Açıköğretim Devlet Bütçesi Ders Notları / Ders Kitabı

nzeytinevi

Yeni Üye
Katılım
22 Şub 2013
Mesajlar
764
Tepkime puanı
1
Puanları
0
Açıköğretim Devlet Bütçesi Ders Notları / Ders Kitabı


1.ÜNİTE

DEVLET BÜTÇESİ ÖZELLİKLERİ VE İŞLEVLERİBÜTÇE:

Kamu kesiminin ürettiği hizmetlerin finansman aracıdır. Bütçe kelimesi 1962 anayasasından başlayarak kullanılmaya başlanmıştır.

OSMANLI İMPARATORLUĞUNDA BÜTÇE SÖZCÜĞÜ OLARAK KULLANILAN KAVRAMLAR

-Muvazene Defteri
-Muvazene-i Umumiye
-Muvazene-i Maliye

BÜTÇE KAVRAMI:Devletin gelir ve gider belgeleri, yürütmenin kurduğu mali kaynaklarla bu kaynakların kullanılma gereksinimleri kapsamaktadır. Bütçe kavramı ilk gelişiminde Siyasi ve Hukuki niteliği ağır basmaktadır.

BÜTÇENİN SİYASİ İŞLEVİ:Bütçenin hükümet tarafından hazırlanması parlamento tarafından onaylanması siyasi işlevini ifade eder. Bütçenin siyasi işlevi sadece demokratik ülkelerde geçerlidir.

-Hükümetlerin baskı ve çıkar gruplarının taleplerinde etkilenmeleri bütçenin siyasi işlevidir.
-Devlet bütçesinin siyasi olarak beklenen görev halkın istekleriyle uyumlu ve halkın ihityaçlarını karşılayan bir araç olmasıdır.

HUKUKİ İŞLEVİ: Bütçe sürecinin belirli bir yasal çerçevede yapılması bütçenin hukuki işlevi ile ilgilidir.

EKONOMİK İŞLEVİ: Bütçenin var olan sınırlı kaynaklarla toplumların gereksinimlerini karşılayıp ekonomik istikrasızlıklarını gidermeye çalışması ekonomik işlevidir.

NOT: Bütçeler genellikle bir dönem için yapılır. Genellikle bir yıllıktır.

Devlet bütçelerinin temel özelliklerinden biride gelir ve gider tahminlerini göstermesidir.

-İNGİLTEREDE BÜTÇE SÖZCÜĞÜ: İngiltere’de hazine bakanının bütçeyi parlamentoya sunulmak için taşıdığı evrakların yer aldığı çantayı ifade eden Para Çantası kavramı olarak kullanılmıştır.

BÜTÇENİN KLASİK TANIMI: Kamu kurum ve kuruluşlarını ve kuruluşlarının belirli bir dönem için gelir ve giderlerini tahmin eden bunların uygulamasına önceden izin veren hukuki bir dökümanıdır. Klasik iktisadi düşünce gereği devlet hizmetlerinin finansmanı vergileri ile sağlanır.
ÇAĞDAŞ BÜTÇE TANIMI: Bütçelerin kaynakları etkin tahsis eden gelir dağılımında adaleti ve ekonomik istikrarı sağlayan bir araçtır.
PAUL LEROY-BEAULİEU YA GÖRE BÜTÇE: Belirli bir dönemde toplanacak gelirler ile yapılacak giderlerin tahmini ve karşılaştırmalı cetveli olduğu kadar yetkili organlar tarafından bu giderlerin yapılması ve toplanması için izin veren kanundur.
EDGAR ALLİXS GÖRE BÜTÇE: Gelirlerin toplanmasına giderlerin yapılmasına izin veren tasarruftur.
RENE STOUM GÖRE BÜTÇE: Gelir ve giderlerin önceden verilmiş iznini kapsayan bir tasarruftur.
GÜLAY COŞKUN’A GÖRE BÜTÇE: En geniş ulusal amaçlara hizmet etmek gayesi ile kaynakların kamu ve özel sektöre dağılımını yapan devletin harcamalarını ve gelirlerini aksettiren bir ekonomik belgedir.

