İdari Yargı 3.Ünite Ders Notları

tremendous

Forum Yöneticisi
Katılım
11 Ara 2012
Mesajlar
1,781
Tepkime puanı
8
Puanları
0
Bölüm:
MEZUN
Şehir:
İstanbul
İdari Yargı 3.Ünite Ders Notları


İdari Yargı teşkilatı

Giriş

Birden çok yargı düzeni olan ülkemizde, idari işlem ve eylemlerden kaynaklanan uyuşmazlıklar İdari Yargı düzenindeki mahkemeler tarafından çözümlenmektedir. Bu sistem, ülkemize Fransa'dan uyarlanmıştır. 1982 yılında idare, vergi ve bölge idare mahkemelerinin kurulması suretiyle iki dereceli İdari Yargı sistemi tamamlanmıştır. İdari... Yargı sisteminin yüksek mahkemesi danıştaydır. İdare ve vergi mahkemeleri ilk derece mahkemesi,, bölge idare mahkemeleri ise itiraz mercileridir. Danıştay'da belli davaları ilk derece mahkemesi sıfatıyla çözümler.

İDARİ YARGININ GELİŞİMİ

İdarenin idari faaliyet ve işlemlerini özel hukukun uygulama alanı dışında tutarak, ayrı hukuk kurallarına tabi kılan, bu kuralları uygulayacak olan idari makamları adli makamlardan tamamen ayıran yönetim sistemine, idari rejim denilmektedir.

İdarenin işleyişinin Özel Hukuk kurallarına tabi olduğu ve yargısal denetimin genel Adliye mahkemelerinde yapıldığı sistem ise adli idare olarak adlandırılmaktadır. İdari rejim sistemi idareye üstün ayrıcalıklar tanır, kamu kudreti kullanma imkanını sunar. Adli, idari sisteminde ise idare bireylerle aynı hukuka tabidir.

Napoleon tarafından yapılan düzenlemelerle, Conseil d'Etat (devlet şurası) ve il idare kurulları oluşturulmuş, zaman içerisinde idari yapıya sahip olan bu kurumlar, yargı mercii haline gelmişlerdir. Conseil d'Etat 1872, il idare kurulları ise 1953 tarihinden itibaren İdari Yargı alanda bağımsız mahkeme olarak görev yapmaya başlamışlardır.

Osmanlı İmparatorluğu'nda tanzimat sonrasında Fransa örneği benimsenmiş, idari uyuşmazlıklara kadılar değil mülkiye memurlara bakmaya başlamıştır. 1838 tarihinde kurulan Meclisi Valayı Ahkamı Adliye, hem memurların yargılandığı hem de idare aleyhine açılabilen davaların görüldüğü bir yargı mercii olarak görev yapmıştır. 1861 tarihinden itibaren bu görevi meclisi vala bünyesinde kurulan muhakemat dairesi yürütmüş 1868 yılında ise Meclisi Valayı Şurayı Devlet(Danıştay) ve Divanı Ahkamı Adliye olarak adli ve İdari Yargı ayrımı tesis edilmiştir.

1876 anayasası döneminde İdari Yargı sisteminden vazgeçilmişse de 1924 anayasası ile idare davalarına bakmak ve idari uyuşmazlıkları çözmek üzere Danıştay'ın kurulması öngörülmüş, bu sistem 1961 ve 1982 anayasaları ile de sürdürülmüştür. 1982 yılında idare, vergi ve bölge idare mahkemelerinin kurulmasıyla iki dereceli İdari Yargı sistemi tamamlanmıştır.

