olmalıydı. Bu bakımdan Anaximander, Thales'in evrensel teorik iddiaların kendi sözcükleri arasına alır ve tam da O'na karşı bir fikir ileri sürmenin mümkün olduğunu göstererek, O'nu ilk filozof olarak tanıtır.

Milet'teki doğa filozoflarının üçüncüsü (ve sonuncusu) olan Anaximenes, Thales'in cevabındanki başka bir zayıf nokta üzerine odaklanır: Değişmeyen halinde suyun, değişen haldeki suya dönüşümü nasıl gerçekleşir? Bildiğimiz kadarıyla, Thales bunun cevabını vermez. Anaximenes, urstoff olarak kabul ettiği “hava”nın soğuyup yoğunlaşarak suya dönüştüğünü ve daha fazla soğuyarak da buzun ve toprağın ortaya çıktığını iddia eder (Buzdan diğer katı nesnelere atlayış, ilk Yunan filozoflarının çok tipik özelliği olan genelleştirmeye örnektir). Hava, ısındığı zaman hafifler ve ateşe dönüşür. Bu durumda, elimizde dönüşümlere dair bir tür fiziksel teori var demektir. Havanın ‘bütün halleri', sıcaklık ve yoğunluk derecesi tarafından belirlenir. Anaximenes'in sonradan 4 temel unsur olarak adlandırılacak 4 cevhere (toprak, hava, ateş ve su) suretle gönderme yapması dikkat çekicidir.

Thales, Anaximander ve Anaximenes, Milet'li doğa filozofları olarak adlandırılmışlardır. Onlar, Yunan filozoflarının ilk kuşağını oluşturur. Ardından Gelen filozofların, bu şahısların düşüncelerini mantıksal bir şekilde takip ettiğini göreceğiz.