nzeytinevi
Yeni Üye
- Katılım
- 22 Şub 2013
- Mesajlar
- 764
- Tepkime puanı
- 1
- Puanları
- 0
Açıköğretim Kentleşme ve Konut Politikaları Ders Notları / Ders Kitabı
Ünite-1
KENTBİLİM: Disiplinler arası özelliğe sahip kent ve kentleşme ile ilgili konuları analiz eder.
KENTBİLİM İN YAKINDAN İLİŞKİLİ OLDUĞU KONULAR
-Kamu Yönetimi -Sosyoloji
-Ekonomi -Sosyal Psikoloji
-Coğrafya -Tarih
-Sanat Tarihi -Mimarlık
-Mühendislik -Kriminoloji
KAMU YÖNETİMİ İLE İLİŞKİSİ:
Kamu yönetimi ile ilişkisi yerleşme alanlarındaki mülkiyet hakkının korunmasıyla alakalıdır. Yerleşme alanlarında merkezi otorite ve mahalli otoritelerin, kamu yararı açısından yaptıkları düzenlemelerle ilişkilidir.
EKONOMİ İLE İLİŞKİSİ:
Kent bilimin kapsamına ekonomik plan fikrinin de girmiş olmasıdır.
COĞRAFYA İLE İLİŞKİSİ
1-FİZİKİ COĞRAFYA: Dünyanın fiziki yapısını ve çevreyi inceler.
2-BEŞERİ COĞRAFYA: İnsanların dünya üzerindeki yaşayış ve davranışlarını inceler.
Beşeri coğrafya 2’ye ayrılır
-İkdisadi Coğrafya
-Sosyal Coğrafya
KENT SOSYOLOJİ:
Kentlerin gerek sayı ve gerekse fiziki açıdan büyümelerinin doğuracağı sorunların çözüm yoları üzerinde duran sosyoloji koludur.
SOSYOLOJİ:
Kalabalığın, kentin kirli havasının, doğadan uzak kalmanın insanlar üzerindeki çeşitli etkilerini araştırma yanında değişik sosyal grupların bir arada yaşamalarında ileri gelen sorunları araştırır.
SİYASİ AÇIDAN:
Kentin belirli idari sınırlar içerisinde görev yapan yönetimlere sahip birimlerdir.
FİZİKİ AÇIDAN KENTLER:
Değişik amaçlar için kullanılan çok sayıdaki binalar ile ulaşımı sağlayan yollardan oluşur.
FONKSİYONEL AÇIDAN KENTLER:
Ekonomik, sosyal ve kültürel faaliyetlerin yapıldıkları yerleşme alanlarıdır.
442 SAYILI KÖY KANUNUN 1. MADDESİNE GÖRE;
KÖY → Nüfusu 2 000 altında
KASABA-İLÇE → Nüfusu 2 000-20.000 arasında
KENT-İL →Nüfusu 20.000 üstü olan yerleşim alanları
Bu kriterleri kabul eden ülkeler şunlardır;
-TÜRKİYE -TUNUS -KANADA -İNGİLTERE
-JAPONYA -ÇEKOSLAVAKYA -YUNANİSTAN
DEVLET İSTATİSTİK ENSTİTÜSÜNE GÖRE;
İl, ilçe merkezlerinin "belediye" sınırları içerisinde kalan alanına "KENT" denir.
KENT:
İnsan ilişkileri açısından ancak belirli bir nüfusa sahip toplumlarda karşılanması mümkün olan fizyolojik, ekonomik, sosyal ve kültürel ihtiyaçların karşılandığı her ülkenin kendi özelliklerine göre kriterlerini belirlediği fiziki yerleşme alanlarına KENT denir.
KENTLERİN SINIFLANDIRILMASI;
-Fonksiyonları. - Fiziki sınırları -Yerleşme alanları
- Barındırdıkları nüfus, -Geçirdikleri kronik evreler
KENTİN FONKSİYONLARI AÇISINDAN;
Sınıflandırılmalarında esas olan nokta kentin sosyo - ekonomik yeri ve önemi ve sınırıdır.
