Aöf Finansal Tablolar Analizi Dersi 3.Ünite Ders Notları

tremendous

Forum Yöneticisi
Katılım
11 Ara 2012
Mesajlar
1,781
Tepkime puanı
8
Puanları
0
Bölüm:
MEZUN
Şehir:
İstanbul
Aöf Finansal Tablolar Analizi Dersi 3.Ünite Ders Notları


FİNANSAL ANALİZ TEKNİKLERİ

Finansal Analiz Tekniklerine İlişkin Genel Bilgiler: Temel finansal tablolar, bir işletmenin finansal durumu ile finansal durumundaki değişiklikleri açıklayan birer araç niteliği taşır. Bu tablolarda yer alan veriler üzerinde yapılacak bazı analit ik uygulamalar, işletme ile ilgili finansal yorum ve değerlendirme açısından daha anlamlı ve yararlı sonuçlara ulaşmamızı sağlar. Söz
konusu uygulamalar FİNANSAL ANALİZ kapsamında yürütülür.
Finansal Analiz: Bir işletmenin finansal bilgilerinin belirli teknikler yardımıyla analiz edilmesi, raporlanması ve bu raporl arın
yorumlanarak işletme hakkında bir yargıya varılması faaliyetlerinin bütünüdür.
İşletmelerde yöneticinin ana görevi işletmenin varlık ve kaynaklarını yöneterek hedeflenen kara güvenli bir şekilde ulaşmasın ı sağlamaktır. Yani işletme, ancak doğru bir ekonomik yapı (varlık yapısı) ve finansal yapı( kaynak yapısı) ile amaçlarını gerçekleştirebilir. Bunun için de geçmişle ilgili bilgilerden gelecekle ilgili bazı ipuçları elde etmek gerekir. İşletmelerde finansal planlama ve kontrol faaliyetlerinin yürütülmesi için işletmelerin mevcut ve olması gereken finansal durumunun bilinmesi gerekir. Finansal durumla ilgili bilgilerin kaynağının da finansal tablolar oluşturur. Ancak bu tablolarda yer alan bilgilerin belirli teknikler
kullanılarak analizi yapılmaz ise işletmenin ekonomik ve finansal yapısını ve bunların sonuçlarını anlamak mümkün olmaz. Analiz sonuçlarından yararlanılarak gelecekle ilgili kararların doğruluk derecesi arttırılabilir. Tespit edilen unsurlardan yararlan mak suretiyle de işletmelerin plan ve bütçelerinin yapılması yoluna gidilir.
Finansal tabloların analizi, analizden beklenen amaç, analiz sonuçlarından yararlanacak olan taraflar ve analizi yapan tarafı n
işletme ile ilişkisi dikkate alınmak suretiyle değişik açılardan yapılabilir.
FİNANSAL ANALİZ TÜRLERİ: Finansal analiz , analizin kapsamı, amacı ve analizi yapanın durumu dikkate alınarak sınıflandırılabilir. Bu açılardan konuyu yaklaştığımızda finansal analiz 3 farklı şekilde sınıflandırılabilir.
1)Finansal analizin kapsamına göre sınıflandırılması
2)Finansal analizin amacına göre sınıflandırılması
3)Finansal analizi yapanın durumuna göre sınıflandırılması
1)Kapsamına Göre Finansal Analiz Çeşitleri: Yapılan çalışmanın kapsadığı dönemler dikkate alındığında finansal analiz,
*Statik Analiz *Dinamik Analiz olmak üzere ikiye ayrılır.
*Statik Analiz: Belirli bir tarihte düzenlenmiş veya tek bir döneme ait finansal tablolarda yer alan kalemler arasındaki ilişkilerin tespiti ve değerlendirilmesine ‘’Statik analiz’’ denir.
Statik analiz tek bir dönemle ilgili olarak yapılır. Statik analiz işletmenin finansal durumunu ve faaliyet sonuçlarını cari faaliyet dönemi için gösterir ve yapılacak geniş kapsamlı analizin önemli bir parçasını oluşturur.
Statik analizde oranlar, dikey yüzdelerden ve diğer analitik tekniklerden yararlanılır. Statik analizde dikey yüzdeler yöntemi kullanılarak bir döneme ait varlık dağıtımları, yabancı kaynak ve öz kaynak ilişkileri konusunda bilgi edinildiği gibi, net satış hasılatına nispetle gelir tablosunun diğer kalemlerinin büyüklük ve durumlarını da görmek mümkündür. Burada hesaplanan oranlar yardımıyla da işletmenin cari faaliyet dönemine ait likidite , varlık kullanımındaki verimlilik, karlılık ile finansa l yapısı konusunda önemli bilgiler elde edilir. Statik analizle, işletmenin belli bir faaliyet dönemiyle ilgili yararları ve önemli bilgiler elde edilmesine karşılık sadece dikey bir analiz yapılması, yani bilgilerin karşılaştırılmaması bu analizin eksikliğini teşkil eder.
*Dinamik Analiz: İşletmelerin birbirini takip eden dönemlerine ait finansal tablolarında yer alan kalemler arası ilişkinin ve bu
kalemlerin zaman içerisinde göstermiş olduğu eğilimlerin belirlenmesi ve yorumlanması şeklindeki analize dinamik analiz adı verilir. Dinamik analiz belli bir faaliyet dönemine ait bilgilerin geçmiş dönemlerle karşılaştırılarak değişim, eğilim ve ilişkilerin belirlenmesi, olumlu ve olumsuz gelişmelerin görülmesini sağlar. Bu da statik analize göre dinamik analizin üstünlüğünü teşki l eder. Dinamik analizde işletmenin cari dönem bilgileri;
*Geçmiş faaliyet dönemi sonuçlarıyla
*İşletmede belirlenen standartlarla
*Sektör veya benzer işletme sonuçlarıyla
*Genel Standartlarla
Karşılaştırılır. Bu karşılaştırmaya bağlı olarak işletmenin ulaştığı sonuçların tatmin kar olup olmadığı belirlenir. Olumlu sapmaların kalıcı olması, olumsuz sağmalarında giderilmesi için çaba gösterilir. Dinamik analizde karşılaştırmalı finansal tablolar, dik ey ve yatay yüzde ve oran analiz tekniklerinden yararlanılır.
