1.Ünite Bilim ve meslek olarak sosyal çalişmanin temel kavramlari

AOFDESTEK

ADMİN
Yönetici
Admin
Katılım
9 Şub 2011
Mesajlar
6,041
Tepkime puanı
25
Puanları
48
Bölüm:
İşletme
Şehir:
Bursa
ÜNİTE 1: BİLİM VE MESLEK OLARAK SOSYAL ÇALIŞMANIN TEMEL KAVRAMLARI

Sosyal çalışma; insanın ve toplumun değişme ve gelişmesinin dinamiği ve yasaları konusunda gelişme düşüncesi ve bilgisi ile insanın toplumsal etkililiğini geliştirme yaklaşımı, yöntemi ve uygulaması konularında bilgi üreten bir bilim dalıdır.Tanımın içerdiği boyutlar; 1. İnsanın ve toplumun değişme vegelişmesinin dinamiği ve yasalar, 2. Gelişme düşüncesi ve bilgisi, 3. İnsanın toplumsal etkililiğinigeliştirme yaklaşımı, yöntemi ve uygulaması, 4. Bilim dalı olma niteliklerinde örgütlenmektedir.Amerikan Ulusal Sosyal Çalışmacılar Derneği’nintanımına göre sosyal hizmet (sosyal çalışma); bireylere, gruplara ve topluluklara sosyal işlevselliklerinigerçekleştirebilmeleri için kapasitelerini geliştiren ve bu amacın gerçekleşmesini mümkün kılacaktoplumsal koşulları yaratan mesleki bir faaliyet, olarak kabul edilir.Sosyal hizmet bir meslek ve bütün insanların daha iyi yaşamkoşulları için psikolojik işlevselliğin etkili bir seviyeye ulaşmasını ve etkili sosyal değişimleri gerçekleştirmeleri amacıyla insanlara yardım eden uygulamalı bir bilimdir. Dolayısıyla sosyal hizmet bir yardım temelli meslek ve disiplindir.Sosyal çalışmanın niteliklerinden söz etmek gerekirse şöyle söylenebilir. Sosyal çalışma disiplinininbirinci niteliği bir sosyal bilim dalı olması, ikinci niteliği ise öteki sosyal bilimlerden bağımsızlığınıkazanmış bulunmasıdır.Sosyal çalışmayı diğerdisiplinlerden üç temel nokta ayırır: Birinci nokta sosyal çalışmanın sorun çözmeye yönelmiş olmasıdır.İkinci nokta, sosyal çalışmanın uygulamalı niteliğidir. Üçüncü nokta, sosyal çalışmanın insanı tüm olarakele almasıdır. Bu nitelik sosyal çalışmaya disiplinlerarası bir özellik kazandırır.sosyal hizmetin amaçlarını şu şekilde belirtilmektedir;1. Sosyal hizmet uzmanları insanların sorun çözme, baş etme ve gelişimsel kapasitelerini artırmakkapsamında “çevresi içinde birey” kavramını kullanır. Uygulama düzeyinde sosyal hizmetintemel hedefi bireydir.2. İnsanlara kaynak, hizmet ve fırsat sağlayan sistemler ve insanları bağlantılandırmak kapsamındasosyal hizmet uzmanı yine çevresi içinde birey kavramını kullanır.3. Sosyal hizmet uzmanı sistemlerin etkili ve insancıl olarak işlev görmesini sağlar.4. Sosyal politikanın geliştirilmesi ve ilerlemesini sağlamak adına sistemlerin etkili ve insancılçalışmasını geliştirir.5. Risk altındaki grupları güçlendirir ve sosyal ve ekonomik adaleti sağlar.Sosyal hizmet mesleğinin ilk etik kurallarının Mary Richmond tarafından hazırlandığıbelirtilmektedir.Uluslararası Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği tarafından belirlenen mesleki değerlerDeğer: HizmetEtik ilke: sosyal hizmet uzmanlarının birincil amacı muhtaç insanlara yardım etmek ve sosyalsorunlarla uğraşmaktır.Değer: Sosyal adaletEtik ilke: Sosyal hizmet uzmanları sosyal adaletsizlikle mücadele eder.Değer: Bireyin onuru ve değeriEtik ilke: Sosyal hizmet uzmanları bireyin onuru ve değerine saygı gösterir.Değer: İnsan ilişkilerinin önemiEtik İlke: Sosyal hizmet uzmanları insan ilişkilerinin öneminin farkındadır.Değer: Dürüstlük ve güvenilirlikEtik İlke: Sosyal hizmet uzmanları güvenilir bir tarzda davranmalıdır.Değer: YetkinlikEtik İlke: Sosyal hizmet uzmanları yetkin olduğu alanlarda uygulama yapmalı ve mesleki uzmanlığınıgeliştirmek ve güçlendirmek için çalışmalıdır.

