Aöf İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Ders Notları (1-4 Ünite)

tremendous

Forum Yöneticisi
Katılım
11 Ara 2012
Mesajlar
1,781
Tepkime puanı
8
Puanları
0
Bölüm:
MEZUN
Şehir:
İstanbul
AÖF İŞ VE SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU 1-4 ÜNİTELER (KISA ÖZET)

1.İş sözleşmesinin diğer adı HİZMET akdidir.

2.İş sözleşmesinin tarafları arasındaki hukuki ilişki işçinin; işveren adı ve hesabına iş görmesine yol
açarak, işçiyi işverene bağımlı kılar. TABİİYET bağı olarak ifade edilen bu bağımlılık hukuki,
ekonomik ve teknik anlamdadır.

3. İşçinin işverene işin yapılması ile yürütüm biçimi ve koşulları yönünden bağlı olması TEKNİK
yönden bağımlılığını ifade eder.

4.İşçinin denetim ve yaptırım yetkileriyle donatılmış bulunan işverenin gözetim ve denetimi yani
otoritesi altında iş görmesi HUKUKİ yönden bağımlılığını ifade eder.

5. İşçinin iş görmesi karşılığında işverenden düzenli ve sürekli bir gelir elde etmesi EKONOMİK
yönden bağımlılığını ifade eder.

6. Kamu yönetiminde devlete bağlı (tabi) olarak çalışan memurların iş ilişkileri İDARE hukuku
kurallarıyla düzenlenir.

7.İşçi statüsü altında çalışanlar ile bunları çalıştıranlar işverenler arasındaki bireysel nitelikteki iş
ilişkileri BİREYSEL iş hukukunun konusudur.

8. Toplu iş sözleşmesi, grev ve lokavt ile işçi sendikalarıyla işveren ya da işveren sendikaları
arasındaki ilişkileri düzenleyen toplu iş hukuku dalına T.İ.S.G.L. hukuku denir.

9.Sosyal güvenlik sisteminin 3 temel aracı vardır. Bunlar Sosyal Sigorta, Sosyal Yardım ve Sosyal
Hizmet'dir.

10. Toplumda bireyler ile sosyal sigortalar, sosyal yardımlar ve hizmetler arasındaki ilişkileri
düzenleyen hukuk dalına Sigortalar hukuku denir.

11.Sosyal Sigorta devlet tarafından kurulan ve işletilen, zorunlu ve primli bir tekniğe dayanır.

12. Sosyal sigortaların aksine Sosyal Yardım ve Sosyal Hizmet çalışmayan ya da çalışamayan ve bu
nedenle de prim ödeme olanağına sahip olmayan kesimleri korumayı hedefler.

13.Sanayi Devrimi 18. yüzyılın sonlarında ilk olarak İNGİLTERE'de gerçekleşmiştir.

14. İş hukuku alanında dünyada" atılan ilk adım 1802 yılında İNGİLTERE'de dokuma sanayinde çalışan
çocuk işçilerin günlük çalışma sürelerini 12 saatte sınırlandıran yasadır.

15.Osmanlı İmparatorluğunda ilk sanayileşme hareketleri TANZİMAT VE MEŞRUTİYET döneminde
başlamıştır.

16.Osmanlı imparatorluğunda iş hukuku alanında atılan ilk adım 1865 tarihli Dilaver Paşa
Nizamnamesi'dir. Bunu Meadin Nizamnamesi izlemiştir.

17. 1877 yılında Osmanlı imparatorluğunun ilk medeni kanunu olan MECELLE yürürlüğe girmiştir,
bu kanun işçi ve işveren arasındaki iş ilişkilerini, sözleşme (akit) serbesti ilkesine dayalı olarak
liberal bir yaklaşımla ele almıştır.

18. 1909 yılında çıkarılan TATİL-İ EŞGAL kanunu ile giderek çoğalan işçi eylemlerini yasaklanmıştır.

19. Cumhuriyet döneminde devletin iş yaşamına ilk müdahalesi 1921 yılında ZONGULDAK ve
EREĞLİ kömür madenlerinde çalışan işçilerin korunmasına yönelik çıkarılan kanunlardır.

20. 1936 yılında kabul edilen ve 1937'de yürürlüğe giren 3008 sayılı iş kanunu, ülkemizde uygulamaya
konulan ilk iş kanunudur.

21. 1926 - 1936 yılları arasında ülkemizde özel bir iş kanunu olmadığından iş yaşamına ilişkin
düzenlemeler BORÇLAR kanunu ile yapılmıştır.

