Nobel Edebiyat Ödülü Nasıl Alınır ( Kriterleri Nelerdir)

ECRİN90

Özel Üye
Katılım
6 Kas 2009
Mesajlar
2,485
Tepkime puanı
4
Puanları
0
Akademi’nin kriterleri...

Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazananı belirleyen İsveç Akademisi, Fransız Akademisi’ni örnek alan Kral III. Gustav tarafından 1786’da kuruldu.

İsveç Akademisi Daimi Sekreteri Horace Engdahl ile, Akademi’nin edebiyat ödülü için kriterleri, çalışma yöntemi ve Orhan Pamuk üzerine konuştuk.

5 Akademi üyesinden oluşan ve üç yılda bir değişen Komite’nin, 200 isimden oluşan aday listesini 20 isme indirdiğini ve bu 20 yazarın da ödül verilebilecek düzeyde olduğunu ifade ediyorsunuz. Bu durumda kitaplar arasında kıyaslama yapabilecek bazı kriterleriniz olmalı.



Tabii ki bazı kriterler var. Genel olarak edebiyatta yenilik, çıtayı yükseltme, dili zenginleştirme gibi kriterlerden söz edilir ama bunlar biraz soyut kalıyor. Alfred Nobel’in vasiyetnamesinde iki kriter yazılı. Birini yorumlamak çok zor. Diğeri de çok kolay.

Yorumlanması zor olan kriterde ‘idealist çizgide en iyi yazana’ deniyor. Ama idealist nedir belirtmiyor. Yüz yıldır bu tartışılıyor.

İkinci kriterde ise adayların ulusal kimliğine bakılmayacağı belirtiliyor. Bunu da hem olumlu hem olumsuz olarak yorumlayabiliyoruz. Çünkü bir ülkeyi bir dili teşvik amacıyla ödül veremiyoruz. Ama hiçbir aday da ulusal kimliğine bakılıp ne öncelik kazanıyor ne de dışlanıyor.


Benim kriterlerim de şöyle: Bir yazarın ödüllendirilmesi için en az üç engeli aşması gerekir.

Birinci engel coğrafidir. Eser, yazılmış olduğu ortamın dışında da anlaşılmalıdır. Bir eser ne kadar üst düzeyde olursa olsun eğer yazıldığı ortamın dışında anlaşılmıyorsa ödül alamaz. Dünya edebiyatı dediğimizde eserin bir evrensel karakter taşıması gerektiğini söylemek istiyoruz. Evrensel olmayan eserler başka ülkelerdeki okurlar için çok şey ifade etmez.

İkinci kriter, bir eserin başka dillere çevrilebilir olmasıdır. Biz Akademi üyeleri bir edebi eseri değerlendirebilecek ölçüde toplam 10 dil biliyoruz. Ama dünyada 4000’den fazla dil var. Yani eserlerin çevrilebilir olması şart. Ama her eser de çevrilemez. Çünkü bazı kitapların dili, kelime oyunları üzerine kurulmuştur. Kelimeler sanki belli özellikleri olan canlı varlıklar gibi. Kelimelerle konu birbirinden ayrılamıyor. Yani cümleyi değiştiremiyorsun. Değiştirdiğin an bütün resim kayboluyor. Böyle bir yazarı başka bir dile çeviremezsin. Örneğin İsveçli Eric Beckman çevrilmedi. Buna çok örnek var. Özellikle şairler. Bu durumda onları ödüllendirmemiz imkansız. Yani onlar daha start çizgisinde bile yer alamıyorlar.

Üçüncü ve belki en önemli kriter eserin kronolojik bir mesafeyi aşabilme özelliği. Yani yaratıldığı zamandan çıkıp başka bir zaman içinde yaşayacak ve geçerli olacak. Ama biz akademide değerlendirmelerimizi yaparken bu konuda pek bir bilgimiz yok. Bir şey söyleyemiyoruz çünkü yeni eserleri değerlendiriyoruz. Yaşayan yazarlara bakıyoruz. İşte burada iş tahminlere kalıyor. Acaba yüz yıl sonra da bu eser hala okunur mu? Buna inanırsak ödülü hak ediyor demektir. Yani belirleyici olan bu oluyor.

