Aöf Maliyet Muhasebesi Dersi 2.Ünite Ders Notları

tremendous

Forum Yöneticisi
Katılım
11 Ara 2012
Mesajlar
1,781
Tepkime puanı
8
Puanları
0
Bölüm:
MEZUN
Şehir:
İstanbul
Aöf Maliyet Muhasebesi Dersi 2.Ünite Ders Notları

İlk Madde ve Malzeme Maliyetleri
İLK MADDE VE MALZEME UNSURLARI

İlk maddeler; mamulün içine giren ve bir mamulün özünü oluşturan, üzerinde emek ve üretim işlemleri yoluyla
değişiklikler yapılabilmesine olanak sağlayan nesnelerdir. Kitap üretiminde kullanılan kağıt, çikolata üretiminde
kullanılan kakao, pantolon üretiminde kullanılan kumaş, çimento üretiminde kullanılan kil, ilk madde için verilebilecek
örneklerdir.
Mamul; ilk maddelere şekil verilmesi, bir başka ifade ile, daha önce hazırlanan esas mamul örneğine
benzeyecek şekilde bu ilk maddelerin üzerinde yapılan dönüştürme işlemleri sonucunda ortaya çıkar.
Yardımcı maddeler; mamulün içerisine girmesine karşılık mamulün özünü veya temel yapısını oluşturmayan,
bir birim mamul içinde ne kadar kullanıldığını doğrudan saptayabilmenin teknik olarak çok zor olduğu veya bunu doğru
olarak saptayabilmenin maliyetinin bunu doğru olarak saptamanın yarattığı faydanın üzerinde olduğu, maddelerdir.
Yardımcı maddeler, ilk maddenin mamule dönüştürülmesinde etkilidirler. Kitap üretiminde kullanılan yapıştırıcı, şeker
üretim sürecinde kullanılan kireç taşı, toz halindeki kir sökücülerin üretim sürecinde kullanılan parfümler yardımcı
maddelere verilebilecek örneklerdir.
İşletme malzemeleri; mamulün üretilmesi sırasında yararlanılan, ancak mamulün içerisine katılmayan,
işletme faaliyetlerinin yürütülebilmesi ve üretimin sürdürülebilmesi amacıyla kullanılan, ilk madde ve yardımcı
maddeler dışındaki tüm unsurlardır. Yemek fabrikasında mutfakta tüketilen temizlik malzemeleri, kâğıtlar ve peçeteler;
sağlık işletmelerinde tüketilen pamuk, gazlı bez, sargı bandı, enjektör gibi sarf malzemeleri; bir üretim işletmesindeki
makinelerin ve cihazların yedek parçaları,bakım-onarım malzemeleri, büro malzemeleri, makine yağları, elektrik
malzemeleri işletme malzemelerine örnek oluşturur.
İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ
Mamulün üretimi amacıyla kullanılarak tüketilen her türlü madde/malzemenin parasal ifadesinin, üretim
maliyetleri içinde, ilk madde ve malzeme gideri olarak açıklanması gerekir. Bir mamulü üretebilmek için kullanılan ilk
madde / malzemelerin gideri, normal olarak sadece mamulün bir parçası olan madde/malzemelerin satın alma
bedelini değil, satın alma bedelinin dışında nakliye, sigorta, taşıma ve komisyon maliyetlerinin girmesi söz konusudur.
Bu maliyetler, mamullerle ilişkisi açısından sınıflandırıldığında; direkt ilk madde / malzeme giderleri ve endirekt madde
/ malzeme giderleri olmak üzere iki ana sınıfta toplanabilir.
Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri
Belirli bir tek mamul ile özdeşleşmiş, o mamulle tanımlanabilen ilk madde/malzemelerin giderine, direkt ilk
madde / malzeme gideri denir. İlk madde/malzeme giderlerinin bir alt sınıfı olarak düşünüldüğünde, direkt ilk madde ve
malzeme giderleri; hangi mamulle veya işle ilişkilendirilebildiği belirlenebilen veya o mamule, işe doğrudan
aktarılabilen giderlerdir.
Bir mamulün temel ve fiziki yapısını oluşturan ilk madde/malzemelerden hangi mamul için ne kadar tüketildiği
herhangi bir dağıtım yapılmaksızın doğrudan belirlenebilen, aynı türdeki bir mamulden diğerine kullanılan ilk