Meslek olarak sosyalçalışma, bireylerin toplumda dengeli, mutlu ve düzence istendik bir biçimde yaşayabilmeleriniamaçlayan, bu yüzden bu amaca ulaşmayı önleyen, geciktiren sorunların birey, grup ve toplum boyutundagiderilmesi ya da azaltılması yönünde yapılan, dizgeli, düzenli, yöntemsel kimliği olan meslekselçalışmalara verilen ad ve bu işlev ve içerikle çerçevelenmiş mesleğin adıdır.Sosyal çalışma insanla çalışır, insanın özünden ya da çevresinden doğan sorunlarının çözülmesiniamaçlar. İnsanın ve toplumun, toplum kaynaklarını bulma, geliştirme ve tamca yararlanma gücünü vebecerisini kazanmasını öngörür. Bu yolla da kişi ve toplumun kendi sorunlarını kendi gücüyleçözebilmesi yetkinliğine ulaşmasına çabalar. Sorunlu olan kişi ve toplumun sorununu algılaması,üzerinde düşünmesi, çözüm yollarını araştırıp bulması ve çözüm için girişimlerde bulunması süreci sosyalçalışma mesleğinin uygulama sürecidir. Kuşkusuz bu süreç mesleksel disiplinlere, ilke, yöntem vetekniklere göre oluşturulmaktadır. Sosyal hizmetler, genel bağlamda insanlarınbireysel ve toplumsal mutluluğu için verilen hizmetlerdir. Her meslek o amacı bünyesinde barındırırdiyeceksiniz, ki doğrudur. Ancak, sosyal çalışma, insanla, onun ruhsal ve toplumsal dünyasına seslenen, ruhsal ve toplumsal dengelerini gözeten ve insanla doğrudan iletişim kurarak yapılan ender mesleklerden biridir.

Sosyal çalışma ile ilgili bilgi üreticilerinin tanımlarına bakmayı sürdürelim. Cılga’ya göre: Meslekolarak sosyal çalışma; demokratik toplumda insanın ve toplumun gelişmesine, temel hak ve özgürlükleri,sosyal ve ekonomik hakları siyasal ve katılım hakları doğrultusunda yaşam kalitesinin yükseltilmesine,toplumsal etkileşim mekanizmalarını harekete geçirerek bilimsel yaklaşım, yöntem ve tekniklerleyardımcı olan bir meslektir. Tanımın içerdiği boyutlar: 1. Demokratik toplum, 2. İnsanın ve toplumungelişmesi, 3. Temel hak ve özgürlükler, 4. Sosyal ve ekonomik haklar, 5. Siyasal ve katılım hakları, 6.Yaşam kalitesinin yükseltilmesi, 7. Toplumsal etkileşim mekanizmalarının harekete geçirilmesi, 8.Bilimsel yaklaşım, yöntem ve tekniklerle yardımcı olma, 9. Bir meslek olma nitelikleridir.

III. Milli Sosyal Hizmetler Konferansı (1968)’nda yapılan tanıma göre; sosyal çalışma (sosyalhizmet), “kendi kendine yardım ve işbirliği prensibi uyarınca değişmekte olan toplum yapısı içinde kişi,aile grup ve toplulukların ihtiyaçlarının karşılanması, sorunlarının çözümlenmesine ve çevreleriylekarşılıklı uyumlarına yardım etmek ve insan kaynaklarıyla sosyal ve ekonomik koşulların korunmasını vegeliştirilmesini sağlamak amacıyla kendine özgü bilimsel teknik ve metodlarla insan ilişkilerindekibecerilere dayanan düzenli çalışmaları kapsayan bir meslektir.”