1927 TARİHLİ 1059 SAYILI MUHASEBE-İ UMUMİYE KANUNA GÖRE: Devlet daire ve kuruluşlarının bir yıllık gelir ve giderlerinin tahminlerini gösteren ve bunların uygulamasına izin veren kanuna bütçe denir.

5018 SAYILI KAMU MAİL YÖNETİMİ VE KONTROL KANUNA GÖRE BÜTÇE:Belirli bir dönemdeki gelir ve giderlerin tahminleri gösteren ve bunların uygulamasına ilişkin hususları gösteren ve usulüne uygun olarak yürürlüğe konan belgedir.

MALİ İ ŞLEV: Bütçenin en eski ve en olağan işlevlerinden biridir. Devlet hizmetlerinin gerektirdiği maliyetleri ve bunların finansmanı zorunlu kılmaktadır. Gelir ve giderler arasında denge kurulmasını zorunlu kılmaktadır.

KAMU FİNANSMAN ARAÇLARI
-Vergiler
-Vergi dışı gelirler
-Borçlanma

DÜNYA TARİHİNDE İLK BÜTÇELERİN YAPILMA NEDENİ-Devletin hangi hizmetleri yapacağını ve bu hizmetleri halkın katkısının ne olacağını belirlemek arzusudur.

-Bütçelerin ortaya çıkışının temel nedeni SİYASALDIR.

NOT: Siyasi rejimlerin en yaygını olan DEMOKRASİLERİN gelişmesinde bütçelerin etkisi çok fazladır.

MALİ HUKUK: Gelir toplanması gider yapılması gibi bütçe uygulanmasıyla ilgili denetimi yapar.

MALİ HUKUK KONULARI
-Gelir ve gider yasaları
-Bütçe yasaları
-Sayıştay yasaları
-Kesin hesap kanunları
-Vergileme yasaları
-Borçlanma yasaları
-Dış ülkelere yapılan mali aşamalardır.

HUKUKİ İŞLEVİ: Bütçe uygulamasında kamu ile vatandaşlar arasında ortaya çıkabilecek uyuşmazlıkları hukuki çerçevede çözmek hukuki işlevdir. Bütçenin hukuksal niteliği konuda biçimsel düşünenlere göre bütçeler yasa niteliği taşır.

İDARİ TASARRUF NİTELİĞİ: Bütçelerde sürekli , düzenleyici , cezalandırıcı,nitelikte hükümler bulunmadığını savunanlara göre bütçeler içerik açısından şartlı tasarruf veya idari tasarruf niteliği taşır.
BÜTÇENİN KARMA NİTELİĞİ: Bütçenin hukuksal niteliği konusun da iki farklı görüş arasında yer alanlara göre bütçeler karma nitelik taşır.

BÜTÇENİN KLASİK İŞLEVLERİ:
-Siyasi işlev
-Hukuki işlev
-Denetim işlevi
-Mali işlevi

BÜTÇENİN ÇAĞDAŞ İŞLEVLERİ
-Kaynak tahsisinde etkinlik
-Ekonomik istikrar
-Gelir dağılımında adalet

SİYASİ DENETİM: Parlamentonun hükümete vermiş olduğu uygulama izninin mali yıl sonunda denetlenmek istemesine siyasi denetim denir.
İDARİ DENETİM: İdarenin kendi kendini denetlemesine idari denetim denir.

ETKİNLİK DENETİMİ: En az kaynakla en fazla sosyal faydayı sağlayacak uygulamasının yapılmasına etkinlik denetimi denir.

BİÇİMSEL DENETİM:Bütçe işlemlerinin hukuka uygun olup olmadığının denetlenmesine yasallık mevzuat veya biçimsel denetim denir.

ÇAĞDAŞ İŞLEVİ:
-Devlet bütçelerinde günümüzde kaynakları daha etkin tahsis etmek
-Gelir dağılımında adalete sağlamak
-Gelir dağılımında istikrarı sağlamak
-Kamu yönetiminde bir araç olarak kullanmak gibi yeni işlevleri üzerine alması bütçenin çağdaş işlevlerini ifade eder.