madde/malzeme miktarı değişmeyen ve bu nedenle giderinin de değişmeyeceği kabul edilen ilk madde/ malzeme
giderlerine, direkt ilk madde/malzeme gideri denir.
Endirekt Madde ve Malzeme Giderleri
Endirekt madde/malzemeler, mamulün temel yapısını oluşturmayan, buna karşılık nihai mamulün ortaya
çıkarılabilmesi için gereksinim duyulan, ancak her mamul içinde ne kadar yer aldığının doğrudan doğruya
belirlenebilmesi zor olan ilk madde/malzemelerdir. Bunların direkt ilk madde/malzemelere göre daha az kullanılması
söz konusudur. Bu türdeki ilk madde/malzemelerin giderine, endirekt ilk madde/malzeme gideri denir. Bunlar ya
yardımcı maddelerdir ya da işletme malzemeleridir.
KAMPÜS AKADEMİ Maliyet Muhasebesi
10
Bu madde/malzemelerle de herhangi bir mamulün doğrudan ve bire bir ilişkilendirilebilmesi söz konusu
değildir. Bu nedenle, üretim sürecinde kullanılan bir makinenin işletilebilmesi amacıyla kullanılan makine yağının gideri
gibi giderler, endirekt madde/malzeme gideri olarak kabul edilir.
Endirekt ilk madde/malzeme giderleri; üretim sürecinde kullanılmış fakat bir mamule doğrudan aktarılamayan
madde/malzemelerin giderleridir. Muhasebede endirekt ilk madde/malzeme giderleri, genel olarak, endirekt giderlerin
bir alt unsuru olarak kabul edilir.
İLK MADDE VE MALZEME STOKLARININ KONTROL YÖNTEMLERİ VE SİSTEMLERİ
Stok Kontrolü ve Amacı
Stoklar; işletmenin,
• Olağan iş akışında satabilmek için elinde bulundurduğu ve üretimi tamamlanmış mamul,
• Satışlarını gerçekleştirebilmek için gerekli üretimi yaparken üretim süreci içinde bulunan ve henüz üretimi
tamamlanmamış (yarı) haldeki mamul veya
• Üretim sürecinde tüketilecek ilk madde veya malzeme halindeki varlıklarıdır.
Stoklar; işletmelerin gereksinimlerini karşılayabilmek ve işletme faaliyetlerinde bir aksamaya olanak
vermemek amaçlarıyla, etkinlik ve verimliliğe olanak sağlayacak biçimde faaliyetlerin sürdürülebilmesinin de
desteklenmesi için; depolanabilen ilk madde/malzemelerden, ara mamullerden, yarı mamullerden, mamullerden, elde
bulundurulan fiziksel varlıklarıdır.
Stok kontrolü ise, elinde bulundurduğu stokların maliyetini en alt düzeyde tutarak, stoklara karşı talebin
karşılanabilmesini sağlayabilmek amacıyla en doğru stok düzeyini belirleme sürecidir.
Stok kontrolünün temel amacı; stokların ne eksik ne fazla fakat yeterli miktarlarda işletmede hazır bulundurularak
üretimin aksatılmadan yürütülmesidir.
Stok Kontrol Yöntemleri
En Düşük-En Yüksek Yöntemi: Bu yöntemde, stok kontrolünden sorumlu yetkili, en düşük ve en yüksek olmak
üzere iki stok düzeyi belirler.En yüksek düzey, stok miktarı olarak aşılmaması gereken düzeydir. En düşük düzeye
ulaşıldığında, en yüksek düzey aşılmayacak şekilde sipariş verilir.
Görsel Kontrol Yöntemi: Bu stok kontrol yönteminde, ambar biriminde görevli deneyimli bir çalışan, belirli
aralıklarla stokları gözden geçirir. Bu deneyimli çalışanın kişisel görüşüne göre, belirli bir düzeyin altına düştüğü
belirlenen stokların yeniden tedariki sağlanır.
Çift Depo Yöntemi: Bu yöntemde herhangi bir stok, iki bölmeli bir depoda tutulur. Deponun ana bir bölümü vardır.
Bunun yanı sıra ikincil bir yedek depo bölümü de bulunur. Normal olarak ana depo kullanılır. Bu depodaki stoklar
tamamen kullanıldığı zaman, yeniden sipariş verilir. Yeni stok teslim alınıncaya kadar yedek depo kullanılır
Sabit Sipariş Yöntemi: Toplam stok maliyetini minimum yapacak şekilde önceden belirlenmiş sabit bir miktarda veya
her ay veya her hafta gibi,sabit bir süre sonrasında, sipariş verilir.