22.Ülkemizde ilk kez bir sosyal sigorta kolu 1945 yılında İş kazası, Meslek Hastalığı ve Analık sigortası
kanunu ile kurulmuştur.

23.Çok partili siyasi hayata da geçtiğimiz 1946 yılında CEMİYETLER kanunda yapılan değişiklikle
Sendika kurmak hukuken meşru hale gelmiştir.

24. Ülkemizde ilk kez sosyal devlet ilkesi 1961 Anayasasında yer almıştır.

25.
1967 yılında 931 sayılı II. iş kanunumuz yürürlüğe girmiştir. 3 yılı aşan bir uygulamadan sonra bu
kanun Anayasa Mahkemesi tarafından şekil (biçim) yönünden iptal edilmiştir. Bunun ardından II.
iş kanunumuzun benzeri olan hiçbir köklü değişiklik getirmeyen 1475 sayılı III. iş kanunumuz 1971
yılında yürürlüğe girmiştir.

26.Bugün ülkemizde bireysel iş ilişkileri 2003 yılında kabul edilen 4857 sayılı 4. iş kanunu ile
düzenlenmektedir.

27. Bireyler arasındaki iş ilişkilerini düzenlemesi, kamusal yararı göz etmesi ve devletin de iş ilişkileri
içinde yer alması, iş hukukunun özel ve kamu hukukuna ait özellikleri bir arada bulunduran
KARMA bir hukuk dalı olmasına yol açmıştır.


28. İşçinin, çalışma yaşamında hukuki düzenlemelerle korunması gerektiğini ifade eden düşünceye
işçinin Korunması ilkesi adı verilmektedir.

29. Yargı sürecinde, açık olmayan bir hukuki düzenlemenin, hükmün özüne ya da sözüne aykırı
olmayacak biçimde işçi heline yorumlanmasına İşçi Yararına Yardım ilkesi adı verilmektedir.

30.Kanunda açık bir hüküm bulunmamasına karşın asgari ücretin nakden (parasal) olarak ödenmesi
İşçi Yararına Yorum ilkesinin bir sonucudur.

31.İşçinin korunması ilkesinin sınırı KAMU YARARI'dır. Nitekim 1982 Anayasasının sosyal hakların
sınırını belirten 65. maddesi de buna paralel olarak "Devlet, sosyal ve ekonomik alanlarda Anayasa
ile belirtilen görevlerini, ekonomik istikrarın korunmasını gözeterek, mali kaynakların yeterliliği
ölçüsünde yerine getirir." hükmünü içermektedir.

32. Osmanlı İmparatorluğunda teamülü hukuk kurallarından pozitif hukuk kurallarına ilk kez
TANZİMAT ve MEŞRUTİYET döneminde geçilmiş, ard arda yürürlüğe konulan nizamnamelerle
de ilk yazılı hukuk kurallarına işlerlik kazandırılmıştır.

33. 1951 yılında Hafta tatili için yarım ücret kararlaştırılmış 1956 yılında yarım ücret tam ücrete
dönüştürülmüştür.

34.1961 Anayasasının grev ve lokavta ilişkin yasağı kaldırmış ve bunları anayasal güvenceye
kavuşturmuştur. Bu gelişmenin ardından 1963 yılında 274 sayılı Sendikalar kanunu ve 275 sayılı
TİSGLK yürürlüğe girmiştir.

35. 1982 Anayasasına dayanarak çıkarılan 2821 sayılı Sendikalar Kanunu ile 2822 T.İ.S.G.L.K
ülkemizdeki toplu iş ilişkilerini düzenleyen kanunlardır.

36. İş kanununda boşluk bulunan durumlarda bu boşluklar BORÇLAR kanunu ya da MEDENİ kanun
hükümleri ile doldurulur.

37.iş hukukunun yazısız kaynağı olan örf ve adet hukuku en çok TARIM İŞİ, ARA DİNLENME, GECE
DÖNEMİ ve SAKLI HAKLAR alanlarında uygulanmaktadır.

38.İki taraflı antlaşmalara en çok İş gücü gönderme ve Sosyal güvenlik alanlarında rastlanmaktadır.

39.
Avrupa Birliği ve Avrupa Konseyi'nin sözleşme ve protokolleri Çok taraflı Antlaşmaların örnek
olarak gösterilebilir.

40.Uluslararası Çalışma Örgütü'nün yasama organı Çalışma Konferansı'dır.

