Aöf İşletmelerde Sosyal Sorumluluk ve Etik 2.Ünite Ders Notları

AOFDESTEK

ADMİN
Yönetici
Admin
Katılım
9 Şub 2011
Mesajlar
6,041
Tepkime puanı
25
Puanları
48
Bölüm:
İşletme
Şehir:
Bursa
Aöf İşletmelerde Sosyal Sorumluluk ve Etik 2.Ünite Ders Notları


İŞ AHLAKI VE ÖNEMİ

Örgütsel Küresel Düzeyde İş Ahlakı Kültürüne Duyulan İhtiyaç: Yeni geliştirilen biyolojik ve askeri teknolojiler
iş dünyasının kontrolündedir. Eğer bunlar belli bir sorumlulukla ele alınmazsa dünyayı yok edebilecek bir tehdit ve
tehlike söz konusu olacaktır. Yani artık büyük firmalar neredeyse büyük devletler kadar güçlü hale gelmişlerdir. Bu da
onların küresel bir sosyal sorumluluk ile sınırlandırmaları gereğini ortaya koymaktadır. İkiye ayrılır.

1)İş Ahlakı Normatif: İş ahlakına uygun davranışların neler olması gerektiği konusunu inceler ve iş ahlakı ilkelerinin
belirlenmesi üzerinde çalışır, ne yapılmalı ne yapılmamalı sorusuna cevap arar, İş ahlakının temelini ahlaki
sağduyudan yapılan çıkarsamalar oluşturur.

2)Betimleyici İş Ahlakı: İş dünyasında var olan ahlaki sorunları ve bu konudaki tutum ve davranışları ortaya
çıkarmak üzerinde yoğunlaşırken daha çok davranış bilimlerinin yöntemlerini kullanır, Toplumdaki mevcut değer
yargıları ile de ilgilenir.

Ahlak ve Etik Kavramları:Ahlak terimi dilimizde iki anlama sahiptir. Birincisi insanların toplum içinde uyması
gereken kural ve ilkeleri belirtirken İkincisi ahlak felsefesini belirtmektedir.
Ahlak: Belli bir dönemde belli insan topluluklarınca benimsenmiş olan, bireylerin birbirleriyle ilişkilerini düzenleyen
törel davranış kurallarının yasalarının ve ilkelerinin toplamıdır.
Ahlak Bilgisi, Ahlak Felsefesi ve ya Batı Dilinde Etik: İnsana ilişkin ahlaki sorunlarda doğru ve yanlış bilgileri
ortaya koyan ya da en azından koyması beklenen bir disiplindir.

Not: Ahlak nasıl yaşamamız gerekir ?sorusuna verilecek cevapları araştıran bir felsefe disiplindir. Din ile Ahlak aynı
şey değildir karıştırılmamalıdır.


Normatif Ahlak: Nasıl Davranılması gerektiği üzerinde durur.
Betimleyici Ahlak: İnsanların halihazırda nasıl davrandıkları ve bunların nedenleri üzerinde durur.

Not: Kişisel ahlak , Toplumsal ahlak, İş ve Meslek ahlakı farklı kavramlardır.

Not: Bütün dinler amaçları bakımından birer ahlak sistemidirler ve insanın nasıl olması gerektiğini öğretirler.
Dinler iki alanda düzenleme yapar;

*İnsanla doğaüstü arasında *Buna bağlı olarak insanla insan arasındaki ilişkileri düzenler, Bunun içinde;
*İnsanın ne yapması gerektiği *Ne yapması ve *Ne umması gerektiğini öğretirler.

Not:Tarih Süreç içinde ahlakı 3’e ayırır.
*Eski Yunan Ahlakı * Kant Ahlakı *Kant Sonrası Modern Ahlakı (değerler ahlakı)

Not:İş Ahlakı ikiye ayrılır.

*Normatif İş Ahlakı: İş ahlakına uygun davranışların neler olması gerektiği konusunu inceler ve iş ahlakı ilkelerinin
belirlenmesi üzerinde çalışır, ne yapılmalı ve ne yapılmamalı sorusuna cevap arar, temelini ahlaki sağduyudan yapılan
çıkarsamalar oluşturur.
*Betimleyici İş Ahlakı: İş dünyasında var olan ahlaki sorunları ve bu konudaki tutum ve davranışları ortaya çıkarmak
üzerinde yoğunlaşır ve daha çok davranış bilimlerinin yöntemlerini kullanır.

Not: İş Ahlakını teorik ahlak felsefesinden ayıran en önemli özellik toplumdaki mevcut değer yargıları ile de
ilgilenmesidir.