KAYNAKLARIN TAHSİSİ İŞLEVİ: Bu işlev kamu kesimi ve özel kesim arasında kaynak tahsisinde etkinliğin sağlanmasını amaçlar.Yarı kamusal mal ve hizmetlerin üretilmesinde özel sektörü tamamlayıcı rol oynar.

NOT: Piyasa ekonomilerinin tam rekabetçi çalışmaması ve tekelleşme eğilimin yüksek olması kaynak tahsisinde etkinliği bozar.
NOT: Günümüzde devletlerin zenginlerden daha çok alıp geniş halk kesimlerine hizmet götürmesi MODERN RABİN HOOD olarak adlandırılır.

GELİR DAĞILIMI TÜRLERİ
-Bireysel gelir dağılımı
-Sektörel gelir dağılımı
-Bölgesel gelir dağılımı

EKONOMİK İSTİKRAR:
-Ekonomide zamana zaman yaşanan depresyonist baskılar enflasyonist etkiler nedeni ile oluşan ekonomik sorunların çözümlenmesi ekonomik istikrar işlevidir.
-Enflasyon, deflasyon, cari açıkların kapatılması gibi ekonomik mücadelenin sağlanması

ADİL GELİR DAĞILIMI İŞLEVİ: Gelir dağılımı düzeltme adil gelir dağılımı işlevidir.
NOT: Devlet bütçesi belirli bir süre için yapılır, tahminidir ve uygulamaya önceden izin veren bir belgedir. Ancak devlet mallarını kapsamaz.

SİYASİ İŞLEV: Hükümetlerini bireylerin taleplerini bütçe yoluyla üstlenmesi siyasi işlevdir. Bütçenin reddedilmesi sonucu hükümetin güvenoyu almaması siyasi işlevi ile ilgilidir.

MALİ İŞLEV: Harcamalar ve gelirler arasında bir denge oluşturmayı çalışması bütçenin mali işlevidir.


ÜNİTE -2

DEVLET BÜTÇE İLKELERİ

KLASİK BÜTÇE İLKELERİ:

-Genellik ilkesi NOT: Klasik bütçe ilkeleri F.NEUMARK geliştirmiştir.
-Teklik ilkesi
-Yıllık olma ilkesi
-Önceden izin alma ilkesi
-Anlaşılır olma ilkesi
-Samimiyet ilkesi
-Doğruluk ilkesi
-Denklik ilkesi