İşte sözünü ettiğim üç mesafeyi de aşabilen eserler ödüllendirilmeye layık eserlerdir.

Yılda bir kez ödül verilmesinden dolayı sizin ifadenizle ‘edebiyatın eliti’ düzeyinde çok sayıda yazar bu şansı kaçırıyor. Hakkı yenen yazarlar olduğunu düşünmüyor musunuz?

Aslında ödül kazananlar listesinde ismi olsaydı diye düşündüğüm çok yazar var. Ama bunların çoğuna ödül verilmesi imkansızdı. Çünkü en önemli sayılan eserleri ölümlerinden sonra yayınlandı. Örneğin Kafka öldüğünde sadece birkaç tane hikayesi biliniyordu. Romanları ve önemli eserleri ölümünden sonra yayımlandı. Kafka’nın varlığı bilinseydi bile ödüllendirilmesi olanaksızdı. Bu Proust için de, Rilke için de geçerli. Ama akademinin ödüllendirebilecekleri de vardı. ‘Neden verilmedi’ diye düşündüğüm oluyor bazen. Örneğin Virginia Woolf, 1940’lara kadar yaşadı. En önemli eserlerini 1920’lerde verdi. Elli yıllık gizlilik süresine göre bazı isimleri sayabilirim. Aday listelerine baktığımızda Virginia Woolf’un adına rastlanmıyor. Hiç kimse aday olarak önermemiş. Bütün bu yıllar boyunca bir tek İngiliz bile Virginia Woolf’u aday göstermeyi düşünmemiş.

Aynı şey James Joyce için de söz konusu. Ülkelerindeki edebiyat çevreleri bu yazarları dikkate almamışlar. Bunu İsveç Akademisi’nin yapması kolay olmazdı. Her şeye rağmen söz konusu olan yazarın ülkesindeki edebiyat çevrelerinin görüşlerini dinlemek zorundasın. Ödül verilebilecekler arasında Borges de vardı. Neden vermedikleri benim için bir muamma. Mikhail Sholokhov yerine Nobel Ödülü’nün Anna Ahmatova’ya verilmesi gerekirdi. Karen Blix de bence Nobel Ödülü’nü hak eden yazarlardan biri.

* * *

Alıntı
 

kevin_norton

Yeni Üye
Katılım
30 Mar 2010
Mesajlar
958
Tepkime puanı
0
Puanları
0
Şehir:
Antalya
Çok güzel.eline saglık. Ben de birgün bir kitab yazarmıyım acaba.inşallah.
 

hayali

Yeni Üye
Katılım
24 Nis 2010
Mesajlar
237
Tepkime puanı
0
Puanları
0
Şehir:
Mersin
Gerçekten güzelmiş, bilmiyordum sayenizde öğrendim ecrin
 

kevin_norton

Yeni Üye
Katılım
30 Mar 2010
Mesajlar
958
Tepkime puanı
0
Puanları
0
Şehir:
Antalya
1901'den günümüze kadar Nobel Edebiyat Ödülü kazananların listesi:

Yıl İsim Ülke
1901 Sully Prudhomme Fransa
1902 Theodor Mommsen Almanya
1903 Bjørnstjerne Bjørnson Norveç
1904 Frédéric Mistral Fransa
José Echegaray y Eizaguirre İspanya
1905 Henryk Sienkiewicz Polonya
1906 Giosuè Carducci İtalya
1907 Rudyard Kipling Birleşik Krallık
1908 Rudolf Christoph Eucken Almanya
1909 Selma Lagerlöf İsveç
1910 Paul Heyse Almanya
1911 Count Maurice Maeterlinck Belçika
1912 Gerhart Hauptmann Almanya
1913 Rabindranath Tagore Hindistan
1915 Romain Rolland Fransa
1916 Verner von Heidenstam İsveç
1917 Karl Adolph Gjellerup Danimarka
Henrik Pontoppidan Danimarka
1919 Carl Spitteler İsviçre
1920 Knut Hamsun Norveç
1921 Anatole France Fransa
1922 Jacinto Benavente İspanya
1923 William Butler Yeats İrlanda
1924 Władysław Reymont Polonya
1925 George Bernard Shaw İrlanda
1926 Grazia Deledda İtalya
1927 Henri Bergson Fransa
1928 Sigrid Undset Norveç
1929 Thomas Mann Almanya
1930 Sinclair Lewis ABD
1931 Erik Axel Karlfeldt İsveç
1932 John Galsworthy Birleşik Krallık
1933 Ivan Alekseyevich Bunin Rusya ya da SSCB
1934 Luigi Pirandello İtalya
1936 Eugene O'Neill ABD
1937 Roger Martin du Gard Fransa
1938 Pearl S. Buck ABD
1939 Frans Eemil Sillanpää Finlandiya
1944 Johannes Vilhelm Jensen Danimarka
1945 Gabriela Mistral Şili
1946 Hermann Hesse İsviçre
1947 André Gide Fransa
1948 T. S. Eliot ABD/Birleşik Krallık
1949 William Faulkner ABD
1950 Bertrand Russell Birleşik Krallık
1951 Pär Lagerkvist İsveç
1952 François Mauriac Fransa
1953 Sir Winston Churchill Birleşik Krallık
1954 Ernest Hemingway ABD
1955 Halldór Laxness İzlanda
1956 Juan Ramón Jiménez İspanya
1957 Albert Camus Fransa
1958 Boris Pasternak (reddetmek zorunda kaldı) Rusya ya da SSCB
1959 Salvatore Quasimodo İtalya
1960 Saint-John Perse Fransa
1961 Ivo Andric Yugoslavya
1962 John Steinbeck ABD
1963 Giorgos Seferis Yunanistan
1964 Jean-Paul Sartre (reddetti) Fransa
1965 Mihail Şolohov Rusya ya da SSCB
1966 Shmuel Yosef Agnon İsrail
Nelly Sachs Almanya
1967 Miguel Ángel Asturias Guatemala
1968 Yasunari Kawabata Japonya
1969 Samuel Beckett İrlanda
1970 Aleksandr Soljenitsin Rusya ya da SSCB
1971 Pablo Neruda Şili
1972 Heinrich Böll Almanya
1973 Patrick White Avustralya
1974 Eyvind Johnson -------------İsveç
Harry Martinson ------------------İsveç
1975 Eugenio Montale ------------İtalya
1976 Saul Bellow -----------------Kanada/ABD
1977 Vicente Aleixandre---------- İspanya
1978 Isaac Bashevis Singer -------ABD
1979 Odysseas Elytis -------------Yunanistan
1980 Czesław Miłosz--------------- Polonya/ABD
1981 Elias Canetti ---------------Birleşik Krallık
1982 Gabriel García Márquez------- Kolombiya
1983 William Golding -------------Birleşik Krallık
1984 Jaroslav Seifert -----------Çekoslovakya
1985 Claude Simon -------------Fransa
1986 Wole Soyinka -------------Nijerya
1987 Joseph Brodsky---------- Rusya/ABD
1988 Necip Mahfuz -------------Mısır
1989 Camilo José Cela------------- İspanya
1990 Octavio Paz --------------Meksika
1991 Nadine Gordimer---------- Güney Afrika
1992 Derek Walcott ------------ Saint Lucia
1993 Toni Morrison -----------ABD
1994 Kenzaburo Oe ---------Japonya
1995 Seamus Heaney ---------İrlanda
1996 Wisława Szymborska----- Polonya
1997 Dario Fo ----------------İtalya
1998 José Saramago ---------Portekiz
1999 Günter Grass ------------Almanya
2000 Gao Xingjian (高行健) --------Fransa
2001 Vidiadhar Surajprasad Naipaul --Birleşik Krallık
2002 Imre Kertész ---------------Macaristan
2003 John Maxwell Coetzee -------Güney Afrika
2004 Elfriede Jelinek ----------Avusturya
2005 Harold Pinter ------------Birleşik Krallık
2006 Orhan Pamuk -------------Türkiye
2007 Doris Lessing ----------------Birleşik Krallık
2008 Jean-Marie Gustave Le Clézio ---Fransa
2009 Herta Müller -----------------Almanya
 

Çevrimiçi üyeler

Şu anda çevrimiçi üye yok.

REKLAMLAR

Forum istatistikleri

Konular
17,414
Mesajlar
134,310
Kullanıcılar
90,716
Son üye
Abdullah Kara
Üst