Kut’a göre; sosyal çalışma (sosyal hizmet) bir yandan bireyin çevresi ve içinde bulunduğu yaşamdurumlarıyla sürekli etkileşimleri çerçevesinde toplumsal işlevselliğini ve üyesi olduğu toplumunnormatif ve sosyal değerlerine uyumunu güçleştiren engelleri ortadan kaldırarak ya da baskılarınıhafifleterek, kendini gerçekleştirmesine olanak sağlamayı; öte yandan toplumun olanak ve koşullarınıbireyin gelişmesine katkıda bulunabilecek düzeyde geliştirme ve değiştirmeyi amaçlayan mesleki birfaaliyettir

Kongar’a göre ise: Sosyal çalışma: 1) insanın, doğayla ve insanla olan çelişkilerinin çözümüne yardımetmeyi amaçlayan, 2) bu yardımı, birey, grup ve toplum düzeyinde değişme yaratma yöntemi ilegerçekleştirmeye çalışan, 3) sosyal hizmetler, sosyal refah ve sosyal güvenlik alanlarındaki sorunlarailişkin etkinlik gösteren, 4) insan, toplum, sosyal çalışma ve hizmet programları hakkındaki bilgilerledeğişme açısından eğitilmiş ve 5) mesleki ahlak kurallarına uyan uygulayıcılar ve bunlarınyardımcılarının meydana getirdiği bir kadroya sahip olan bir meslektirsosyal hizmetin amaçları şu şekilde sıralanmaktadır:İnsanların problem çözme ve başetme kapasitelerini geliştirme.İnsanların; kaynak, hizmet ve şans tanıyan sistemlerle bağlantı kurmalarını sağlamak.Bu sistemler ile etkili ve insancıl çalışmalar yapmak.Sosyal politikaların geliştirilmesine katkı vermek.Kısaca, tanımlarda görüldüğü gibi sosyal çalışma, sorun çözer; değişme eksenlidir, değer yüklüdür,bilimseldir, insan ve toplum sorunlarıdır odağı, diyalektik bilgi birleşiminde kuram ve uygulamatemelinde sosyal sorunlara çözüm üretir. Bunu yaparken sosyal refah alanında hizmet üreten diğer sosyalmesleklerle birlikte çalışır.

Sosyal çalışmacı/sosyal hizmet uzmanı (social worker), konusunda belirli süre eğitim görmüş, sosyalçalışma mesleğini yürüten diplomalı meslek elemanıdır.

Peki, bir sosyal çalışmacıda olması gereken özellikler nelerdir?Sosyal çalışmacı, önce kendisi için yaşamı sevmeli, mücadeleden kaçınmayan, duygulu fakatduygularını kontrol altına alabilen, sıcak fakat gerçekçi, peşin hükümlü olmayan, insanları ayırt etmedenkabul edebilen bir kişidir. Yaşamın güzel bir şey olduğunu ve insanların yaşama hakkıolduğunu çok iyi algılamalıdır. Herkesin güzel yaşamasını istemelidir. Pesimist değil, optimist olmalı veher şeyde bir çıkar yol aramalıdır.. İnsan hak ve özgürlükleri ve de bunlar içinyapılacak savaşımda bulunacağı doğru yeri bilmesi bir sosyal çalışmacının içselleştirmesi gerekenkonulardır.

Nitelikli bir sosyal çalışmacı (sosyal hizmet uzmanı) olmayı engelleyebilecek bazı kişilik özellikleriise şunlardır: İnsanlara hizmet vermek yerine onlar hakkında bilgi toplamaya ilgi duymak, aşağılıkduygusu, sevilme ihtiyacı gibi kontrol edilemeyen güçlü kişisel ihtiyaçlara sahip olmak ve olaylarıöncelikle ahlaki yönden ve önyargılarla değerlendirmeye yönelmektir.İyi bir sosyal çalışmacı olmak içingerekli olan bazı değerler ise olgunluk, yaratıcılık, kendini tanıma kapasitesi, yardım etmeye istekli olma,cesaret ve duyarlılık olarak sıralanabilir. Etkili bir sosyal çalışmacı, genellikle kendini, yaşayan, büyüyen,gelişen bir kimse olarak hayatın içinde hisseder. Kendini insanlara ilişkin koşulların dışında tutmaz.Yaşamaktan korkmadığı gibi, bütün güçlüklerine rağmen, yaşamaktan açıkça zevk alır. Değişme vegelişmeyi tehlikeli olarak değil, heyecan verici olarak değerlendirir.Kaygı (anksiyete) ve gerginliği en altdüzeydedir; bu bakımdan yeni deneyimlere açıktır. Bütün bunlar, olgun bir insanın özellikleridir ve etkilibir sosyal çalışmacının sahip olması beklenen diğer niteliklerinin çoğuna da temel teşkil eder. Ayrıca iyibir sosyal çalışmacı yaratıcı olmalıdır. Bunlara benzer birçok kişilik özelliği olgun birsosyal çalışmacı olmak için gereken özellikler arasında sayılabilir.Mesleki yozlaşmanın çeşitli nedenlerivardır. Bu nedenler maddeler halinde sıralanabilir: Aşırı hırs, bencil ve aç gözlü davranma. Yeterlihassasiyetin gösterilmemesi, eksik değerlendirme, plansızlık, iyi niyetle arkadaşlarını koruma güdüsü,yasaların, kuralların ve yöntemlerin bilinmemesi, iş yaşamında teknolojik ve sosyal gelişmelere paralelyasal düzenlemelerin gecikmesi, kendini koruma güdüsü, maddi ve manevi tatminsizlik, servet açlığı,ideolojik ya da siyasal ayrımcılık.