2)Amacına Göre Finansal Analiz Çeşitleri: Yapılma amacı dikkate alındığında finansal analiz
*Yönetim Analizleri *Kredi Analizleri *Yatırım Analizleri Olmak üzere 3 ana başlıkta toplanır.
*Yönetim Analizleri: Yönetim analizleri, yöneticilerin kararlarına ve izleyecekleri politikalara esas teşkil etmek üzere yapılan bir analizdir. Yönetim analizlerinde hem statik hem de dinamik analizden yararlanılır. İşletme faaliyetlerinin başarılı bir şekil de yürütebilmesi için finansal tablolarda yer alan bilgilerin bütünüyle anlaşılması gerekir. Yönetim bu bilgilerden yararlanmak suretiyle gelecekle ilgili daha sağlıklı ve isabetli kararlar alınabilir.
Yönetim analizi, işletmenin verimliliğini ,karlılığını arttırmak kaynakların etkin bir şekilde kullanımını sağlamak ve yöneti m
kararlarının doğruluk derecesini arttırmak konularında yöneticilere yardımcı olur.
Yapılacak yönetim analizlerinde temel finansal tablo bilgileri yanında işletmenin iç raporlarında yer alan finansal bilgilerd e kullanılabilir. Bu analizde bütün analiz yöntemlerinden yararlanıldığı gibi özellikle i şletmeyi oluşturan bölüm performanslarının ölçülmesine yönelik teknikler de kullanılır.
*Kredi Analizleri: İşletmeye kredi veren kurum ve şahısların amacı, verdikleri krediyi faiziyle birlikte zamanında geri almaktır. Bu
nedenle kredi analizleri işletmeye kredi veren veya verecek olan kredi kurumları tarafından yapılan bir analiz türü olup işletmenin finansal durumu ile borç ödeme gücünü tespite yönelik olarak yapılmaktadır. Kredi analizleri açısından işletmenin dönen varlıkları ile kısa vadeli yabancı kaynakları arasındaki ilişkiler çok önemlidir. Bu nedenle kredi analizleri açısından dönen varlıklarla kısa vadeli yabancı kaynaklar arasındaki ilişkileri konu alan analiz tekniklerinin önemi çok büyüktür. İşletmeye kredili
mal satan bir işletmenin yaptığı analiz ile kredi kurumlarının yaptığı analiz arasında amaçlar farklı olmasına rağmen büyük ölçüde benzerlikler vardır. Her iki kurumda alacaklı oldukları işletmenin borç ödeme gücüyle ilgilenirler. Kredi analizlerinde işletmenin dönen varlıkları ile kısa vadeli yabancı kaynakları arasındaki ilişkiler yanında, dönen varlıkların yapısı, sermaye yapısı, öz kaynak- yabancı kaynak dengesi, duran varlıkların yapısı ve finansman yöntemleri üzerinde de durulur.
*Yatırım Analizleri: Yatırım analizleri aracılığıyla işletmenin gelecekteki kazanma gücünün tespiti yoluna gidilir. Yatırım analizleri işletmenin mevcut ortakları ile işletmeye gelecekte ortak olmayı düşünenler ve işletmeye uzun vadeli fon sağlayan veya fon sağlamayı düşünenler tarafından yapılır.
Bir işletmenin mevcut ortakları ile işletmeye ortak olmayı düşünenler, işletmenin sürekliliği, yatırımın güvencesi, karlılık, gelecekteki kazanma gücü, hisse senetlerinin değerindeki artışlar, kar dağıtım politikası ve bunların gösterdiği eğilimle ilgilenirler. Ortaklar ile ortak olmayı düşünenlerin bu konudaki bilgi ihtiyaçları finansal tablolar ve finansal tabloların analizi suretiyle sağlanır. İşletmeye uzun vadeli fon sağlamış olanlar ile fon sağlamayı düşünenler ise işletmenin borç ödeme gücü ile ilgilenirler.
3)Analizi Yapanın Durumuna Göre Finansal Analiz Çeşitleri: Analizi yapanın durumu dikkate alındığında finansal analiz;
*İç Analiz *Dış Analiz olmak üzere ikiye ayrılır.
*İÇ ANALİZ: Analizi yapan finansal analist eğer işletme içinde bir kişiyse yapılan analize iç analiz adı verilir. İç analizde analizi yapacak olan kişi işletmenin dış kullanıma da açık olan bilançosu ve gelir tablosu yanında işletmede mevcut diğer tüm belge v e bilgilerden yararlanır. Bu nedenle iç analizde, işletmenin karlılığı, verimliliği, ekonomik ve finansal yapısı detaylı bilgilere dayanılarak ortaya konabilir.
*DIŞ ANALİZ: Analizi yapan finansal analist eğer işletme dışından bir kişiyse yapılan analize dış analiz denir. Dış analizde finansal analist işletme yönetiminin üçüncü kişilerin kullanımı amacıyla yayınlamış olduğu finansal tablolar ve bunların dipnotlarında yer alan bilgilerden yararlanmak suretiyle analiz yapar. Dış analizi işletmeyle ilgisi bulunan satıcılar, kredi kurumları, işletmeye yatımda bulunmak isteyen yatırımcılar yapar.
FİNANSAL ANALİZ TEKNİKLERİ: Finansal tabloların analizinde kullanılan temel teknikler (Yöntemler)
*Karşılaştırmalı Finansal Tablolar Analizi
*Eğilim (Trend) Yüzdeleri Yöntemi İle Analiz
*Dikey Yüzde Yöntemi İle Analiz
*Oran Analizi
Olmak üzere 4 başlık altında toplanmaktadır.
1)Karşılaştırmalı Finansal Tabloların Analizi: Bir işletmenin birbirini izleyen en az iki veya daha fazla faaliyet dönemine ait finansal tablolarının karşılaştırmalı olarak düzenlenmesi ve bu tablolarda yer alan kalemlerin zaman içinde göstermiş olduğu gelişmelerin ve değişikliklerin tespit ve incelenmesidir.
Karşılaştırmalı finansal tablolar analizi birden fazla döneme ait bilgilerin karşılaştırılması ve değerlenmesini öngördüğünde n
dinamik bir yapıya sahiptir.
Finansal tablolarda yer alan rakamların karşılaştırılabilmesi için faaliyet dönemlerinin eş değer olması, tablolardaki bilgilerin aynı muhasebe kavram ve ilkelerine göre hazırlanmış olması gerekir.