DANIŞTAY

Kuruluş ve Üyeler

Danıştay idari mahkemelerce verilen ve kanunun başka bir İdari Yargı merciine bırakmadığı karar ve hükümlerin son inceleme merciidir. Kanunla gösterilen belli davalara da ilk ve son derece mahkemesi olarak bakar.
İlk derece mahkemesi olarak Danıştay'da çözümlenecek davalar Danıştay kanununun 24 üncü maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, Danıştay;
* Bakanlar Kurulu kararlarına
* başbakanlık, bakanlıklar ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarının müsteşarları ile ilgili müşterek kararnamelere,
* bakanlıklar ile kamu kuruluşları veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarınca çıkarılan ve ülke çapında uygulanacak düzenleyici işlemlere,
*Danıştay idari dairesince veya idari işler kurulunca verilen kararlar üzerinde uygulanan eylem ve işlemlerde
* birden çok idare veya vergi mahkemesinin yetki alanına giren işlere,
* Danıştay, Yüksek Disiplin Kurulu kararları ile bu kurulun görev alanı ile ilgili Danıştay Başkanlığı işlemlerine,
Karşı açılacak iptal ve tam yargı davaları ile tahkim yolu öngörülmeyen kamu hizmetleriyle ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden doğan idari davaları karara bağlar.
Ayrıca belediyeler ile il özel idarelerinin seçimle gelen organlarının organlık sıfatını kaybetmeleri hakkındaki işlemlerde Danıştay tarafından incelenerek karara bağlanır.

Anayasa Danıştay'ın idari görevlerde vermektedir. Danıştay, başbakan ve Bakanlar Kurulu'nca gönderilen kanun tasarıları, kamu hizmetleriyle ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmeleri hakkında iki ay içerisinde düşüncesini bildirmek, tüzük tasarılarını incelemek, idari uyuşmazlıkları çözmek ve kanunla gösterilen diğer işleri yapmakla görevlidir.

Danıştay üyeliğine İdari Yargı hakim ve savcılar arasından yapılacak atama hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca diğerleri ise cumhurbaşkanınca yapılır. Cumhurbaşkanı, Danıştay üyelerinin dörtte birini seçme yetkisine sahiptir.
İdari görevlerden Danıştay üyeliğine seçileceklerin yükseköğrenimlerini tamamladıktan sonra devlet hizmetlerinde 15 yıl çalışmış bulunmaları birinci derece aylığını kazanılmış hak olarak almaları ve hakimliğin gerektirdiği ahlak ve seciyeye sahip olmaları şarttır.
İdari Yargı hakim ve savcılarının Danıştay üyeliğine seçilebilmeleri için birinci sınıfa ayrıldıktan sonra en az üç yıl bu görevde başarı ile çalışmış olmaları ve birinci sınıfa ayrılma niteliğini kaybetmemeleri gereklidir.
Danıştay Başkanı, başsavcısı başkanvekilleri ve daire başkanları kendi üyeleri arasından, Danıştay Genel Kurulu'nca üye tamsayısının salt çoğunluğu ve gizli oyla dört yıl için seçilirler.
Süresi bitenler yeniden seçilebilirler. Danıştay kanununun onuncu maddesine göre, Danıştay Başkanı ve başsavcısı seçilebilmek için dört yıl başkan vekili ve daire başkanı seçilebilmek için üç yıl süreyle Danıştay üyeliği yapmış olmak zorunludur. Danıştay Başkanı, başsavcısı başkanvekilliği ve daire başkanlarının görev süreleri dört yıldır süresi bitenler yeniden seçilebilirler. Yeniden seçilemeyenler ile seçime girmeyenler veya süreleri dolmadan bu görevden çekilenler Danıştay üyeliği görevlerine devam ederler.

DAİRE VE KURULLAR

DAİRELER

Danıştay görevlerini daireler ve kurullar vasıtasıyla yerine getirmektedir. 14ü dava biri idari daire olmak üzere toplam 15 daireden oluşur. İdari daire olan birinci daire kanunda belirtilen idari görevleri yerine getirir.
Danıştay birinci dairesi, idari daire; üçüncü, dördüncü, yedinci ve dokuzuncu daireleri, vergi dava dairesi kalanlar ise idari dava dairesi olarak belirlenmiştir.