Yardımcı sosyal hizmet personeli olarak Kız Teknik Okulları mezunlarından ve çeşitli konularda çalışan resmi ve gönüllü personelin yaygın eğitim programları ile eğitilmesinden yararlanılacaktır. Kız Teknik Okullarının ders programı ve yukarı seviyede personel yetiştirilmesi için üniversite programları bu amaçla düzenlenecektir. İlginçtir ki Sosyal Hizmet Mensupları Odası’nın kamu kurumu niteliğindeki diğer meslek kuruluşları gibi bir an önce kurulması talep edilmektedir.

Toplumdaki çocuk, yaşlı, kadın, genç, özürlü, tutuklu, hükümlü, hasta,öğrenci, alkolik, bağımlı, göçmen, sığınmacı vb. özel gereksinim gruplarına verilen ve onların sosyalsağlıklarını koruma ya da yeniden kazandırmayı, onların topluma uyumları ile toplumda etkin bir bireyolmalarını amaçlayan bir meslektir.Dört yıl süren lisans öğreniminin arkasından meslek elemanı, sosyal çalışmacı sanını alır. (SosyalHizmetler Akademisi terminolojisinde yanlış bir kavramlaştırma ile önce ‘sosyal hizmet mütehassısı’,sonra ‘sosyal hizmet uzmanı’ kavramları meslek elemanı sanı olarak yerleştirilmiştir. Sosyal ÇalışmaBölümü, Akademi’de özensiz kullanılan Türkçe’ye daha o tarihlerde çekidüzen veriyor, Akademi’deİngilizce’den çalakalem ve özensiz çevrilmiş meslek terminolojisini olması gereken mantığına ve gelişimçizgisine daha o zamandan oturtuyordu. Örneğin, İngilizce’deki meslek adı (social work), hizmet ve alanadı (social service/s) olarak tek bir kavramın, sosyal hizmet kavramının kullanılması anlamsızlığına dahao tarihlerde son veriyor, social work yerine sosyal çalışma, social services yerine sosyal hizmetterimlerini benimsiyordu. Böylelikle mesleğin en temel kavramındaki anlam kargaşasını ortadankaldırıyordu.

Gerçek şu ki; Türkiye’ye bu eğitim, bu meslek gelirken bir yanlış yapılmış, sosyal hizmetler mesleğidenmiş. Oysa adı üstünde, Türkçe’de hizmetler hizmetlerdir, meslekler de meslekler. Yani sağlıkhizmetleri mesleği diye bir meslek olmaz, hizmetler diye bir meslek olmaz. Hizmet hizmettir, meslekmeslektir. Yani meslek sahibi olarak hekim vardır, biyolog vardır, kimyacı vardır, bir de bunların yaptığıhizmetler vardır. Burada da sosyal çalışmacı var, o da sosyal hizmet yapıyor. İngilizce’de ‘social work’denilen meslek Türkçe’ye sosyal hizmetler diye çevrilmiş. Eğitim kurumu akademi olmuş, SosyalHizmetler Akademisi denmiş. Sonra aynı yanlış devlete girmiş Sosyal hizmet uzmanı diye kadro ihdasedilmiş. Bu bir çeviri yanlışı, bilimde yanlış; çünkü uzmanlık yüksek lisans (mastır) unvanına karşılıktır.Devlette yanlış, uzmanlık başka bir kariyer sürecini gerektirir. Bu yanlış, kadro maaşının kaybedilmemesi Sonuç olarak sosyal hizmet eğitimi ile dil (terminoloji) alanında bir tartışma yaşanmaya başlanmıştır.için korunmuştur, böylece yanlış bir gelenek haline gelmiştir.