KENTLERİN FONKSİYONLARINI 3 GRUPTA TOPLAYABİLİRİZ;
1-)Ekonomik fonksiyon
2-)İdari ve siyasi fonksiyon
3-)Kültürel fonksiyon
Kentlerin Ekonomik Fonksiyonları sırasıyla; Ticaretle, ziraatla ve sanayi ile faaliyetlerin merkezi olmaları halinde ortaya çıkar.
TİCARET KENTLERİ
Perakende ve toptan yapılan ticari faaliyetlerin merkezleştiği kentlerdir. Genellikle ulaşım ticari faaliyetler de, etkili bir faktör olduğu için kentler açısından değişik taşıma araçları ile kolaylıkla gidebilenler ticaret kentleri olmaya uygundur.
Limanlar ve hava alanları ile büyük karayollarının kesiştiği yerlerin çevrelerindeki, yerleşme merkezleri, ticaret kentleri haline kolaylıkla dönüşebilirler.
TARIM KENTLERİ
Çevrelerindeki daha küçük yerleşme alanlarında ve üretilen ve üreticilerin ihtiyaçlarından fazla olan mahsullerin, getirilip yarı mamul haline getirildiği tesisleri de içerisinde barındıran kentlerdir. Hakim faaliyet ve gelir tarıma dayanmaktadır. Bu kentlere daha çok gelişmekte olan ülkelerde de rastlansa da az da olsa gelişmiş ülkelerde de rastlanmaktadır.
SANAYİ KENTLERİ 2 GRUPTA TOPLANIR;
1-)Üretim Kentleri
2-)Madencilik Kentleri
KÜLTÜREL FONKSİYON
Genellikle kentte bulunan yükseköğretim kurumları, edebiyat ve güzel sanat faaliyetleri çeşitli kongre ve festival düzenleme imkanları, müzeler ve dini merkezler, kentlere kültürel fonksiyon kazandırır.
İDARİ VE SİYASİ FONKSİYON
Bir kent, sahip olduğu idari ve siyasi fonksiyon dolayısı ile diğer kentlere üstünlük sağlar. Çünkü bu kentin sahip olduğu idari ve siyasi fonksiyon, ülkenin bütününü ilgilendiren hizmetlerin yürütülmesine yardımcı olur.
KENTLERİN DİKEY OLARAK GELİŞMESİ
Kentlerin üzerinde kuruldukları alana büyüklüğü ile geniş bir sahaya yayılmış bulunması her zaman kentin çok büyük ölçekli olmasını göstermez. Günümüzde gelişen inşaat teknolojisi ile çok katlı binaların yapılması sonucu kentler, dikey olarak gelişme göstermektedirler. Buda kentlerin gruplandırılmasında fiziki olan sınırlarını geçerliliğini şüpheli hale getirmektedir.
YERLEŞME ALAN ŞEKİLLERİ AÇISINDAN KENTLER ŞU GRUPLARA AYRILMAKTADIR;
1-Dairevi şekle sahip kentler
2-Şerit şekline sahip kentler
3- Parçalı şekle sahip kentler
4-Çok merkezli şekle sahip kentler
KENTLEŞMENİN KRONOLOJİK EVRELERİ AÇISINDAN 5 GRUBA AYRILIR;
1-Tarih öncesi (prehistorya)devir kentleri
2-Klasik devir kentleri
3-Roma kentleri
4-Ortaçağ başında ki kentler
5-Modern kentler
EOPOLİS KENT:
Kent topluluğu öncesi, köy topluluğunun çeşitli üretim şekillerine dayanarak oluşmasıdır.
POLİS KENT:
Belirli bir sanayi kolunun hakim olduğu ve yine kamu hizmetlerinin çevreye götürmek açısından belirli örgütlerin bulunduğu yerleşme alanlarıdır.
METROPOLİS KENT:
Bazı küçük kentlerin ve diğer yerleşme alanlarının birleşmesiyle ortaya çıkan kentlerdir.