ABC Yöntemi:ABC yönteminin uygulanmasında iki ilkeye dikkat edilmelidir. Bunlar; parasal değeri düşük olan stok
unsurlarından çok miktarda bulundurmak ve parasal değeri yüksek olan stok kalemlerinin miktarını düşük tutup
kontrolünü sıklaştırmaktır.Bu amaçla, ambar çalışanları, stokları önem ve parasal değerleri açısından üç ana gruba
ayırmaktadırlar:
“A” grubu: Bu gruptaki stok unsurlarının birim maliyetleri, diğer gruplardaki stok unsurlarından daha yüksektir. Bu
nedenle, bunlardan ambarda miktar olarak daha az bulundurulur.
“B” grubu: Bu gruptaki stokların birim maliyetleri, “A” grubuna göre daha düşüktür.“B” grubundaki stoklar, miktar
olarak, “A” grubuna göre daha fazla bulundurulur.
“C” grubu: Bu gruptaki stoklar ise birim fiyatı en düşük stoklardır. “C” grubundaki stoklar, toplam stok miktarının % 40-
50’sini, toplam stok değerinin % 5-10’unu oluştururlar.
Çizgi İmleme (Barkodlama) Yöntemi: Çizgi im(barkod); iliştirildiği nesne hakkında değişik verileri temsil eden, ince
veya kalın, koyu veya açık renkte çubuk şeklindeki çizgilerden oluşmaktadır.
KAMPÜS AKADEMİ Maliyet Muhasebesi
11
Radyo Frekansı İle Tanımlama (RFIT) Yöntemi: RFIT yönteminde temel olarak bir etiket ve okuyucu vardır. Stok
unsurlarını tanımlamak ve bu unsurları ambarda takip etmek amacıyla, tek tek otomatik ve elektronik olarak
tanımlanan RFIT künyesini oluşturan etiketler kullanılır.
Tam Zamanında (Just-In-Time-JIT) Stok Kontrol Yöntemi: Tam zamanında stok kontrolünde “sıfır stok” ile
çalışılmak istenmektedir. Bu yöntemde, tedarikçiler ilk madde/malzemeleri tam gereksinim duyulduğu zamanda ve
en uygun yerde işletmeye teslim eder.
Kurumsal Kaynak Planlaması:Malzeme İhtiyaç Planlaması yazılımı, bir üretim işletmesinde, üretim için gereksinim
duyulan ilk madde/malzemelerin hesaplanmasını sağlar. Bu hesaplamalar sırasında ambarda var olan stoklar, alınan
iş emirleri ve diğer faktörler dikkate alınır. Böylece üretim sırasında herhangi bir ilk madde/malzeme yetersizliği sorunu
ile karşılaşılması ortadan kaldırılmaya çalışılır.
Üretim Kaynak Planlaması ise, Malzeme İhtiyaç Planlaması’nın yetersiz kaldığı noktalarda, planlama amacıyla;
zaman, makine ve insan gücü gibi, diğer kaynakların da katılması ile genişletilmiş bir yazılımdır.
STOK DEĞERLEME YÖNTEMLERİ
Muhasebede ilk madde ve malzeme maliyetinin belirlenmek istenmesindeki amaçlar;
• İlk madde ve malzemelere ilişkin maliyet kontrolü ve maliyet analizine olanak tanımaktır,
• İşletmenin elde ettiği gelirle doğru bir şekilde karşılaştırmaya olanak sağlayacak doğru maliyet rakamlarının
sağlanması yoluyla, doğru finansal sonuçların elde edilebilmesidir.
Farklı tarihlerde farklı fiyatlarla tedarik edilen ilk madde ve malzemelerden üretime gönderilenlerin hangileri olması
gerektiğini ve dönem sonunda işletmenin ambarında kalan ilk madde ve malzemelerin hangi birim fiyatla
değerleneceğini belirlemek konusunda karşılaşılan sorun, farklı yöntemlerle aşılabilmektedir.
Stok değerleme yöntemleri şunlardır:
a. Gerçek Parti ( Has Parti-Özel Maliyet) Yöntemi
b. İlk-Giren-İlk-Çıkar (First-In-First-Out=FIFO) Yöntemi
c. Son-Giren-Son-Çıkar ( Last-In-First-Out= LIFO) Yöntemi
d. Ortalama Maliyet Yöntemleri
i. Ağırlıklı (Tartılı) Ortalama Maliyet Yöntemi
ii. Hareketli Ortalama Maliyet Yöntemi
e. Piyasa Fiyatı (Yenileme Maliyeti) Yöntemi
f. Piyasa Fiyatı veya Alış Maliyetinden Düşük Olanı İle Değerleme Yöntemi
g. Standart Maliyet Yöntemi

