Aöf Denetim Ders Notları (1-8 Ünite)

tremendous

Forum Yöneticisi
Katılım
11 Ara 2012
Mesajlar
1,781
Tepkime puanı
8
Puanları
0
Bölüm:
MEZUN
Şehir:
İstanbul
Aöf Denetim Ders Notları (1-8 Ünite)

(ÜNİTE 1)

Denetime Giriş ve Denetim Standartları
Denetime Giriş ve Finansal Tabloların Denetimi
Denetim, ekonomik faaliyetler ve olaylara ilişkin savlarla kabul edilmiş ölçütler arasındaki uygunluğun derecesini araştırmak ve sonuçlarını ilgili kullanıcılara iletmek amacıyla değerleyen sistematik bir süreçtir.
DENETİM TÜRLERİ

  1. FİNANSAL TABLOLARIN DENETİMİ
Finansal tablolar, işletme dışına işletme ile ilgili finansal bilgi sunmanın temel araçlarıdır ve işletmenin finansal durumunu ve faaliyet sonuçlarını para birimi olarak gösterir. Finansal tabloların denetiminin amacı ilgili taraflara sunulmuş geniş içerikli bilgilerin bu tabloların düzenlenme ilkelerine ve amacına uygun olarak konmuş ölçütlerle uyumlu olup olmadığını belirlemektir.

  1. UYGUNLUK DENETİMİ
Her işletme faaliyet amaçlarına ulaşmak için işletme içinde bir dizi yordamı, kuralı ve politikayı oluşturmak ve bunları uygulamak zorundadır. Denetçi için bölümlerce uyulması gerekli bu kurallar ölçütlerdir; bölümlerin bu ölçütlere uyma ve uygulama derecesinin denetçi tarafından belirlenmesi uygunluk denetimidir.

  1. FAALİYET DENETİMİ
Faaliyet denetimi, örgütsel faaliyetlerin sistematik bir biçimde incelenerek bu faaliyetler için kullanılan kaynakların etkinlik ve verimliliğe ilişkin sonuçlarının saptanmasıdır. Faaliyet denetiminin amacı, bir başarım denetimi yaparak geliştirilecek veya düzeltilecek alanları tanımlamak ve öneriler geliştirmektir.
DENETÇİ TÜRLERİ

  1. DIŞ DENETÇİ
Bağımsız denetçi olarak da adlandırılan dış denetçi, bir denetim şirketine bağlı olarak veya kendi başına denetim hizmeti veren kişidir. Dış denetçiler; eğitimleri, uzmanlıkları, yetenekleri ve bağımsızlık nitelikleriyle denetim sürecinde çok önemli bir işlevi yerine getirirler.

  1. İÇ DENETÇİ
Özel işletmelerde, ortaklıklarda, devlet kuruluşlarında ve diğer kuruluşlarda görevli olarak yani o işletmenin bir çalışanı veya memuru olarak görev yapan denetçiler; iç denetçi olarak tanımlanırlar. İç denetim kurumun risk yönetim, kontrol ve yönetişim süreçlerinin etkinliğini değerlendirmek ve geliştirmek amacına yönelik sistemli ve disiplinli bir yaklaşım getirerek kurumun amaçlarına ulaşmasına yardımcı olur.

  1. DEVLET DENETÇİLERİ
Devletçe kurulmuş ve devletçe işletilen işletmelerin de kendi işleyişlerini denetlemeleri ve önlemler almaları gerekir. Kamu denetçileri olarak da adlandırılabilen devlet denetçileri, istihdam edildikleri kendi kuruluşlarının denetimlerini yapmanın yanı sıra vergi yükümlülerinin de vergi yasalarına uyup uymadıklarını ve beyanlarının doğru olup olmadığını denetlerler.
TÜRKİYE’DE VE DÜNYADA MESLEKİ ÖRGÜTLENME
ABD’de Amerikan Sertifikalı Serbest Muhasebeciler Birliği (AICPA) bünyesinde kurulan Denetim Standartları Uygulama Komitesi (ASEC) tarafından denetim standartları ve tebliğleri sürekli oluşturulmakta ve yayımlanmaktadır. İç Denetçiler Birliği, iç denetime ilişkin standartlar geliştiren bir işleve sahiptir. İngiltere ise denetim mesleğinin doğduğu ülke olarak kabul edilmektedir ve muhasebe mesleğini örgütleyen altı ayrı bağımsız kuruluş Denetim Uygulama Komitesini (APC) kurmuşlardır. ABD’de denetim alanında ülkemizde de olduğu gibi, Sermaye Piyasası Kurulu (SEC) düzenlemeler yapmaktadır. 2002 yılında SEC tarafından yapılan bir düzenlemeyle Sarbanes- Oxley Yasası yürürlüğe konmuş ve denetim firmalarının bağımsızlığı konusunda etkin önlemler alınarak yatırımcıların güvenini artırmaya yönelik önemli adımlar atılmıştır. Yasayla bağımsız denetçileri denetlemek amacıyla kurulmuş olan “Halka Açık Şirketler Muhasebe Gözetim Kurulu” (PCAOB) faaliyete geçmiştir. 3568 sayılı Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Yasası 13 Haziran 1989 tarihinde 20194 sayılı Resmi Gazete ’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Daha sonra 2008 yılında yapılan yeni bir düzenlemeyle serbest muhasebecilik unvanı kaldırılmıştır.
YMM’LERİN YAPABİLECEĞİ İŞLERİN KONULARI YASA’DA ŞU ŞEKİLDE SIRALANMIŞTIR:
Gerçek ve tüzel kişilere ait teşebbüs ve işletmelerin muhasebe sistemlerini kurmak geliştirmek; işletmecilik, muhasebe, finans, mali mevzuat ve bunların uygulanmaları ile ilgili işlerini düzenlemek veya bu konularda müşavirlik yapmak
İnceleme, tahlil, denetim yapmak; mali tablo ve beyannamelerle ilgili konularda yazılı görüş vermek, rapor ve benzerlerini düzenlemek; tahkim, bilirkişilik ve benzeri işleri yapmak
Gerçek ve tüzel kişilerin veya bunların teşebbüs ve işletmelerinin mali tablolarının ve beyannamelerinin mevzuat hükümleri, muhasebe ilkeleri ile muhasebe standartlarına uygunluğunu ve hesaplarını denetim standartlarına göre inceleyip tasdik etmek
GENEL KABUL GÖRMÜŞ DENETİM STANDARTLARI
GENEL STANDARTLAR
Genel standartlar, denetçinin niteliğini belirleyen standartlardır. Genel standartlar üçe ayrılır:
Mesleki eğitim ve uzmanlık standardı
Bağımsızlık standardı
Mesleki özen standardı
ÇALIŞMA ALANI STANDARTLARI
Çalışma alanı standartları; denetim sürecinde denetçinin izleyeceği temel yolu gösterir. Çalışma alanı standartları şunlardır:
Planlama ve gözetim standardı
İç kontrol standardı
Kanıt toplama standardı
RAPORLAMA STANDARTLARI
İşletme, finansal tablolarını düzenlerken mutlaka genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine uygun davranmalıdır. Finansal tabloların içerdiği temel sav budur. Raporlama standartları şunlardır:
Uygunluk standardı
Tutarlılık (değişmezlik) standardı
Açıklama standardı
Görüş bildirme standardı
DENETİMDE ÖNEMLİLİK, RİSK, KANIT KAVRAMLARI VE ÇALIŞMA KÂĞITLARI (ÜNİTE 2)