Karşılaştırmalı finansal tabloların amacı, yıllar itibarıyla alınan sonuçları diğer yıllarla karşılaştırarak başarı durumu hakkında fikir
edinmektir.
Karşılaştırmalı finansal tablolar analizinde hesaplanan değişimler hem tutar hem de yüzde olarak dikkate alınmalıdır. Karşılaştırmalı Finansal Tabloların Düzenlenmesi: Karşılaştırmalı finansal tablo analizinde aşağıda belirtilen esaslara uymak gerekir.
*Karşılaştırılması yapılacak cari ve önceki dönem finansal tabloları aynı zaman dilimlerini kapsayacak şekilde hazırlanmış olmalıdır.
*Finansal tablolar 3 veya 6 aylık dönemleri kapsıyor ise karşılaştırma ya bir önceki 3 veya 6 aylık finansal tablolarla ya da bir önceki yılın aynı dönemleri ile yapılmalıdır.
*Cari döneme ait finansal tablolar dönemin bütçe rakamlarıyla karşılaştırabilir. Bu işlem bütçe kontrolü kapsamındadır.
*Bir işletmenin cari yılına ait finansal tablolar diğer işletmelerin aynı dönemi ne ait finansal tablolarıyla karşılaştırılabilir. Bu
işletmenin benzer işletmelere göre başarısını değerlendirmeye yöneliktir.
*Temel finansal tablolar yanında ek finansal tabloların da karşılaştırma yoluyla analizi yapabilir.
*Karşılaşacak finansal tablolar enflasyonun bozucu etkisinden arındırılmalıdır.
Karşılaştırmalı Finansal Durum Tablolarının Düzenlenmesi: Karşılaştırmalı finansal durum tabloları, işletmenin birden fazla faaliyet dönemine ait finansal durum tablosu bilgilerinin yan yana yazılarak karşılaştırılmaları şeklin de düzenlenir ve finansal durum tablosu kalemlerinde meydana gelen artış ve azalışlar tutar ve yüzde olarak hesaplanır. Bu tablolardan yararlanılarak
tespit edilen değişimler yorumlanarak işletmenin gelişimi konusunda sonuçlar çıkarılır. Değerleme yapılırken işletme ile ilgili büyüklükler yanında sektör ve genel ekonomideki gelişmeler de dikkate alınır.
Karşılaştırmalı Gelir Tablolarının Düzenlenmesi: Karşılaştırmalı gelir tabloları birden fazla faaliyet dönemine ait gelir tablolarının yan yana dizilmesi suretiyle düzenlenir ve gelir tablosu kalemlerinde meydana gelen artış ve azalışlar tutar ve yüzde olarak hesaplanır. Bu tablolardan yararlanılarak tespit edilen değişimler yorumlanarak işletmenin gelişimi konusunda sonuçlar çıkarılır. Değerleme yapılırken işletme ile ilgili büyüklükler yanında sektör ve genel ekonomideki gelişmelerde dikkate alınır.
2)Eğilim Yüzdeleri (Trend) Analizi: Finansal tabloların analizinde kullanılan tekniklerden bir diğeri Eğilim yüzdeleri ile analiz tekniğidir. Eğişim yüzdeleri (Trend) analizi ile işletmenin gösterdiği gelişmeler yıllar itibarıyla görülür. Bu analize yatay yüzde analizi denir.
Bu yöntemde, birbirini izleyen dönemlere ait finansal tablolarda yer alan kalemlerin temel alınan finansal tablo kalemlerine göre gösterdiği eğilim yüzde olarak hesaplanır. Ayrıca analizin anlamlı olabilmesi için temel olarak seçilen yılın her bakımdan işletme faaliyetlerini yansıtacak normal bir yıl olması gerekir.
Hesaplanan eğilim yüzdeleri yorumlanırken fiyatlar genel seviyesindeki değişimlerin de gözden uzak tutulmaması gerekir.
Eğilim yüzdeleri hesaplanacak dönemin analizinden beklenen yararın sağlanabilmesi için mümkün olduğu kadar uzun b ir süreyi kapsaması gerekir. Sadece birkaç yıldaki eğilime bakarak sağlıklı karar vermek mümkün değildir.
Eğilim yüzdeleri hesaplanmasında seçilecek temel yılın her bakımdan normal ve olağanüstü faktörlerin etkisinde kalmamış bir y ıl olması gerekir. Aksi halde yapılacak analiz ve yorum hatalı olabilir.
Finansal tablo içindeki nispi payı küçük kalemler için eğilim yüzdeleri hesaplanmayabilir. Eğilim yüzdeleri analizinin uygulanmasında,
*Baz Yıla Göre Trend Hesaplanması
*Bir Önceki Yıla Göre Trend Hesaplanması
Finansal Durum Tablosunun Eğilim Yüzdeleri Yöntemi İle Analizi: Eğilim yüzdeleri yöntemi ile yapılacak analizde ilk aşamayı, dönemler itibarıyla eğilimlerin hesaplanması oluşturur. İkinci aşamada ise yapılan hesaplamalar raporlanarak yorumlanır. Aşağıda finansal durum tablosu analizi bu çerçevede ele alınacaktır.
Eğilim yüzdelerinde baz yıl ve bir önceki yıl olmak üzere iki yaklaşım olduğu yukarıda belirtilmiştir. Aşağıda yapılacak
hesaplamalarda her iki yaklaşım ayrı ayrı ele alınacaktır.
*B az Y ıla Gö r e Fin an sal Du r u m Tab lo su Eğ il im Yü zd e le r in in He sap l an m ası: Eğilim yüzdelerinin hesaplanmasında baz yıl yönetimi benimsendiğinde genel ekonomi ve işletme bakımından normal olarak tamamlanmış bir yıla ait finansal tablolar baz olarak alınır ve bu yılın bütün rakamları 100 olarak kabul edilir. Diğer yıl kalemlerindeki eğilimler baz yıla göre hesaplanır.