STATİK BÜTÇE İLKELERİ: Bütçenin kapsamını ve şeklini ortaya koyan ilkelere denir.
Statik bütçe ilkeleri 2 ye ayrılır;1- Maddi ilkeler: Doğrudan bütçenin kapsamını ilgilendiren ‘’genellik ilkesi’’ maddi ilkedir.
2- Şekli ilkeler: Bütçe belgelerinin şekli ile ilgili ilkelere ‘’şekli ilkeler’’ denir. Birlik ve açıklık ilkesi şekli ilkelere örnektir.
DİNAMİK İLKELER: Bütçenin hazırlanması onaylanması ve uygulanmasını ortaya koyan ilkelerdir. Açıklık ilkesi dinamik bütçe ilkelerinden bir tanesidir.ÇAĞDAŞ BÜTÇE İLKELERİ; Toplama ilkesi ve yeknesaklık ilkesidir.
TOPLAMA İLKESİ: Devletin bütün gelir ve giderlerinin bir araya getirilmesine toplama ilkesi denir.
YEKNESAKLIK İKESİ: Bütçenin ana ilkelerinin uygulanmasını sağlayarak açıklık ve düzenin sağlanmasını amaçlayan ilkeye yeknesaklık ilkesi denir.
NOT: Bütçenin temel ilkeleri özellikle 19. yy’ da sonra getirilmiştir.
GENELLİK İLKESİNİN UYGULANMASI ÜÇ YÖNTEMLE UYGULANIR.1-Bütün gelir ve giderlerin bütçede gösterilmesi: Devlet maliyesinin tek bir varlık olarak ele alınmasını gerektiren yöntemdir.
2-Gayrisafi hasılat yöntemi; Memurlara verilen maaşlardan kaynakta vergi sabotajı yapıldığı halde maaşların brüt tutarlarıyla gider yazılması gayrisafi yöntemin koşuludur. Gayrisafi yöntemin koşulu kuruluşların harcamalarını artırmamalarını önlemektir.
3-Ademi tahsis yöntemi: Gelirler giderlere tahsis edilemez.Tek hazinenin olması esasını kabul eder.
Genellilik ilkesi; Tüm kamu gelirlerinin ortak havuzda toplanması ve tüm harcamaların bu havuzdan yapılmasını ifade eder.Genellilik ilkesine göre; gelir ve giderler gayri safi(brüt)olmalıdır. Gelir ve gider birbirinden mahsup edilmeksizin ayrı ayrı gösterilmelidir.Genellilik ilkesine göre; kuruluşlar bütçe ödeneklerine kendi faaliyetlerinden elde ettikleri geliri ekleyip harcamalarını çoğaltamazlar.
Genellilik ilkesine göre; giderler gayrisafi olmalıdır.
Türk bütçe sisteminde Genellilik ilkesinin üç istinası şunlardır;
1-Bütçe dışı fonlar
2-Koşullu bağış ve yardımlar
3-Belirli hizmetlere tahsis edilen borçlanma gelirleri
BİRLİK(TEKLİK)İLKESİ: Bütün gelir ve giderlerin tek bir bütçe içinde toplanması gerektiğini ifade eder. Hizmet programları ve ödenekler konusunda kesin bilgi ve devletin sağlayacak olan teklik ilkesidir.
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununa göre; Genel yönetim bütçesi kavramı ile birlik ilkesi tahsisi edilmeye çalışılmıştır.
BÜTÇENİN YILLIK OLMA ETKİSİ; Gelir ve gider tahminlerinde doğruluk derecesini arttırmak ve denetimi daha doğru ve verimli yapmak amacından kaynaklanır.Nedeni ise iklim hasat zamanı ve doğal olayların akış gibi nedenleridir.
ÖNCEDEN İZİN ALMA İLKESİ; Belirli bir döneme ait harcama yapma ve gelir toplama yetkisinin yasama organınca o mali yıl başlamadan önce bit bütçe yasası ile yürütme organına verilmesini gerektiren önceden izin alma ilkesidir.
Önceden izin alma ilkesi; en fazla bütçede yer alan miktar kadar harcamanın yapılmasına olanak sağlamaktadır.
Önceden izin alma ilkesi; Borçlanmaya gidebilme konusunda da yürütme organına sınırlama getirir.
