Aöf Finansal Tablolar Analizi Dersi 6.Ünite Ders Notları

tremendous

Forum Yöneticisi
Katılım
11 Ara 2012
Mesajlar
1,781
Tepkime puanı
8
Puanları
0
Bölüm:
MEZUN
Şehir:
İstanbul
Aöf Finansal Tablolar Analizi Dersi 6.Ünite Ders Notları

KARLILIK ANALİZİ


Karlılık analizi sonucu elde edilen bilgiler aşağıdaki amaçlar ve soruların yanıtlarını bulmaya yönelik olarak kullanılır:
• İşletme yöneticilerinin başarılarının değerlendirilmesi,
• Varlıkların verimli ve etkin kullanılıp kullanılmadığının belirlenmesi,
• İşletmenin kaynak yapısının karlılığa nasıl bir etki yaptığı ve bunlara bağlı olarak firma değerinin gelecekte nasıl bir ivme kazanacağının tespiti ve hisse senetlerinin değerinin tahmin edilmesi.
İşletmelerin en temel amaçlarından biri kar elde etmektir.
İşletme, elde ettiği kardan finansal yapısını güçlendirmek için otofinansman olarak adlandırılan şekilde kaynak sağlar. Otofinansman kaynakları yüksek olan bir işletmenin hisse senetleri değer kazandığı gibi, işletmenin uygun koşullarda yabancı kaynak temin etmesini de kolaylaştırır. Sermaye artırımına giderek kaynak sağlama durumunda ise hisse senetlerini yüksek bedelle satabilir.
Yatırımcılar karı ve karlılığı yüksek olan işletmelere yatırım yapmak isterler. Ortaklar, hisselerine ne kadar yüksek temettü alırsa yöneticileri o oranda başarılı bulurlar. Kreditörler, karlılığı yüksek olan işletmelerin kredi değerini yüksek bulurlar ve alacakları faizi garanti altına almak için işletmenin karının yüksek olmasını isterler. İşçi ve işveren sendikaları toplu pazarlık görüşmelerinde işletmenin karlılığını ücret belirlemesi için temel alabilirler.
KARIN KAYNAĞI, OLUŞUMU, KAR VE KARLILIK KAVRAMLARI
Bir işletmede karın iki kaynağı vardır:
• İşletmenin ana faaliyetleri,
• İşletmenin yan faaliyetleri.
Ana Faaliyet, bir işletmenin amacını gerçekleştirmek için yürüttüğü faaliyetlerdir. Ticaret işletmelerinde mal ve hizmet alım satımı, imalat işletmelerinde mal ve hizmet üretimi ve satışı ana faaliyettir.
Ana faaliyetin hasılatını oluşturan kalemi satışlar; ana faaliyetle ilgili giderini oluşturan kısmına satışların maliyeti denmektedir. Aradaki fark “Brüt Satış Karı” olarak ifade edilir.
Maliyet esası kavramı gereği ana faaliyeti ilgilendiren ancak satışların maliyetine ilave edilmeyen faaliyet giderleri çıkartıldıktan sonra bulunan kara, işletmenin ana faaliyetlerinin sonucu olarak “ Faaliyet Karı “ denir.
İşletmenin yan faaliyetleri ise süreklilik gösteren faaliyet ve süreklilik göstermeyen faaliyetler olarak ikiye ayrılır. Faaliyet karına olağan yan faaliyet gelirleri eklenir, olağan yan faaliyet giderleri çıkartılır. İşletmenin yabancı kaynak elde etmek ve kullanmak için katlandığı finansman giderlerinin çıkarılmasıyla ulaşılan kara “ Olağan Kar “ denir.
Olağan kara, olağan dışı faaliyet gelirlerin eklenmesi ve olağan dışı faaliyet giderlerinin çıkartılması suretiyle bulunan kara “ Dönem Karı “ denir. Dönem karı aynı zamanda kurumlar vergisi mükellefi olan şirketlerde “ Vergi Öncesi Kar “ olarak adlandırılır.
Kurumlar vergisi mükellefi olan anonim şirket, limited şirket gibi hukuki yapıya sahip şirketlerde ödenmesi beklenen verginin dönem karından çıkarılmasıyla bulunan kar “ Dönem Net Karı “ oluşturulmaktadır.
İşletmelerde dönem net karının kaynaklarının özet gelir tablosu;
Net Satışlar