DENETİMDE ÖNEMLİLİK KAVRAMI
Önemlilik; bir hesap veya bir olgunun finansal tablolara güvenen kullanıcıların kararlarını etkilemesidir. Bir finansal tablo kaleminin önemliliği, onun niteliğine ve büyüklüğüne bağlıdır. Önemlilik aynı zamanda denetçinin belirli bir kalemin veya işlemin önemli olup olmadığını yargılaması için önemli bir faktördür.
GENELDE HATA VE HİLELERDEN KAYNAKLANAN YANLIŞ BEYANLARIN OLUŞ NEDENLERİ ŞUNLARDIR:
Bir finansal tablo unsurunun, hesabının veya kaleminin genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine göre olması gereken tutarı, sınıflanması ve sunumu ile raporlanmış bir finansal tablodaki tutarı, sınıflanması ve sunumu arasında fark olması
Bir finansal tablo unsurunun, hesabının veya kaleminin atlanması
Finansal tablolarda yapılması gereken bir açıklamanın genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine uygun olarak sunulmaması
ÖNEMLİLİĞİN UYGULANMASI
Denetçi, denetiminin çeşitli aşamalarında önemliliği dikkate almalıdır. Bu aşamalar şu şekilde sıralanabilir:
Planlama aşaması
Denetim aşaması
Denetimin tamamlanma aşaması
PLANLAMA AŞAMASINDA ÖNEMLİLİĞİN DİKKATE ALINMASI
Denetçi, denetimin planlanma aşamasında önemli kabul edilecek yanlışlıkların büyüklüğü hakkında yargıda bulunur. Denetçinin önemlilikle ilgili olarak yapmış olduğu bu ilk belirleme, önemlilik eşiği veya planlanan önemlilik olarak ifade edilmektedir.
Denetçinin planlama aşamasındaki bu önemlilik yargısı;
Risk değerlendirme yordamlarının yapısı, zamanlaması ve kapsamının belirlenmesi
Yanıltıcı beyan riskinin belirlenmesi ve değerlendirilmesi
İlave denetim yordamlarının yapısı, zamanlaması ve kapsamının belirlenmesi için bir temel oluşturur.
ÖNEMLİLİK EŞİĞİNİN BELİRLENMESİ
Önemlilik eşiğinin belirlenmesinde genellikle bilanço ve gelir tablosu kalemlerine dayalı yüzde ilişkiler kullanılmaktadır; ancak önemli olan, hangi kalemlerin önemlilik kararıyla daha ilgili olduğudur.
Denetçi, finansal tablolar üzerinde ilk önemlilik belirlenmesinde bulunurken farklı yöntemler kullanabilir:
Basit yöntem
Aralık yöntemi
Karışık veya ortalama yöntemi
Formül yöntemi
ÖNEMLİLİĞİN HESAP KALANLARINA VE İŞLEM SINIFLARINA DAĞITILMASI
Denetçinin ilk belirlediği önemliliği, denetim yordamlarının planlanmasıyla bütünleştirmesinin en iyi yolu; onu finansal tablo unsurlarına dağıtılmasıdır.
İlk önemlilik yargısının hesap kalanları ve işlem sınıflarına dağıtılmasının amacı, her bir hesap kalan ve işlem sınıfı için denetimin kapsamını planlamaktır.
Denetçinin tek bir hesap kalanı için belirlediği önemlilik tutarı, finansal tabloların geneli için belirlenen önemlilik tutarını aşamaz.
Performans önemliliği
Performans önemliliği ile ilgili problem, standartların bu konuda yol göstermemesi ve tamamen denetçinin mesleki yargısına bağlı olmasıdır. Performans önemliliği, finansal tablo düzeyindeki önemlilik tutarının bir yüzdesi olarak veya daha farklı formüller kullanılarak oluşturulabilir
ÖNEMLİLİĞİN HESAP KALANLARI VE İŞLEM SINIFLARINA DAĞITILMASINDAKİ YAKLAŞIMLAR
Yargısal Yaklaşımlar: Denetçi, hesap kalanları için önemliliği tamamen kişisel yargısına göre oluşturur.
Organ Yaklaşımı: Denetçi; hesap kalanları düzeyinde önemliliği, tamamen finansal tablo düzeyinde belirlenen ilk önemlilik tutarına dayanan bir alan içinde oluşturur.
Düzeltme Kayıtlarının Sayısı: Denetçi, hesap kalanları düzeyinde önemlilik tutarlarını belirlerken bunun son yılların denetimlerinde yapılan düzeltme kayıtlarının sayısına dayandırılabilir.
Formül Yaklaşımı: Bazı denetçiler; toplam önemliliği, hesap kalanlarına, hesapların göreli büyüklüklerine ve birbirini dengeleyebilecek hata olasılıklarına dayanan bazı oranlarda dağıtılan formüller kullanırlar.
Örneğin: Hesabın önemliliği = Toplam önemlilik – Beklenen hata * ( Hesap kalanı/ Tüm hesap kalanlarının toplamı) şeklinde bir formül kullanılabilir.
DENETİM SIRASINDA ÖNEMLİLİĞİN DİKKATE ALINMASI
Denetçi, denetim işini sürdürürken başlangıçta belirlediği önemlilik tutarı veya tutarlarını değiştirmesine neden olacak bilgiler elde edebilir.
DENETİMİN TAMAMLANMA AŞAMASINDA ÖNEMLİLİK
Denetçi, çeşitli hesapların ve işlem sınıflarının denetimine dayanarak finansal tabloların nicelik ve nitelik olarak yanıltıcı şekilde beyan edilip edilmediğini belirleyecektir.
DENETİM RİSKİ
Denetim riski, finansal tablolar yanıltıcı şekilde sunulduğunda denetçinin uygun olmayan bir denetim görüşü oluşturması riskidir.
Denetim riski, yanıltıcı beyan riski ve denetçinin önemli yanlışlıkları ortaya çıkmada başarısız olma riskinin bir fonksiyonudur.
Denetim riski, denetçinin gerçekte önemli yanlışlıkların varlığı nedeni ile yanıltıcı şekilde beyan edilmiş finansal tabloların gerçek ve dürüst bir görünüme sahip olduğu şeklinde görüş ifade etmesi riskidir.
DENETİM RİSKİ VE ÖNEMLİLİK
Denetçi, denetimini yaparken önemliliği ve onun denetim riski ile ilişkisini dikkate almalıdır. Denetim riski ile önemlilik arasında her zaman tersine bir ilişki vardır. Eğer risk yüksek ise bu nedenle denetim kontrollerinin kapsamı artacak ve önemlilik düzeyi düşük olacaktır.
DENETİM RİSKİNİN BİLEŞENLERİ
Denetim riski, yanıltıcı beyan riski ve denetçinin önemli yanlışlıkları ortaya çıkarmada başarısız olma riskinin bir fonksiyonudur.
Denetim riski = Yanıltıcı beyan riski X Bulma riski
Denetim riski = (Doğal risk X Kontrol riski)X Bulma riski
DOĞAL RİSK
Doğal risk, iç kontrolün olmadığı varsayımı ile bir savın finansal tablolardaki yanıltıcı beyanlara duyarlılığıdır.
KONTROL RİSKİ
Kontrol riski, iç kontrol sistemi tarafından zamanında engellenmeyen veya ortaya çıkarılamayan bir işlem sınıfı veya hesap kalanlarındaki bir yanlışlığın, diğer işlem sınıflarındaki veya hesap kalanlarındaki yanlışlıklarla bir araya geldiğinde önemli olabilmesi riskidir.