İş Ahlakı Kavramının Ortaya Çıkışı ve Gelişimi:
İş ahlakının tarihi gelişimi antik çağlara kadar uzanır. Eski Yunan ve Roma dünyasının yazar ve filozişletmecilik ve ticaret faaliyetlere iyi gözle bakmazlardı. Çünkü bu tür faaliyetleri para kazanma hırsı, yalan ve dolkarışmış varsayar barbar tüccarlarla ilişkili sonunda medeniyetlerinin bu toplumlarda buluşacak yolsuzdejenere edileceğini düşünürlerdi. Zaten aristokrasinin egemen olduğu bu tür köleci medeniyetlerde el emefiziki çabaya dayanan faaliyetler küçümsenirdi.
1900-1920 Arası İş ahlakı arayan iş dünyası
1920-1950 Profesyonellik ve iş ahlakı
1950-1970 İşi ahlakı ve büyüyen karmaşıklık
1970-1990 İş ahlakında düzen getirme girişimleri
1900- Küresel İş ahlakı

Genel Ahlak Teorileri Bağlamında İş Ahlakının Temelleri
Kant’ın Ödev Ahlakı (Deontoloji):İş ahlakı söz konusu olduğunda sorulması gereken sorulardan biri de iişletmenin çıkarları içim mi gereklidir yoksa toplumun çıkarları için mi gereklidir sorusudur. Deontoloji olbilinen haklar teorisi kant tarafından savunulmuştur.

Not: Halklar teorisine göre belli bazı şeyler sonuçları ne olursa olsun insanlık için ahlaki olarak bağlayıÖldürmek, tecavüz etmek, işkence etmek, soykırım yapmak sonuçları ne olursa olsun kötü eylemlerdir.

Not: Kant’a göre ahlakın temelini herkese göre değişmeyen bir şey oluşturmalıdır. Bu da iyiliği isteme ve yasasıdır.

Not: Kant Maksimleri de Koşullu ve Koşulsuz buyruklar diye ikiye ayırır.


İş Ahlakı alanında Uygulanabilecek bazı evrensel ilkeler:
* Mevcut ve potansiyel müşterileri, çalışanları, ilişkili olunan diğer firma vekurumları ve toplumu aldatmamak* Kişileri fiziksel, ruhsal ya da cinsel olarak taciz etmemek
* Doğruluk dürüstlük ve adalet ilkelerine uymak
* Çevreye zarar vermemek
* Tüketicilerin ve çalışanların ve paydaşların haklarına saygılı olmak
* Yolsuzluk, rüşvet, torpil ve kayırmacılık gibi uygulamalardan kaçınmak
* Sanayi ve ticari faaliyetlerde verimlilik ilkesini ahlaki sınırları aşmadan gerçekleştirmek

Sonuçsallık(Teleoloji):Deontolojik yaklaşımın karşısındaki ahlak teorisidir. Nasıl yaşanması gerektiğine daiteorileri en azından iki farklı kavramı içermelidir. Birincisi iyi ve kötünün ne olduğuna yönelik bir görüş dieylemlerimizle neyi gerçekleştirmek istediğimize yönelik görüştür. Sözü edilen birinci kavrama ‘Değer TeorisiKavrama ise ‘Doğruluk Teorisi’ denmektedir. Sonuçsalcılık açısından bir kişi hangi değerleri benimserse benibu değerleri ilerletmek ve geliştirmek için çalışmalıdır. Sonuçsalcılar değerlerle kişiler arasındaki ilişkiyi araçilişki olarak görürler. Bir eylem kendi başına iyi ya da kötü değildir, o eylemi iyi ya da kötü yapan sonuçlarıdır.

Not: Ahlak bir sosyal İlişkiler teorisidir.

Not: Başlıca sonuçsalcı teoriler egoizm ve faydacılıktır. Ahlak filozoftları egoizmi kişisel ve kişisel olegoizm diye ikiye ayırır.
Kişisel Egoizmler: Kendi uzun dönemli çıkarlarını önde tutarken diğerlerinin ne yapması gerektiği konusundakalır.
Kişisel Olmayan Egoizmler: Herkesin kendi uzun dönemli çıkarlarını kollaması gerektiğini ileri sürer.


Erdem Ahlakı: Erdem Ahlakı da sonuçsalcı olmayan yaklaşımlar içinde incelenebilir. Burada önemli olan insanların
erdemli kabul edilen davranışları sergilemeleridir. Bu davranışlar sonucunda kişinin kendisine ya da topluma fayda ya
da zarar gelmesi önemli değildir. Örneğin yanan bir evde mahsur kalan bir çocuğu kurtarmanın çok riskli olduğunu
bile bile yangına dalıp çocuğu kurtarmadan kendisi de yanan bir kişi sonuçta faydalı bir eylem yapmamıştır. Üstelik
bir kişi yerine iki kişi ölmüştür. Ancak bu durum eylem toplum tarafından erdemli bir davranış olarak yüceltilir.