(-) Satışların Maliyeti
Brüt Satış Karı (Zararı)
(-) Faaliyet Giderleri
Faaliyet Karı (Zararı)
+ Olağan Faaliyetlerden Gelir ve Karlar
(-) Olağan Faaliyetlerden Gider ve Zararlar
(-) Finansman Giderleri
Olağan Kar (Zarar)
+ Olağan Dışı Gelir ve Karlar
(-) Olağan Dışı Gider ve Zararlar
Dönem Karı (Vergi Öncesi Kar)
(-) Vergi Karşılıkları
Dönem Net Karı (Zararı)
Kar; bir işletmenin belirli bir dönemde elde ettiği hasılattan, bu hasılatı elde etmek için katlandığı giderlerin çıkarılmasından sonra kalan olumlu farktır.
Karlılık Analizi; satış hasılatının artırılması, giderlerin ise mümkün olduğunca azaltılmasını gerekli kılan faktörlere odaklanmaktadır.
Karlılık; bir işletmenin kazanç yaratma yeteneğidir.
Karlılık analizlerinin kapsamı, bilgi kullanıcıları veya çıkar grupları olarak adlandırılan dış paydaşlar tarafından kendi amaç ve beklentilerine yönelik kararlarda kullanılacak bilgilerin üretilmesi oluşturmaktadır.
Karlılık, hem ortaklar hem de yatırımcılar açısından işletme ile ilgili olarak alınacak kararlarda etkili bir göstergedir. Finans yöneticileri , finansal yapının değerlendirilmesinde ne ölçüde getiri sağlayabildiklerini ve gelecekte kar beklentilerini karşılayıp karşılamayacakları sorularının ve cevabını karlılık analizleri sonucunda bulabilirler.
KARI ETKİLEYEN FAKTÖRLER VE KARLILIK
Karlılık, işletmenin belli bir dönemde sağlamış olduğu karın, karın sağlanmasına etki eden faktörlere oranı olarak ifade edilir.
Kara etki eden faktörler;
• Satışlar
• Giderler ve maliyetler
• Varlıkların miktarı ve yapısı
• Borçlar
• Özkaynaklar
VARLIKLARIN TUTARI, DAĞILIMI VE VARLIKLARIN KARLILIĞI
Varlık, bir işletmenin faaliyetlerini sürdürebilmesi için elinde bulunduğu ekonomi değerler olarak ele alındığında, varlıkları faaliyette kullanılma durumu karlılığı etkileyen bir faktör olarak karşımıza çıkmaktadır.
İşletmenin türü ne olursa olsun genellikle faaliyetleri sürdürmede nakit, alacak, stok ve maddi duran varlık gibi varlık unsurları önem taşır.
Varlık devir hızının analizinde ise faaliyetlerde sıklıkla kullanılan alacak, stok ve maddi duran varlık devir hızları kullanılmaktadır.
Varlık devir hızı, bir işletmenin faaliyetlerinde finansal verimliliği ifade eder.
Verimlilik, genel anlamda az girdi ile çok çıktı elde etmek olarak tanımlandığından varlık devir hızı yüksek olan bir işletme verimli olarak kabul edilir. Başka bir ifade ile varlık verimliliği, az varlık ile çok satış yapabilme yeteneğidir.
Varlık karlılığının analizinde kullanılan oranlar;
Varlık Karlılık Oranları
Net Satışlar
Varlık Devir Hızı = ----------------------------
Ortalama Varlıklar
Net Kar (Vergi Öncesi)
Varlıkların Geri Dönme Oranı = -------------------------------------
Ortalama Varlıklar
Net Satışlar Net Kar (Vergi Öncesi)
Varlıkların Karlılık Oranı = -------------------------- X -----------------------------------
Ortalama Varlıklar Net Satışlar
İkincil Varlık Devir Hızı
Net Satışlar
Alacak Devir Hızı = ----------------------------- Net Satışlar
Ortalama Alacaklar Maddi Duran Varlık Devir Hızı = ------------------------
Ortalama MDV
Satışların Maliyeti
Stok Devir Hızı = -------------------------------
Ortalama Stoklar
