Aöf Maliyet Muhasebesi Dersi 4.Ünite Ders Notları

tremendous

Forum Yöneticisi
Katılım
11 Ara 2012
Mesajlar
1,781
Tepkime puanı
8
Puanları
0
Bölüm:
MEZUN
Şehir:
İstanbul
Aöf Maliyet Muhasebesi Dersi 4.Ünite Ders Notları

GENEL ÜRETİM MALİYETLERİ VE MALİYET DAĞITIMI BİRİNCİ AŞAMASI
GENEL ÜRETİM MALİYETLERİ

İşletmelerin kaynaklarını farklı türdeki mamullerin birlikte kullanması söz konusu olabilmektedir. İki veya daha
fazla mamul tarafından birlikte kullanılmasıyla ortak fayda sağlayan kaynakların maliyeti, genel maliyetler olarak ifade
edilebilir. Bunlardan üretimle ilgili olanlara, genel üretim maliyetleri denir. Genel üretim maliyetlerinin, üretimle ilgili
olması koşulu, diğer işletme fonksiyonları ile ilgili maliyetlerin, bu maliyetler tarafından içerilmediği anlamına
gelmektedir.
Genel üretim maliyetleri; yarı mamul ve tamamlanmış mamul ile ilişkili olan ancak ekonomik olarak anlamlı bir
şekilde bu maliyet nesnelerine doğrudan (direkt) aktarılamayan, tüm üretim maliyetleridir. Bir başka bakış açısıyla
tanımlanması gerekirse, genel üretim maliyetleri; direkt ilk madde/malzeme maliyetleri ve direkt işçilik maliyetleri
dışında kalan üretim maliyetlerini içerir. Genel üretim maliyetlerinin üretime destek maliyetleri, işletme maliyetleri,
üretim endirekt maliyetleri, endirekt üretim maliyetleri, fabrika genel maliyetleri,üretim genel maliyetleri gibi kavramlarla
da tanımlandığı görülmektedir.
Genel Üretim Maliyetlerinin Özellikleri
Genel üretim maliyetlerini, mamulün direkt maliyetleri olan direkt ilk madde ve malzeme maliyeti ile direkt
işçilik maliyetinden ayıran temel özellikler, aşağıdaki biçimde özetlenebilir:
• Genel üretim maliyetleri ile mamuller arasında direkt (doğrudan) bir ilişki kurulamamaktadır. Genel üretim maliyetleri
ile mamuller arasındaki ilişki doğrudan kurulamadığından bir mamule, o dönemde oluşan toplam genel üretim
maliyetlerinden bölüştürme yoluyla ortalama maliyet payı verilebilmektedir.
• Genel üretim maliyetleri mamullere doğrudan aktarılamadığı için, ancak dağıtım yoluyla mamullerle
buluşturulabilmektedir. Bu nedenle, genel üretim maliyetleri maliyet dağıtımının esasını oluştururlar.
• Genel üretim maliyeti, birbirinden farklı özelliklere ve davranışlara sahip çeşitli alt maliyet unsurlarının bir araya
gelmesinden oluşur.
• Genel üretim maliyetlerinin bir bölümü, finansal dönem içinde düzensiz aralıklarla ve farklı tutarlarda ortaya çıkarlar.
• Genel üretim maliyetlerinin fiili tutarları mamul maliyetinin saptanması gerektiği anda genellikle belirlenemez. Genel
üretim maliyetleri içerisinde yer alan bazı maliyetlere ilişkin fiili tutarlar üretim yapılan dönemden sonra
belirlenmektedir.
• Genel üretim maliyeti alt unsurlarından kimilerinin dönemlik toplam kesin tutarları belirlenmiş olsa bile, bu maliyet
tutarlarının ne kadarlık kısmının üretim maliyetlerinin içine konulacağını önceden belirlemek mümkün değildir.
• Genel üretim maliyetleri birim maliyet hesaplama yöntemlerinin birçoğunun temelini de oluşturmaktadır. Şöyle ki
genel üretim maliyetlerinin mamul maliyetlerine kısmen veya tamamen yüklenmesine göre, farklı maliyet yöntemlerinin
oluşması söz konusudur.
• Son yıllarda üretim işletmelerinde ileri üretim tekniklerinin ve yöntemlerinin uygulanması, otomasyona dayalı üretim
sistemlerinin hızla artması, kullanılan ilk madde/malzeme türlerinde değişikliklere gidilmesi; toplam üretim maliyetleri
