Aöf İş Etiği Ders Notları 5-6 Üniteler

AOFDESTEK

ADMİN
Yönetici
Admin
Katılım
9 Şub 2011
Mesajlar
6,041
Tepkime puanı
25
Puanları
48
Bölüm:
İşletme
Şehir:
Bursa
Aöf İŞ ETİĞİ

ÜNİTE:5

İş etiği kavramı, işletmelerin iş görenlerine,müşterilerine,hissedarlarına, yatırımcı kurumlarına, kamuoyuna, ve devlete karşı sorumluluklarını ifade etmektedir.
İş etiği kapsamında işletmelerin etik kararlar almaları noktasına gelindiğinde ise etkili olan bir takım örgütsel faktörler söz konusudur. Bu faktörleri,örgüt kültürü, çalışanlar arasında yaygın olan başkalarından öğrenme,yönetici davranışları ve tutumları, örgütsel yapı ile örgütsel gruplar olarak sıralamak mümkündür.
Kültür insan yaşamının biçimlenmesi ve onun ahlaki alt yapısının oluşturulmasında önemli derecede etkendir. Fukuyama'nın kültürü ve sosyal yapıyı bir arada kapsayan ve " doğuştan aktarılan ahlaki alışkanlıklar"şeklinde yaptığı kültür tanımı onlarca kültür tanımı içinde en kullanışlı olanlardan biri gibi gözükmektedir.

ETİK KARAR ALMADA ÖRGÜT KÜLTÜRÜ
Genel olarak kültür,bir grup ya da toplumun üyesi olan insanların temel yaşam sorunlarının çözüm biçimini gösteren bir olgu ya da ağaç olarak tanımlanmaktadır. Örgüt kültürü ise; örgütsel yaşamda ortaya çıkan bazı durum ve olayların açıklanmasında ve örgütsel sorunların çözümlenmesinde örgüt üyeleri için temlerimiz algı dayanağı ve referans çerçevesini oluşturmaktadır . Örgüt kültürü örgüt içinde yerleşen örgütsel davranışlar,içerikler, değerler,seremoniler ve ritüellerden oluşmaktadır.

ÖRGÜT KÜLTÜRÜNÜN ETİK KAPSAMINDA SINIFLANDIRILMASI
Kayıtsız kültürler ne örgütsel performansa ne de çalışan refahına önem vermektedir. Bu tür kültürel yapılarda bireyler kendi öz istek ve merakların yönelmektedirler. Örneğin Amerika'nın fortune 500 listesinde yer alan sears IBM gibi firmalar çalışanların emeklilik haklarını saklı tutmakta birlikte ödemeleri yüksek maaş aldıkları dönemlere göre hesaplanmaktadırlar. Benzer şekilde Hewitt Associates tarafından yapılan bir araştırmaya göre Amerika'da ki ulusal firmaların ulusal firmaların yüzde 21'nin çalışanlarının sosyal haklarını doldurdukları ve yüzde 17'sinin ise yeni işe alınanlara bu sosyal hakları hiç tanımayıp mahrum bıraktıkları bulgusuna ulaşılmıştır.
Etik açıdan bakıldığında bu tür insancıl kültüre sahip işletmelerin daha olumlu ve etik olduğunu söylemek mümkündür.
Zira Amerika'da yayınlanan havayolu taşımacılığında müşteri raporu verilerine göre Southwest Havayolları sektöründeki en az müşteri şikayeti olan havayolu firmasıdır.

BAŞKALARINDAN ÖĞRENME ETKİSİ

Bireylerin etik ya da etik olmayan davranışları işletmenin yazılı etik kodları yerine aynı düzeyde çalıştığı iş arkadaşlarından ya da işletme içindeki diğer iş gruplarından öğrenmesidir.