Adalet Hakkı:Adalet kavramı yayın olarak hem genel kural ve ilkeler hem de belirli durumlar karşısında bireylere
yardımcı olması için geliştirilen özel kurallar için kullanılmaktadır. Bu özel kurallar olmadan doğruyu ya da adaleti
bozan unsurları açıklamak oldukça güçtür. Adalet türlerinin değişik türleri de vardır. Bunlar;
Dengeleyici Adalet: Geçmiş haksızlıkların telefi edilmesini ya da çekilen sıkıntıların bertaraf edilmesini ifade eder.
Cezalandırıcı Adalet: Yasalara uymayanların ya da suçluların cezalandırılmalarını kapsamaktadır.

Usule İlişkin Adalet: Karar süreçlerine uygulamalara veya anlaşmalara ilişkin doğrulara işaret eden adalettir.
Dağıtıcı Adalet: Sosyal yarar ve yükümlülüklerin uygun biçimde dağıtımını içermektedir.

Not: Rawls’ın adalet görüşü iki temel prensip üzerinde kurulmaktadır.
*Her bireyin, birbirine maksimum seviyede uyumlu, eşit özgürlük anlayışı olmalıdır.
*Sosyal ve Ekonomik Eşitsizlik;
a)Herkesin lehine olarak beklentiler karşılanmalı
b)Herkese pozisyonlar ve imkanlar açık olmalıdır.



Doğu ve Batı Medeniyetlerinde İş Ahlakına İlişkin Bakış Açılarının Temelleri

İslam ve Doğu Dinlerinde Ahlak Felsefesi:
Nefis: Ruhun dışavurumudur ve yedi kattan oluşur.
Sufiler: Kur’an-ı Kerimin çeşitli ayetlerine dayanarak, insan nefsinin altı mertebesinin olduğunu ileri sürmüşler ve
kendilerinden de yedincisi diye nefs-i-kamileyi ilave ederek yedi mertebeye çıkarmışlardır.
*Nefs-i Emmare: Allah’ın emirlerine uymayan yasaklarını çekinmeden yapan ve zevkine tabi olan nefistir.
*Nefs-i Levvame: Allah’ın emirlerine bazen uyan bazen uymayan işlediği günahlardan dolayı üzülen ve sevaplardan
dolayı sevinen nefistir.
*Nefs-i Mülheme: Mümkün mertebe Allah’ın emir ve yasaklarına uyan nefistir.
*Nefs-i Mutmainne: İman esaslarına inanan islam’ın emir ve yasaklarına uyan bu konularda hiçbir şüphe ve
tereddüdü olmayan neticede Allah ile manevi bir bap kuran ve bunun lezzetine ulaşan nefistir.
*Nefs-i Radiye: Her yönüyle Hakk’a yönelen Allahtan gafil olmama şuuruna eren ve O’ndan razı olan nefistir.
*Nefs-i Mardiyye: Bütün benliği ile Hakk’a teslim olan ve böylece Allah’ın kendisinden razı olduğu nefistir.
*Nefs-i Kamile: Bütün kötülüklerden sıyrılıp manevi olgunluğa eren nefistir. Bu mertebeye erişen kişinin bütün
sıfatları güzeldir ve her hali ibadet sayılır.

Not: Hinduizm’de ve ondan etkilenen Teozofi gibi akımlarda da insan benliğinin yedi katı vardır. Bunların İlk
dördüne Kama Manas yani arzuların aklı denir ki insanın aşağı benliğini ifade eder.

*Fiziki Benden *Enerjetik Beden *Astral Beden(Can) *Arzuların Aklı( Kanma)
*Saf Akıl *Sezgi *Sarf İrade

Not: Bir eylemin iyi olup olmaması o eylemi ortaya koyanda sevgi, cömertlik, fedakarlık, dürüstlük, adalet,
tutarlılık ve benzeri erdemlerin içerilmesine bağlıdır denilebilir.


Ahilikde İş ve Meslek Ahlakı Değerleri: Türk iş ahlakı açısından en önemli tarihi referans Ahilik kurumudur.
Ahilik: Başkalarının sırtından geçinme duygusu ve amacıyla mücadele etmek ve kendi el emeği ile geçinme ülküsünü
yayıp kendi kendine yeter olma hedefini güden bir kuruluştur.

Not: Ahilikte Melamet kültürü hakimdir.

Not: Ahiler Hz.Muhammed’in şu sözünü benimsemişlerdir. İnsanların en hayırlısı insanlara en faydalı olandır.


