Aöf Maliyet Muhasebesi Dersi 5.Ünite Ders Notları

tremendous

Forum Yöneticisi
Katılım
11 Ara 2012
Mesajlar
1,781
Tepkime puanı
8
Puanları
0
Bölüm:
MEZUN
Şehir:
İstanbul
Aöf Maliyet Muhasebesi Dersi 5.Ünite Ders Notları

GENEL ÜRETİM MALİYETLERİNİN İKİNCİ DAĞITIMI
Genel üretim maliyetlerinin dağıtımının ikinci aşamasında ise, yardımcı maliyet merkezlerinde birinci dağıtım (birinci
aşama) sonrasında toplanan genel üretim maliyetleri, esas üretim maliyet merkezlerine dağıtılır. Birinci maliyet
dağıtımında olduğu gibi, ikinci maliyet dağıtımı sırasında da, dağıtım anahtarları (ölçüleri) kullanılır. Yardımcı Maliyet
Merkezlerinin Sundukları Desteklerin Türleri ikinci maliyet dağıtımında kullanılacak dağıtım anahtarlarının, maliyet
merkezlerine dağılımını gösteren tabloya dağıtım ilişkileri tablosu denir.
GELENEKSEL MALİYET DAĞITIMI MODELİNİN İKİNCİ AŞAMASINDA KULLANILAN YÖNTEMLER İKİNCİ MALİYET
DAĞITIMI YÖNTEMLERİ)
1. Doğrudan (direkt, basit) dağıtım yöntemi,
2. Kademeli (basamaksal, şelale, sıralı) dağıtım yöntemi,
3. Matematiksel (eş zamanlı çözüm, denklem) dağıtım yöntemi.
Bu yöntemler uygulanırken; işletmedeki maliyet sisteminin amacı, maliyet dağıtımıyla elde edilebilecek faydalar,
işletmenin kullandığı üretim teknolojisi, yöntemin işletmede uygulanabilirliği ve uygulama kolaylıkları gibi koşullar
dikkate alınmalıdır.
Doğrudan (Direkt, Basit) Dağıtım Yöntemi
Geleneksel maliyet dağıtımı modelinin ikinci maliyet dağıtımında en yaygın olarak kullanılan “doğrudan dağıtım
yöntemi” nde; maliyeti dağıtılacak yardımcı maliyet merkezlerinin gerek kendisine gerekse diğer yardımcı maliyet
merkezlerine sundukları hizmet miktarları, dağıtımda dikkate alınmaz.
Bu yöntemde, ikinci maliyet dağıtımının; maliyetlerin esas üretim maliyet merkezlerinde toplanması amacına, çok fazla
hesaplama yapılmadan ulaşılabildiği için, bu yöntem, “basit dağıtım yöntemi” olarak da tanımlanmaktadır. Doğrudan
(direkt,basit) dağıtım yönteminin diğer dağıtım yöntemlerine göre en önemli üstünlüğü,basit olarak, birinci maliyet
dağıtımı sonrasında yardımcı maliyet merkezlerinde toplanan maliyetleri, esas üretim maliyet merkezlerine
dağıtmasıdır.Doğrudan (direkt veya basit) dağıtım yönteminin en önemli sakıncasını da yardımcı maliyet merkezlerinin
karşılıklı hizmet ilişkisini dikkate almaması oluşturmaktadır.
Kademeli Dağıtım Yöntemi
yardımcı maliyet merkezleri arasındaki hizmet ilişkilerini kısmen dikkate alan ikinci maliyet dağıtım yöntemidir
KURAL 1: Maliyet dağıtımına, en fazla sayıda yardımcı maliyet merkezine hizmet sunan yardımcı maliyet merkeziyle
başlanır.
KURAL 2: Kademeli dağıtım yöntemine göre maliyetlerin dağıtımında, yardımcı maliyet merkezlerinin sıralaması
yapılırken, yardımcı maliyet merkezleri eşit sayıda maliyet merkezine hizmet sunmuş iseler, bu durumda yardımcı
maliyet merkezlerine en yüksek oranda (yüzdede) destek veren maliyet merkezinin maliyeti önce dağıtılır.
KURAL 3: Kademeli dağıtım yöntemine göre maliyetlerin dağıtımında, yardımcı maliyet merkezleri
sıralanırken,yardımcı maliyet merkezleri kendilerine ve diğer maliyet merkezlerine eşit oranda hizmet sunmuşlarsa, bu
durumda birinci maliyet dağıtımı sonrasında bünyesinde en yüksek tutarda maliyet toplanmış olan yardımcı maliyet
merkezinin maliyeti önce dağıtılır.
KURAL 4: Eğer maliyeti dağıtılacak bir yardımcı maliyet merkezi kendisine hizmet sunmuşsa bu hizmet miktarı toplam
hizmet miktarı içinden çıkarılarak, geriye kalan hizmet miktarı üzerinden dağıtım gerçekleştirilir. Bu nedenle, ikinci
maliyet dağıtımı sırasında, yardımcı maliyet merkezinin maliyetlerinden kendi maliyet merkezlerine bir maliyet payı
verilmez.
KURAL 5: Kademeli dağıtım yönteminde, bir yardımcı maliyet merkezinin maliyet dağıtımı tamamlanmış ise,
sonrasında maliyeti dağıtılmakta olan yardımcı maliyet merkezinden bu maliyet merkezine dağıtım yapılmaz.