İTİBARCILIK UYARI VEME SİSTEMİ (WHİSTLE BLOWİNG)

İşletmelerde toplum çıkarlarına ters düşen , ahlak dışı ya da yasa dışı davranışlara faaliyetlere ilişkin bilgilerin,işletme içerisindeki birey yada bireyler tarafından farkedilip işletmenin üst yönetimine ya da işletme dışındaki resmi kurumlara iletilmesi olarak tanımlanabilir.
İşletmelerde kullanılan etkin ihbarcılık politikaları,çalışanların davranışlarında ve faaliyetlerinde etik ilkelere riayet etmelerinde, işletmelerde etik kararların alınmasında ve etik örgüt kültürünün oluşmasında büyük öneme sahiptir.


YASAL (LEGİTİMATE)GÜÇ
Örgütsel hiyerarşiden kaynaklanan ve lidere öğüt içerisindeki statüsünden gelen güçtür. Otoriteyi ifad eder. Kişinin bulunduğu pozisyon nedeni ile etrafındaki kişileri etkileyebilme gücü olarakta tanımlanabilir Biri üst diğeri ast olan iki görevli arasındaki ir ilişkidir. Yasal gücü "pozisyon gücü" olarakta tanımlamak mümkündür.

ÖDÜLLENDİRME (REWARD)GÜCÜ

Ödül verme ya da ödülleri elinde tutma gücüdür. Astların liderin isteklerine ödün alma,gruplandırma,tanıma ve kazanç elde etme beklentisi ile uymalarını ifade eder. Bir lider başkalarını ödüllendirebilme kaynaklarına sahipse astların/izleyenlerini etkilemek için önemli bir güce sahiptir.
Denetimi altında ücret artışı yükselme (terfi) önemli iş verme,ek ödeme,takdir,tanıma v.b ödüller bulunmaktadır.

ZORLAYICI (COERCİVE)GÜÇ
Ödüllendirme gücünün karşıtı zorlayıcı güçtür. Zorlayıcı güç liderin direktiflerine karşı astların itaatsizlik göstermesi uyumunda kontrol etme ve cezalandırma gücünü yansıtmaktadır. Cezalandırmak liderin otoritesini ifade eder. İş görenlerin örgütün zorunlu kıldığı görevleri yerine getirmediklerim taktirde cezalandırılacakları korkusu ile iş görmeleri anlamına gelir. Bu gücün özünde zorlama bulunmamaktadır.

UZMANLIK(EXPERT)GÜCÜ

Liderin sahip olduğu özel bilgi ,uzmanlık beceri ve tecrübeden doğar. Bilgi ne kadar önemli ise ve ne kadar az kişi bu bilgiye ulaşabilirse kişinin sahip olduğu uzmanlık gücü o kadar fazladır. Bacon'un " bilgi güçtür" deyişi bu maddede anlamını iyice bulmaktadır. Grup üyeleri veya izleyenler liderin özel yetenek ve geniş bilgiye sahip olduğuna inanırlar.

KARİZMATİK (REFERENT)GÜCÜ

Doğrudan liderin kişiliği ile ilgilidir. Liderin kişiliğinin izleyenlere ilham verebilmesi onların arzu ve ümitlerini dile getirebilmesi bu kaynağın temelidir. bu da daha çok liderin kişisel özellikleri ve davranışları ile ilgilidir. Karizma çekiciliği ifade etmektedir. Liderin izleyenler için çekici olması,astları lidere benzemeye itecekir. Buda onları lider tarafından daha kolay etkilenir hala getirecektir. Karizmaya dayalı güç liderin izleyenler üzerindeki çekiciliğini ve saygısını yansıtmaktadır. Karizmatik gücün etkiliği lider ve çalışanlar arasındaki etkileşim başarısına bağlıdır.