*B ir Ön c e ki Y ıla Gö r e Fin a n sal Du r u m Tab lo su Eğ ilim Yü zd e le r in in He sap lan m ası: Bu hesaplama şeklinde finansal tablo kalemlerindeki eğilim daima bir önceki yıla göre hesaplanır. Bu yöntemde bir önceki yılın bütün rakamları 100 kabul edilir. Bu yöntem benimsendiğinde eğilim yüzdelerinin hesaplamasının nasıl yapıldığı aşağıda finansal durum tablosu ana grupları itibarı yla açıklanacaktır.
Gelir Tablosunun Eğilim Yüzdeleri Yöntemi İle Analizi: Eğilim yüzdeleri yöntemi ile yapılacak analizde ilk aşamayı, dönemler itibarıyla eğilimlerin hesaplanması oluşturur. İkinci aşamada ise yapılan hesaplanmalar raporlanarak yorumlanır.
*B az Yı la Gö r e Ge lir Tab lo su Eğ il im Yü zd e le r in i n He sap lan m ası: Trend hesaplanmasında baz yıl yöntemi benimsendiğinde genel ekonomi ve işletme bakımından normal olarak tamamlanmış bir yıla ait finansal tablolar baz olarak alınır ve bu yılın bütün 10 0 kabul edilir. Diğer yıl kalemlerindeki değişimler baz yıla göre hesaplanır.
*B ir Ön c e ki Yıl a Gö r e Ge l ir T ab lo su E ğil im Yü zd e le r in in H e sap lan m ası: Gelir tablosu rakamlarının gösterdiği eğilim bu yöntemle belirlenmesinde, incelenmesi yapılan yılın bir önceki yıla göre eğilimi hesaplanır. Enflasyonun finansal tablolar üzerindeki etkisini en açık biçimde yansıtan finansal analiz tekniği trend analizidir. Enflasyonun işletme finansal tabloları üzerindeki bozucu e tkisi bilinmektedir. Bu nedenle de cari rakamlarla yapılan trend analizi büyük ölçüde yanıltıcı olabilir.
Söz konusu yanılgıyı ortadan kaldırmak amacı ile finansal tabloların bu bozucu etkiden kurtarılması gerekir.
3)Dikey Yüzdeler Analizi: Finansal tabloların analizinde kullanılan tekniklerden biri de dikey yüzde analizidir. Dikey yüzde analizi ile finansal tablolarda bulunan bir kalemin toplam veya grup içindeki oransal büyüklüğü irdelenir. Bu yöntemle her bir finansal tablo kalemlerinin bulunduğu grup toplamı içimdeki oransal yüzde payı ile finansal tablo toplamı içlindeki oransal payı hesaplanır. Dikey yüzdeler yönetimine göre düzenlenmiş finansal tablolar, farklı büyüklükteki işletmeler arası karşılaştırma için ortak bir baz oluştururlar. Bu yöntemle işletmenin finansal tabloları rakip işletmelerin finansal tabloları ile karşılaştırılabilir.
Dikey yüzde yöntemi ile tek bir döneme ait finansal tablolar analiz edilebileceği gibi birden fazla dönemin finansal tabloları da analiz edilebilir. Bu nedenle dikey yüzdeler hem statik hem de dinamik bir analiz yapma olanağı verir.
Dikey yüzdeler yöntemi işletmeler arası karşılaştırmalar veya işletmenin sektör içindeki yerini belirleme açısından veya işletmenin finansal yapısında meydana gelen değişiklikleri izleme açısından yararlı bir araç niteliğindedir.
Enflasyonun dikey yüzde analizi üzerindeki etkisi finansal tabloların enflasyon karşısında bozulan kompozisyonuna paralellik gösterir. Analizde bu bozulma göz önünde tutulmalıdır. Çünkü finansal tablolarda bulunan her bir unsur enflasyon dan aynı oranda etkilenmez. Bu nedenle , analiz yapılırken bu unsurların etkilenme oranları dikkate alınmalıdır. Finansal tabloların dikey
yüzde yöntemi ile düzenlenmesinde finansal tablo toplamı yüz kabul edilir ve her bir finansal tablo kaleminin toplam içindeki yüzde payı hesaplanmak suretiyle finansal tablo yüzdelerle ifade edilir. Bu düzenleme finansal tabloların analizinde mutlak rakamların doğurduğu sakıncaları ortadan kaldırır ve mutlak rakamlar müşterek bir esasa indirgendiği için de işletmeler arası karşılaştırmalar, sektör ortalaması ile yapılacak karşılaştırmalara imkan verir. Bütün finansal tabloların dikey yüzde yöntemiyle analizi mümkündür.
Finansal Durum Tablosunun Dikey Yüzde Yöntemi İle Analizi : Dikey yüzde yöntemi ile yapılacak analizde ilk aşama, analizi yapılacak döneme ait finansal durum tablosunun dikey yüzdelerinin hesaplanmasıdır. İkinci aşamada ise yapılan hesaplamalar raporlanarak yorumlanır.
Finansal durum tablosu dikey yüzdeler yöntemi ile analiz edilirken finansal durum tablosu toplamı yüz kabul edilerek her bir finansal durum tablosu kaleminin toplam içindeki yüzdesi hesaplanır. Bu şekilde finansal durum tablosu rakamları ortak bir esasa indirgenmiş olur. Ayrıca finansal durum tablosunda her bir hesap grubunun toplamı yüz kabul edilmek suretiyle grupta yer alan kalemlerin grup toplamı içindeki yüzde payının hesaplanması yoluna gidilerek daha detaylı bir analiz için veri oluşturulabilir. Finansal durum tablosu dikey yüzdeleri aşağıdaki hesaplamaları kapsar;
Gelir Tablosunun Dikey Yüzde Yöntemi İle Analizi: Dikey yüzde yöntemi ile yapılacak analizde ilk aşamayı, analizi yapılacak gelir tablosunun dikey yüzdelerinin hesaplanması oluşturur. İkinci aşamada ise yapılan hesaplamalar raporlanarak yorumlanır. Gelir tablosu dikey yüzdeler yöntemine göre analiz edilirken net satışlar toplamı yüz kabul edilir ve her bir gelir tablosu kaleminin net satışlar içindeki yüzdesi hesaplanır. Daha detaylı bir analiz için, her bir hesap grup toplamı 100 kabul edilerek grupta yer alan kalemlerin grup içindeki yüzdesi hesaplanır.