KURAL 6: Kademeli dağıtım yöntemine göre maliyetler dağıtılırken, dağıtılacak maliyet tutarı önem kazanmaktadır.
Her şeyden önce, birinci maliyet dağıtımı sonrasında yardımcı maliyet merkezinde toplanan maliyet tutarı
dağıtılacaktır. Maliyeti dağıtılacak yardımcı maliyet merkezine eğer ikinci maliyet dağıtımı sırasında gelen
bir maliyet tutarı da varsa; birinci maliyet dağıtımı tutarına, ikinci maliyet dağıtımı ile gelen bu tutar eklenir ve ikisinin
toplam tutarı dağıtıma esas maliyet tutarını oluşturur.
Matematiksel (Eş Zamanlı Çözüm, Denklem) Dağıtım Yöntemi
Matematiksel dağıtım yönteminin kimi zaman eş zamanlı çözüm ya da denklem yöntemi olarak da tanımlandığı
olmaktadır. yardımcı maliyet merkezleri arasındaki karşılıklı hizmet ilişkileri “tam” olarak dikkate alınmaktadır. Bu
nedenle maliyet dağıtımı sırasında maliyet akışı tek yönlü değil, karşılıklıdır. Bir başka ifade ile, maliyet dağıtımı hem
ileriye hem de geriye doğru, çift yönlü olmaktadır. Maliyetleri dağıtılan bir yardımcı maliyet merkezi diğer yardımcı
maliyet merkezlerine hizmet sunmuşsa, bu hizmet ilişkisi dikkate alınarak, bunlara da dağıtım sırasında maliyet payı
verilir. Böylece, geriye dönük olarak da maliyet dağıtımı yapılır.
Matematiksel dağıtım yönteminde dağıtımı yapılacak yardımcı maliyet merkezinin dağıtıma tabi tutulacak toplam
maliyeti = Birinci maliyet dağıtımı sonrasında o maliyet merkezinde toplanan maliyetlerin tutarı + O yardımcı
maliyet merkezine diğer yardımcı maliyet merkezlerinden dağıtılacak maliyetlerin toplam tutarı
GENEL ÜRETİM MALİYETLERİNİN ÜÇÜNCÜDAĞITIMI (YÜKLENMESİ)
Esas üretim maliyet merkezlerinde toplanan genel üretim maliyetlerinden, otomobil, mobilya ve kitap gibi, mamullere
maliyet dağıtılması (yüklenmesi) işlemi gerçekleştirilir esas üretim maliyet merkezlerinde işlem gören her mamule,
merkezin genel üretim maliyetlerinden, yükleme anahtarları (ölçüleri) kullanılarak uygun bir pay verilmesi önemlidir.
Yükleme Anahtarının (Ölçüsünün) Seçimi
Genel üretim maliyetlerinin mamullere yüklenmesi sırasında kullanılacak yükleme anahtarı seçilirken, maliyet
merkezinde yürütülen işlemleri en doğru şekilde mamule yansıtacak anahtarın tercih edilmesine dikkat edilmelidir.
Eğer maliyet merkezinde yürütülen işlemler, daha çok işçiliğe yönelik ise, bu durumda kullanılması gereken yükleme
anahtarı; direkt işçilik maliyetleri ya da bu maliyetin bir yüzdesi veya direkt işçilik saatleri gibi, direkt işçiliklerle ilgili bir
anahtar olmalıdır. Belirli bir mamule genel üretim maliyetinin yüklenmesi sırasında, iki veya daha fazla yükleme
anahtarı yaklaşık olarak aynı tutarda maliyet sağlıyorsa, en basit yükleme anahtarı tercih edilmelidir.
İşletmelerde Genel Yükleme Oranı mı Yoksa Her Maliyet Merkezi için Ayrı Yükleme Oranı mı kullanılmalıdır?
Genel üretim maliyetlerinin mamullere yüklenmesi sırasında kullanılan oran, işletmenin tümünü temsil edecek bir
şekilde ortalama bir yükleme oranından başlayarak, her bir faaliyet için ayrı bir yükleme oranı hesaplanmasına
varıncaya kadar özelleştirilebilir. Üretim işletmelerinde elde edilen mamullerin çeşitliliği nedeniyle, her mamul farklı
işlemleri ve farklı ilk madde/malzemenin kullanımını, farklı işçilikleri gerektirebilmektedir. Bu nedenle, genel üretim
maliyetleri maliyet merkezlerinde toplanarak izlenir ve bu maliyet merkezlerinde işlem gören mamullere de bu
bölümlerin yükleme oranlarıyla yüklenmesi gerekir. farklı işlemleri gerektiren farklı mamullere, değişik maliyet
merkezlerinde işlem gördüklerinde, bölümsel yükleme oranları ile genel üretim maliyet payı yüklenmelidir. Bunun
amacı mamullere hak ettikleri kadar genel üretim maliyeti yükleyebilmek ve böylece doğru maliyet bilgisi edebilmektir.
Ancak, işletmede sadece bir tür mamul üretiliyorsa ya da üretilen mamuller birbirlerine çok benziyorlarsa her maliyet