ETİK KARAR ALMADA ÖRGÜT YAPISININ ETKİLERİ

Organizasyon birden fazla kişi ve gurupların bir araya gelerek gayelerini gerçekleştirmek ve bu amaçla tesbit edilen özel görevleri yerine getirmek maksadıyla belirli kanunlar yönetmelikler v daha başka esaslar çerçevesinde oluşturdukları kuruluşlara verilen isimdir. Organizasyon yapılan belli bir amaç doğrultusunda bir araya gelmiş kişilerin genellikle hiyerarşik bir düzendeki ast-üst ilişkilerini açıklar. Örgüt yapısının amacı;işletmenin başarısını arttırmak belirlenen amaçlara ulaşmak için n etkin ve verimli örgütü kurabilmektir. İşletmelerin örgüt yapıları genel olarak biçimsel olmayan örgüt yapıları olarak iki ana başlık altında incelnmektedir. Biçimsel örgütler örgüt içindeki tüm ilişkilerin organizasyon şeması üzerinde gösterildiği örgüt şeklidir. Örgüt içerisinde bir hiyerarşik yapı söz konusudur ve tüm ilişkiler bu hiyerarşik yapıya göre oluşur. Bu tür örgüt yapısında görev yetki ve sorumluluklar tam ve açık olarak tanımlanmıştır.

MERKEZCİL ÖRGÜT YAPILARI
Örgütlerde merkezcil bir yönetim yapısının önemli sakıncaları görülmektedir. Bunlar;
Bürokrasi artar ve zaman ve emek kaybı ortaya çıkar
Bağımsız davranışlar kısıtlanmış olacağından insiyatif kullanılması azalır,yeteneklerden yararlanılamaz ve kişilerin motivasyon güçleri düşer
Çalışanlar arasında sorumluluk duygusu azalabilir.
Üst yöneticiler rutin işlerle uğraşırken ana aaç ve politikaları gözden kaçırabilirler.

FORMAL (BİÇİMSEL)GRUPLAR
Örgüt içindeki formal grupları iki kısımda inceleyebiliriz. Bunlar komiteler ve çalışma ya da iş gruplarıdır.
Komiteler formal grup yapısına sahiptirler bir başka ifade ile komiteler işletme içindeki bir takım belirli görevleri yerine getirmek maksadıyla kurulmuş gruplardır. Komiteler yetkinin bireyden alınarak bir gruba verilmesidir. Komiteler yalnız işletmelerde değil her cins kurumların yönetiminde vardır.

Weber'e göre bir işletme üç temel yolla etiği kurumsallaştırabilir v işletme içinde etik kararların alınmasını sağlayabilir. Bu yollar sırasıyla"
1)İşletme politikalarına etik kuralların dahil edilmesi
2) resmi olarak dışardan birinin başkanlığında etik komitesi oluşturulması
3) yönetim programına işletme etiğinin dahil edilmesidir.

İş etiği konusunda ki çalışmalarıyla yazında önemli bir yere sahip olan B.R Crossen'e göre ise iş etiğini kurumsallaştırabilir sürecinde izlenmesi gereken politikalar şöyle olmalıdır;
1)iş gören seçme sürecinde ahlaki gelişim düzeyleri daha yüksek olan adayları saptamaya çalışmak ve örgütün etik kodlarına uygun bireyleri işletme içinde istihdam etmek
2)Şirketin yazılı iş etiği kurallarını hazırlamak ve uygulamaya çalışmak
3)İş etiği komitesi kurmak
4)Örgüt içi ihbarcılık sistemini kurmak
5)üst düzey yönetimin yukarıda belirtilen etik politikaya bağlı kalması ve sürekli bir şekilde desteklenmesini sağlamak.