ALENİLİK İLKESİ: Bütçe ile ilgili tüm bilgilerin kamuoyunun kullanımına ve bilgisine hiçbir kısıtlama olmaksızın sunulmasını gerektiren bütçe ilkesidir.
NOT: Askeri istihbarat ve Mit bütçeleri alenilik ilkesisin istisnalarıdır.
ANLAŞILIR OLMA İLKESİ; Bütçenin herkes tarafından kolayca anlaşılır bir belge olarak düzenlenmesini ifade eder.
SAMİMİYET İLKESİ; Bütçe gelir ve giderlerinin gerçeğe en yakın tahmin edilmesini ifade eder.
Maliye Bakanlığınca bütçe tahminlerinin gerçeği ve doğruyu yansıtacak şekilde hazırlanması samimiyet ilkesini ifade eder.
DOĞRULUK İLKESİ; Bütçede yer alan gelir ve gider tahminlerinin ülkenin ekonomik koşullarına uygun olması doğruluk ilkesini ifade eder.
BÖLÜM ONAYI İLKESİ; Program ödenek miktarının yasama organı tarafından kabul edilmesine ve değiştirilmesinin de ancak yasama organı tarafından yapılmasına olanak sağlayan bütçe ilkesidir. Bütçe tasarısı parlamentoda programlar (bölümler ) itibariyle onaylanır.
SINIRLI YETKİ İLKESİ: Bütçe kanununa bütçe dışı hüküm konulamaz.
NOT: Bütçe kanuna bütçe dışı hüküm konulamaması 1981 anayasasının 161. Maddesinde yer alır.
TASARRUF İLKESİ; Bütçeden ödenek olarak ayrılan paradan en yüksek çıktının sağlanması amacıyla kamu harcaması yapılmalıdır.Tasarruf ilkesi harcamalar yapılırken ödeneklerle kamu hizmeti arasında bağlantı kuran ilkedir.
BÜTÇENİN DENKLİĞİ İLKESİ: Samimiyet ve doğruluk ilkeleri ile bütünleşir.
KLASİK BÜTÇE KURAMI: Kamu harcamaların finanse etmekte borçlanmaya başvurması kabul edilmemektedir. Bu yaklaşımda bütçe denkliği asıl amaçtır.
NOT: Borçlanmayı kabul etmeyen bütçe kuramı Klasik bütçe kuramıdır.
DEVRİ BÜTÇE KURAMI: Ekonominin refah döneminde sağlanacak bütçe fazlalarını ekonomik duraklama döneminde ortaya çıkacak bütçe açıklarını finanse etmek kullanılır. Devri bütçe bütçe denkliğinin bir yılık değil belirli dönemlere göre ayarlanması gerektiğini ifade eder.
NOT: Devri bütçe kuramını A. HARVEY HANSEN geliştirmiştir.
TELAFİ EDİCİ BÜTÇE KURAMI; W.H BEVERİDGE geliştirmiştir. Telafi edici bütçe kuramı devletin ekonomiye müdahalesini gerekli görmektedir.
Telafi edici bütçe kuramına göre; Devlet ekonomiyi tam istihdam seviyesine getirebilmek için özel sektördeki dengesizlikleri giderip kamu harcamaları ile ekonomik genişleme sağlanacaktır.
MALİ SAYDAMLIK: Her türlü kamu kaynağının sağlanması ve kullanımında denetimin sağlanması amacıyla kamuoyuna zamanında bilgilendirilmesini ifade eder.
IMF İYİ UYGULAMALAR TÜZÜĞÜ DESTEKLENMESİNİ İSTEDİĞİ DÖRT TEMEL İLKE
1-Rollerin ve sorumlulukların açık olması
2-Bilginin kamuoyuna olması
3-Bütçe hazırlama ve uygulama raporlama süreçlerinin olması
4-Denetim ve istatistiki veri yayınlanmasının bağımsız olması
HESAP VERİLEBİRLİK: Her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yeterli olanların hesap vermek zorunda olmalarına denir.
NOT:
-5018 Sayılı Kamu Mali Y: ve K. Kanununa göre bütçeler MALİYE BAKANLIĞI tarafından hazırlanır ve uygulanır.
-5018 Sayılı Kamu M.K.K. Göre bütçeler stratejik planlar dikkate alınarak izleyen iki yılın bütçe tahminleriyle birlikte görüşülür.
-5018 sayılı K.M.Y.K. Göre bütçe maddeleri 13. Madde yer alır
• DEVLET BÜTÇESİ