4) Oran Analizi: Oran (Rasyo) Analizi ile finansal tablolarda yer alan kalemlerin nispi ilişkileri incelenerek işletmenin finansal durumu konusunda bilgi edinilir. Finansal tablolardan çok sayıda oran hesaplamak mümkündür. Ancak oran hesaplamaktan amaç, yorumlanabilir bilgi üretmek olmalıdır. Bu nedenle anlamlı ilişki içinde bulunan kalemler seçilerek birbiriyle oranlanır. Daha sonra bulunan sonuçlar , geçmiş yıl sonuçlarıyla, benzer işletme oranlarıyla veya var ise genel standartlarla karşılaştı rılarak işletmenin finansal durumu yorumlanır.
Finansal tabloların analizinde kullanılan en yaygın tekniklerden biri oran analizidir. Oran finansal tablolarda yer alan iki kalem
arasındaki ilişkinin matematiksel ifadesi olarak tanımlanabilir. Hesaplanan oranlar yüzde veya katı şeklinde ifade edilir.
Tek başına bir oran herhangi bir anlam ifade etmez. Oran herhangi bir standartla mukayese edildiğinde anlam kazanır. Bu şekil de karşılaştırılan oranını yeterli olup olmadığı konusunda bir karara varılabilir. Oranlar, diğer istatistiki veriler gibi daha derin incelemeler gerektiren olay ve ilişkiler üzerine finansal analistin dikkatini çeker.
Oran analizinden gereği gibi yararlanılabilmesi için hesaplanan oranların iyi bir şekilde yorumlanması, yorumda bazı ölçülerd en yararlanması gerekir. Yorumda dikkate alınması, yorumda bazı ölçütlerden yararlanılması gerekir. Yorumda dikkate alınması gerekli ölçü veya standartlar aşağıda sıralanmıştır.
*Analistin kendi şahsi tecrübe ve gözlemleriyle oluşturduğu yargı yeteneği,
*İşletmenin geçmiş faaliyet dönemleriyle ilgili olarak hesaplanmış oranlar
*Rakip ve Başarılı işletmelerin oranları
*Bütçelenmiş bilgilere dayanılarak hesaplanan oranlar
*İşletmenin faaliyette bulunduğu sektöre ait oran veya standartlar
*Genel standartlar.
Her sektörün kendisine özgü özellikleri vardır. Bu özellikler finansal durum ve faaliyet sonuçları arasındaki ilişkileri belirler. Oran analizleri yoluyla işletmenin iktisadi ve finansal yapısı, karlılığı, verimliliği, iktisadi varlıkların etkin kullanımı, likiditesi vb. konularda önemli ve anlamlı bilgiler elde edilir. Elde edilen bu bilgiler işletmenin amaçları da dikkate alınmak suretiyle iyi bir şekilde yorumlandığı takdirde bir değer ifade eder.
Oran Analizinde Dikkate Alınması Gerekli Unsurlar: Finansal tablolar analizinde başarı, sadece analiz tekniklerinin uygulanmasına balı değildir. Başarı, tekniklerin uygulanması sonucu ortaya çıkan verilerin uygun ve anlamlı bir şekilde değerlendirilmesini de gerektirir. Bu da büyük ölçüde bilgi tecrübe ve finansal analistin yeteneğine bağlıdır. F inansal tabloların analizinde yaygın olarak kullanılan oran analizinde başarılı olabilmek için aşağıdaki faktörlerin dikkate alınması gerekir.
*Oran analizinde anlamsız oran kullanmaktan kaçınılmalıdır.
*Oranlar doğru ve amaçlarına uygun biçimde yorumlanmalıdır.
*Oranlar üzerindeki mevsimlik ve konjonktür hareketlerinin etkileri yorumda dikkate alınmalıdır.
*Oranlardaki değişikliklerin nedenleri ve işletme açısından taşıdığı önem doğru belirlenmelidir.
*Oran Sonuçları, oranda yer alan değerlerin tutarları da dikkate alınarak yorumlanmalıdır.
*Oranlar değerlendirilirken işletmenin kendi geçmiş yıllar bilgileri yanında sektörün genel gidişi de dikkate alınmalıdır.
*Oran analizi ile işletmenin geçmiş performansı değerlendirilirken gelecekle ilgili ipuçları yakalamak bir hedef olmalıdır.
Oranların Sınıflandırılması: Oranlar değişik şekillerde sınıflandırılabilir. Bu sınıflandırma şekillerinden birisini oranların hesaplanmasında esas alınan finansal tabloya göre yapılan oluşturur. Buna göre oranları aşağıdaki gibi sınıflandırılmaktadır.
1-Finansal Durum Tablosu Oranları
2-Gelir Tablosu Oranları
3- Karma Oranlar
C.F Westwick ise oranları aşağıdaki gibi sınıflandırmıştır.
1-Üst yönetici için hesaplanan oranlar
2-Genel değerlenme için hesaplanan oranlar
3-Pazarlama yönetimi için hesaplanan oranlar
4-Finansal yönetim için hesaplanan oranlar
5-Satın alma departmanı için hesaplanan oranlar
6-Üretim departmanı için hesaplanan oranlar
7-Personel departmanı için hesaplanan oranlar
8-Diğer kuruluşlar için hesaplanan oranlar
Oranlar, işletme faaliyet sonuçları ile finansal durumunu değerlemedeki kullanılmış amaçları dikkate alınmak suretiyle de sınıflandırılır. Bu durumda oranlar;
1-Likidite Oranları
2-Finansal yapı oranları
3-Varlık kullanım oranları
4-Karlılık oranları
5-Borsa Performans oranları Olmak üzere 5 ana başlık altında toplanabilir.