BULMA RİSKİ
Bulma riski, denetçinin yordamlarının finansal tablolardaki önemli yanlışlıkları ortaya çıkarmayacak olması riskidir. Bulma riski, örnekleme ile ilgili veya örnekleme dışı belirsizlikler nedeniyle ortaya çıkar.
DENETİM RİSK MODELİ
Denetçi, denetim risk modelini aşağıdaki gibi çözümleyerek bulma riskinin uygun seviyesini bulacaktır.
Denetim riski = Doğal risk x Kontrol riski x Bulma riski
Bulma riski = Denetim riski / ( Doğal risk x Kontrol riski)
DENETİM KANITI
Denetim kanıtı, denetçinin görüşüne temel oluşturan sonuca ulaşmada kullandığı bilgilerdir. Denetçinin çalışmasının büyük kısmını, savlarla ilgili kanıtların toplanması ve bu kanıtların değerlendirilmesi oluşturur.
YÖNETİMİN SAVLARI VE DENETİM AMAÇLARI
Yönetim savları; işlem sınıflarına, hesap kalanlarına, sunum ve açıklamalara ilişkindir.
Denetim standartlarında yönetimin savları beş grupta toplanır:

  • Var olma ve meydana gelme
  • Tamlık
  • Haklar ve yükümlülükler
  • Değerleme ve dağıtım
  • Sunum ve açıklama
DENETÇİNİN YÖNETİMİN SAVLARINA KARŞI OLUŞTURDUĞU DENETİM AMAÇLARI ŞU ŞEKİLDE SINIFLANDIRILABİLİR:
Gerçeklik: Gerçeklik amacı, savın varlığı veya gerçekleşmesi ile ilgilidir.
Tamlık: Tamlık amacı, yönetimin tamlık savı ile ilgilidir.
Zamanlılık: Zamanlılık amacı, tamlık amacı ile ilgilidir. Hesapların kapsadığı işlemlerin doğru zamanda kaydedilip edilmediğinin araştırılması amaçlanır.
Sahiplik: Bu amaç, varlık ve yükümlülüklerin müşteri işletmeye ait olup olmadığını araştırmayı kapsar ve yönetimin hak ve yükümlülüklerle ilgili savları ile bağlantılıdır.
Kayıtların doğruluğu: Kayıtların doğruluğu amacı, değerleme ve dağıtım savı ile ilgilidir.
Değerleme: Değerleme amacı, değerleme ve dağıtım savı ile ilgilidir.
Sınıflandırma: Yönetimin sunum savları ile ilgili olan bu amaç, işlemlerin doğru hesaplara kaydedilmesi ve hesapların finansal tablolarda doğru sunulmasını vurgular.
Açıklama: Bu denetim amacı, doğrudan sunum ve açıklama savları ile ilgilidir.
MUHASEBE KANITLARI
Esas muhasebe kanıtları

  • Yevmiye defteri
  • Büyük defter
  • Muhasebe fişleri
  • Mizanlar
  • Muhasebe yönetmeliği
  • Hesap ekstreleri
Diğer muhasebe kanıtları

  • Çekler, faturalar
  • Elektronik fon transfer kayıtları
  • Sözleşmeler
  • Yardımcı defterler
  • Yevmiye defteri ve büyük deftere yansımayan finansal tablo düzeltmeleri
  • Maliyet dağıtmalarıyla ilgili çalışma kâğıtları, hesaplamalar
  • Mutabakat ve açıklamalar
Kontrol: İçsel veya dışsal, kâğıt veya elektronik biçimdeki ya da diğer ortamlardaki kayıt ve belgelerin incelenmesini veya bir varlığın kontrolünü kapsar.

Gözlem: Diğer kişiler tarafından yapılmakta olan bir süreç ve yordamın izlenmesidir.
Dışsal doğrulama: Denetçi, işletme dışındaki kişilerden işletmeyle ilgili hak ve yükümlülükleriyle ilgili veya bir işlemin gerçekliği ile ilgili yazılı cevap isteyebilir.
Yeniden hesaplama: Belgelerin veya kayıtların matematiksel doğruluğunu kontrol etmek amacı ile müşteri işletme tarafından yapılmış olan hesaplamaların tekrar yapılmasıdır.
Yeniden yapma: İşletmenin iç kontrolünün bir parçası olarak yapılan yordamları veya kontrolleri, denetçinin bağımsız olarak yapmasıdır.
Analitik yordamlar: Analitik yordamlar, hem finansal olan hem de finansal olmayan bilgi arasındaki ilişkinin analizi yoluyla finansal bilginin değerlendirilmesidir.
Soruşturma: Soruşturma; işletme içinde veya dışında olan, hem finansal olan hem de finansal olmayan bilgi sahibi kişilerin bilgisini araştırmaktır.
ÇALIŞMA KÂĞITLARI
Çalışma kâğıtları; denetçinin yapmış olduğu denetim çalışmasında uyguladığı yordamlara, testlere, elde ettiği kanıtlara ve ulaştığı sonuçlara ilişkin tutmuş olduğu kayıtlardır. Son yıllarda denetçiler arasında çalışma kâğıtları yerine “denetimin belgelenmesi” terimi kullanılmaktadır.
ÇALIŞMA KÂĞITLARININ TÜRLERİ
Sürekli dosya, aynı müşteri ile sürekli çalışılması durumunda müşteri ile ilgili geçmiş bilgileri kapsar. Dosyanın kullanılması ile dönemler itibarıyla değişmeyen konularda yeniden çalışma kâğıdı düzenleme gereği ortadan kalkar.
Bu dosyada yer alan, sürekli yararlanılabilen ve kullanılabilen belgeler şunlardır:

  • Şirket tüzüğü, yönetmelikler ve şirket sözleşmesinin kopyaları
  • Kira sözleşmeleri, tahvil sözleşmeleri ve telif sözleşmeleri gibi uzun vadeli sözleşmelerin kopyaları
  • Şirketin geçmişine, ürünlerine ve pazarlarına ilişkin bilgiler
  • Genel kurul, yönetim kurulu ve denetim komitelerinin önemli toplantılarına ilişkin tutanakların kopyaları
  • Öz sermaye, dağıtılmamış kârlar, ortaklık sermayesi ve benzerleri gibi kalanları birkaç yıl devredilen hesapların listesi
  • Önceki yılların finansal tabloların ve denetim raporlarının kopyaları

Cari dosya, cari yılda yapılan denetim işi ile ilgili yer aldığı dosyadır. Bu dosyada denetimin yönetimi ile ilgili belgeler ve denetim kanıtlarının belgeleri yer alır. Denetimin yönetimi ile ilgili çalışma kâğıtları, denetimin planlama adımının başlangıcındaki belgeleri kapsar.
Cari dosyadaki yönetsel çalışma kâğıtları şunlardır:

  • İş mektubu
  • Personelin görevlendirilmesi
  • Müşterinin organizasyon şeması
  • Yönetimle yapılan görüşmelerin notları
  • Denetim komitesi başkanı ile yapılan görüşmelerin notları
  • Notların ön analitik incelemesi
  • Ön risk belirleme notları
  • İlk önemlilik belirleme notları
  • İşin planlanmasına ilişkin notlar
  • Denetim işinin zaman olarak planlanması
  • İç kontrol soru listesi ve soru analizleri
  • Yönetim kontrolleri soru listesi
  • Bilgisayar kontrolleri soru listesi
  • İç kontrol sistemi akış çizeneği
  • Denetim programı



DENETİM SÜRECİ VE İÇ KONTROL ( ÜNİTE 3 )

FİNANSAL TABLOLARIN DENETİM SÜRECİNE GENEL BİR BAKIŞ
Denetimin Amacı ve Tarafların Sorumlulukları
Finansal tabloların denetimi yaklaşımı, finansal işlemlerinin genel kabul görmüş muhasebe ilke ve standartları ile yasal gereklere ve düzenlemelere uygun şekilde kaydedilmesi, sınıflandırılması ve finansal tablolarda sunulmasından; o işletmenin yöneticileri sorumludur. Denetçinin sorumluluğu; finansal tablolardaki bilgilerin hata ve hileden kaynaklanan önemli yanlışlıklar içermediği konusunda, makul bir güvence sağlayacak şekilde denetimi planlamak ve denetim görevini yerine getirerek görüşünü içeren raporunu pay ve çıkar sahiplerine sunmaktır.
Finansal Tabloların Denetiminde Kullanılan Metodolojiler
Denetçi; denetlediği işletmenin faaliyet özelliklerini, işletmeyi çevreleyen ekonomik, politik ve teknolojik koşulları, zamanı ve fayda maliyeti göz önünde bulundurularak en uygun denetim metodolojisini seçer ve uygular.