Ahi Ahlakın Oluşmasında; Efsanelerin ve kahramanların önemli etkisi vardır. Kimde;
*Hz Ömer’in Özür dilemesi, Hamiyeti *Hz Nuh’un Sebatı *Hz İbrahim’in Vakarı *Hz İsmail’in Doğruluğu
*Hz Musa’nın İhlası *Hz Eyyub’un Sabrı *Hz Muhammed’in Cömertliği *Hz Ebubekir’in Acıması
*Hz Osman’ın Utangaçlığı *Hz Ali’nin Bilgisi

İŞLETMELERDE İŞ AHLAKINA İLİŞKİN PROBLEM VE İKİLEMLİ KONULAR
Ayrımcılık: Elaman alımında ayrımcılığın yapılmayacağını söylenmektedir. Belli bir işçi sayısının üstündeki
işletmelerde belli bir oranda eski hükümlü ve özürlü çalıştırma yükümlülüğüdür.
İfşaat ve Örgüte Sadakat:İfşaat yani düdük çalma terimiyle ifade edilmektedir. Bu terim ahlaki olmayan
uygulamaların düdük çalarak haber vermek ve dikkati çekmek şeklinde bir benzetmeye dayanmaktadır.

İfşa etmek;
*Kurum içi ya da dışı kişi ya da gruplara gereksiz yere zarar verici uygulamalarda bulunmak
*İnsan haklarına aykırı faaliyet ya da tutumlar
*Yasalara aykırı davranışlar ve her tür yolsuzluklar
*Söz konusu örgütün amaçların aykırı hareketler
*Kamuyu bilgilendirmemenin ahlaki olmayacağı diğer bütün durumlar

Küçülme ve İşten Çıkarma: İşletmelerin çalışanlara yönelik önemli bir ahlaki sorumlulukları da küçülmeler
sırasında çalışanlara karşı tutundukları tavırlarda ortaya çıkar.
İş Yerinde Cinsel Taciz ve Kadınlara Yönelik Sorunlar: İş yerinde cinsel taciz, karşı cins tarafından yapılan her
türlü istenmeyen rahatsız edici ve devamlılık arz eden cinsel tutum ve davranışları ifade etmektedir.
Yıldırma:psikolojik taciz de denen yıldırma davranışları iş yerinde yöneticilerin astlarına ya da çalışanların
birbirlerine karşı uyguladıkları işten ayrılmaya zorlayan bezdirici davranışlardır.

Tüketiciler ve İş Ahlakı: İşletmelerin en önemli sorumluluklarından biri de tüketicilere olan sorumluluklarıdır.
Tüketici odaklılık, somut bir kavram olmaktan ziyade optimum performans ve yüksek başarıya ulaşmaya yönelik bir
yaklaşım, bir düşünce şeklidir.
Rekabete Dayalı Sorunlar: İş ahlakının firmalar tarafından ciddiye alınması ve desteklenmesi için en önemli firma
dışı unsur rekabet koşullarıdır. Devletin denetim yolu ile piyasalardaki rekabeti sağlaması iş ahlakı açısından da çok
önemlidir.
Hisse Sahiplerine İlişkin Sorunlar:
İşletmelerin sosyal sorunluluğunun önemli bir parçası da işletmenin paydaşlarına
karşı olan sorumluluğudur. Paydaşçıların Temel hakları şunlardır;
*Dağıtıldığında kar payı almak
*Sermaye artırımda rüçhan hakkını kullanmak
*Genel kurulda yönetimi belirlemek ve gündemdeki diğer konularda oy kullanmak
*İşletme faaliyetlerine ilişkin yıllık almak
*Sahip olduğu hisseleri başkalarına satabilmektir.
Doğal Çevreye İlişkin Sorunlar:Dünyamız endüstriyel üretim tüketim ilişkilerinin bir sonucu olarak tehlikeli bir
biçimde kirlenmekte ve ısınmaktadır. O halde çevre kirliliği ve doğal kaynakların tüketilmesi konusunun önemi iş
ahlakı açısından tartışılmaz derecede önemlidir. İşletmelerin çevreye karşı sorumluluğu ;
*Çevre kirlenmesini önlemek ya da en aza indirmek
*Kıt olan doğal kaynakların gelecek kuşaklarca da kullanılacağı bilinciyle hareket etmek
Meslek Ahlakı:Meslek Ahlakı belli bir mesleğin mensuplarının uyması gereken ahlaki ilkelerdir. Bu ilkeler genellikle
toplumsal kültür ve değerlerden bağımsızdır. örneğin hekimler dünyanın her yerinde aynı Hipokrat yeminini ederler.
 

Çevrimiçi üyeler

Şu anda çevrimiçi üye yok.

REKLAMLAR

Forum istatistikleri

Konular
17,414
Mesajlar
134,310
Kullanıcılar
90,716
Son üye
Abdullah Kara
Üst