Likidite Oranları: Likidite oranları işletmelerin kısa vadeli borç ödeme gücünün ölçmede kullanılır. Ayrıca likidite oranları işletmelerin net çalışma (İşletme) sermayelerinin yeterli olup olmadığını tespit için de bir ölçü olarak kullanılır. Likidite oranları bilanço kalemleri arasındaki miktar ilişkilerini dikkate alarak hesaplanırlar. Bu nedenle oranlara bakarak likidite durumu konusunda bir karara varmadan önce varlıkların kalitesinin de gözden geçirilmesi gerekir. Kalite, ilgili iktisadi varlığın satışa çıkarıldığında gerçek değerini bulma ihtimali olarak ifade edilir. Dönen varlıklarının kalemler arasındaki dağılımı, minimum ve maksimum stok miktarları ile stokların ve alacakların kalite durumunun bilinerek likidite durumuyla i lgili değerleme yapılması durumunda alınacak kararların isabet derecesi artacaktır. Genelde işletmenin kısa vadeli yabancı kaynaklarını ödemekte kullanacağı varlıklar dönen varlıklar arasında yer alır. Bu nedenle işletmenin kısa vadeli borç ödeme gücü bulu nup bulunmadığını tespit için dönen varlıklarla kısa vadeli yabancı kaynaklar arasındaki oransal ilişkilerin incelenmesi gerekir. Dönen varlıkl arla kısa vadeli yabancı kaynaklar arasındaki ilişkileri gösteren 3 temel oran vardır. Bunlar cari oran, likidite oranı (Asist test oranı) ve nakit oranıdır.
Cari oran, işletmenin kısa vadeli borçlarını ödeme gücünü gösterir, her sektörde farklı olmakla birlikte , bu oranın 2 olmas ı genellikle yeterli kabul edilir. Oran işletmenin her bir liralık borcuna karşılık ne kadar dönen varlığa sahip olduğunu gösterir.
Cari oranı yüksek olması işletmenin borç ödeme gücünün de yüksek olduğunun göstergesi olarak kabul edilir. Ancak oranının çok yüksek olması kredi verenlerin lehine olurken, işletme lehine kabul edilemez. Oranın yüksek olması işletme de atıl fon bulunduğuna kaynakların etkin kullanılmadığına işaret eder. Cari oran her bir liralık kısa vadeli borca karşılık iki liralık dönen varlık bulundurulmasını önerirse de sermaye piyasasının yeterince gelişmediği gelişmekte olan ülkelerde oranın 1,5 olmasının borç ödeme gücü açısından yeterli olacağı ileri sürülebilir.
Likidite Oranı: Likidite (Asit- Test) Oranı kaba bir oran olan cari oranı tamamlayan ve cari oranı daha anlamlı hale getiren bir
orandır.
Likidite oranı işletmenin kısa vadeli borçlarını ödeme gücünü gösterir. Stokları dönen varlıklardan ayırdığı için daha keskin bir orandır. Ödeme gücünün belirlenmesinde stokların paraya çevrilmeme riskini ortadan kaldırmaktadır.
Stokların paraya çevrilmesinde bir belirsizlik vardır. Bu oran işletmenin satışları durduğu anda kalan dönen varlık kalemleri ile kısa vadeli yabancı kaynaklarını karşılayıp, karşılayamayacağını gösterir . Cari orana göre daha hassas bir orandır. Oranın 1 olması işletmenin kısa vadeli yabancı kaynaklarının tamamını nakit ve kısa sürede nakde dönüştürülmesi mümkün olan iktisadi kıymetlerle ödeyebileceğini gösterir.
Nakit Oran: Nakit oranı para ve para benzeri dönen varlık kalemlerinin kısa vadeli yabancı kaynaklara bölünmesi suretiyle hesaplanır. Bu oran işletmenin elindeki mevcut hazır değerlerle kısa vadeli yabancı kaynakların ne ölçüde karşılandığını gösterir. Diğer likidite oranlarına göre daha hassas bir orandır. Durumun işletmenin kısa vadeli borçlarının ne kadarlık kısmını karşılayabildiğini gösterir ve aşağıdaki formül yardımıyla hesaplanır.
Stoklar yanında alacakları da dönen varlıklardan ayırdığı için likidite oranından da kesin bir oran olan nakit oranın sektörd en
sektöre farklı olmakla birlikte 0,20 olması genellikle yeterli kabul edilir.
Likidite Analizi İle Diğer Oranlar: Burada faaliyet oranları dışında kalan ve likiditeyi ölçmede likidite oranlarını tamamlayıcı nitelik taşıyan, stokların dönen varlıklara oranı, işletme sermayesinin faaliyetlerden sağlanan fona oranı, faaliyet sonucu sağlanan fonların kısa vadeli yabancı kaynaklara oranı vb oranlara yer verilir.
*Sto kla rın Dön en Varlık lara Ora n ı: İşletme sermayesinin ne kadarlık kısmının stoklara bağlandığını gösteren bu oran, stokların dönen varlıklara bölünmesi suretiyle hesaplanır. Oranların düşük olması beklenir ancak stok devir hızı ve alacak devir hızı yüksek olan işletmelerde oranın yüksek olması bir sakınca teşkil etmez
*N et Çal ış ma S ermay e sin in F aa liyetlerd en Sa ğlan an Fon lar Ora n ı : Bu oran net çalışma sermayesinin faaliyetlerden sağlanan fonlara karşılanma oranını gösterir.
*Faa liyet Son u cu Yar at ılan F o n ların Kısa Vad eli Yab an cı Kay n ak lara Ora n ı: Bu oran da faaliyet sonucu yaratılan finansal kaynakların kısa vadeli yabancı kaynakların ne kadarlık kısmını karşıladığını gösterir. Oran genel olarak işletmenin durumu hakkında kabaca bilgi sağlar.
Finansal Yapı Oranları: Bu grupta işletmenin finansal yapısının ve uzun vadeli borç ödeme gücünün göstergesi olan oranlar yer alır. Kaldıraç oranları olarak da adlandırılan bu oranlar varlıkların ne kadarlık kısmının kısa ve uzun vadeli yabancı kaynaklarla ne kadarlık kısmının ise öz kaynaklar ile finanse edildiğini , öz kaynaklarla yabancı kaynaklar arasında uygun bir denge bulunup bulunmadığını tespitte kullanılırlar.
Yabancı Kaynak Oranı: Bu oran, işletmenin varlıklarının ne kadarlık kısmının yabancı kaynaklarla finanse edildiğini gösterir. Kaldıraç oranı olarak da bilinen bu oran, tüm borç toplamının pasif(veya aktif) toplamına bölünmesi suretiyle hesaplanır.
Öz Kaynak Oranı: Bu oran işletme varlıklarından yüzde kaçının ortaklar veya işletme sahibince finanse edildiğini gösterir. Orta ve
uzun vadeli kredi analizlerinde işletmenin kredi değerini tespit amacıyla yaygın olarak kullanılır. Oran, aşağıdaki formül yardımıyla hesaplanır.