2.ÜNİTE İLE İLGİLİ SORULAR
1. Aşağıdakilerden hangisi karşısındaki mamulün ilk maddesi değildir?
a. İplik → Kumaş
b. Sunta → Dolap
c. Deri → Eldiven
d. Kauçuk → Lastik
e. Makine yağı → Çimento

2. Aşağıdakilerden hangisi direkt ilk madde ve malzeme için doğrudur ?
a. Direkt ilk madde ve malzemenin hangi mamul için ne kadar tüketildiğini belirleyebilmek mümkün değildir.
b. Üretim yapan işletme kendi direkt ilk madde ve malzemesini kendisi üretemez.
c. Direkt ilk madde ve malzemelerin giderleri mamule doğrudan aktarılabilir.
d. Direkt ilk madde ve malzemeler mamulün fiziki yapısını oluşturamaz.
e. Üretim yapılırken direkt ilk madde ve malzemelerden yararlanılmaz.

3. Bir işletme için stok kontrolünün temel amacı aşağıdakilerden hangisidir?
a. Kalitesiz mamul üretimini önlemek
b. İşletmede yeterli miktarda stok bulundurularak üretimin devamını sağlamak
c. Stoklarla ilgili giderlerin muhasebeleştirilmesi
d. İşletmede yüksek miktarda stok bulundurulmasını sağlamak
e. Ambarlarda çalışan ilgili kişilere bu konuda gerekli eğitimi vermek

4. Aşağıdakilerden hangisi karşısındaki işletme türü için bir stok olamaz?
a. Ekmek → Fırın
b. Doğalgaz → Makine üreticisi
c. Gömlek → Tekstil üreticisi
d. Toprak → Tuğla üreticisi
e. Fıstık → Çikolata üreticisi

5. Aşağıdakilerden hangisi muhasebede ilk madde ve malzeme maliyeti belirlenmek istenmesindeki
nedenlerden birisi değildir?
a. İlk madde ve malzemelere ilişkin maliyet kontrolü
b. İlk madde ve malzemelere ilişkin maliyet analizi
c. İşletmenin elde ettiği gelirle doğru bir şekilde karşılaştırmaya olanak sağlamak
d. Doğru finansal sonuçların elde edilmesini sağlamak
e. İlk madde ve malzemeyi işletmede kullanacak bölümün belirlenmesini sağlamak

6. Aşağıdakilerden hangisi bir stok değerleme yöntemi değildir?
a. İlk-Giren-İlk-Çıkar yöntemi
b. Son-Giren-İlk Çıkar Yöntemi
c. Fabrika maliyeti yöntemi
d. Standart maliyet yöntemi
e. Hareketli Ortalama maliyet yöntemi

7. Bir üretim işletmesinde Şubat ayında bir ilk maddeye ilişkin stok hareketleri şöyle gelişmiştir:
Bu bilgilere ve İlk-Giren-İlk-Çıkar stok değerleme yöntemine göre, Şubat ayında üretime gönderilen ilk maddenin maliyeti toplam kaç liradır?
a. 1.300.000.-
b. 1.320.000.-
c. 1.273.333,33
d. 1.336.000.-
e. 1.600.000.-

8. Bir üretim işletmesinde Mart ayında bir yardımcı maddeye ilişkin stok hareketleri şöyle gelişmiştir:
Bu bilgilere ve Son-Giren-İlk-Çıkar stok değerleme yöntemine göre, Mart ayında üretime gönderilen
yardımcı maddenin maliyeti toplam kaç liradır?
a. 2.730.000.-
b. 2.430.000.-
c. 2.482.500.-
d. 2.500.000.-
e. 2.625.000.-

9. Bir üretim işletmesinde Ocak ayında bir işletme malzemesine ilişkin stok hareketleri şöyle gelişmiştir: Bu bilgilerden yararlanıldığında ve Tartılı Ortalama stok değerleme yöntemine göre, Ocak ayında üretime gönderilen yardımcı maddenin maliyeti toplam kaç liradır?
a. 16.018,60
b. 16.800.-
c. 14.234,80
d. 18.211,50
e. 18.930,75

10. İstanbul’da bulunan bir üretim işletmesinde Mayıs ayında kullanılan bir yardımcı maddeye ilişkin stok hareketleri şöyledir: Bu bilgilere göre ve Hareketli Ortalama Maliyet stok değerleme yöntemine göre, Mayıs ayının sonunda stoklarda kalan yardımcı maddenin değeri kaç liradır?
a. 1.339.28
b. 4.500.-
c. 3.750.-
d. 14.142,85
e. 4.017,85

1e 2c 3b 4b 5e 6c 7d 8c 9a 10a
 

Çevrimiçi üyeler

Şu anda çevrimiçi üye yok.

REKLAMLAR

Forum istatistikleri

Konular
17,414
Mesajlar
134,310
Kullanıcılar
90,716
Son üye
Abdullah Kara
Üst