merkezi için farklı yükleme oranı yerine, tüm işletme için bir tek (genel) yükleme oranı kullanılabilir.
FAALİYETLERE DAYALI MALİYETLEME
İşletmenin kaynakları, faaliyetleri, maliyet nesneleri, maliyet taşıyıcıları ve faaliyet başarı ölçüleri hakkındaki verileri
işleyerek, bunları finansal ve finansal olmayan bilgiye dönüştüren sistemdir.
Faaliyetlerin maliyet muhasebesi sistemlerinin temeli olarak kullanılmasını zorunlu kılan bazı nedenler şöyle
sıralanabilir:
• Faaliyetler, değişim için uygun bir temeli oluşturur.
• Faaliyetler, kolaylıkla anlaşılır.
• Faaliyetler, maliyetleri taşıyan faktörlere dikkati çeker.
• Faaliyetler, mamul maliyetlerinin doğruluk derecesini artırır.
• Faaliyetler, sürekli gelişmeyi tamamlar.
• Faaliyetler, finansal ve finansal olmayan başarı ölçülerini bütünleştirir.
• Faaliyetler, kendi aralarındaki karşılıklı bağımlılığa dikkati çeker.
• Faaliyetler, planlamayı, kontrolü ve karar destek sistemini birbirine bağlar.
Bu nedenlerle, işletmelerde geleneksel maliyet muhasebesi sistemleri yerine,faaliyetlere dayalı maliyet sistemlerinin
kullanılması gerekir.
Faaliyetlere dayalı maliyet sistemi aşağıdaki amaçlar için kullanılmaktadır:
• Toplam üretim maliyetleri içinde önemli bir duruma gelen genel üretim maliyetlerinin yapısının daha iyi anlaşılmasını
sağlayarak genel üretim maliyetleri ile mamuller, hizmetler, dağıtım kanalları, projeler gibi maliyet nesneleri arasındaki
ilişkinin oluşturulması (genel üretim maliyetlerinin dağıtılması),
• Maliyetlerin oluşumuna neden olan olayları ve faaliyetleri belirleyerek, maliyetlerin kontrolüne ve yönetimine yardımcı
olmak,
• Maliyetleri; maliyet nesnelerine, olanaklar el verdiğince doğru olarak aktararak,karar alma sürecinde, yöneticileri
maliyet bilgilerinden etkin olarak yararlandırmak. faaliyetlerin neden olduğu ve bu faaliyetleri tüketenlerinde; mamuller,
müşteriler, projeler gibi maliyet nesneleri olduğu kabul edilir. Bu varsayımsal yaklaşım, bir başka ifade ile, faaliyetlerin
kaynakları ve mamullerin de faaliyetleri tükettiği varsayımı, faaliyetlere dayalı maliyet sisteminin temelini oluşturur.
Geleneksel Sistem ile Faaliyetlere Dayalı Sistem Arasındaki Farklılıklar
Geleneksel maliyet sistemleriyle karşılaştırıldığında, faaliyetlere dayalı maliyet sistemlerinde,yardımcı maliyet
merkezleri ve esas üretim maliyet merkezlerinin yerini faaliyetler almaktadır. Bir başka ifade ile, ilk aşamada maliyetler
faaliyetlere dağıtılmaktadır. Bu nedenle, üretim süreci içinde, faaliyet maliyeti merkezleri, geleneksel maliyet
istemlerinde kullanılan maliyet merkezleriyle birbirine benzer bir hâl almaktadır. iki sistem arasındaki ikinci farklılık ise,
faaliyetlere dayalı maliyet sisteminde çok daha fazla sayıda ve türde maliyet taşıyıcısı/dağıtım anahtarı kullanılıyor
olmasıdır.
İki sistem arasındaki bir diğer farklılık ise, geleneksel maliyet dağıtım sisteminin ikinci aşamasıyla, bir başka ifade ile,
birinci aşama sonrasında yardımcı maliyet merkezlerinde toplanan genel üretim maliyetlerinin dağıtım anahtarları ile
esas üretim maliyet merkezlerine dağıtılmasıyla, ilgilidir.
Faaliyetlere dayalı maliyet sistemleri, kısa sürede önemli yol kat etmişlerdir. Faaliyetlere dayalı maliyetleme
sistemlerinden hareket eden işletmelerden bazıları bu sistemin temel düşüncesinden yararlanarak, faaliyetlere dayalı
yönetim anlayışını kullanmaya başlamışlardır.
Faaliyetlere dayalı yönetim, faaliyetlere dayalı maliyet bilgilerini aşağıdaki amaçlar için kullanmaktadırlar:
• Stratejik önceliklerin belirlenmesi ve uygulanması,
• Düşük maliyetli mamullerin tasarımı, maliyetlerin azaltılması olanakları ve kalitenin iyileştirilmesi için yapılan
araştırmalarda; çabaların analizi ve başarının ölçümü,
• Tedarikçi ile ilişkilerde israfın belirlenmesi,
• En kârlı olanakları sağlayan dağıtım kanalları için yapılması gerekli sermaye harcamalarının belirlenmesi.