ÜNİTE-3 ÖZETİ

DEVLET BÜTÇELEME TEKNİKLERİ
TORBA BÜTÇE:
-Bütçelerin hazırlanması ve değerlendirilmesinin kolay olduğu bütçe TORBA BÜTÇE sistemidir.
-Torba bütçe, en basit bütçe ve en çok inisiyatif sağlayan bütçedir.
-Torba bütçe, ayrıntılarla ilgilenmediği için denetim yapmak çok zordur.
-Torba bütçe, sisteminde harcamaların nelere yapıldığı ve etkileri konusunda bilgi almak çok zordur.
-Torba bütçe, sosyal önceliklere önem vermez
TORBA BÜTÇE SİSTEMİNİN ÖZELLİKLERİ:
1-Geniş tutulan hizmet kategorileri vardır
2-En basit bütçe sistemidir
3-Ciddi bir denetim gerektirir.
4-Ayrıntılarla ilgilenmez
KAYNAK KULLANIM SÜRECİ:
Birinci aşaması; Klasik bütçedir
İkinci aşaması; Performans bütçe
Üçüncü aşaması; Program bütçe
KLASİK BÜTÇE:
Klasik bütçenin temel çıkış noktası kamu harcamalarının denetlenip israf ve suistimaller in önlenmesini sağlamaktır.
-Klasik bütçe girdilerin satın alınmasına odaklandığı için girdi bütçesi olarak da adlandırılır.
-Klasik bütçenin odaklandığı temel nokta girdilerin satın alınmasıdır.
-Klasik bütçe ,devletin bir yıl sonra satın alacağı, girdilerin(işçilik,kırtasiye,makine, demirbaş giderleri gibi)listesini gösterir.
-Klasik bütçe, malzeme ve girdilerin satın alınmasına odaklanır.
-Klasik bütçe, ödenekler kamu girdilerine göre tahmin edilir.
-Klasik bütçenin, odaklandığı ikinci nokta devletin örgütsel yapısıdır.Bu nedenle bütçe teklifleri kuruluş bazında teklif edilir.Klasik bütçeye aynı zamanda ÖRGÜT BÜTÇESİ denir.
-Klasik bütçenin en önemli sakıncası SOSYAL FAYDAYI ÖLÇMEMESİDİR.
PERFRMANS BÜTÇE: Kamu kurumlarının faaliyet performansları ve bunları başarma dereceleri üzerinde yoğunlaşır. Performans bütçe mali yıl içinde ölçülebilir faaliyetlerin maliyetlerini ölçmeye çalışır. Performans bütçe faaliyet ve iş yüklerine göre sınıflama yapar.
PERFORMANS BÜTÇENİN; Temel özelliği her bir faaliyetin ortalama faaliyetin ortalama maliyetini hesaplamasıdır. Buna verimlilik denir.
PERFORMANS BÜRÇENİN ÜÇ AŞAMASI
1-Bütçenin faaliyetler ve iş yüklerine göre sınıflandırılması
2-Performans ölçümlerinin yapılması
3-Gerçekleşen maliyetlerle hedeflenen maliyetlerle karşılaştırılması
PERFORMANS BÜTÇEDE KULLANILAN BAŞLIKLAR
1-İhtiyaç
2-iş yükü
3-Birim maliyetler
4-Toplam maliyetler
İHTİYAÇ: Performans bütçede tahmin edilecek yıl içinde bulunan mali yıl ve öncesindeki faaliyetin yaptığı ve yapacağı işleri gösteren başlık ihtiyaçtır.
NOT: Performans bütçesinin hazırlanması zor ve maliyetlidir.
-Savunma hizmeti alanında performans bütçenin uygulanması zordur.
PROGRAM BÜTÇE:
-Aynı kamusal amaca yönelik çalışan tüm programları düzenlemeye çalışan program bütçedir.
-Program bütçe, farklı kamu kurumlarının faaliyetlerini koordine ederek kamu hizmetleri daha iyi yerine getirmeye çalışır.
-Program bütçeye, dikkatlerini harcama kalemlerinden, performanslarından harcamanın asıl amacına topluma hizmet vermeye kaydırır.
-Program bütçenin diğer bir özelliği de kamu hizmetlerinin sonuçları ve toplu refahı üzerindeki etkisi ile ilgilenir.
-Program bütçenin karar almayı kolaylaştırması üstünlük olarak kabul edilir.
-Program bütçeden daha sonra getirilmiş ve daha geniş kapsamlısı PPBS’dir
ESASLI BÜTÇE SİSTEMİ:Kamu kurumlarının her yıl en azından bir önceki yılın ödeneği kadar ödeneğe hak kazandığı varsayımını ortadan kaldırmak isteyen sıfır esaslı bütçe sistemidir.
SIFIR ESASLI BÜTÇE SİSTEMİ: Kamu kurumlarının her yıl en azından bir önceki yılın ödeneği kadar ödenek hak kazandığı varsayımını ortadan kaldırmak ister.Ödeneklerin her yıl yeni baştan düzenlenmesi gerektiğini savunur.
Sıfır esaslı bütçe sistemi, diğer bütçelerde görülen artırımcılık ve eşit dağıtım özelliğini ortadan kaldırmak ister.
Sıfır esaslı bütçe, önceki yıl ödeneklerine dayalı olmadan bütçe tahmini yapar.
Sıfır esaslı bütçe, karar paketleri hazırlar.
Sıfır esaslı bütçe, artırımcılığı önlemeye çalışır.
Sıfır esaslı bütçe, eşit dağıtımı ortadan kaldırmaya çalışması sıfır esaslı bütçenin temel özelliğidir.
YATIRIM HARCAMALARI: Devletin mal varlığında değişiklik yaratmayan sadece mal varlığının yapısını değiştiren harcamalara yatırım harcamalar denir. Yatırım bütçesi borçlanmayı temel bütçe geliri olarak görür.
NOT: Yatırım bütçesi İSKANDINAV, ülkelerinde özellikle İSVEÇTE görülür.
CARİ BÜTÇE: Cari ve transfer harcamalarını yatırım bütçesi ise yatırım harcamalarını kapsar.
KAPİTAL BÜTÇE: Kapital bütçede (sermaye-yatırım bütçesi)cari ve yatırım bütçesi olmak üzere iki bütçe hazırlanır.