41.Uluslararası Çalışma Örgütü'ne üye olan devletler sözleşme kararlarını olağan durumlarda 2 yıl,

olağanüstü durumlarda 18 ay içinde yasama organlarına sevk ederler.

42.4857 sayılı iş kanununun uygulama alanı dışında kalan istisnalar, kanunun 4'ncü maddesinde
belirtilmiştir.

43.Hava taşıma işlerinin yer tesislerinde çalışanlar İş kanunu kapsamındadır.


44. 50 veya daha az işçi çalıştıran tarım ve orman işlerinin yapıldığı işyeri ve işletmeler iş kanunu
kapsamı dışında tutulmuştur.

45.Çıraklara Ç.M.E. kanunu uygulanır. Ancak çıraklar iş kanununun işçi sağlığı ve iş güvenliğine
ilişkin hükümlerinden de yararlanırlar. Çıraklar kısmi istisnadır.

46. Bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişiye İŞÇİ adı verilir.

47.Bir iş sözleşmesine dayanarak işçi çalıştıran gerçek ve tüzel kişiye yahut tüzel kişiliği olmayan
kurum ve kuruluşlara İŞVEREN denir.

48.İşveren adına hareket eden ve işin, iş yerinin ve işletmenin yönetiminde görev alan kimselere
İŞVEREN VEKİLİ adı verilir.

49.İş kanununa göre bir iş yerinde İSTENİLEN sayıda işveren vekili istihdam edilebilir.

50.Bir işverenden, iş yerinde yürüttüğü mal ve hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerde veya asıl işin
bir bölümünde uzmanlık gerektiren bir iş olan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu
işyerinden aldığı işte çalıştıran kişiye ALT İŞVEREN denir.

51.İş kanununa göre işveren ile alt işveren ORTAK ve ZİNCİRLEME sorumludurlar.

52.İşveren tarafından mal ve hizmet üretmek amacıyla maddi olan ve olmayan unsurlar ile işçinin
birlikte örgütlendiği birime İŞYERİ denir. Örneğin bir sanayi kuruluşunun fabrikası, bankacılık
hizmeti veren bir banka şubesi gibi.

53.Bir şekerleme fabrikası sahibinin, üretilen şekerleri koymak için, fabrika bahçesine kurduğu kutu
yapım atölyesi İŞ YERİNE BAĞLI YER olarak nitelendirilir.

54.Bir iş yerinde bulunan dinlenme, çocuk emzirme odası, yemekhane, toplantı salonu gibi yerlere
EKLENTİ adı verilmektedir.

55.
İş kanununa göre bir iş yerinde İSTENİLEN sayıda eklenti kurulabilir.

56.İş kanununa göre servis otobüsü, kamyon, vinç vs. ARAÇ olarak nitelendirilir ve iş yerinden sayılır.


57.İş kanunu kapsamına giren bir iş yeri açan, iş yerinde değişiklik yapan ya da iş yerini kapatan
işveren en geç 1 ay içinde bu durumu B.Ç.M. bildirmek zorundadır. .

58.Tarım sanatlarında çalışanlara İŞ kanunu uygulanır.

59.Çırak olarak çalıştırılan kişiler ile onları çalıştıranlar arasındaki hukuki ilişki, iş sözleşmesi (hizmet
akdi) ile değil Çıraklık mukavelesi olarak adlandırılan bir sözleşme ile kurulur.

60.İş hukukunun kendine özgü kaynaklarından.olan işyeri iç yönetmelikleri İŞVEREN tarafından
hazırlanır.

61. Ülkemizde bireysel iş ilişkilerini düzenleyen üç özel kanun vardır. Bunlar İŞ kanunu, BASIN-İŞ
kanunu ve DENİZ-İŞ kanunudur.

62.Bilim adamlarının görüş ve düşüncelerine BİLİMSEL İÇTİHAT denir ve iş hukukunun yardımcı
kaynaklarındandır.

63. Kural olarak kazai içtihadlara uymak zorunlu değildir ancak İÇTİHADI BİRLEŞTİRME kararlarına
uymak zorunludur.

64.İşçi ve işveren arasında yapılan, iki taraflı ve bağlayıcı nitelikte hükümler içeren sözleşmeye iş
sözleşmesi denir.

65.İşçi sendikaları ile işveren sendikaları arasında yapılan iki taraflı sözleşmelere Toplu İş Sözleşmesi
denir.