DANIŞTAY GENEL KURULU

Danıştay Genel Kurulu,, Danıştay Başkanı, başsavcı, başkanvekilleri, daire başkanları ve üyeler ile genel sekreterden oluşur. Genel Kurul'un toplanma ve görüşme yeter sayısı başka bir yasal düzenleme bulunmadığı takdirde başkan ve üyeler tam sayısının yarısından fazlasıdır. Kararlar çoğunlukla verilir.
Oylarda eşitlik halinde başkanın bulunduğu taraf çoğunluğu sağlamış sayılır.


İDARİ İŞLER KURULU

Toplanma ve görüşme yeter sayısı 15tir. Memurların yargılanması ile ilgili işlerin görüşülmesinde incelenmekte olan kararı veren daire başkan ve üyeleri toplantıya katılamazlar. Bu toplantılarda toplanma ve görüşme yeter sayısı onbirdir kararlar oy çokluğu ile verilir. Oylarda eşitlik halinde başkanın bulunduğu taraf çoğunluğu sağlamış sayılır.

İDARİ VE VERGİ DAVA DAİRELERİ KURULLARI

İdari dava daireleri kurulu, idari dava dairelerinin başkanları ile üyelerinden; vergi dava daireleri kurulu; vergi dava dairelerinin başkanları ile üyelerinden oluşur. İdare ve vergi mahkemelerinden verilen ısrar kararları ile idari ve vergi dava dairelerinden ilk derece mahkemesi olarak verilen kararları temyizen incelemek,, idari ve vergi dava daireleri kurullarının görevidir.
Toplantı ve görüşme yeter sayısı idari dava daireleri kurulu için 31, vergi dava daireleri kurulu için ise 13 tür.

İÇTİHATLARI BİRLEŞTİRME KURULU

Danıştay kanununun 18 inci maddesine göre içtihatları birleştirme kurulu,, Danıştay Başkanı, başsavcı, başkanvekilleri dava daireleri başkanları ve üyelerinden kurulur toplanma ve görüşme yeter sayısı enaz 31dir. Toplantıda hazır bulunanlar çift sayıda olursa en kıdemsiz üye kurula katılamaz.
İçtihatları birleştirme kurulu, adından da anlaşılacağı üzere, Danıştay kararları arasındaki farklıkları gidermekle görevlidir. İçtihat kelimesi, sözlük anlamıyla görüş, anlayış demektir. Yargılama hukukunda ise içtihat, mahkeme kararı anlamındadır. Ancak her mahkeme kararı içtihat olarak nitelendirilmez. Yüksek mahkemelerin süreklilik arzeden örnek oluşturacak nitelikteki kararlar için içtihat kavramı kullanılır.
Kanun içtihatların birleştirilmesini isteme yetkisini, Danıştay Başkanı, konu ile ilgili daireler, idari ve vergi dava daireleri kurulları veya başsavcıya tanımıştır. Ayrıca aykırı kararlarla ilgili kişiler, içtihatların birleştirilmesi için Danıştay başkanlığına başvurabilirler.
İçtihadı birleştirme kurulu kararları, gönderildikleri tarihten itibaren bir ay içerisinde Resmi Gazete'de yayımlanır. Bu kararlara, Danıştay daire ve kurulları ile İdari Yargı yerleri ve idare uymak zorundadır.

BAŞKANLIK KURULU

Danıştay başkanının başkanlığında, Danıştay Genel Kurulu'nca iki yıl için seçilecek üçü daire başkanı üçü Danıştay üyesi olmak üzere altı asıl ve ikisi daire başkanı ikisi Danıştay üyesi olmak üzere dört yedek üyeden oluşan başkanlık kurulu üye tamsayısı ile toplanır. Asıl üyelerden birinin kurula katılamaması halinde yedek üye toplantıya katılır.
Başkanlık kurulunun görevleri şunlardır:
+ üyelerin görev yerlerini, dairelerin iş durumunu ve ihtiyaçlarını göz önünde tutarak belirlemek
+ zorunlu hallerde daire başkanı ve üyelerin dairelerini değiştirmek
+ Danıştay tetkik hakimlerinin çalışacakları daireleri kurulları ve görecekleri işleri belli etmek ve gerektiğinde yerlerini değiştirmek
+ yetkili merciin neresi olduğu belirtilmemiş olan yönetim işlerini belli etmek veya bu işleri yapmak
+ kanunlarla verilen diğer görevleri yerine getirmek.