ETİK KARAR ALMADA GRUP NORMLARI
Grup normlarını ve grup içindeki rollerini şu şekilde özetlemek mümkündür ;
1) normlar grup içinde üyelerin davranışlarını baskı ve etki altına alarak düzenleyen kollektif değer yargılarıdır.
2)Normlar grubun büyük bir kısmı tarafından grup üyelerinin bir çoğu veya tamamı için önemli olduğu kabul edilen davranışlar için geliştirilirler.
3)normlar bireyin kişisel düşünce ve duygularını tamamen ortadan kaldırmaz, sosyal baskı altına alırlar. Bu nedenle grup normları grup üyelerinin bireysel inanç ve duygularını değiştirmez ama davranışları ya da diğer bir deyimle tutumları istemli veya istemsiz biçimde etkilerler. O halde grup normları bireysel arzu istek ve inançların temsilcisi değildirler.
3)Normların oluşması belli bir süreyi gerektirir. Bu süre içinde bazı üyeler genellikle grup liderleri bazı normları açıklayarak gruba benimsenmeye çalışırlar. Grup çeşitli müzakereler sonucu ve karşılıklı ödünler vermek suretiyle normları biçimlendirir.
4)Bazı normlar tüm üyeler tarafından kabul görmez. Bunlara kısmi normlar ve ilk ya da alt grup normları adı da verilebilir.


Aöf İŞ ETİĞİ

ÜNİTE:6

İŞ ETİĞİ PROGRAMI

Örgütün etik performansını izlemek ve yükseltmek için geliştirilmiş kural ve politikalar ile prosedür ve sistemlerden oluşmaktadır.

DİKKAT:uyum yönlü iş etiği programları ceza odaklıyken değer yönlü iş etiği programları paylaşılan değerler odaklıdır.

İŞ ETİĞİ KODLARI
Bir örgütün çalışanlarından neler beklediğini açıklayan yazılı ifadelerden ve üç farklı türde olabilir. Etik kuralları kapsayıcı, genel ve bazen de diğerkam ve ilham verici ifadelerden oluşmaktadır.
İşletmeler,iş etiği programları olmasa bile etik kodlara sahip olup pek çok üstünlük elde edebilirler
1)Yazılı bir belge bireysel yorumlara bırakılan belirsiz beklentilere güvenmek yerine örgütün etik standartlarının netleştirilmesini sağlar.
2) Uygun standartlar konusunda anlaşmazlık olduğunda kodlar biz uzlaşma ölçütü haline gelebilir ve standartların yokluğun da ya da yeniden gözden geçirilip düzeltilmesi gerektiğinde kodlar örgütün yeni etik standartları oluşturmasına olanak sağlar
3)Etik kodları standartları kolayca anlaşılabilir bir biçimde tüm çalışanlara yaymak için etkili bir araçtır.
4)Örgüt tarafından teşvik edilen etkili etik kodları çalışanlara etik ya da yasa dışı davranışları sergilemeye direnmek için bir araç sağlar

Diğer taraftan iyi yazılmış etik kodlarının bile kısıtları vardır ve kötü yazılmış kodlar arzu edilmeyen kimi sonuçlara yol açabilir bunlar;
1)kodlara vurgu hür iradeyi ortadan kaldıran bir kışta haline gelebilir
2)Çalışanlar yasaklanmayanın serbest olduğu sonucuna ulaşırsa tehlikeli bir durum yaratılmış olur
3)Bazı kodlar öncelikle çalışanların işletmeye zarar verebilecek etik dışı davranışlarına odaklanır ve etiğin amacı ile ilgili olarak sinisizme (örgütlerin dürüstlükten yoksun olduğuna ve adelet içtenlik doğruluk gibi ilkelerin örgütün çıkarlarına feda edildiğine dair bir inanç) yol açabilir.

Etik kodları geliştirilirken ve uygulanırken dikkat edilmesi gereken unsurlar
1)Öncelikle etik bir işletme kültürünün geliştirilmesi ve sürdürülmesi temel şarttır
2)Riskli alanlar göz önünde bulundurulmalı
3)Özellikle varolan etik sorunlar ile ilgili olan değerler belirlenmelidir
4)Örgütü paydaş yönelimli olmaya itecek değerler dikkate alınmalıdır
5)etik kodları değerleri yansıtan örnekler verilerek anlaşılır hale getirilmelidir
6)Etik kodları çalışanların anlayabileceği bir diledik sık gündeme getirilmelidir
7)etik kodları örgütteki çalışanlar ve paydaşlardan gelen geri bildirimler ile her yıl gözden geçirilerek gerekiyorsa değişiklikler yapılmalıdır