66.Halkın faydalanmasına açık veya işyerinin.eklentisi durumunda olan park ve bahçe işleri İş
kanunu kapsamındadır.

67. Kanun, tüzük, yönetmelik gibi kaynaklar iş hukukunun Yazılı nitelikte kaynakları arasında yer
alırlar.

68.Profesyonel sporcular iş kanunu kapsamı dışında tutulmuştur.

69.507 sayılı Esnaf ve Küçük Sanatkarlar kanunun 2. maddesinin tarifine uygun üç kişinin çalıştığı
işyerleri iş kanununun kapsamı dışındadır.

70.Bir inşaat mühendisi bina yapmak için bir arsa sahibi ile anlaşırsa, mühendis ile inşaat sahibi
arasında yapılan akit İSTİSNA akdidir. Bu yüzden de inşaat mühendisi işçi değildir. Ancak
mühendis başkasına ait bir bina inşaatında kontrol mühendisi olarak, bir iş sözleşmesine dayalı
olarak çalışıyorsa İŞ kanunu kapsamında yer alır.

71.Taraflardan birinin bağımlı olarak iş görmeyi, diğer tarafın da ücret ödemeyi üstlendiği
sözleşmeye İŞ SÖZLEŞMESİ denir.

72.İş sözleşmesinin İŞ , ÜCRET ve BAĞIMLILIK olmak üzere 3 tane unsuru vardır.

73. İş sözleşmesinin konusu İnsan Emeğidir. Yani insan faaliyeti'dir.

74.Geçici iş ilişkisi ilk kez 4857 sayılı 4. iş kanununda düzenlenmiştir.

75. Geçici iş ilişkisi 6 ayı geçemez ve en fazla 2 defa yenilenebilir.
76.Nitelikleri bakımından en çok 30 işgünü süren işler süreksiz iş sözleşmesinin konusunu oluşturur.

77. Haftalık 45 saat çalışma süresine uygun yapılan iş sözleşmelerine TAM SÜRELİ iş sözleşmesi denir.

78.İşçinin kendisine ihtiyaç duyulması halinde işgörme.ediminin yerine getirileceğinin
kararlaştırıldığı sözleşmeye Çağrı üzerine çalışmaya dayalı iş sözleşmesi denir. İlk kez 4857 sayılı iş
kanunu ile düzenlenmiştir. Bu sözleşmede hafta, ay yıl gibi bir zaman dilimi içinde işçinin ne kadar
süre çalışılacağı belirlenmemişse, haftalık çalışma süresi 20 saat olarak kabul edilir.

79. İş kanununa göre deneme süresi en çok 2 aydır, bu süre TİS ile 4 aya kadar uzatılabilir.

80. Takım sözleşmesinde takımı temsilen işverenle sözleşme yapan kişiye Takım kılavuzu denir.

81.İş sözleşmesinde ehliyet unsuru Medeni kanun hükümlerine göre düzenlenir.

82. Belirli süresi 1 yıl ve daha fazla olan sözleşmelerle Çıraklık sözleşmesi ve Takım sözleşmesinin
yazılı yapılması gerekir.

83. Reşit olmayanlar Velileri'nin izni ile, hacir altına alınmış olanlar Vasisi'nin izni ile iş sözleşmesi
yapabilirler.

84.İşyerinde 50 veya daha fazla işçi çalıştıran işveren %6 oranında özürlü, eski hükümlü ve terör
mağduru işçi çalıştırmak zorundadır.

85.Sendikal görevi sona eren işçi 3 ay içinde eski işine dönmeyi talep ederse, işveren işçiyi talep
tarihinden itibaren 1 ay içinde işe almak zorundadır.

86.Sakatlanarak işten ayrılan işçinin maluliyeti sona ermiş ve eski işine dönmek için işverenine
başvurmuştur. Aranan şartlar mevcut olduğu halde işveren işçiyi işe almamıştır. Bu durumda
işveren işçiye 6 aylık ücreti tutarında tazminat öder.

87.
14 yaşını doldurmuş ve ilköğretimini tamamlamış çocuklar Hafif işlerde çalışabilirler.

88.İşverenin iş sözleşmesinden doğan en önemli borcu Ücret ödeme borcudur.


89. Kadın işçiler doğumdan önce 8 hafta ve doğumdan sonra 8 hafta toplam 16 hafta çalıştıralamazlar.
Çoğul gebelik halinde doğumdan önceki süreye 2 hafta daha eklenir.