BAŞKANLAR KURULU

Danıştay başkanın başkanlığında başsavcı, başkanvekilleri ve daire başkanlarından oluşur. Daire başkanının mazereti halinde kurullara dairenin en kıdemli üyesi katılır. Kararlar oyçokluğu ile verilir. Oylarda eşitlik halinde başkanın bulunduğu taraf çoğunluğu sağlamış sayılır.
Görevleri:
+ daireler arasında iş dağılımı
+ Danıştay daireleri arasında çıkan görevi uyuşmazlıkları
+ merci tayini
+ Danıştay başkanının kurulda görüşülmesini uygun gördüğü işler

BÖLGE İDARE MAHKEMELERİ

Bölge idare mahkemeleri, doğrudan dava açılabilen ilk derece mahkemeleri değildir. İdare ve vergi mahkemelerinde tek hakim tarafından verilen veya idari yargılama usulü kanununda sayılan mahkeme kararlarına karşı itiraz yoluna başvurulan bir yargı merciidir. Ayrıca yargı çevresindeki idare ve vergi mahkemeleri arasında çıkan görev ve yetki uyuşmazlıklarını kesin karara bağlarlar ve yürütmeyi durdurma kararlarına karşı yapılan itirazları sonuçlandırırlar.

Bölge idare mahkemeleri, Bölge İdare Mahkemesi başkanı ile iki üyeden oluşur. Bölge İdare Mahkemesi başkanı ve üyeliklerine hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca atama yapılır.

Ankara İstanbul ve İzmir bölge idare, mahkeme başkanlıklarına istekte bulunan Danıştay üyelerinin hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca atanabileceği hükme bağlanmıştır.

İDARE VE VERGİ MAHKEMELERİ

İdari Yargı düzenine doğrudan dava açılabilir ilk derece mahkemeleri, idare ve vergi mahkemeleridir. Danıştay dairelerinde açılabilen bazı davalar dışında idari uyuşmazlıklarda genel görevli mahkemeler idare mahkemeleridir. Vergi mahkemeleri de kanunda belirtilen uyuşmazlıkları çözümlemekle görevlidir.
2576 sayılı kanun, vergi mahkemelerinin görevlerini şöylece düzenlenmiştir:
* genel bütçeye, il özel idareleri, belediye ve köylere ait vergi, resim ve harçlar ile benzeri mali yükümler ve bunların zam ve cezalar ile tarifelere ilişkin davalar
* 6183 sayılı amme alacaklarının tahsil usulü hakkında kanunun uygulanmasına ilişkin davalar
* kanunla verilen diğer işler
Yukarda açıklandığı üzere idare mahkemeleri ise Danıştay ve vergi mahkemelerinin görevine giren davalar dışındaki idari davaları karara bağlamakla görevlidir
İdare ve vergi mahkemelerinde birer başkan ile yeteri kadar üye bulunur, mahkeme kurulları başkan ile iki üyeden oluşur. Başkanın yokluğunda kıdemli üye başkana vekillik eder.
Hukuk fakültelerinin yanı sıra hukuk bilgisine programlarında yer veren siyasal bilimler, idari bilimler, iktisat ve Maliye alanında yükseköğrenim görenlerden İdari Yargı hakimi olabilmektedirler. İdare mahkemelerinde açılan davalar hukuk dışında ekonomi, sosyoloji, siyaset bilimi birikimi gerektirebilir.
 

Çevrimiçi üyeler

Şu anda çevrimiçi üye yok.

REKLAMLAR

Forum istatistikleri

Konular
17,414
Mesajlar
134,310
Kullanıcılar
90,716
Son üye
Abdullah Kara
Üst