Denetim sürecinde en sık kullanılan denetim yaklaşımları

  1. Önemlilik yaklaşımı
  2. Sistem temelli yaklaşım
  3. İşlem döngüsü yaklaşımı
  4. Doğrudan inceleme yaklaşımı
  5. Risk temelli yaklaşım
Denetim süreci aşağıdaki evrelerden oluşmaktadır:
MÜŞTERİNİN KABULÜ DENETİM STRATEJİSİ VE PLANLAMA AMAÇ: Genel kabul görmüş denetim ilke ve standartlarına uygun, nitelikli bir denetim yapmaktır.
KONTROL TESTLERİ VE TÖZEL TESTLER AMAÇ: Risk değerlendirmesi yaparak yeterli miktarda ve uygun nitelikte kanıt toplamaktır.
ANALİTİK İNCELEME TEKNİKLERİ VE KALANLARLA İLGİLİ AYRINTI TESTLERİ
DENETİM ÇALIŞMALARININ BİRLEŞTİRİLMESİ / RAPORLAMA AMAÇ: Finansal bilgilerin gerçeğe uygun ve doğru olduğuna ilişkin bağımsız görüş oluşturmaktır.


DENETİM SÜRECİNİN İŞLEYİŞİ VE İÇ KONTROL
MÜŞTERİNİN KABULÜ VE ÖN PLANLAMA
Ön araştırma, müşterinin kabulü ve ön planlama
Müşteriyle sözleşme imzalanması
Denetim ekibinin belirlenmesi ve göreve başlaması
Denetimde dışardan uzman ihtiyacının değerlendirilmesi
İşletmenin ve iş koşulunun anlaşılması
MÜŞTERİ İŞLETMENİN RİSKİNİ DEĞERLENDİRME VE ANALİTİK ÖN İNCELEMELER
İşletme riskini değerlendirme
Analitik ön incelemeler
Başlangıç önemlilik düzeyinin belirlenmesi ve önemliliğin kabul edilebilir denetim riski ve doğal riskle ilişkisi
MÜŞTERİ İŞLETMENİN İÇ KONTROLLERİNİN ANLAŞILMASI VE KONTROL RİSKİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
İç kontrolün tanımı ve amaçları
Yönetimin ve denetçinin iç kontrollere ilişkin sorumlulukları
İç kontrol yaklaşımları ve COSO iç kontrol modeli
İç kontrollerini işleyişinin anlaşılması, belgelendirilmesi ve kontrol riskinin değerlendirilmesi
Kontrol riskinin değerlendirilmesi
Kontrollerin test edilmesi
COSO’YA GÖRE İÇ KONTROL, KAPSAM İTİBARIYLA BİRBİRLERİYLE İLİŞKİLİ BEŞ BİLEŞENDEN OLUŞMAKTADIR:
Kontrol ortamı
Risk değerlendirme
Kontrol eylemleri
Bilgi ve iletişim
İzleme ( gözlemleme)
Kontrol ortamı: Kontroller, işletmenin içinde bulunduğu ortamdan / çevreden etkilenir. İç kontrol ortamı denince çalışanların faaliyetlerini ve sorumluluklarını yerine getirebilecekleri ortam anlaşılır.
Bir işletmede iç kontrolü etkileyen faktörler:
Dürüstlük ve etik değerler
Yetkinlik
Yönetim kurulu ve denetim komitesinin oluşumu
Yönetimin felsefesi ve çalışma tarzı
Örgütsel yapı
Risk değerlendirme: Bir işletmede amaçların belirlenmesi ve bu amaçlara ulaşmayı engelleyen iç ve dış faktörlerin dikkate alınarak yönetim tarzının biçimlendirilmesidir.
RİSK DEĞERLENDİRMESİ ÜÇ AŞAMADA GERÇEKLEŞİR:

  1. AMAÇ BELİRLEME
Finansal raporlama ile ilgili amaçlar
Faaliyetle ilgili amaçlar
Yasalara ve diğer düzenlemelere uygunlukla ilgili amaçlar

  1. RİSK TANIMLAMA
Finansal raporlamayla ilgili riskleri tanımlama
Faaliyetle ilgili riskleri tanımlama
Uygunlukla ilgili riskleri tanımlama

  1. ÇÖZÜMLEME
Finansal raporlama ile ilgili riskleri çözümleme
Faaliyetle ilgili riskleri çözümleme
Uygunlukla ilgili riskleri çözümleme
Kontrol Eylemleri
Görevlerin uygun şekilde ayrımlanması
Faaliyetler ve işlemlerle ilgili uygun yetkilendirmeler
Yeterli biçimde belgelendirme ve kaydetme
Varlıkların ve kayıtların fiziki kontrolleri
Yapılan işlerin bağımsız kişiler tarafından kontrol edilmesi
Bilgi ve İletişim: Muhasebe Bilgi Sistemi, yönetimin ihtiyaç duyduğu finansal bilgileri üreten en eski işletme bilgi sistemidir. Bilgi sistemleri bir işletmenin faaliyetlerinin devamlılığını ve kontrolünü mümkün kılan faaliyetsel, finansal ve uygunlukla ilgili bilgileri içeren raporları üretmekle görevlidir.
İzleme: Sayılan dört bileşenin ortaya çıkan iç kontrol tablosunun sürekli takip edilmesi ve değerlendirilmesidir.
HİLELİ FİNANSAL RAPORLAMAYI TEŞVİK EDEN KOŞULLAR VE RİSK UNSURLARI
Varlıkların kötüye kullanılması ve hileli finansal raporlamayı doğuran üç temel koşul bulunmaktadır:
Baskı
Fırsat
Bahane


GENEL DENETİM PLANI VE DENETİM PROGRAMLARI
Genel denetim planının oluşturulması evrelerinde denetçiler, finansal tabloların gerçeğe uygun şekilde hazırlanıp hazırlanmadığını belirlemek iç beş tür denetim testi kullanırlar.
Bu testler şu şekilde sıralanabilir:
Risk değerlendirme
Kontrol testleri
İşlemlere ilişkin tözel testler
Analitik yöntemler
Hesap kalanlarının detaylı incelenmesi
TÖZEL TESTLER

  • İşlemlere uygulanan tözel testler
İşlem ve Olaylar
Gerçek
Tam
Doğru
Uygun sınıflama
Dönemsel



  • Analitik incelemeler
Sunum ve Tam Açıklama
Gerçek
Tam
Doğru
Uygun sınıflandırma ve anlaşılabilirlik

  • Hesap kalanlarının detaylı incelenmesi
Hesap Kalanları
Varlık

Uygun değer karşılığı
Haklar ve yükümlülükler ( işletmeye ait)

İÇ DENETİM ( ÜNİTE 4 )

İÇ DENETİM
Bir kurumun faaliyetlerini geliştirmek ve onlara değer katmak amacını güden bağımsız ve nesnel (objektif) bir güvence ve danışmanlık faaliyetleridir.
Güvence hizmetleri: kurumun risk yönetimi, kontrol ve yönetişim süreçlerine dair bağımsız bir değerlendirme sağlamak amacıyla kanıtların nesnel bir şekilde incelenmesidir.
Güvence hizmetlerinin genellikle üç tarafı vardır:
Bir kurum, faaliyet işlev, süreç, sistem veya başka bir unsurun doğrudan içinde olan kişi veya grup ( süreç sahibi)
Değerlendirmeyi yapan kişi veya grup ( iç denetçi)
Değerlendirmeyi kullanan kişi veya grup
Danışmanlık hizmetleri: Herhangi bir idari sorumluluk üstlenmeden bir kurumun faaliyetlerini geliştirmek ve onlara değer katmak amacını güden, niteliği ve kapsamı denetlenen ile birlikte kararlaştırılan istişari faaliyetler ve bununla bağlantılı diğer hizmetlerdir.
Danışmanlık hizmetlerinin genellikle iki tarafı vardır:
Tavsiye veren kişi veya grup ( iç denetçi)
Tavsiye talep eden ve alan kişi ve grup
İç denetimin amacı: Gözden geçirilen faaliyetlerle ilgili nesnel analizler, değerlendirmeler, tavsiyeler ve yorumlar yaparak yönetimin tüm üyelerine sorumluluklarını etkili bir biçimde yerine getirmede yardımcı olmaktır.