Yabancı Kaynakların Öz Kaynaklara Oranı: Yabancı kaynakların öz kaynaklara oranı işletmenin öz kaynakları ile yabancı kaynakları arasındaki ilişkiyi gösterir. Oran yabancı kaynakların öz kaynaklara bölünmesiyle bulunur.
Oranın 1 olması yeterli görülür.
Kısa Vadeli Yabancı Kaynak Oranı: Kısa vadeli yabancı kaynakların aktif veya pasif toplamına oranı iktisadi varlıkların ne kadarlık bölümünün kısa vadeli yabancı kaynaklarla finanse edildiğini gösterir.
Uzun Vadeli Yabancı Kaynak Oranı: Uzun vadeli yabancı kaynakların pasif veya aktif toplamına oranı işletmenin sahip olduğu varlıkların ne kadarlık kısmının uzun vadeli yabancı kaynaklarla finanse edildiğini gösterir.
Oranın normal şartlarda 1/6 olması gerekmektedir.
Yabancı Kaynaklar Vade Yapısı Oranı: Kısa vadeli yabancı kaynakların, toplam yabancı kaynaklar içindeki nispi önemini tespite yönelik olarak hesaplanan bu oran aşağıdaki gibi bulunur. Bu oranın genel standart olarak 2/3 dolayında olması kabul edilebil ir.
Finansal Yapı ve Yükümlülükleri Karşılama Yeterliliği İle İlgili Diğer Oranlar: Bu grupta işletmenin varlık-kaynak yapısındaki uyum ve işletmenin sabit nitelik taşıyan finansal yükümlülüklerini yerine getirip getiremeyeceğini tespit amacıyla yararlanabilecek oranlar ele alınacaktır.
*Ticari Bo r ç De vir Hı zı : Ticari borç devir hızı bir faaliyet dönemindeki alışların ticari borçlara bölünmesi suretiyle hesaplanır. Ticari borçların yılda kaç defa ödendiğini gösterir. Bu oran ticari alacakların ortalama tahsil süresi ile karşılaştırılarak değerlendirilmelidir. Alış tutarı temel finansal tablolarda yer almadığından bu oran iç analizde kullanılabilir.
*Tic ar i B o r ç lar ın Or talam a ö d e m e Sü r e si: Borçların ortalama ödeme süresi borçların devir hızını tamamlayıcı bir orandır. Bu oran işletmenin ticari nitelikli alışlarından doğan borçlarını ortalama kaç gün sonra ödendiğini gösterir. Bu oran ticari alacakların ortalama tahsil süresi ile karşılaştırılarak değerlendirilmelidir.
Duran Varlıkların Öz Kaynaklara Oranı: Bu oran duran varlıkların ne kadarlık bölümünün öz kaynak ile finanse edildiğini gösterir. Oran 1 civarında olması arzu edilir. Bu işletme duran varlıklarının tamamının öz kaynak ile finanse edilmesi anlamına gelir.
Duran Varlıkların Devamlı Sermayeye Oranı: Duran varlıkların ne kadarlık bir kısmının öz kaynak ve uzun vadeli yabancı kaynaklarla finanse edildiğini gösterir. Oran duran varlıkların öz kaynak ile uzun vadeli yabancı kaynaklar toplamına bölünme siyle hesaplanır. Oranın 1 den küçük olması gerekir.
Maddi Duran Varlıkların Öz Kaynaklara Oranı: Oran fiziki yapıya sahip iktisadi kıymetlerin ne ölçüde öz kaynak ile finanse edildiğini gösterir. Oranın 1 den küçük olması istenir.
Maddi Duran Varlıkların Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklara Oranı: Maddi duran varlıkların uzun vadeli yabancı kaynaklara oranı 1 tl lik uzun vadeli borca karşılık işletmenin elinde ne kadarlık maddi duran varlık bulunduğunu gösterir. Oranın yüksek olması uzun vadeli kredinin vadesinde geri ödenmesinin bir teminatı niteliğini taşır. Oran aşağıdaki gibi hesaplanır.
Banka Kredilerinin Aktif Toplamına Oranı: Banka kredilerinin aktif toplamına oranı varlıkların ne kadarlık bölümünün banka kredileriyle finanse edildiğini koyar ve banka kredilerinin aktif toplamına bölünmesi suretiyle hesaplanır.
Varlık Kullanım Oranları: Bu grupta yer alan oranlar işletmenin sahip olduğu ve faaliyetlerini gerçekleştirmede kullandığı iktisadi kıymetlerin ne ölçüde etkin kullanıldığını tespit etmede kullanılır. Faaliyet oranları adıyla da anılan bu oranlar satışlar i le çeşitli aktif kalemler arasında uygun bir denge ve ilişki bulunduğunu varsayar.
Alacak Devir Hızı: Alacak devir hızı bir faaliyet dönemindeki kredili satışların ticari alacaklara bölünmesi suretiyle hesaplanır. Ancak analist işletmenin kredili satış tutarını belirleyemiyorsa, payda net satışlar tutarına yer verilmek suretiyle oran hesaplanır.
Alacakların yılda kaç defa tahsil edildiğini gösterir. Alacak devir hızı hesaplanırken aşağıdaki hususların göz ardı edilmeme si gerekir.
*Dönem başı, dönem sonu ticari alacaklarda büyük farklılıklar meydana gelmişse oranın paydasında ticari alacakların ortalamasına yer verilmelidir.
*İşletme faaliyetleri mevsimlik hareketlerin etkisi altında kalıyorsa bunun paydadaki ticari alacaklar üzerindeki etkisini gi derecek
şekilde ortalama hesaplanır.
*Gerek satışlar gerekse ticari alacaklar arasında sadece işletmenin ana ticari faaliyetinden kaynaklanan işlemlere yer verilmelidir.
*Ticari alacakların henüz vadesi dolmamış, değersiz veya şüpheli hale gelmemiş alacakları kapsaması sağlanmalıdır.
Alacakların Ortalama Tahsil Süresi: Alacakların ortalama tahsil süresi alacak devir hızını tamamlayıcı bir orandır. İşletmenin fonlarını ortalama ne kadarlık bir süre için alacaklara bağlandığını gösterir.
Stok Devir Hızı: Stok devir hızı genel anlamda aşağıdaki gibi hesaplanır.