Varlıkların karlılık oranı, bir işletmenin karlılık oranının net kar marjı, varlık devir hızı veya her ikisine bağlı olduğunu göstermektedir. Dolayısıyla işletmenin varlık karlılık oranını yükseltebilmesi net kar marjının yükseltilmesine, varlık devir hızının yükseltilmesine veya bu iki etmene bağlıdır.
İkincil varlık devir hızı oranları, varlık devir hızı oranının sorunlu olması durumunda sorunun hangi varlığın devir hızı düşüklüğünden kaynaklandığını belirlemek için gösterilmiştir.
Varlık devir hızı yüksek olan işletmelerin faaliyetleri verimli, varlık miktarları uygun ve varlık dağılımı da normal olarak değerlendirilir.
SATIŞLAR, GİDERLER VE SATIŞLARIN KARLILIĞI
Bir işletmenin belirli bir dönemde elde ettiği satış gelirleri ile bu satışları gerçekleştirmede katlandığı giderler karlılığı etkileyen faktörlerdendir. En yalın anlatımla satışları büyük, giderleri düşük olan bir işletmenin karlılığı yüksek olacaktır.
Karlılığın ana kaynağı satış gelirleridir.
Satışların karlılığı ile ilgili olarak yapılan analizlerde kullanılan oranlar;
• Brüt Kar Marjı
• Faaliyet Karı Marjı
• Olağan Kar Marjı
• Dönem Kar Marjı
• Satışların Karlılığı Oranı (Net Kar Marjı)
1- Brüt Kar Marjı
Brüt Satış Karı
Brüt Kar Marjı = ------------------------ x 100
Net Satışlar
Bu oran, net satışların yüzde kaçı oranda brüt satış elde edildiğini gösterir.
İmalat işletmelerinde, ana faaliyetlerin sonucu olarak oranın yüksek çıkması istenir. Brüt satış karı kendisinden sonra gelen giderleri karşılayıp doyurucu bir dönem net karı bırakacak büyüklükte olmalıdır.
İşletmenin brüt kar marjı. Mevcut sektör ortalamasının altında ise işletmenin aleyhine yorumlanır.
Brüt kar marjı düşük, net kar marjı yüksek olan işletmelerde kar sürekli değildir.
Brüt kar marjını etkileyen en önemli unsur satışların maliyetidir. Giderlerin yükselmesi oranı düşürür.
2 – Faaliyet Karı Marjı
Faaliyet Karı
Faaliyet Kar Marjı = ----------------------- x 100
Net Satışlar
Brüt kar marjının hesaplanmasında kara etki eden gider büyüklüğü üretim giderlerini kapsamaktadır. İşletmelerde diğer önemli bir gider unsuru da faaliyet giderleridir.
Faaliyet giderleri ;
- Araştırma ve geliştirme giderleri
- Pazarlama ve satış dağıtım giderleri
- Genel yönetim giderleri
Üretim işletmelerinde faaliyet giderleri, ticaret işletmelerine göre daha yüksektir.
Oran, faaliyet giderlerinin karlılığa etkisini gösterir. Beklenen düzeyde çıkması dönem karını olumlu etkileyeceğinden işletmenin lehine yorumlanır.
3 – Olağan Kar Marjı
Olağan Kar
Olağan Kar Marjı = -------------------- x 100
Net Satışlar
Olağan kar, işletmelerin süreklilik gösteren ana ve yan faaliyetlerinin sonucudur. İşletmelerde yan faaliyetlerden elde edilen gelir ve karların yan faaliyetler için katlanılan gider ve zararları karşılaması beklenir. Başka bir ifade ile yan faaliyet giderleri ve zararları, faaliyet karını olumsuz yönde etkilememelidir. Bu beklenti gerçekleştiğinde faaliyet kar marjı ile olağan kar marjı arasındaki farkı yaratan, başka bir ifade ile olağan kar marjını azaltan faktör, finansman giderleridir.
Finansman giderleri yüksek olan işletmede fark büyür.
Olağan kar marjı, işletmelerin varlık finansmanında kullandığı yabancı kaynakların maliyetinin karlılığa etkisini açıklar.
Bazı işletmelerde yan faaliyet olarak başka şirketlere yatırım yapma, başka bir ifade ile iştirakte bulunma faaliyeti olabilir.