  • İç denetim, yönetsel bir kontroldür; diğer kontrollerin etkinliğini ölçer ve değerlendirir.
  • İç denetim, yönetim hedeflerinin gerçekleşme yolunda olduğu konusunda yeterli güvence sağlamda yararlanılan bir yönetim aracıdır.
  • İç denetim, işletmedeki kontrollerin etkinliğini ölçmeyi ve bu kontrolleri değerlemeyi hedef alır.
İÇ DENETİM STANDARTLARI
Standartlar; iç denetim uygulamasının nasıl olması gerektiğini gösterir. Standartlar, iç denetçilerin bulunduğu her türlü kurum ve şirkette iç denetim mesleğinin tamamına hizmet etmek için oluşturulmuştur.
Uluslararası standartlar;farklı endüstri ve ortamlarda, ölçek ve özellikleri farklı kurumsal yapılarda gerçekleştirilen iç denetim faaliyetinden beklenen sonuçların etkili bir şekilde gerçekleşmesine imkân tanımaktadır. 2006 yılında Uluslararası İç Denetçiler Enstitüsünün (IIA) yönetim kurulu, Mesleki Uygulama Çerçevesini ve IIA’nın rehber yapısını ilgili süreçler doğrultusunda gözden geçirmekle görevli bir uluslararası komite ve çalışma grubu oluşturdu. Çalışma grubunun faaliyetleri, çerçevesinin kapsamını gözden geçirmek ile rehberin geliştirilme, gözden geçirilme ve yayımlanma süreçlerinin şeffaflığını ve tutarlılığını artırmaya odaklandı. Bu çalışmanın sonuçları, yeni bir Uluslararası Mesleki Uygulama Çerçevesi (UMUÇ) ve yeniden yapılandırılan bir Mesleki Uygulama Konseyi (PPC) oldu.
RESMİ REHBER, İKİ SINIF REHBERDEN OLUŞMAKTADIR:

  • Zorunlu Rehber: İç denetimin mesleki uygulaması için zorunlu rehberde ortaya konan kurallarla uyum gereklidir ve elzemdir.

UMUÇ’UN ÜÇ ZORUNLU UNSURU
İç denetim tanımı
Etik kuralları
İç denetimin uluslararası mesleki uygulama standartları


  • Kuvvetle Tavsiye Edilen Rehber: Resmi bir onay sürecinden geçerek IIA tarafından onaylanır.

UMUÇ’UN KUVVETLE TAVSİYE EDİLEN UNSURLARI
Pozisyon raporları
Uygulama önerileri
Uygulama rehberleri
Standartlar, mesleki uygulama çerçevesinin bir parçasıdır.

STANDARTLAR YAPISAL OLARAK İKİYE AYRILIR:

  • Nitelikli Standartlar; İç denetim faaliyetlerini yürüten kurumların ve kişilerin özelliklerine yöneliktir.
  • Performans Standartları; İç denetimin doğasını açıklar ve bu hizmetleri performansını değerlendirmekte kullanılan kalite ölçütlerini sağlar.
STANDARTLARIN AMAÇLARI
İç denetim uygulamasını olması gerektiği gibi temsil eden temel ilkeleri tanımlamak
Katma değerli iç denetim faaliyetlerini teşvik etmeye ve hayata geçirmeye yönelik bir çerçeve oluşturmak
İç denetim performansının değerlendirilmesine uygun bir zemin oluşturmak
Gelişmiş kurumsal süreç ve faaliyetleri canlandırmak
KURUMSAL YÖNETİM, RİSK YÖNETİMİ VE İÇ KONTROL – İÇ DENETİM İLİŞKİSİ
Kurumsal Yönetim ve İç Denetim
Kurumsal Yönetim: Bir şirketin hak ve sahipleri ve kamuoyunun menfaatlerine zarar vermeyecek şekilde, mali kaynakları ve insan kaynaklarını kendine çekmesini, verimli çalışmasını ve bu sayede de hissedarları için uzun dönemde ekonomik kazanç sağlamasını mümkün kılan kanun bileşimidir.
KURUMSAL YÖNETİMLE İLGİLİ DÜZENLEMELER DÖRT TEMEL İLKEYE ODAKLANMAKTADIR
Adillik ilkesi: Şirket yönetiminin bütün hak ve sahiplerine karşı eşit davranmasının ifadesidir.
Şeffaflık ilkesi: Şirketin kamuoyu ile doğru, açık ve karşılaştırılabilir bilgi paylaşımını gerektirmektedir.
Hesap verebilirlik ilkesi: Yönetim kurulunun tepe yönetim performansını bağımsız bir şekilde izlemesini ve tepe yöneticilerin hissedarlara karşı hesap verebilirliğinin temin edilmesini gerektirmektedir.
Sorumluluk ilkesi: Şirketlerin hissedarları için değer yaratırken toplumsal değerleri yansıtan kanun ve düzenlemelere uyum gösterecek şekilde faaliyet göstermesini ifade etmektedir.
RİSK YÖNETİMİ VE İÇ DENETİM
Risk: Şirketlerin ve kurumların hedeflerini gerçekleştirmesini engelleyecek, kayıplara neden olabilecek her türlü olayın gerçekleşme olasılığıdır.
Risk yönetimi: Şirketlerin faaliyetleri sırasında ortaya çıkabilecek risklerin önceden belirlenmesi, tanımlanması değerlendirilmesi, ölçülmesi ve bu riskleri azaltacak veya ortadan kaldıracak önlemler bütünü olarak tanımlanabilir.
Risk yönetiminin amacı: Riskten kaçınmak değil riski yöneterek, fırsatlardan yararlanarak şirket için maksimum faydanın elde edilmesidir.
Etkin bir risk yönetiminin dört aşaması
Risklerin belirlenmesi
Risklerin ölçülmesi ve değerlendirilmesi
Risklerin yönetilmesi ile risklerin kontrol edilmesi
Denetimi ve raporlaması
Kurumsal Risk Yönetimi
Şirketi etkileyebilecek potansiyel olayları tanımlamak, riskleri şirketin kurumsal risk alma profiline uygun olarak yönetilmek ve şirketin hedeflerine ulaşması ile ilgili olarak makul bir derecede güvence sağlamak amacı ile oluşturulmuş sistematik bir süreçtir.

BİLGİ TEKNOLOJİLERİ ORTAMINDA DENETİM (ÜNİTE 5)

Bilgi: Verinin işlenerek kullanılabilir, anlamlı ve yararlı bir biçime dönüştürülmesiyle elde edilir.