İŞ ETİĞİ EĞİTİMİ

İş etiği eğitiminin en önemli noktası çalışanlarda görevlerinin riskli alanları ile ilgili olarak farkındalık yaratmaktadır
Başarılı bir etik eğitiminin hedeflerinden bazıları şunlardır
1)çalışanların karşılaşacağı riskli alanları tanıma
2)davranışlarından bireysel olarak sorumlu olduklarını çalışanlarının bilmesini sağlama
3)Çalışan davranışları ile işletmenin itibarı ve markası arasında bağlantı oluşturma

İŞ ETİĞİ STANDARTLARININ SÜREKLİ İZLENMESİ

DİKKAT : Çalışanlardan kimlik bölüm konum v.b bilgileri talep etmeyen günün 24 saati ve yılın 365 günü faaliyet gösteren telefon hatları çalışanların etik dışı davranışları bildirebilecekleri ve etik ile ilgili konularda başvurabilecekleri en etkili kanaldır
İş etiği programı tasarlama ve uygulamada en sık yapılan hatalardan bazıları şunlardır
1) etik programının hedeflerini (örn etik dışı ve yasa dışı davranışları saptama ve ortadan kaldırma müşteriler tedarikçiler ve çalışanlar ile ilişkileri geliştirilerek rekabet üstünlüğü elde etme paylaşılan bir işletme kültürü yaratma v.b) net olarak tanımlamama
2)gerçekçi ve ölçülebilir program amaçlarını ( görüşmeler odak grup çalışmaları ve anketler aracılığı ile saptananilir) belirlememe
6)iş etiği programının yanlızca dersler dizisi olarak görülmesi (örnek olay çalışmaları ve küçük grup çalışmalarından mutlaka yararlanılmalıdır.)

DİKKAT :İş etiği denetiminin örgütlere sağladığı en büyük yarar daha fazla şeffaflık arzulayın başka müşteriler çalışanlar tedarikçiler ve yatırımcılar olmak üzere paydaşlar ile ilişkilerini geliştirme ve böylece olası çatışmaların ortadan kalkmasıdır.

ETİK SORUMLUSU
Etik sorumlunun görevlerinden bazıları
1)etik kurallarını geliştirme ve örgüt bünyesinde yayma
2)çalışanlara yönelik eğitim programlarını yürütme
3)işletmenin yasal düzenlemeler ile uyum içerisinde olmasını sağlama
4) etik kurallara uyum durumunu izleme ve denetleme
5) etik kuralları gözden geçirme ve gerektiğinde yenileme

İŞ ETİĞİNİN KURUMSALLAŞMASI
Bir örgütün etiği açık ve örtük olarak karar alma süreçleri ile bütünleştirme derecesi olarak anımlanmaktadır
Örgüt kültürlerinin en önemli unsurları
*DEĞERLER
*NORMLAR
*YAPITLAR
*DAVRANIŞLAR
*YASAL UYGULAMALAR
yasalar kurallar düzenlemeler ve diğer yükümlülükler gibi işletmenin dışında belirlenen kısıtlayıcı unsurları kapsar

GÖNÜLLÜ UYGULAMALAR
Bir işletmenin inançları değerleri ve gönüllü olarak imzaladığı sözleşmelerdeki yükümlülükleri kapsar

İŞ DÜNYASINDAKİ EN İYİ UYGULAMALAR

Sıklıkla yasal ve düzenleyici güçler endüstriyel kuruluşlar sendikalar ve meslek odaları tarafından teşvik edilir.

Sınavlarda Başarılar Dileriz...
 

Çevrimiçi üyeler

Şu anda çevrimiçi üye yok.

REKLAMLAR

Forum istatistikleri

Konular
17,414
Mesajlar
134,310
Kullanıcılar
90,716
Son üye
Abdullah Kara
Üst