Bilimin olanaklarıyla yaklaştığımızda sosyal hizmet uzmanı mı, yoksa sosyal çalışmacı mı konusuylailgili yapılan tartışmalar bir yana gerçekliğe olan koşulsuz sadakat bağlamında, düşüncemiz; socialworker’in sosyal çalışmacıya karşılık geldiği yöndedir. Ancak yaygın kullanım olan sosyal hizmetuzmanlığının da meslek camiasında benimsenmiş olduğunun da altını çizmek gerekmektedir.

sosyal çalışma bilimi kendi içinde: 1. Temel sosyal bilimler anabilim dalı, 2. Sosyalhizmet kuramı ve uygulaması anabilim dalı, 3. İnsan ve toplum sorunları anabilim dalı, 4. Sosyal hizmetpolitikaları ve uygulamaları anabilim dalı, 5. Sosyal araştırma ve geliştirme anabilim dalı olmak üzere beşanabilim dalında odaklaşan, bilgi üreten ve eğitim gerçekleştiren bir niteliğe sahiptir

Sosyal çalışma (sosyal hizmet) toplumun bütününe yöneldiği için insan bilimlerinin tümüyle ilişkiiçindedir. Davranış bilimleri İkinci Dünya Savaşından sonra ortaya çıkan bir kavram. İnsan davranışlarınıinceleyen disiplinlere, bilim dallarına verilen ortak ad. Kimi bilimcilere göre toplumbilim, ruhbilim,sosyal ruhbilim ve insanbilim davranış bilimlerini oluşturuyor. Sosyal çalışma bir meslektir ve meslekselbir disiplindir.

Sosyal çalışmada, mesleki müdahale müracaatçının ya da ailesinin kendi sorunçözme yolları ile üstesinden gelemedikleri durumlarda yapılan mesleki çalışmayı ifade eder. Müdahale, süregelen bir soruna etkide bulunarak, ona yeni bir yön vermek ve düzeltmek içinmaksatlı, bilinçli, mesleki bir harekete geçiştir. Müdahale damgalama değil, sorunu çözme, ihtiyaca cevapverme olanağını sağlamalıdır. Müdahale hizmet götürme, tedavi, planlama hatta sosyal aksiyonuöngörebilir. Başarılı bir müdahale, a) sorunun iyi anlaşılması, b) bu soruna en iyi çare olacak kaynaklarınve yaklaşımların varlığı, c) iyi seçilmeleri ile mümkündür. Müdahale noktası dendiğinde ise, koşul ya dasorunun gelişiminde çalışmacının müracaatçı sistemi ve diğer ilgili sistemlerle durumu etkileyeceknoktada doğrudan temasa geldiği zaman anlaşılır

Sosyal inceleme raporu; olgunun, ilgili sosyal çalışmacı tarafından ekonomik,eğitsel, sosyal, ruhsal, kültürel, ailesel tüm boyutlarıyla incelenmesi sonunda toplanan bilgilerleoluşturulan rapordur. Kişinin dosyasına konur. Kimlik bilgilerinin yanı sıra, olguya nasıl ulaşıldığı, kimtarafından getirildiği, ilgili kişiler, geliş/getiriliş nedeni, sosyoekonomik, sosyopsikolojik durumu buraporda yer alır.Sosyalincelemede bilgi toplama mülakatlarının amacı, sosyal işlevsellik yönünden, birey, grup ve toplumhakkında bilgi toplamaktır. Bu mülakatlarda bireyin sosyal işlevleri ile ilgili olarak, yaşam öyküsühakkında bilgi edinilmeye çalışılır. Bu bilgiler kişinin sorununu anlamak ve ona yardımcı olmak içingereklidir. Mülakatlarda her türlü bilgiyi toplamak yerine, ihtiyaç duyulan bilgiler toplanır. Toplananbilgiler, hem objektif gerçekleri hem de sübjektif duygular ve tutumları içerir.

 

Çevrimiçi üyeler

Şu anda çevrimiçi üye yok.

REKLAMLAR

Forum istatistikleri

Konular
17,414
Mesajlar
134,310
Kullanıcılar
90,716
Son üye
Abdullah Kara
Üst