içerisindeki direkt ilk madde/ malzeme ve direkt işçilik maliyetlerinin oranının düşmesine, genel üretim maliyetlerinin
oranının yükselmesine yol açmıştır.
Bu açıklamalardan da anlaşılabileceği gibi genel üretim maliyetleri, maliyet muhasebesinin önemli ve içeriği en
kapsamlı üretim maliyeti unsurunu oluşturmaktadır.
Genel Üretim Maliyetlerinin Çeşitleri
Maliyet çeşitleri, bir mamulün üretiminde katlanılması gereken maliyetlerin bünyesindeki harcama çeşitlerini ifade
eder. Bu hesaplar, kuruluşların bünyelerine uygun biçimde detaylandırılır.”
• İlk madde ve malzeme maliyetleri: Direkt ilk madde ve malzeme dışında kalan üretimle ilgili tüm madde ve
malzemelerin maliyeti, endirekt madde ve malzeme maliyeti başlığında toplanarak, genel üretim maliyetleri ana hesabı
içinde ele alınmaktadır.
• İşçi ücret ve maliyetleri: Direkt işçiliğin dışında kalan ve belirli bir mamul ile kolayca eşleştirilemeyen üretimle ilgili
tüm destek işçiliğinin maliyeti, endirekt işçilik maliyeti olarak tanımlanmaktadır ve bunların maliyeti genel üretim
maliyeti ana hesabı içinde ele alınmaktadır.
• Memur ücret ve maliyetleri: İşletmede memur olarak tanımlanan ve üretimi gerçekleştirmek amacıyla çalıştırılan,
aylıklı yönetici, memur, büro personeli vb. için tahakkuk ettirilen ücret ve benzeri maliyetleri, bu maliyet sınıfına
girmektedir.
• Dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler: Üretim tesislerinin ve ekipmanın kullanılabilmesi için işletme dışından satın
alınan kanalizasyon, elektrik, su, doğalgaz ve iletişim için yapılan ödemeler, üretimle ilgili taşıtların ve benzeri sabit
kıymetlerin işletme dışına yaptırılan bakım-onarım maliyetleri, üretim tesislerinde çalışanların işletmeye taşınma
maliyetleri bu sınıfa girer.
• Çeşitli maliyetler: Üretimle ilgili (fabrika binası ve makine gibi) unsurların kirası ile sigortası, üretimde çalışanların
yolluk maliyetleri, üretimle ilgili temsil ve ağırlama maliyetleri, üretimle ilgili dava-icra ve noter maliyetleri, kırtasiye
maliyetleri, eğitim ve staj maliyetleri gibi maliyetler, bu grupta yer alır.
• Vergi, resim ve harçlar: İlgili yasal düzenlemeler gereğince tahakkuk ettirilen ve üretimle ilgili tapu harçları, emlak ve
çevre vergileri, üretimde kullanılan motorlu taşıtların vergisi, bu grupta yer alır.
• Amortismanlar ve tükenme payları: Üretimle ilgili; binaların, tesislerin, makinelerin, ekipmanların, taşıtların,
demirbaşların amortismanları bu gruba girer.
• Finansman maliyetleri: Üretimle ilgili endirekt madde ve malzeme alımında satıcılara ödenen vade farkları, vadeli
alımlardan doğan kur farkları, bu alımlara ilişkin kredi sözleşme ve komisyon giderleri, bu sınıfta ele alınarak genel
üretim maliyetleri ana hesabı altında muhasebeleştirilir.
GENEL ÜRETİM MALİYETLERİNİN DAĞITIMI
Maliyet dağıtımı; belirli bir maliyet nesnesi tarafından tüketilen kaynakların miktarı için direkt bir ölçü var olmadığında,
maliyetlerin belirli bir maliyet nesnesine atanması sürecidir. Maliyet nesnesi ise ayrı olarak maliyetini ölçmek
(belirlemek) istediğiniz bir “şey” veya faaliyettir.Basit olarak, maliyet dağıtımı; bir maliyetin oransal olarak bir mamule
atanmasıdır. Maliyet dağıtımı kavramı yerine; maliyet bölüşümü, maliyet tahsisatı, maliyet paylaşımı kavramları da
kullanılmaktadır.
Dağıtım” kavramı, bir maliyetin bir mamule atanması için doğrudan bir yöntem bulunamadığını açıklamaktadır. Bu