4.ÜNİTE
HARCAMA-GELİR TAHMİNLERİ,POLİTİKA VE PROGRAM ANALİZLERİ
HARCAMA VE GELİR TAHMİNİ YÖNTEMLERİ:
1-Nitel yöntemler: subjektif esaslıdır. Kişisel değer yargıları ve deneyimler tahminleri doğrudan etkiler.Yeterli yöntemler yeterli düzeye sayısal veri bulunmadığında kullanılır.
Nitel yöntemler 2’ye ayrılır;
1-Yargıya dayalı tahmin
a-Beyin fırtınası
b-Delphi tekniği : Birden çok bütçe uzmanlarının görüşleri alınır.Ancak bu uzmanların kim oldukları açıklanmaz ve konu hakkında konuşup tartışmaları yasaktır.
2-Birim maliyete dayalı tahmin
2-Nicel yöntemler: Basit yöntem nicel yöntemdir. Zaman serisi nicel(kantitatif)bir yöntemdir.
Yargıya dayalı tahmin; Yeterli düzeye bilgi ve deneyim olmadığında ve ölçümlenemeyen faktörler olduğunda yargıya dayalı tahmin kullanılır.
BEYİN FIRTINASI: Uzman kişilerin bir araya gelip toplanarak ortak bir tahmin üretmesine beyin fırtınası denir. Beyin fırtınası Delphi tekniği yargıya dayalıdır.
NOT: Birim maliyete dayalı tahminde öncelikle amaç tahminlere esas olacak birim maliyeti hesaplamaktır.
NİCEL YÖNTEM: Yeterli düzeyde sayısal bilgiye sahip olunduğunda ve yeterli ve güvenilir veri toplanılabilmesi durumunda nicel yöntemler uygulanır
Nicel yöntemler:
a)Basit yöntem: Kullanılması çok fazla teknik bilgi gerektirmeyen daha çok gelir tahminlerinde kullanılan ve tahmin edilecek yıllardaki ekonomik ve sosyal değişmeleri göz ardı eden nicel yöntem basit yöntemdir.
b)Zaman serisi yöntemi: Tahmin edilecek değişkendeki geçmiş yıl verilerini ele alıp bu verilere dayalı olarak çıkan trendin devam edeceği varsayımı ile tahmin yapan teknik zaman serisi tekniğidir.
c)Nedensel tahmin teknikleri
1-Regrasyon analizi
2-Ekonometrik modeller
ZAMAN SERİSİ YÖNTEMİNDE KULLANILAN TEKNİKLER:
1-Hareketli ortamlar tekniği
2- Exponential Smoting tekniği (Üstsel düzeltme tekniği)
3-ARMA tekniği
4-Box-Jenkins tekniği
NOT: Hareketli ortalamalar yönteminde karşılaşılan sorunların çözümü için,üstsel düzeltme tekniği kullanılır.
NOT: Otoregresif ve hareketli ortalamalar tekniğinde hangisinin ARMA tekniğinde daha uygun olduğunu test edilmesini sağlayan teknik BOX-JENKİNS tekniğidir.
NEDENSEL TAHMİN : Bir değişken ile onu etkilediği kabul edilen diğer değişkenlerle ilişki kurar.
NEDENSEL TAHMİN TEKNİKLERİ: Ekonometrik modeller ve regresyon analizi olmak üzere ikiye ayrılır.
EKONOMETRİK MODELLER: Birden çok fonksiyon ve bunların birbirleri arasındaki ilişkileri analiz eden ekonometrik modellerdir.