MEGAPOLİS KENT:
Metropolis şeklinde gelişen büyük kentin, fiziki sınırlar açısından genişleyerek, sosyo-ekonomik ve kültürel etkilerini ülke sınırları dışına kadar götürebilen kentlerdir.
TYRANNOPOLİS KENT:
Kentin ekonomik ve ticari hayatında gerileme başlamış olmakla birlikte büyümeye devam etmekte olduğu dönemdir.
NEKROPOLİS KENT:
Kentin harabe haline gelmesi ve her bakımdan çöküş içerisinde olmasına nekropolis adı verilir.
KENTLEŞMENİN ÖZELLİKLERİNİ 3 BAŞLIKTA TOPLAYABİLİRİZ:
1-Kentleşme bir değişmedir.
2-Kentleşme devletin ödevlerinde artışı getirir.
3-Devletin kentleşme sebebi ile karşılaşacağı problemler ve görevler karmaşık ve teknik nitelikler taşırlar.
NOT: Kentleşme sanayileşme ile hız kazanmış ve daha belirgin hala gelmiştir.
ORTA ÇAĞ AVRUPASINDA KENTLEŞME İLKELERİ
1-Yayılan ve ticarete dayanan kapitalist ekonominin gelişmesi ilkesi
2-Ulusal devlet ilkesi
3-Fiziki bilimlerin esaslarını ortaya koyan fikir sisteminin doğması ilkesi
SANAYİLEŞME ÖNCESİ VE SONRASI KENTLEŞME
Sanayileşme öncesi kentleşme; tarımın ilerlemesi ve elde edilen üründe artış olmasının etkisindedir. Sanayileşmenin başlamasıyla kentleşme başka unsurların etkisinde kalarak gelişmiştir. Sanayileşme ve kentleşmenin birbirlerine karşılıklı olarak etkiledikleri kabul edilir.
Sanayileşme sonrası kentleşmeyi; gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler ayrımı yaparak incelemek gerekir. Gelişmiş olan ülkeler ekonomik gelişmelerini, tarım ekonomisinden sanayi ekonomisine ve daha sonrada hizmet ekonomisine geçerek sürdürmüşlerdir. Buna rağmen gelişmekte olan ülkelerin ekonomik gelişmelerinde tarım ekonomisinden, doğrudan hizmet ekonomisine geçiş vardır.
NOT: Avrupa’da gelişmiş ülkeler arasında ki kentleşme oranı en yüksek ülke İNGİLTEREDİR.
GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERİN ORTAK ÖZELLİKLERİ
1-Kişi başına düşen milli gelirin çok az olması.
2-Tarıma dayalı bir iş gücü istihdamının söz konusu olması
3-Hızlı bir gelişme içinde olmalarına rağmen esas nüfusun kent dışı yerleşme alanlarında yaşaması(kırsal)
4-Doğum oranının ölüm oranından fazla olması dolayısıyla, toplam nüfus içerisinde ve 15 yaşın altında üretici olmayan nüfusun büyük bir miktar oluşturması.
5- Kişi başına düşen milli gelirdeki düşüklüğün çeşitli beslenme bozukluklarına sebep olması.
6- Salgın hastalıklardan dolayı ölüm yüzdesinin yüksek olması.
7- Okuma yazma oranının düşük olması.
NOT: Gelişmekte olan ülkelerdeki kentleşme özelliklerinin başında bu ülkelerdeki nüfus artış oranı ve gerçek kentleşme ölçüsünün insanlık tarihinde rastlanmayacak düzeye ulaşmasıdır.
GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE KENTLEŞMENİN ÖZELLİKLERİ
1-Bu ülkelerdeki nüfus artış oranı ve gerçek kentleşme ölçüsünün insanlık tarihinde rastlanmayacak düzeye ulaşması. Gelişmekte olan ülke kentlerinde nüfus artış oranlarının yüksek olması.