İŞLETMELERDE BİLGİ TEKNOLOJİLERİ ORTAMI
Bilgisayar donanımı: Bilgisayar sistemine ilişkin fiziksel öğeler bütünüdür.
Yazılım: Bilgi işleme amacıyla donanımın çeşitli bileşenlerinin işlevini sağlayan ve denetleyen her türdeki programlardan oluşur. Donanıma yaşam veren yazılımdır.
Yazılım programları iki ana grupta ele alınabilir:
Uygulama yazılımları: Kullanıcının özel uygulamalarına ilişkin gereksinimlerini karşılamak üzere hazırlanmış programlardır.
Sistem yazılımları: Uygulama programındaki komutları yorumlayarak bunları nasıl yürüteceğini donanıma söyleyen programlar dizisidir.
İşletim sistemi: Ana işlem birimindeki işlemleri denetleyen programlar bütünüdür.
BİLGİ İŞLEME SİSTEMLERİ
Yığın işlem sistemleri
Genel anlamıyla benzer işlemlerin bir araya getirilmesi, gruplanması ve işlenmesidir.



Çevrimiçi sistemler
Girdi verilerinin oluştuğu yerden ve anında girildiği, çıktı bilgilerinin ise gereksinilen yerde ve gereksinilen anda alınabildiği bir kullanım biçimini ifade etmektedir.
VERİ TABANI SİSTEMİ
Birbiriyle ilişkili kütüklerin birleştirilerek birbirinden bağımsız alanlarda ortaklaşa kullanımına olanak veren bir yapılanmadır.
Veri tabanı uygulamasının faydaları
Verilerin birden fazla yerde gereksizce saklanmasını önler.
Belirlenmiş olan bir konudaki tüm bilgileri kapsar.
Disk belleğinde tasarruf sağlar.
Veriye erişimi hızlandırır.
Kullanıcının öğrenmesi kolaydır.
BT ORTAMINDA DENETİM YAKLAŞIMALARI
Bilgisayarın çevresinde denetim
Denetçi; bilgisayar ortamında yer alan girdi, işlem, çıktı sürecinin öğelerine doğrudan ulaşabilir durumda değildir ve bu denetçinin izlerini görememesine yol açacaktır. Bu durumda denetçi, bilgisayarın çevresinde denetim yapmak zorunda kalacaktır.

Bilgisayarın içinden denetim
Denetçi, bilgisayar kullanılan muhasebe sistemleriyle ilgili olarak bilgisayar olgusunu dışlamayan, yani bilgisayarı bir kara kutu olarak görmeyen, bir yaklaşımı benimsemek durumundadır.
Bilgisayarla denetim
Bu yaklaşım, BDDT’nin bir türü olarak anılan ve veri analizleri yaparak denetçinin denetim etkinliğini çok önemli ölçüde artıran yazılımların kullanılmasını içermektedir.
BİLGİ TEKNOLOJİLERİ ORTAMINDA DENETİMİN TEMEL SÜRECİ
BT ortamına özgü denetim amacının belirlenmesi ve denetim planının yapılması
BT temelli iç kontrolün değerlemesi ve risklerin belirlenmesi
BT ortamı kontrol testlerinin yapılması (BDDT kullanımı)
Tözel testlerin yapılması ve değerlendirilmesi (BDDT kullanımı)
Genel Kontroller: İşletmelerini BT ortamında yürüten bir işletmenin çok geniş bir kesimine ya da tümüne uygulanan ve onların faaliyetlerini güvence altına alan politikaları ve yordamları ifade etmektedir.


GENEL KONTROLLERİN KAPSAMI
Örgütsel Kontroller
İşletim Sistemi Kontrolleri
Veri Kaynağı Kontrolleri
Sistem Geliştirme Kontrolleri
Sistem Bakım Kontrolleri
Bilgi İşlem Merkezi Güvenliği ve Kontrolü
Veri İletişim Kontrolleri
Elektronik Veri Değişim Kontrolleri

Uygulama Kontrolleri: Girdi verisinin doğru, tam ve yetkilendirilmiş olmasını, verinin kabul edilebilir bir zaman aralığında işlenmesini, verinin doğru ve tam olarak elde edilmesini, bir kaydın, girdiden saklanmaya ve çıktısının elde edilmesine kadarki süreçte izinin sürülebilir olmasını sağlamak üzere tasarlanmış kontrollerdir.
UYGULAMA KONTROLLERİNİN KAPSAMI:
Girdi kontrolleri
Bilgi işleme kontrolleri
Çıktı alanlarında yer alan kontroller


BİLGİ TEKNOLOJİLERİ ORTAMINDA KONTROL TESTLERİ
Veri Testi Tekniği: Burada temel amaç, sistemdeki programlanmış kontrollerin işlev görüp görmediğinin denetçi tarafından test edilmesidir.
Bütünleşik Test Tekniği: BTT ile denetçi, işletme uygulama programlarının mantığını ve kontrollerini tüm muhasebe bilgi sistemini içerecek biçiminde test edebilir.
Paralel Benzetim: Bir muhasebe uygulamasında verinin, işletmenin ve denetçinin programlarında paralel olarak işlenmesi sürecidir.
BİLGİ TEKNOLOJİLERİ ORTAMINDA DENETİMDEKİ GELİŞMELER
Karar Destek Sistemleri (KDS): Karar alma sürecinde bilgisayar donanımı ve yazılımı desteğiyle karar alıcının gereksindiği bilgiyi üreterek sunan sistemlerdir.
Uzman Sistemler: Bellek biriminde sakladığı bilgileri işleyerek uzmanlık gerektiren sorunlara çözüm önerileri üretebilen bilgisayar yazılımıdır.
Yapay Sinir Ağları: Biyolojik zekânın benzetimi kavramını temel almaktadır. Gerçekleştirilen, insan zekâsının beyindeki nöronların diğer nöronlarla sinyal göndermesiyle etkileşiminden ortaya çıkan beynin fonksiyonunun taklit edilmesidir.
Yapay Zekâ: Bilgisayar biliminin insana özgü olan dili kullanabilme, öğrenme, akıl yürütme, problem çözme gibi karakteristiklerini bir araya getirerek insan davranışlarını taklit eden bilgisayar donanımını tasarlayan daldır.

DENETİMDE ÖRNEKLEME (ÜNİTE 6)

ÖRNEKLEME

Evrenden (ana kütleden) bir örneklem seçilmesi ve sadece bu örneklemin incelemeye alınması ile varılacak sonucun evrene mal edilmesi olayına, istatistikle örnekleme adı verilir.
İstatistiksel olmayan örneklemenin tutarsız ve güvenilir olmasının başlıca nedenleri:
Denetçilerin her birinin bilgisi, yeteneği ve ön yargılarındaki farklılıklar
Denetim maliyetlerinin azaltılması için denetçi üzerindeki baskılar
Denetçinin fiziksel ve ruhsal sağlık durumu
İstatistiksel olmayan örneklemede değerleme süreci, sayısal olmayan sezgisel süreçlere dayanmaktadır.
İstatistiksel örnekleme: Olasılık kuramı yasalarına uygun olarak bir muhasebe evreninde belirtilen koşullarda seçilen az sayıdaki birimlerden oluşan örneklemin incelenerek elde edilen sonuçların bu muhasebe evreni için genelleştirilmesidir.
İstatistiksel örneklemede;
Örneklem birimleri, evrenden rassal (tesadüfi) olarak seçilmiş olmalı ve evrenin tüm karakteristikliklerini yansıtmalıdır.
Örneklem sonuçları, sayısal ve matematiksel olarak değerlendirilebilir durumda olmalıdır.
İSTATİSTİKSEL ÖRNEKLEMENİN ÜSTÜNLÜKLERİ
Örneklem sonuçları güvenilir ve kanıtlanabilirdir.
Elde edilen sonuçların risk derecesini matematiksel olarak ölçer.
Yöntem, örneklem büyüklüğünün nesnel olarak belirlenebilmesini sağlar.
Yöntem, hata tahminini verir.
Maliyeti azaltır.
ÖRNEKLEM İLE İLGİLİ KAVRAMLAR
Evren: Denetçinin bilgi edinmek istediği ve aynı türden birimlerin oluşturduğu alan veya ana kütle olarak tanımlanabilir.
Örnekleme çerçevesi: Evreni oluşturan elemanların listesidir.
Örneklem: Belirli bir evrenden belli kurallara göre seçilen ve çekildiği evreni temsil edebilen birimler topluluğudur.
Başarılı bir örneklemenin gerçekleştirilebilmesi için şu temel ilkelere dikkat edilmesi gerekir:
Örneklem seçilecek evren hakkında bazı özel bilgiler başta elde edilmelidir.
Seçme işlemi, ilgilenilen özellik veya değişkenden bağımsız olmalıdır.
Örneklem, bir ön yargıya yer verilmeden seçilmelidir.
Temsili örneklem: Belirlenmiş bir örnekleme çerçevesinden rassal olarak evreni temsil eden örneklem birimlerini çekmek ve evreni temsil eden bir örneklem oluşturmaktadır.
Örnekleme riski: Denetçinin örneklemi temel alan sonuçlarıyla evrenin tamamına aynı yolla uyguladığı testlerden elde edeceği sonuçlar arasında fark olması olasılığı veya uygun şekilde çekilen bir örneklemin ana kütleyi temsil etmemesi olasılığıdır.
Örnekleme dışı risk: Ana kütlenin tamamı incelense bile insan hatalarından dolayı ortaya çıkabilen risktir.