Stok Devir Süresi: Stok devir süresi, stok devir hızını tamamlayan bir orandır. İşletme stoklarının ortalama olarak stokta kalış süresini gösterir.
Aktif Devir Hızı: Aktif devir hızı net satışların net aktif toplamına bölünmesi suretiyle hesaplanır. Bu oran işletmenin aktif varlıklarının kaç katı satış yaptığını gösterir. Aktif devir hızının yüksek olması olumludur.
Varlık Kullanımı İle İlgili Diğer Oranlar: Daha ayrıntılı bir analiz için varlık kullanımı ile ilgili olarak aşağıdaki oranlardan
yararlanılabilir.
*Brü t Çalı şma S ermay e si D ev i r H ızı: Oran net satışların ortalama brüt çalışma sermayesine bölünmesiyle bulunur.
*N et İ şlet me Ser may es i D evir H ızı: Net işletme sermayesi dönen varlıklarla kısa vadeli yabancı kaynaklar arasındaki farktır. Net işletme sermayesi devir hızı net satışların ortalama net işletme sermayesine bölünmesiyle hesaplanır.
*Du ra n Varlık Devir H ızı: İşletmenin duran varlıklarının verimliliğini ölçmede kullanılır ve net satışların duran varlıklara bölünmesi
suretiyle hesaplanır. Duran varlıklarda aşırı değişim söz konusu olur ise ortalama alınmalıdır.
*Ma d d i Du ra n Varlık Devir H ızı: Maddi duran varlık devir hızı net satışların net maddi duran varlıklara bölünmesi suretiyle hesaplanır ve maddi yapıya sahip iktisadi kıymetlerin faaliyet döneminde ne ölçüde etkin kullanıldığını gösterir.
Öz Ka y n ak Devir H ızı: Öz kaynak devir hızı, net satışların ortalama öz kaynaklara bölünmesi suretiyle hesaplanır.
Karlılık Oranları: Karlılık birçok karar ve politikalar sonucu oluşan net sonuçtur. Daha önceki incelenen oranlar işletmenin faaliyetleri konusunda belirli sonuçları elde etmemize imkan verir. Ancak karlılık oranı işletmenin ne ölçüde etkin yönetildiği konusunda nihai bilgileri sağlar.
Karlılıkla ilgili oranlar aşağıdaki gibi sınıflandırılmaktadır.
*Öz Kaynaklar üzerinden karlılık oranları
*Satışlar üzerinden karlılık oranları
*Varlıklar üzerinden karlılık oranları
Öz Kaynaklar Üzerinden Karlılık Oranları:
*Dön e m N et Karın ın Öz Kay n ak lara Ora n ı: Bu oran net karın öz kaynaklara bölünmesiyle aşağıdaki gibi hesaplanır. Bu oran işletmeye ortaklarca tahsis edilmiş bulunan değerlerin ne ölçüde etkin ve verimli olarak kullanıldığını tespit etmek amacıyla hesaplanır.
*Dön e m Ka rın ın Ö z Kay n ak lar a Ora n ı: Dönem karının öz kaynaklara bölünmesi suretiyle hesaplanır. Bu oran öz kaynak net karlılık oranını tamamlayan bir orandır. Vergiden önceki karın öz kaynaklara oranı vergi yükünden kaynaklanabilecek hataların önüne geçilmesine imkan sağlar.
Satışlar Üzerinden Karlılık Oranları:
*Brü t Sat ı ş Kar ı Ora n ı: Gelir tablosunun kar bölümlerinden yararlanmak suretiyle satışlar üzerinden çeşitli karlılık oranları hesaplanabilir. İşletmenin satış karlılığını gösteriri.
*Faa liyet Karı Ora n ı: Bu oran , faaliyet karının net satışlara bölünmesiyle hesaplanır. Satışlar üzerinden faaliyet karlılığını gösterir.
*Olağa n Kar Ora n ı: Satışlar üzerinden olağan karı gösterir. Faaliyet karı oranından sonra karlılık üzerinde etkili olan diğer faaliyetlerle ilgili gelir ve giderlerle finansman giderlerinin karlılık üzerindeki etkisi bu orandan anlaşılabilir.
*Dön e m Karı Ora n ı: İşletmenin dönem karı veya zararının net satışlar içindeki oranını gösterir. Bu oranın yüksek olması
olumludur.
*Dön e m N et Karı Ora n ı : Bu oran işletme faaliyetlerinin net verimliliği konusunda bilgi verir. İşletmenin uyguladığı çeşitli politika ve kararlarının sonuçlarını gösterir. Bu oranın yüksek olması olumludur.
Varlıklar Üzerinden Karlılık Oranları:
*Akt if Karlı lık Ora n ı: Bu oran , aktiflerin işletmede ne ölçüde karlı kullanıldığını tespit amacıyla hesaplanır. Oranı hem vergiden sonraki karı hem de vergiden önceki karı esas almak suretiyle iki farklı şekilde hesaplamak mümkündür.
Du Pont Analizi: Bu analiz Du Pont firması tarafından uzun bir süre kullanıldıktan sonra açıklanmış ve bu nedenle adla literatüre girmiştir. Du pont analizi işletmenin aktif üzerinden karlılığını etkileyen unsurların analizini kapsar. Analiz işletmenin ya tırımları üzerinden karlılığını artırabilmek için alınabilecek önlemler konusunda faydalı bir inceleme süreci sunar. Bu analiz işletmenin yüksek kar marjı ile satış yapmasının tatminkar bir dönem karını garanti etmeyeceğine, bunun için kullanılan kaynaklarla iliş kili bir satış tutarının da gerçekleşmesi gerektiğine işaret eder.
Borsa Performans Oranları:
*Fiya t Kaz an ç Ora n ı: Bu oran hisse senedi başına kar payı ile hisse senedinin borsa değeri arasındaki bağlantıyı tespit amacını güder.
*H is se Sen d i Başın a Kar: Bu oran işletmenin her bir hisse senedi başına ne kadar kar elde ettiğini tespit etmek amacıyla hesaplanır.

 

Çevrimiçi üyeler

Şu anda çevrimiçi üye yok.

REKLAMLAR

Forum istatistikleri

Konular
17,414
Mesajlar
134,310
Kullanıcılar
90,716
Son üye
Abdullah Kara
Üst