2-Gelişmekte olan ülkelerde, büyük kentlerin ortaya çıkması sebebiyle kent ile ilgili kamu hizmetinin yükünü taşıyacak olan ekonomik gelişmenin öneminin artmış olması.
3-Gelişmekte olan ülkelerdeki tarımın Avrupa ve Kuzey Amerika ‘da ki gibi büyük kentlerin doğmasına yardımcı olan yiyecek fazlasını üretememesi
4-Kentleşmenin sanayileşmeden hızlı bir tempoyla ilerlemesi
KLASİK KENTLEŞME SEBEBLERİ
1-Tarım tekniklerinin gelişmesi
2-Çalışma imkanları
3-Ulaşım tekniklerinin gelişmesi
4-Coğrafi sebepler
5-Hukuki ve siyasi sebepler
6-Göç etme eğilimi
ÇAĞDAŞ KENTLEŞME SEBEPLERİ
1-Ekonomik işbirliği toplulukları
2-Yabancı işçiler
3-Kitle ulaşım imkanlarının artışı
NOT: Memur kenti: ANKARA
Sanayi kentleri: İzmit, Karabük, Zonguldak, Kırıkkale gibi kentlerde çalışma olanağı sebebiyle sanayi kentleridir.
İLK OLARAK EKONOMİK İŞBİRLİĞİ TOPLULUKLARI:
-Fransa’da gümrük duvarlarının kaldırılması
-İngiltere, İskoçya ve İzlanda arasındaki politik birleşme
-Alman gümrük birliğinin kurulması
AVRUPA BİRLİĞİ KURULMASINDAKİ TEMEL HUSUSLAR
1955 yılında 6 Avrupa ülkesi dışişleri bakanı Avrupa birliği kurulması fikrini ortaya atmıştır ve bu husustaki temel amaçları şunlardır;
-Ulusal ekonomileri zaman içinde birleştirmek
-Ortak kuruluşları geliştirmek
-Ortak piyasa oluşturmak
-Sosyal politika alanındaki zaman içerisinde uyumu sağlamak
-Birleşmiş bir Avrupa’nın gelişmesini sağlamak
NOT: Türkiye Avrupa Parlamentosunun kararıyla 1 Ocak 1986 tarihinden itibaren GÜMRÜK BİRLİĞİ sürecine dahil olmuştur.
SERBEST BÖLGE:
Serbest bölge uygulaması kentleşmeyi etkileyen faktörlerden biridir. İlk önceleri serbest liman şeklinde ortaya çıkan bu uygulamanın amacı, ticaret yapan, mallarını getirip satan yabancı tüccarlara bu ticaretleri sırasında gerekli güvenliği sağlamak ve onlardan vergi almamaktır.
NOT: Türkler İslamiyet ten önce Kent sözcüğünün yerine BALIK sözcüğü kullanmaktaydılar.
NOT: Osmanlı Devletinin başkenti olması açısından iç ve dış etkenlerle batılaşma sürecine özellikle maruz kalan kentimiz İSTANBULDUR.
TÜRKİYE DEVLETİNİN KURULMASIYLA BİRLİKTE KENTLEŞMEYİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER:
-Ulaşımla ilgili yeni yatırımlar.
-Anadolu’nun değişik kentlerinde çeşitli sanayi tesislerinin kurulması.
-Ankara’nın başkent ilan edilmesi
İdari bölünmenin yeniden düzenlenmesi
-1950-1990 YILLARI ARSINDA NÜFUSU EN AZ ARTIŞ GÖSTEREN İLLER
Mardin, Kırklareli, Afyon, Çankırı, Zonguldak, Muğla, Edirne, Bayburt, Bitlis ve Rize’dir.
-1950-1990 YILLARI ARSINDA NÜFUSU EN HIZLI ARTIŞ GÖSTEREN İLLER
Batman, Antalya, Tunceli, Kırıkkale, Mersin, Van, Hakkari, Bingöl, Denizli ve Ankara’dır.
NOT: Osmanlı İmparatorluğunda nüfusun yaklaşık %45’i kentlerde yaşıyordu.