Bu durumda iştiraklerden temettü gelirlerinin olağan kar marjına olumlu katkı yapması beklenir. Karların ve karlılığın sürekliliği ile ilgilenen bilgi kullanıcıları genellikle olağan kar marjını dikkate alır.
4 – Dönem Kar Marjı
Dönem Karı
Dönem Kar Marjı = -------------------- x 100
Net Satışlar
Dönem kar marjı bir işletmenin olağan üstü gelir ve karları ile olağan üstü gider ve zararlarının satışların karlılığına etkisini açıklar. İşletmelerde olağan dışı gelir ve giderler süreklilik göstermezler. Karı olumsuz yada olumlu etkilemesi süreklilik göstermeyeceği göz önünde bulundurularak yorumlanır.
5 – Satışların Karlılığı Oranı (Net Kar Marjı)
Net Kar
Satışların Karlılığı Oranı (Net Kar Marjı) = ------------------ x 100
Net Satışlar
Satışların karlılığı oranı (net kar marjı), bir faaliyet döneminde elde edilen dönem net karının net satışlara oranlanması suretiyle bulunur. Tüm faaliyetlerin sonucu olarak mümkün olduğunca yüksek çıkması istenir. Belirli bir oranın altın olması işletmeden kar beklentisi olanların beklentilerini karşılamayacağı gibi işletmenin öz kaynak yapısına otofinansman olarak yeterli bir kaynak sağlamayacaktır.
Ortaklar ve yatırımcılar, satış karlılığı yüksek olan işletmeleri seçer.
Dönem net karı oranı ile satışların karlılığı arasındaki fark, ödenecek vergilerden kaynaklanmaktadır. Satışların karlılığı oranının yorumlanmasında kendisinden önceki dört oranın büyüklüğü dikkate alınır. Oranın yüksek ya da düşük çıkmasını etkileyen faktörler ;
• Satışların maliyeti
• Faaliyet giderleri
• Finansman giderleri
• Olağandışı giderler
• Vergiler
KAYNAK YAPISI VE ÖZKAYNAKLARIN KARLILIĞI
Kara etki eden faktörlerden üçüncüsü, varlıkların finansmanı ile ilgili faktörlerdir. Bir işletme, varlıklarını yabancı kaynaklar, ödenmiş sermaye ve otofinansman kaynakları ile finanse etmektedir.
Yabancı kaynaklar, borç verenlerin işletme varlıkları üzerindeki haklarını; ödenmiş sermaye ve otofinansman kaynakları ise öz kaynaklarını oluşturarak, işletme sahip ve ortaklarının varlıklar üzerindeki haklarını ifade eder.
İşletmeye yabancı kaynak sağlayanlar, brüt satış karının bir kısmını finansman gideri olarak işletmeden alırlar.
İşletme sahipleri veya ortaklar ise işletmeye tahsis ettikleri sermayenin getiri olarak kardan pay almak isterler.
Yabancı kaynak finansman oranına finans literatüründe kaldıraç oranı denir. Bu oran, işletmenin sağlamış olduğu yabancı kaynakların karlılığa etkisini ölçmekte kullanılır.
Özkaynakların karlılığının analiz edildiği oranlar
Özkaynakların Karlılığı Oranlar
Yabancı Kaynaklar
Yabancı Kaynak Finansman Oranı = -------------------------------- x 100
Aktif Toplam
Aktif Karlılık Oranı
Özkaynakların Karlılık Oranı = ------------------------------------------------ x 100
1-Yabancı Kaynak Finansman Oranı
Dönem Net Karı
Hisse Başına Kazanç =-----------------------------
Hisse Sayısı
I. ve II. Tertip Temettü Toplamı
Hisse Başına Temettü =--------------------------------------------------
Hisse Sayısı
Hisse başına kazanç ve hisse başına temettü oranları özellikle yatırımcılar tarafından ilgilenilen iki önemli karlılık kavramıdır. Hisse başına kazanç ve hisse başına temettü oranları, özkaynak karlılığı oranlarında ikincil düzey karlılıklardır.


 

Çevrimiçi üyeler

Şu anda çevrimiçi üye yok.

REKLAMLAR

Forum istatistikleri

Konular
17,414
Mesajlar
134,310
Kullanıcılar
90,716
Son üye
Abdullah Kara
Üst