ÖRNEKLEME HATASI = GERÇEK HATA ORANI – ÖRNEKLEME HATA ORANI
İç kontrole ilişkin uygunluk testlerinin gerçekleşmesinde örnekleme riski Alfa Riski ve Beta Riski olarak iki biçime ayrılır:
Alfa Riski ( Tip 1): İç kontrol yeterince güvenilir olduğu halde denetçinin, örneklemden elde ettiği sonuçlara bakarak iç kontrolün yeterli güveni sağlamadığı sonucuna varmasıdır.
Beta Riski ( Tip 2): Denetçinin örneklemden elde ettiği sonuçlara bakarak iç kontrolün yeterli güveni olmadığı halde güvenilir olduğu kanısına varmasıdır.
Bu bağlamda tözel testlerin gerçekleştirilmesinde de şu hata tipleri belirtilmektedir:
Yanlış Net Riski ( Tip 1): Hesap kalanları önemli yanlışlıklar içermediği halde örneklem sonuçlarının hesap kalanlarındaki önemli yanlışlıkları içerdiği sonucunu desteklemesi riskidir.
Yanlış Kabul Riski ( Tip 2): Örneklem sonuçları, hesap kalanlarında bir maddi hata olmadığını desteklemekle birlikte maddi bir hata olması riskidir.
MUHASEBE DENETİMİNDE İSTATİSTİKSEL ÖRNEKLEME TÜRLERİ
Nitelik örneklemesi: Muhasebe evrenindeki hataların ortaya çıkış oranını tahmin etmek için kullanılan istatistiksel örnekleme türüdür.
Parasal birim örneklemesi (PBÖ): Nitelik örneklemesi teknikleriyle bir hesap sınıfına veya hesap kalanlarına ilişkin parasal tutar hatalarının tahminlerini yapmak için kullanılır.
Nicelik ( değişkenler) örneklemesi: Denetçinin niceliksel tahminlere ulaşmak amacıyla kullandığı örnekleme türüdür.
Nitelik Örneklemesinde Denetçinin Örneklem Büyüklüğünü Belirlerken Göz Önünde Tutması Gerektiği Unsurlar:
Kabul edilebilir risk (Beta Riski): İç kontrolün güvenilir olmasına rağmen örneklemeden elde edilen sonuçlara göre iç kontrolün güvenilir olduğu kanısına varma olasılığıdır.
Kabul edilebilir sapma oranı: Bu oran, denetçinin kontrol prosedürlerine ilişkin duyduğu güvenden sapmanın kabul edilebileceği maksimum orandır.
Evrenin beklenen sapma oranı: Denetçi evrenin geçmiş yıllardaki sonuçlarına veya kılavuz (pilot) örneklem sonuçlarına bakarak evrendeki sapmaya ilişkin beklentisini belirler.

ÖRNEKLEM SEÇİM TEKNİKLERİ
Rassal seçim
Sistematik seçim
Katmanlı seçim
Blok seçim

İŞLEM DÖNGÜLERİ VE DENETİMİ (ÜNİTE 7)

İşlem Döngüsü Yaklaşımı
Denetçinin yapacağı denetim çalışmasında denetime konu finansal tabloları; işlemler, hesap kalemleri veya grupları incelemek yerine bölümlere ayırarak yürütmesidir. Döngü yaklaşımına göre gerçekleştirilen bir denetimde denetçi; döngüdeki işlemler, bu işlemlerle ilgili finansal tablolarda yer alan hesap kalanları ve finansal tablolarda sunumuna yönelik olmak üzere üç temel yaklaşım geliştirir.
Bu yaklaşımlar:
Döngü kapsamındaki işlemlere ilişkin testler
Hesap kalanlarına ilişkin detaylı testler
Finansal tablolarda sunum ve açıklamalara ilişkin testler


SATIŞLAR VE TAHSİLAT DÖNGÜSÜNÜN DENETİMİ
Satışlar ve tahsilatlar döngüsünü denetlemenin temel amacı, finansal tabloların bu döngüde yer alan hesap kalanlarının finansal raporlama standartlarına uygun şekilde sunulup sunulmadığı konusunda görüş oluşturabilmektir.
Satışlar ve tahsilatlar döngüsündeki hesaplar
Satışlar
Hesaplanan KDV
Alıcılar
Satış iadeleri
Satış iskontoları
Kasa
Bankalar
Alınan çekler
Şüpheli alacaklar
Karşılık giderleri



Satış ve Tahsilat Döngüsünde Yer Alan İşletme Faaliyetleri ile Bunlara İlişkin Belge ve Kayıt Düzeni
İşlem grupları
İlgili hesaplar
İşletme faaliyetleri
Belgeler ve kayıtlar
Satışlar
Satışlar Alıcılar
Müşterinin siparişinin alınması
Sevkiyat yapılması
Müşteri sipariş formu (MSF)
İrsaliye
Fatura
Mahsup fişleri
Tahsilatlar
Kasa
Banka
Alınan çekler veya senetler
Nakit veya diğer kıymetler karşılığında alındı belgelerinin düzenlenmesi ve kaydedilmesi
Tahsilat makbuzu
Çek ve senetler, giriş bordoları
Kasa tahsil fişleri



SATIN ALMA VE ÖDEMELER DÖNGÜSÜNÜN DENETİMİ
Satın Alma Ödemeler Döngüsünde Yer Alan İşlemler ve Hesaplar
Kasa
Bankalar
Satıcılar
İndirilecek KDV
Duran varlıklar
Mal stokları
Peşin ödenen giderler
Pazarlama satış giderleri
Genel yönetim giderleri


Satın Alma ve Ödemeler Döngüsündeki İşlem Sınıfları, Hesaplar İşletme Faaliyetleri ile Belge ve Kayıtlar
İşlem sınıfları
Hesaplar
İşletme faaliyetleri
Belgeler ve kayıtlar
Satın alma işlemleri
Stoklar
Duran varlıklar
Satıcılar
Satın alma emirleri
Borcun tahakkuku
Satın alma talebi
Satın alma emri
Teslim alma raporu
Ödemeler
Kasa, banka, verilen çek
Alış iskontosu