Sınavlarda Hepinize Başarılar Diliyoruz..
KENTLEŞME VE KONUT POLİTİKALARI
KENTBİLİM: Disiplinler arası özelliğe sahip kent ve kentleşme ile ilgili konuları analiz eder.
KENTBİLİM İN YAKINDAN İLİŞKİLİ OLDUĞU KONULAR
-Kamu Yönetimi -Sosyoloji
-Ekonomi -Sosyal Psikoloji
-Coğrafya -Tarih
-Sanat Tarihi -Mimarlık
-Mühendislik -Kriminoloji
KAMU YÖNETİMİ İLE İLİŞKİSİ:
Kamu yönetimi ile ilişkisi yerleşme alanlarındaki mülkiyet hakkının korunmasıyla alakalıdır. Yerleşme alanlarında merkezi otorite ve mahalli otoritelerin, kamu yararı açısından yaptıkları düzenlemelerle ilişkilidir.
EKONOMİ İLE İLİŞKİSİ:
Kent bilimin kapsamına ekonomik plan fikrinin de girmiş olmasıdır.
COĞRAFYA İLE İLİŞKİSİ
1-FİZİKİ COĞRAFYA: Dünyanın fiziki yapısını ve çevreyi inceler.
2-BEŞERİ COĞRAFYA: İnsanların dünya üzerindeki yaşayış ve davranışlarını inceler.
Beşeri coğrafya 2’ye ayrılır
-İkdisadi Coğrafya
-Sosyal Coğrafya
KENT SOSYOLOJİ:
Kentlerin gerek sayı ve gerekse fiziki açıdan büyümelerinin doğuracağı sorunların çözüm yoları üzerinde duran sosyoloji koludur.
SOSYOLOJİ:
Kalabalığın, kentin kirli havasının, doğadan uzak kalmanın insanlar üzerindeki çeşitli etkilerini araştırma yanında değişik sosyal grupların bir arada yaşamalarında ileri gelen sorunları araştırır.
SİYASİ AÇIDAN:
Kentin belirli idari sınırlar içerisinde görev yapan yönetimlere sahip birimlerdir.
FİZİKİ AÇIDAN KENTLER:
Değişik amaçlar için kullanılan çok sayıdaki binalar ile ulaşımı sağlayan yollardan oluşur.
FONKSİYONEL AÇIDAN KENTLER:
Ekonomik, sosyal ve kültürel faaliyetlerin yapıldıkları yerleşme alanlarıdır.
442 SAYILI KÖY KANUNUN 1. MADDESİNE GÖRE;
KÖY → Nüfusu 2 000 altında
KASABA-İLÇE → Nüfusu 2 000-20.000 arasında
KENT-İL →Nüfusu 20.000 üstü olan yerleşim alanları
Bu kriterleri kabul eden ülkeler şunlardır;
-TÜRKİYE -TUNUS -KANADA -İNGİLTERE
-JAPONYA -ÇEKOSLAVAKYA -YUNANİSTAN
DEVLET İSTATİSTİK ENSTİTÜSÜNE GÖRE;
İl, ilçe merkezlerinin "belediye" sınırları içerisinde kalan alanına "KENT" denir.
KENT:
İnsan ilişkileri açısından ancak belirli bir nüfusa sahip toplumlarda karşılanması mümkün olan fizyolojik, ekonomik, sosyal ve kültürel ihtiyaçların karşılandığı her ülkenin kendi özelliklerine göre kriterlerini belirlediği fiziki yerleşme alanlarına KENT denir.
KENTLERİN SINIFLANDIRILMASI;
-Fonksiyonları. - Fiziki sınırları -Yerleşme alanları
- Barındırdıkları nüfus, -Geçirdikleri kronik evreler
KENTİN FONKSİYONLARI AÇISINDAN;
Sınıflandırılmalarında esas olan nokta kentin sosyo - ekonomik yeri ve önemi ve sınırıdır.