5.ÜNİTE İLE İLGİLİ SORULAR

1. Genel üretim maliyetlerinin ikinci dağıtımında yardımcı maliyet merkezlerinde birinci maliyet dağıtımı sonrasında toplanan genel üretim maliyetlerinin bir kısmı esas üretim maliyet merkezlerine dağıtılmaz ise, aşağıdakilerden hangisi ile karşılaşılması olanağı vardır?
a. Mamul maliyetleri yanlış belirlenir.
b. Üretim hatlarında bekleme yaşanır.
c. İlk madde ve malzeme maliyeti yanlış hesaplanır.
d. Yardımcı maliyet merkezleri kendilerine destek vermemiş olur.
e. İşçilik maliyetleri doğur hesaplanır.

2. Aşağıdakilerden hangisi genel üretim maliyetlerinin ikinci dağıtımı işlemi dikkate alındığında geçerli değildir?
a. Yardımcı maliyet merkezlerinin sundukları destek faaliyetlerinden o yardımcı maliyet merkezleri kendileri de yararlanabilir
b. Yardımcı maliyet merkezlerinin sundukları destek faaliyetlerinden diğer yardımcı maliyet merkezleri de yararlanabilir.
c. Yardımcı maliyet merkezlerinin sundukları destek faaliyetlerinden esas üretim maliyet merkezleri de yararlanabilir.
d. İkinci maliyet dağıtımında, dağıtım süzgeçleri kullanılır.
e. İkinci maliyet dağıtımında, dağıtım ilişkileri tablosu kullanılır.

3. Aşağıdakilerden hangisi ikinci maliyet dağıtımında kullanılabilecek yöntemlerden birisi değildir?
a. Denklem dağıtım yöntemi
b. Direkt dağıtım yöntemi
c. Endirekt dağıtım yöntemi
d. Basit dağıtım yöntemi
e. Karşılıklı dağıtım yöntemi

4.Yukarıdaki dağıtım ilişkileri tablosu ve “doğrudan dağıtım yöntemi” ilkeleri dikkate alınarak, işletmenin genel üretim maliyetleri ikinci dağıtımı gerçekleştirildiğinde, “Boyama E.Ü.M.M.”nde toplanan maliyetlerin “genel toplamı” kaç liradır?
a. 50.333,33
b. 52.000.-
c. 75.000.-
d. 22.500.-
e. 83.000.-