Çek/ senet
Günlük kasa defteri

ÜCRETLER VE PERSONEL DÖNGÜSÜNÜN DENETİMİ
Ücret ve Personel Döngüsünde Yer Alan Hesaplar
Kasa
Banka
Ödenecek Personel Ücret ve Giderleri
Ödenecek vergi
Ödenecek SSK
Ar- Ge Giderleri
Pazarlama Satış Giderleri
Genel Yönetim Giderleri
Direkt İşçilik Giderleri
Genel Üretim Maliyetleri
STOKLAR VE MALİYET DÖNGÜSÜNÜN DENETİMİ
Stoklar ve Maliyet Döngüsünde Yer Alan Hesaplar
Direkt Madde Maliyetleri
Direkt İşçilik Maliyetleri
Genel Üretim Maliyeti
Üretim ve Yarı Mamul
Mamuller
Satılan Mamul Maliyeti
İŞLETMEYE KAYNAK SAĞLANMASI VE GERİ ÖDEMELER DÖNGÜSÜNÜN DENETİMİ
İşletmeye Kaynak Sağlanması ve Geri Ödemeler Döngüsünde Yer Alan Hesaplar
Borçlanarak kaynak temini ile ilgili hesaplar
Öz kaynak temini ile ilgili hesaplar
Kasa ve banka
Banka kredileri
Tahviller
Çıkarılmış bonolar
Finansman Giderleri
Kasa ve bankalar
Sermaye
Ödenmiş sermaye
Geçmiş yıl kârları
Yedekler

DENETÇİ GÖRÜŞ VE DENETİM RAPORU
(ÜNİTE 8)

Denetçi Görüşünün Oluşturulması
Denetim çalışmalarının son aşaması, denetim faaliyetlerinin tamamlanması ve tüm denetim çalışmalarının son kez gözden geçirilerek denetçi görüşünün oluşturulmasıdır.
Denetim faaliyetlerinin tamamlanması
Gelecekte ortaya çıkma olasılığı olan önemli bir belirsizliğin olup olmadığının incelenmesi
Bilanço tarihinden sonra meydana gelmiş ve işletmeyi büyük ölçüde etkileyecek işlemlerin olup olmadığının incelenmesi
İşletme yönetiminden finansal tabloların doğruluğu konusunda beyan mektubu alınması
Denetçinin müşteriden beyan mektubu almasının amaçları:
Denetçiye verilen sözlü beyanları doğrulamak
Dönem içinde verilen sözlü beyanların uygunluğunun devam ettiğini belirlemek
Mali tabloların düzenlenmesinde esas sorumluluğun yönetime ait olduğunu vurgulamak

Denetim faaliyetlerinin gözden geçirilmesi ve sonuçlandırılması
Denetçi, denetimle ilgili tamamlama faaliyetlerini yerine getirdikten sonra tüm çalışmaları son kez gözden geçirecek ve görüşünü oluşturacaktır.
Bu çalışmalar genellikle şunları kapsar:
Denetim programının gözden geçirilmesi
Çalışma mizanının gözden geçirilmesi
Önemlilik ve risk ölçümlerini gözden geçirme
Çalışma kâğıtlarının gözden geçirilmesi
Toplanan kanıtların değerleme ve görüş oluşturma
DENETİM RAPORU BİÇİMLERİ
Standartlarına göre bir denetim raporunda en az şunlar yer almalıdır:
Denetçi raporunda, incelemiş olduğu finansal tabloların genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine uygun düzenlenip düzenlenmediğini belirtmek zorundadır.
Denetçi raporunda, incelediği finansal tabloların düzenlenişi sırasında genel kabul görmüş muhasebe kavramlarından değişmezlik kavramına uygun hareket edilip edilmediğini belirtmek zorundadır.
Denetçi, incelediği finansal tablolarda tam açıklama kavramına uygun hareket edilmemiş ise bu durumu raporunda belirtmelidir.
Standart Olumlu Denetim Raporu
Denetçi, finansal tabloların bütünün genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine uygun olarak doğruyu yansıttığına kanaat getirir ise olumlu görüş bildiren standart bir rapor hazırlayacaktır.
Ana paragraflar bölümü

  1. Giriş Bölümü: Bu bölümde öncelikle denetlenen finansal tablolar sırasıyla belirtilmeli ve yapılan çalışmanın denetim faaliyeti olduğu vurgulanmalıdır.
  2. Kapsam Bölümü: Bu bölümde öncelikle denetimin genel kabul görmüş denetim standartlarına uygun olarak yapıldığı belirtilir.
  3. Görüş Bölümü:Denetçi görüşünü bu bölümde belirtir.
STANDART OLUMLU DENETİM RAPORUNA AÇIKLAMA PARAGRAFI İLAVE EDİLMESİ
Standart olumlu denetim raporuna açıklama paragrafı ilavesini gerektiren başlıca durumlar şunlardır:
İşletmenin muhasebe politika veya yöntemlerinde bir önceki döneme göre değişiklik yapmış olması durumu
Denetçi tarafından haklı bulunan, o ülkede geçerli olan veya işletmenin tabi olduğu genel kabul görmüş muhasebe ilkelerinden sapma
Standart Olumlu Raporlardan Sapmalar
Denetçiler, değişik nedenlerle standart olumlu rapordan sapma yönünde görüş bildirebilirler.
Bu görüş biçimleri şu şekildedir:
Şartlı olumlu görüş bildirme
Olumsuz görüş bildirme
Görüş bildirmekten kaçınma
DENETİM GÖRÜŞ TÜRLERİ
Şartlı Olumlu Görüş Bildiren Denetim Raporu: Denetçi, finansal tablolarla ilgili bazı sınırlamalar dâhilinde finansal tabloların bütünün genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine uygun olarak doğruyu yansıttığına kanaat getirir.
Şartlı Olumlu Rapor Yazılmasını Gerektiren Durumlar:Genel kabul görmüş muhasebe ilkelerinden önemli; fakat finansal tabloların bütünü hakkında olumlu görüş bildirmeye engel teşkil etmeyecek bir sapmanın olması
Denetçiye denetim incelemeleri konusunda işletme tarafından önemli bir kapsam sınırlandırması getirilmesi hakkında olumlu görüş bildirmeye engel teşkil etmemesi
İşletmeyle ilgili gelecekte çok önemli bir belirsizliğin olması hakkında olumlu görüş bildirmeye engel teşkil etmeyeceğine karar vermesi
Olumsuz Görüş Bildiren Denetim Raporu: Denetçi, incelediği finansal tabloların bütünüyle genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine uygun olmadığı ve doğruyu yansıtmadığına kanaat getirir.
Görüş Bildirmekten Kaçınma Biçiminde Görüş Bildiren Denetim Raporu:Denetçi, finansal tablolarla ilgili ne olumlu ne de olumsuz görüş bildirecek kadar görüş oluşturamamış ise görüş bildirmekten kaçınacaktır.
DENETÇİNİN GÖRÜŞ BİLDİRMEKTEN KAÇINMASI İÇİN AŞAĞIDAKİ DURUMLARDAN BİRİNİN ORTAYA ÇIKMASI GEREKİR
Denetçinin çalışma alanının sınırlandırılması nedeniyle olumlu veya olumsuz görüş bildirmesi için gerekli kanıtın toplanamaması: Denetçi, bu durumda işletme tarafından veya başka nedenlerle ortaya çıkan kapsam sınırlamasıyla karşı karşıyadır.
İşletmeyle ilgili gelecekteki belirsizlik durumunun hayati önem arz edecek kadar çok önemli olması: Denetçi, bu durumda işletme hakkında herhangi bir görüş oluşturmayacak kadar hayati önemde belirsizlikle karşı karşıyadır.





 

Çevrimiçi üyeler

Şu anda çevrimiçi üye yok.

REKLAMLAR

Forum istatistikleri

Konular
17,414
Mesajlar
134,310
Kullanıcılar
90,716
Son üye
Abdullah Kara
Üst