KENTLERİN FONKSİYONLARINI 3 GRUPTA TOPLAYABİLİRİZ;
1-)Ekonomik fonksiyon
2-)İdari ve siyasi fonksiyon
3-)Kültürel fonksiyon
Kentlerin Ekonomik Fonksiyonları sırasıyla; Ticaretle, ziraatla ve sanayi ile faaliyetlerin merkezi olmaları halinde ortaya çıkar.
TİCARET KENTLERİ
Perakende ve toptan yapılan ticari faaliyetlerin merkezleştiği kentlerdir. Genellikle ulaşım ticari faaliyetler de, etkili bir faktör olduğu için kentler açısından değişik taşıma araçları ile kolaylıkla gidebilenler ticaret kentleri olmaya uygundur.
Limanlar ve hava alanları ile büyük karayollarının kesiştiği yerlerin çevrelerindeki, yerleşme merkezleri, ticaret kentleri haline kolaylıkla dönüşebilirler.
TARIM KENTLERİ
Çevrelerindeki daha küçük yerleşme alanlarında ve üretilen ve üreticilerin ihtiyaçlarından fazla olan mahsullerin, getirilip yarı mamul haline getirildiği tesisleri de içerisinde barındıran kentlerdir. Hakim faaliyet ve gelir tarıma dayanmaktadır. Bu kentlere daha çok gelişmekte olan ülkelerde de rastlansa da az da olsa gelişmiş ülkelerde de rastlanmaktadır.
SANAYİ KENTLERİ 2 GRUPTA TOPLANIR;
1-)Üretim Kentleri
2-)Madencilik Kentleri
KÜLTÜREL FONKSİYON
Genellikle kentte bulunan yükseköğretim kurumları, edebiyat ve güzel sanat faaliyetleri çeşitli kongre ve festival düzenleme imkanları, müzeler ve dini merkezler, kentlere kültürel fonksiyon kazandırır.
İDARİ VE SİYASİ FONKSİYON
Bir kent, sahip olduğu idari ve siyasi fonksiyon dolayısı ile diğer kentlere üstünlük sağlar. Çünkü bu kentin sahip olduğu idari ve siyasi fonksiyon, ülkenin bütününü ilgilendiren hizmetlerin yürütülmesine yardımcı olur.
KENTLERİN DİKEY OLARAK GELİŞMESİ
Kentlerin üzerinde kuruldukları alana büyüklüğü ile geniş bir sahaya yayılmış bulunması her zaman kentin çok büyük ölçekli olmasını göstermez. Günümüzde gelişen inşaat teknolojisi ile çok katlı binaların yapılması sonucu kentler, dikey olarak gelişme göstermektedirler. Buda kentlerin gruplandırılmasında fiziki olan sınırlarını geçerliliğini şüpheli hale getirmektedir.
YERLEŞME ALAN ŞEKİLLERİ AÇISINDAN KENTLER ŞU GRUPLARA AYRILMAKTADIR;
1-Dairevi şekle sahip kentler
2-Şerit şekline sahip kentler
3- Parçalı şekle sahip kentler
4-Çok merkezli şekle sahip kentler
KENTLEŞMENİN KRONOLOJİK EVRELERİ AÇISINDAN 5 GRUBA AYRILIR;
1-Tarih öncesi (prehistorya)devir kentleri
2-Klasik devir kentleri
3-Roma kentleri
4-Ortaçağ başında ki kentler
5-Modern kentler
EOPOLİS KENT:
Kent topluluğu öncesi, köy topluluğunun çeşitli üretim şekillerine dayanarak oluşmasıdır.
POLİS KENT:
Belirli bir sanayi kolunun hakim olduğu ve yine kamu hizmetlerinin çevreye götürmek açısından belirli örgütlerin bulunduğu yerleşme alanlarıdır.
METROPOLİS KENT:
Bazı küçük kentlerin ve diğer yerleşme alanlarının birleşmesiyle ortaya çıkan kentlerdir.