nedenle dağıtımı gerçekleştirenler, mamule maliyeti “yaklaşık olarak” yükleme yolunu seçmektedir. Bazı kaynaklar
maliyet dağıtımını; maliyetin, onun oluşmasına neden olan unsurlara serpiştirilmesi olarak da tanımlar. Bunun da
nedeni, dağıtımın yapısında ne olursa olsun belli ölçülerde keyfilik, isteğe bağlılık olmasıdır.
Maliyet Dağıtımının Amaçları
1. İşletme kararları için bilgi sağlamak
2. Arzu edilen motivasyonu elde edebilmek
3. Maliyetlerin doğrulanması veya harcamaların hesaplanması
4. Kârın hesaplanması ve stokların değerlenmesi
GELENEKSEL MALİYET DAĞITIM MODELİ
Geleneksel Maliyet Dağıtımının Temelini Oluşturan Kavramlar
Maliyet merkezi (gider yeri); “üretim ve hizmetlerin yapıldığı ve maliyetlerin oluştuğu, örgütün bir birimini ya da birim
içindeki bir yeri ifade eder” diye tanımlanmaktadır. Maliyet merkezleri; maliyetlerin planlanması, kontrol edilmesi ve
dengeli bir biçimde toplanarak mamullere dağıtılmasını sağlar.
Muhasebe açısından işletmede ayrı maliyet merkezleri oluşturulmasının temel olarak dört nedeni vardır:
1. Mamul maliyetlerinin daha doğru belirlenmesi,
2. Maliyetleri, maliyet merkezlerinde biriktirerek kontrol altına almak ve bu merkezlerin sorumluluklarının belirlenmesi,
3. Bütçelere temel oluşturacak iş birimlerinin belirlenmesi,
4. Muhasebeleştirme için gerekli toplam maliyetlerin elde edilebilmesi.
Maliyetin kontrol edilebilmesi için gereken bölümlerin türleri kararlaştırılırken göz önünde bulundurulması gereken
etkenler şunlardır:
1. Her bölümdeki faaliyetlerin, süreçlerin ve makinelerin benzerliği,
2. Faaliyetlerin, süreçlerin ve makinelerin yerleşimi,
3. Üretim ve maliyetler için sorumluluklar,
4. Mamulün akışındaki faaliyetlerin birbirleri ile ilişkileri,
5. Bölümlerin veya maliyet merkezlerinin sayısı.
Maliyet merkezleri (gider yerleri); aşağıdaki sınıflara ayrılmıştır:
• Esas üretim gider yerleri
• Yardımcı üretim gider yerleri
• Yardımcı hizmet gider yerleri
• Yatırım gider yerleri
• Üretim yerleri yönetimi gider yerleri
• Araştırma ve geliştirme gider yerleri
• Pazarlama, satış ve dağıtım gider yerleri
• Genel yönetim gider yerleri.
Dağıtım anahtarları veya dağıtım ölçüleri; genel üretim maliyetlerinin maliyet merkezlerine dağıtılmasında ve
maliyet merkezlerinde toplanan genel üretim maliyetlerinin maliyet nesnelerine yüklenmesinde kullanılan, finansal ve
finansal olmayan ölçütlerdir. Dağıtım anahtarı; dağıtılacak olan maliyetin ortaya çıkmasına yol açan neden veya
maliyetleri etkileyen bir sürükleyici (taşıyıcı) olmalıdır. Dağıtım anahtarları; direkt nitelikteki işçilerin çalışma saatleri
(süreleri), kullanılan makinelerin çalışma saatleri (süreleri), tüketilen enerjinin kilovat saati, iş bölümlerinin işletme
içinde kapladığı alan gibi miktarın bir türü olarak karşımıza çıkar.Her maliyet merkezinin kendine özgü bir dağıtım
anahtarı vardır.
Dağıtım (Yükleme) Oranı
İşletmenin genel üretim maliyetlerinin, birinci dağıtım yoluyla maliyet merkezlerine ya da birinci maliyet dağıtımı
sonrasında yardımcı maliyet merkezlerinde toplanan genel üretim maliyetlerinin ikinci dağıtım yoluyla esas üretim
maliyet merkezlerine dağıtımı, ortalama bir değer ile yerine getirilir. Bu ortalama değere, “genel üretim maliyeti dağıtım
oranı” denir.
Genel Üretim Toplam Maliyeti
Dağıtım Oranı = -----------------------------------------------------
Dağıtım Anahtarlarının Toplam Miktarı