90.Doktor onayı ile kadın işçi isterse doğumdan öncesi 3 haftaya kadar çalışabilirler. Bu durumda
kadın işçinin çalıştığı süre doğum sonrası süreye eklenir.

91.İş sözleşmesinde ehliyet ve şekil noksanlığı, hukuka ve ahlaka aykırılık varsa ya da sözleşmenin
konusu imkansız ise sözleşme Geçersiz olur. Yani ölü doğmuş sayılır.

92.İş sözleşmesinin yapılması sırasında tarafların iradesi hata, hile, ikrah ve gabinle sakatlanmışsa
sözleşme iptal edilir.

93.İptal edilebilir iş sözleşmesinde zaman aşımı olayın meydana gelmesinden itibaren 1 yıl, olayın
öğrenilmesinden itibaren 6 işgünü'dür.

94.İşverenler işyerinde meydana gelen iş kazası ve meslek hastalıkları en geç 2 işgünü içinde yazı ile
bölge müdürlüğüne bildirmek zorundadırlar.

95. İşveren işyerinde sendikalı - sendikasız işçi ayrımı yaparsa, ayrıma maruz kalan işçiye 1 yıllık
ücretinden az olmayacak tazminat öder.

96.İşçiye bir iş karşılığı olmaksızın ücret ödenen durumlar Hafta tatili, Yıllık izin ve Dini bayramlar'dır.

97.Türkiye'de ücret sistemleri içinde en çok MAKTU AYLIK ücret sistemi uygulanır.

98. 95 sayılı ILO sözleşmesine-göre banka çeki ile ödeme yapmak İşçinin onayına bağlıdır.

99. Ücret en geç Ayda bir ödenir. Bu süre iş sözleşmesi ya da TİS ile bir haftaya kadar indirilebilir.

100.Türkiye'de asgari ücret Asgari ücret tesbit komisyonu en az 10 üye ile en geç 2 yılda bir toplanır.

101.İşveren, işyerinde veya bankaya yaptığı ödemelerde işçiye ücret hesabını gösterir imzalı veya
işyerinin özel işaretini taşıyan bir belge vermek zorundadır. Bu belgeye üçlü hesap pusulası adı
verilir.

102.İşçi ücretleri için zaman aşımı süresi 5 yıldır.

103.İşçi ücretlerinin 1/4'den fazlası haciz, devir ve temlik edilemez. Ancak bu hükmün istisnası Nafaka
borcudur.

104.Gününde ödenmeyen işçi ücretleri için MEVDUATA uygulanan en yüksek faiz uygulanacaktır.

105.İşçilerin kanuni ipotek hakkı MEDENİ kanunda düzenlenmiştir. Buna göre yalnızca YAPI işlerinde
çalışıan işçilerin ücret alacakları için kanuni ipotek hakkı vardır.

106.İş kanununa göre işçilerin iş ilişkisinden kaynaklanan son 3 aylık ücret alacaklarını karşılamak
amacıyla İşsizlik Sigortası Fonu kapsamında Ücret Garanti fonu oluşturulmuştur.

107.İşçiyi işyerinde 1 haftadan fazla süre ile çalışmaktan alıkoyan zorlayıcı bir sebebin ortaya çıkması
halinde çalışamayan işçiye bu bekleme süresi içinde işveren bir haftaya kadar her gün için Yarım
ücret Ödeyecektir.

108.İşçi ücretlerinden yapılacak kesintiler bir ayda 2 gündelikten fazla olamaz..

109.İşçinin bireysel olarak veya bir grup içinde yapmış olduğu iş ödüllendirmek için ödenen ek ücrete
prim denir.

110.Kanuni görev nedeniyle ayrılan işçinin kıdemi en az 1 yıl ise 2 ay askıda kalır. Kıdem arttıkça
askıda kalma süresi artar ancak 90 günü geçemez.

111.İşçinin ücreti ödeme gününden itibaren 20 gün süre ile ödenmezse işçi iş görme borcunu yerine
getirmekten kaçınabilir.

112.Özel sektördeki işveren % 1 özürlü ve eski hükümlü tercih hakkını 15 gün içinde Türkiye İş
Kurumuna bildirecektir.




Meryem Güngör'e teşekkür ederiz. Emeğine sağlık.

 

Çevrimiçi üyeler

Şu anda çevrimiçi üye yok.

REKLAMLAR

Forum istatistikleri

Konular
17,414
Mesajlar
134,310
Kullanıcılar
90,716
Son üye
Abdullah Kara
Üst