MEGAPOLİS KENT:
Metropolis şeklinde gelişen büyük kentin, fiziki sınırlar açısından genişleyerek, sosyo-ekonomik ve kültürel etkilerini ülke sınırları dışına kadar götürebilen kentlerdir.
TYRANNOPOLİS KENT:
Kentin ekonomik ve ticari hayatında gerileme başlamış olmakla birlikte büyümeye devam etmekte olduğu dönemdir.
NEKROPOLİS KENT:
Kentin harabe haline gelmesi ve her bakımdan çöküş içerisinde olmasına nekropolis adı verilir.
KENTLEŞMENİN ÖZELLİKLERİNİ 3 BAŞLIKTA TOPLAYABİLİRİZ:
1-Kentleşme bir değişmedir.
2-Kentleşme devletin ödevlerinde artışı getirir.
3-Devletin kentleşme sebebi ile karşılaşacağı problemler ve görevler karmaşık ve teknik nitelikler taşırlar.
NOT: Kentleşme sanayileşme ile hız kazanmış ve daha belirgin hala gelmiştir.
ORTA ÇAĞ AVRUPASINDA KENTLEŞME İLKELERİ
1-Yayılan ve ticarete dayanan kapitalist ekonominin gelişmesi ilkesi
2-Ulusal devlet ilkesi
3-Fiziki bilimlerin esaslarını ortaya koyan fikir sisteminin doğması ilkesi
SANAYİLEŞME ÖNCESİ VE SONRASI KENTLEŞME
Sanayileşme öncesi kentleşme; tarımın ilerlemesi ve elde edilen üründe artış olmasının etkisindedir. Sanayileşmenin başlamasıyla kentleşme başka unsurların etkisinde kalarak gelişmiştir. Sanayileşme ve kentleşmenin birbirlerine karşılıklı olarak etkiledikleri kabul edilir.
Sanayileşme sonrası kentleşmeyi; gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler ayrımı yaparak incelemek gerekir. Gelişmiş olan ülkeler ekonomik gelişmelerini, tarım ekonomisinden sanayi ekonomisine ve daha sonrada hizmet ekonomisine geçerek sürdürmüşlerdir. Buna rağmen gelişmekte olan ülkelerin ekonomik gelişmelerinde tarım ekonomisinden, doğrudan hizmet ekonomisine geçiş vardır.
NOT: Avrupa’da gelişmiş ülkeler arasında ki kentleşme oranı en yüksek ülke İNGİLTEREDİR.
GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERİN ORTAK ÖZELLİKLERİ
1-Kişi başına düşen milli gelirin çok az olması.
2-Tarıma dayalı bir iş gücü istihdamının söz konusu olması
3-Hızlı bir gelişme içinde olmalarına rağmen esas nüfusun kent dışı yerleşme alanlarında yaşaması(kırsal)
4-Doğum oranının ölüm oranından fazla olması dolayısıyla, toplam nüfus içerisinde ve 15 yaşın altında üretici olmayan nüfusun büyük bir miktar oluşturması.
5- Kişi başına düşen milli gelirdeki düşüklüğün çeşitli beslenme bozukluklarına sebep olması.
6- Salgın hastalıklardan dolayı ölüm yüzdesinin yüksek olması.
7- Okuma yazma oranının düşük olması.
NOT: Gelişmekte olan ülkelerdeki kentleşme özelliklerinin başında bu ülkelerdeki nüfus artış oranı ve gerçek kentleşme ölçüsünün insanlık tarihinde rastlanmayacak düzeye ulaşmasıdır.
GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE KENTLEŞMENİN ÖZELLİKLERİ
1-Bu ülkelerdeki nüfus artış oranı ve gerçek kentleşme ölçüsünün insanlık tarihinde rastlanmayacak düzeye ulaşması. Gelişmekte olan ülke kentlerinde nüfus artış oranlarının yüksek olması.
2-Gelişmekte olan ülkelerde, büyük kentlerin ortaya çıkması sebebiyle kent ile ilgili kamu hizmetinin yükünü taşıyacak olan ekonomik gelişmenin öneminin artmış olması.