Örnek 1 :
İşletmede iki esas, iki de yardımcı üretim gider yeri bulunmaktadır. İşletmede döneme ilişkin ısıtma gideri 700 TL’dir
Gider yerlerine ilişkin radyatör dilim sayısı ise şöyledir:
Esas Üretim Gider Yeri (I) 50
Esas Üretim Gider Yeri (II) 80
Yardımcı Üretim Gider Yeri (A) 30
Yardımcı Üretim Gider Yeri (B) 40
Toplam 200
Birinci dağıtım sonucunda, Yardımcı Üretim Gider Yeri (A)’ya yüklenecek ısıtma gideri kaç TL’dir?

Örnek 2 :
İşletmede iki esas, iki de yardımcı üretim gider yeri bulunmaktadır, işletmede döneme ilişkin enerji gideri 400 TL’ dir. Gider yerlerine
ilişkin enerji tüketimleri ise şöyledir:
EÜGY(I) 200 kw. saat
EÜGY(II) 150 kw. saat
YÜGY (A) 50 kw. saat
YÜGY(B) 100 kw. saat
Toplam 500 kw. saat
Birinci dağıtım sonucunda, EÜGY (II)’ye yüklenecek enerji gideri kaç TL’dir?

4.ÜNİTE İLE İLGİLİ SORULAR

1. Aşağıdakilerden hangisi genel üretim maliyetlerini tanımlamakta kullanılamaz?
a. Üretim endirekt maliyetleri
b. Endirekt üretim maliyetleri
c. Direkt genel maliyetler
d. Fabrika genel maliyetleri
e. Üretim genel maliyetleri

2. Genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine göre, genel üretim maliyetleri, bilânçoda, aşağıdakilerden
hangisinin içerisinde raporlanmalıdır?
a. İlk madde ve malzeme stokları
b. Yarı mamul stokları
c. Satılan mamul stokları
d. Yatırım stokları
e. Dağıtılacak stoklar

3. Aşağıdakilerden hangisi genel üretim maliyetlerinin özelliklerinden değildir?
a. Genel üretim maliyetleri mamullere doğrudan aktarılabilir
b. Genel üretim maliyetlerinden mamullere bölüştürme yoluyla ortalama maliyet payı verilebilir
c. Genel üretim maliyetleri birbirinden farklı özelliklere sahip maliyet unsurlarının bir araya gelmesiyle oluşur.
d. Genel üretim maliyetlerini oluşturan alt maliyet unsurlarının bir kısmı, düzensiz aralıklarla ortaya çıkar
e. Genel üretim maliyetlerinin bazı unsurlarının fiili tutarları üretim yapılan dönemden sonra ortaya çıkar.