5. Yukarıdaki dağıtım ilişkileri tablosu ve “ kademeli dağıtım yöntemi” ilkeleri dikkate alınarak işletmenin genel üretim maliyetlerinin ikinci dağıtımı gerçekleştirilmek istenirse, hangi maliyet merkezinin maliyeti ilk önce dağıtılmalıdır?
a. Yemekhane yardımcı maliyet merkezi (Y.M.M.)
b. Bakım Onarım yardımcı maliyet merkezi (Y.M.M.)
c. Yemekhane esas üretim maliyet merkezi (E.Ü.M.M.)
d. Kesme esas üretim maliyet merkezi (E.Ü.M.M.)
e. Dikiş esas üretim maliyet merkezi (E.Ü.M.M.)

6. Aşağıdakilerden hangisi matematiksel dağıtım yöntemi için doğru değildir?
a. Maliyet dağıtımı sırasında maliyet akışı karşılıklıdır.
b. Maliyet dağıtımı hem ileriye hem de geriye doğru çift yönlüdür.
c. Maliyeti dağıtılacak yardımcı maliyet merkezinin diğer yardımcı maliyet merkezlerine sunduğu hizmet dağıtım sırasında dikkate alınmaz.

d. Matematiksel dağıtım yöntemi doğrudan dağıtım yöntemine göre daha doğru çözüm olmaktadır.
e. Matematiksel dağıtım yöntemi kademeli dağıtım yöntemine göre daha doğru çözüm olmaktadır.

7. Aşağıdakilerden hangisi genel üretim maliyetlerinin mamullere yüklenmesi sırasında kullanılacak yükleme anahtarı seçilirken dikkat edilmesi gereken en önemli ilkedir?
a. Maliyet merkezinde yürütülen işlemleri mamule en
doğru şekilde yansıtacak anahtarın seçilmesi gerekir.
b. Direkt işçiliklerin bir yüzdesi olması gerekir.
c. Direkt ilk madde ve malzemenin bir tutarı olması gerekir.
d. Maliyet merkezindeki iş yükünü artıracak bir yükleme anahtarı olmalıdır.
e. En yüksek maliyetle hesaplamalara yol açacak bir yükleme anahtarı olmalıdır.

8.İşletmenin iki esas maliyet merkezi (E.Ü.M.M.) olarak belirlenen; “Makineden geçirme” ve “Montaj” bölümlerinde üretilmekte olan(YZ) ve (AD) mamullerine üçüncü maliyet dağıtımı yapılması
gerekmektedir. Yukarıdaki bilgilerden yararlanarak “Mamul (AD)”ye yüklenecek genel üretim maliyeti tutarı toplamı kaç liradır?
a. 120.000.-
b. 160.000.-
c. 80.000.-
d. 280.000.-
e. 320.000.-

9. Aşağıdakilerden hangisi ileri üretim ortamlarında karşılaşılan maliyet muhasebesi sorunlarından birisi değildir?
a. Robotların kullanılması nedeniyle, işçilik maliyetleri düşmektedir.
b. Yükleme ölçüsü olarak, işçiliklerle ilgili ölçüler yerine makine saatleri kullanılmaya başlanmıştır.
c. Çok sayıda işletme yöneticisi, hacim ile ilgili ölçülerin dağıtımda kullanılmaması gerektiğini düşünmektedir
d. Direkt işçilik saatleri bir tek dağıtım anahtarı olarak kullanılmamalıdır.
e. Direkt ilk madde ve malzeme türlerinin gelişiyor olması önemlidir.
10. Faaliyetlere dayalı maliyetleme sisteminde genel üretim maliyetleri dağıtılırken, ikinci aşamada hangi işlem gerçekleştirilir?
a. Kaynak maliyetleri faaliyetlere dağıtılır
b. Faaliyet maliyetleri maliyet nesnesi (mamullere)
dağıtılır.
c. Kaynak maliyetleri mamullere dağıtılır.
d. Faaliyet maliyetleri kaynaklara dağıtılır
e. Maliyet nesnesi (mamullerin) maliyetleri kaynaklara
dağıtılır.

1a 2d 3c 4b 5b 6c 7a 8d 9e 10b
 

Çevrimiçi üyeler

Şu anda çevrimiçi üye yok.

REKLAMLAR

Forum istatistikleri

Konular
17,414
Mesajlar
134,310
Kullanıcılar
90,716
Son üye
Abdullah Kara
Üst