3-Gelişmekte olan ülkelerdeki tarımın Avrupa ve Kuzey Amerika ‘da ki gibi büyük kentlerin doğmasına yardımcı olan yiyecek fazlasını üretememesi
4-Kentleşmenin sanayileşmeden hızlı bir tempoyla ilerlemesi
KLASİK KENTLEŞME SEBEBLERİ
1-Tarım tekniklerinin gelişmesi
2-Çalışma imkanları
3-Ulaşım tekniklerinin gelişmesi
4-Coğrafi sebepler
5-Hukuki ve siyasi sebepler
6-Göç etme eğilimi
ÇAĞDAŞ KENTLEŞME SEBEPLERİ
1-Ekonomik işbirliği toplulukları
2-Yabancı işçiler
3-Kitle ulaşım imkanlarının artışı
NOT: Memur kenti: ANKARA
Sanayi kentleri: İzmit, Karabük, Zonguldak, Kırıkkale gibi kentlerde çalışma olanağı sebebiyle sanayi kentleridir.
İLK OLARAK EKONOMİK İŞBİRLİĞİ TOPLULUKLARI:
-Fransa’da gümrük duvarlarının kaldırılması
-İngiltere, İskoçya ve İzlanda arasındaki politik birleşme
-Alman gümrük birliğinin kurulması
AVRUPA BİRLİĞİ KURULMASINDAKİ TEMEL HUSUSLAR
1955 yılında 6 Avrupa ülkesi dışişleri bakanı Avrupa birliği kurulması fikrini ortaya atmıştır ve bu husustaki temel amaçları şunlardır;
-Ulusal ekonomileri zaman içinde birleştirmek
-Ortak kuruluşları geliştirmek
-Ortak piyasa oluşturmak
-Sosyal politika alanındaki zaman içerisinde uyumu sağlamak
-Birleşmiş bir Avrupa’nın gelişmesini sağlamak
NOT: Türkiye Avrupa Parlamentosunun kararıyla 1 Ocak 1986 tarihinden itibaren GÜMRÜK BİRLİĞİ sürecine dahil olmuştur.
SERBEST BÖLGE:
Serbest bölge uygulaması kentleşmeyi etkileyen faktörlerden biridir. İlk önceleri serbest liman şeklinde ortaya çıkan bu uygulamanın amacı, ticaret yapan, mallarını getirip satan yabancı tüccarlara bu ticaretleri sırasında gerekli güvenliği sağlamak ve onlardan vergi almamaktır.
NOT: Türkler İslamiyet ten önce Kent sözcüğünün yerine BALIK sözcüğü kullanmaktaydılar.
NOT: Osmanlı Devletinin başkenti olması açısından iç ve dış etkenlerle batılaşma sürecine özellikle maruz kalan kentimiz İSTANBULDUR.
TÜRKİYE DEVLETİNİN KURULMASIYLA BİRLİKTE KENTLEŞMEYİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER:
-Ulaşımla ilgili yeni yatırımlar.
-Anadolu’nun değişik kentlerinde çeşitli sanayi tesislerinin kurulması.
-Ankara’nın başkent ilan edilmesi
İdari bölünmenin yeniden düzenlenmesi
-1950-1990 YILLARI ARSINDA NÜFUSU EN AZ ARTIŞ GÖSTEREN İLLER
Mardin, Kırklareli, Afyon, Çankırı, Zonguldak, Muğla, Edirne, Bayburt, Bitlis ve Rize’dir.
-1950-1990 YILLARI ARSINDA NÜFUSU EN HIZLI ARTIŞ GÖSTEREN İLLER
Batman, Antalya, Tunceli, Kırıkkale, Mersin, Van, Hakkari, Bingöl, Denizli ve Ankara’dır.
NOT: Osmanlı İmparatorluğunda nüfusun yaklaşık %45’i kentlerde yaşıyordu.
Sınavlarda Hepinize Başarılar Diliyoruz..