4. Aşağıdakilerden hangisi 1 Sıra No.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği’nde belirtilen maliyet çeşitlerinden birisidir?
a. Direkt ilk madde/malzeme maliyeti
b. Direkt işçilik maliyeti
c. Endirekt işçilik maliyeti
d. İlk madde ve malzeme maliyeti
e. Endirekt madde/malzeme maliyeti

5. Aşağıdakilerden hangisi maliyet dağıtımı kavramı yerine kullanılamaz?
a. Maliyet bölüşümü
b. Maliyet tahsisatı
c. Maliyet paylaşımı
d. Maliyet serpiştirilmesi
e. Maliyet bütünleştirilmesi

6. Aşağıdakilerden hangisi maliyet dağıtımının amaçlarından birisi değildir?
a. İşletmenin stratejik kararları için bilgi sağlamak
b. İstenen güdüleri sağlamak
c. Maliyetlerin doğrulanması
d. Stokların değerlenmesi
e. Stokların sayımı

7. Aşağıdakilerden hangisi geleneksel modelde maliyet dağıtımının birinci basamağında yapılan işlemi
açıklamaktadır?
a. Esas üretim maliyet merkezlerinden yardımcı maliyet merkezlerine maliyet dağıtılır
b. Esas üretim maliyet merkezlerinden mamullere maliyet dağıtılır
c. Genel üretim maliyetleri, esas üretim ve yardımcı maliyet merkezlerine dağıtılır
d. Genel üretim maliyetleri, mamullere dağıtılır
e. Genel üretim maliyetleri, dağıtıcılara aktarılır

8. Aşağıdakilerden hangisi muhasebe açısından işletmede ayrı maliyet merkezleri oluşturulmasının
temel nedenlerinden birisi değildir?
a. Mamul maliyetlerinin daha doğru saptanması
b. Maliyet merkezlerinde maliyetleri kontrol altına almak
c. Maliyet merkezlerinde maliyetleri biriktirmek
d. Standart maliyetlerin sapmalarını belirlemek
e. Bütçelere temel oluşturacak iş birimlerinin belirlenmesi

9. Bir üretim işletmesinde Mart–2013 döneminde oluşan amortisman maliyetinin birinci maliyet dağıtımı sırasında, yüzölçümü (kapladığı alan-metrekare) dağıtım anahtarı olarak kullanılacaktır. Bu maliyetin dağıtımı yapılacak maliyet merkezleri ve bu merkezlerin direkt işçilik maliyetleri tutarları şöyledir: Dağıtımda kullanılacak dağıtım oranı; 8.-TL/metrekare olduğuna göre, işletmenin amortisman maliyeti toplam tutarı ne kadardır?
a. 16.000.-
b. 1.680.-
c. 3.846.-
d. 4.166.-
e. 6.320.-

10.Bir işletmede Nisan 2013 döneminde oluşan üretimle ilgili doğalgaz maliyetleri ve bakım -onarım
maliyetlerine ilişkin verilerle maliyet merkezlerine ilişkin bilgiler şöyledir:

Dönemin üretimle ilgili doğalgaz toplam maliyeti:
60.000.-
Dönemin üretimle ilgili bakım-onarım toplam maliyeti:
20.000.-
Doğalgaz maliyeti; radyatör dilim sayısına ve bakımonarım
maliyeti de; makine saatlerine göre
dağıtılacaktır.
İşletmedeki maliyet merkezleri ve dağıtım
anahtarlarının dağılımı şöyledir:
Temizleme esas üretim maliyeti merkezine birinci
maliyet dağıtımı sonucunda dağıtılacak genel üretim
maliyeti toplamı ne kadardır?
a. 3.100.-
b. 18.100.-
c. 5.000.-
d. 6.400.-
e. 3.750.-

 

candy

Yeni Üye
Katılım
28 Kas 2017
Mesajlar
2
Tepkime puanı
0
Puanları
0
Bölüm:
Sağlık Kurumları
Şehir:
Kars
cvp anahtarı yokmu acil ilgilenir misiniz admin bey :)
 

Çevrimiçi üyeler

Şu anda çevrimiçi üye yok.

REKLAMLAR

Forum istatistikleri

Konular
17,414
Mesajlar
134,310
Kullanıcılar
90,716
Son üye
Abdullah Kara
Üst