REGRESYON ANALİZİ: Bağımlı ve bağımsız değişkenler arasındaki ilişkiyi araştıran regrasyon analizidir.
HESAPVERİLEBİLİRLİK: Kamu yöneticilerinin kullandıkları kaynaklardan yaptıkları işler arasındaki ilişki kurulmasını ve bunun hesabını verebilmesine denir.
ANALİZLERDE KARAR ALMAYI KOLAYLAŞTIRAN ÖLÇÜLER: Etkenlik, etkinlik, verimlilik,eşitlik
ETKENLİK: Bir kamu kuruluşunun hedeflenen amaca ulaşıp ulaşmadığı etkenlikle ölçülür. Programların amaca ulaşma derecesini gösterir.
ETKİNLİK: en az maliyetle sosyal yararı sağlamaya çalışan ölçüdür. Kamusal fayda ile özel faydayı karşılaştırıp sonuca oluşan ölçüdür.
VERİMLİLİK: Kamu kesiminde girdiler ile yapılan işler arasında ilişki kurmaya çalışır. Bir kamu programında kullanılan girdi-çıktı ilişkisine VERİMLİLİK denir.
EŞİTLİK:Bir kamu programında elde edilen net kazançları bireyler arasındaki dağılımı ile ölçülür.Çeşitli gelir gruplarının kamu hizmetlerinde elde ettiği faydaları araştırmayı gerektirir.
NOT: Kamu kesiminde en fazla kullanılan yargıya dayalı tahmindir.
FAYDA MAALİYET ANALİZİ: Belirli bir kamu hizmetini veya kamu yatırım projesini sosyal faydaları ile maliyetlerini para ile ölçer ve karşılaştırır.
MAALİYET ETKİNLİK ANALİZİ: Kamu hizmetlerinin ve projelerinin maliyetlerini parasal olarak ifade eder. Ancak sonuçları ve çıktıları ölçemez.
NOT: Fayda maliyet analizinin ,maliyet etkinlik analizine göre üstün yanı,alternatif projeler arasında karşılaştırma yapabilmesidir.
YÖNEYLEM ANALİZİ: Sürekli tekrarlanan insan makine sistemleri ile ilişkili olarak bilimsel yöntemlerle karar alma tekniğine denir. Şehir içi ulaştırma saatlerinin belirlenmesi, çöp kamyonlarının rotasının belirlenmesi yöneylem analizine göre yapılır. Yöneylem analizi belirlenmiş çıktıların maksimize edilmesi veya belirli girdileri minimize edilmesini amaçlar.
YÖNEYLEM ARAŞTIRMASININ KULLLANDIĞI TEKNİKLER: Oyun teorisi, kuyruk teorisi, doğrusal programlama, montecarlo.
NOT: Stratejik analiz nitel bir yöntemdir. Stratejik analiz seneryo yazma tekniğidir. Kamu kurumlarını değişen ekonomik sosyal yapıya uyumlarını araştırılmasının da stratejik analiz kullanılır.
BİRİM MALİYET: Doğalgazdan elde edilecek gelir hesaplanırken doğalgazın birim fiyatı ile tüketici sayısı çarpılırsa birim maliyeti kullanılmış olur.

Sınavlarda Hepinize Başarılar Diliyoruz..
 

Çevrimiçi üyeler

Şu anda çevrimiçi üye yok.

REKLAMLAR

Forum istatistikleri

Konular
17,414
Mesajlar
134,310
Kullanıcılar
90,716
Son üye
Abdullah Kara
Üst