Aöf Kent Sosyolojisi Ders Notları 1.-2. Ünite

AOFDESTEK

ADMİN
Yönetici
Admin
Katılım
9 Şub 2011
Mesajlar
6,041
Tepkime puanı
25
Puanları
48
Bölüm:
İşletme
Şehir:
Bursa
KENT SOSYOLOJİSİ

ÜNİTE 1 ÖZET
(KAVRAM OLARAK KENT SOSYOLOJİSİ)
*Kent sosyolojisine sosyo-mekansal bakış yaklaşımı=
Bu yaklaşıma göre mekansal ve çevresel konuların herzaman sosyal ilişkilerin bölümü ve parçası olduğu kabul edilmektedir.çevre konuları sınıf cinsiyet,yaşam tarzı,iktisat,kültür,siyaset ve eylem planlarının sentezi kentsel bölgelerin gelişimini oluşturan göstergeler olarak ele alınmaktadır.yaklaşım,Mark Gottdiener ve Ray Hutchison tarafından savunulmuştur.

*Kentsel uygarlıkların kökeni=
Tarihte kentleşmenin kökleri yaklaşık 10.000.yıl kadar geri gitmektedir.
Erken dönem antik kentler orta doğu'da(mezopotamya,mısır)m.ö 6000yıl önce,Hindistanda indus vadisi ,çin ve girit şehirlerinin mitos uygarlığında m.ö4000 yıl öncesıne ,Meksikada,2300 yıl öncesınde bulunabilir.
kent tarihçisi Lewis mumford ,ilk insan yerleşimlerinin "ölü kentleri yada thanatopolis"olduğunu belirtmiştir.

*Kentsel uygarlıkların özellikleri*
-Şehirlerin bilgi,güç,zenginlik ve kontrol gibi tüm kaynakların toplanma merkezi olmaları en önemli ortak yapısal özellikleriydi.

-Devlet ,din,uygarlık,aile ve ilke kavramları şehir kavramı ile iç içeydi.

-POLİS

-(Antik yunan şehir devleti)bir kentin egemenlik alanıyla tanımlanan bir yönetim şeklidir.

-CİVİS-(Kent sakini)kent hayatı ve iyi bir hayat için kentlerde yaşayan kentli yurttaştır.

-Antik kentlerin çoğu sağlıksız barınma koşullarıyla uğraşmaktaydı,bu yüzden yüksek düzeyde bir güvencesizlik yaşamaktaydı.

-Gideon sjoberg'e göre;bu şehirler kenti hinterlandında aynı zamanda güç alanlarıydı.sürekli savaş tehtidlerine karşı kendilerini güçlü sağlamlaştırma sistemleri ile korumaktaydılar.

-Şehirlerin temsil edici bir işlevi vardı ayırd edici bir grup ,semboller ve mekan modelleri kullanılarak inşa edilen yerlerdi.ÖRNEĞİN,antik Babil'deki "ur"kentinde cennetler ve şehir arasındaki geometrik ilşkileri yöneten"kozmolojik kodlar "kullanılmıştır.

-ATİNA gibi klasik kentlerde kozmolojik kodlara göre inşa edilmiş.(tanrıça athenayı onurlandırmak için için inşa edılmıstır)daire şeklindedir dairenın merkezinde topluluğun ve dünyanın merkezi "agora"vardır.

-KLASİK ROMA,askeri gücü simgeliyor ve temsil ediyordu.şehir merkezine "forum"denmekteydi.kentin gereksinimi kırsal alandan sağlanmıştır ,bu durum ormansızlasma ve toprağın aşırı kullanımıyla sonuçlanan tarımsal arazi talebini arttırmıştır.refah temelde elitler ve elit soyundan gelenler için mevcuttu.mutlaki kraklık ve hanedan yasaları hakimdi.

-PEKİN, antik romaya ebnzer bir köle işgücüne dayanan bir kentti.mançu imparatorluğun başkentiydi.adeta iş ve ticarek kentiydi.ming hanedanlaığı şehir merkezinin kutsal olduğunu idda
ederek girişe sınırlama getirdi böylece "yasak şehir"ortaya cıktı.

-Gordon childe-1892 avusturalyanın sidney şehrinde doğdu.sidney oxford üniv bitirmiş.en çok okunan 2 kitabı,"tarihte neler oldu? ve kendini yaratan insandır"arkeolojisine kattığı 2 önemli teorisi neolitik devrim ve ve şehircilik devrimi"1957 de avusturalyada intihar etmiştir.
toplumun gelişimini farklı aşamalara ayırır.şehir kurmayı modern yaşam ,sosyal ilşkilerle bağlantılı "kentsel devrimin"parçası olarak değerlendirmektedir.

-gordon childeye göre kentsel devrimin özellikleri,
1.Artan nufüs büyüklüğü ve yoğunluğu.
2.Emeğin uzmanlaşması.
3.Tapınakların hakimiyetinde kurulan kentsel mekanlar.
4.Hinterland için gıda üretiminin kontrolü ve artı ürünün depolanması.
5.Yazının icadı.
6.sanatlarının gelişmesi,
7.bilimlerin gelişimi.
8.Diğer merkezler ile uzun mesafeli ticaret mevcuttu.
9.Artık akrabalık yerine aidiyet yaşanılan yere bağlıydı.

G.Childe 'ın kentleşme modeli;avcı ve toplayıcı toplumlardan modern kentsel ekonomilere dayalı olanalra geçiş ile nitelendirilen evrimci anlayışa dayanmaktadır.

*ORTA ÇAĞ KENTİ=Roma imparatorluğunun sonunda merkezi otarite azaldı.toplumsal ve siyasal düzenin bozulduğu bir dönem oldu.ticaret ve piyasa ilşkileri önemini kaybetti.
henry pirenne ,10.yy önce tarım medeniyetini tartışırken bu dönemde orta sınıf bir nufus (tüccar-esnaf)ve toplumsal örgütlenmeye(hukuk ,kurum kendine özgü)sahip hiç bir şehrin olmadığını idda etmiştir.şehirler temelde idari merkezler ve kalelerdi ,burgh'lar(kasaba)duvarlarla çevrili yerlerdi şehrin kendisi hiç birsey üretmiyordu.kentte yaşayanlar hiçbir ayrıcalığa sahip değillerdi.

Geç ortaçağ dönemi=(11yy dan 15 yy 'a kadar )avrupada önemli değişikler ,yaşandı savaşlar azaldı istilalar yavaşladı.nufüs arttı tüccar sınıfı ortaya çıktı.h.pirenneye göre :"erken tüccarlar" temelde "vagabond"serserileriydi.
lorda bağımlı olunan zamanda kimseye hesap vermeden heryerde dolaşan "öncü tüccarlar"doğdukları topraklardan kopark özgüreşmişlerdir.

*pirenne ye göre;11ve 15 yy avrupada ticari canlanma dönemidir.canlanmayal bağlantılı dış ticaret ile olan uzun mesafeli ticaretlerdir.orta sınıfın rolü büyüktür.

*weber e göre;ortaçağda kentin ayrıcalıklı özellıklerı kalelerle çevrilmiş olması.ekonomilerinin ticarete dayanmış olması,siyasi ve idari özerkliğe sahip olmaları.sivil ve demokratik katılım kentsel gelişim için öenmlidir.

*1800 'LÜ YILLARDA AVRUPA'DA SANAYİ ŞEHRİNİN YÜKSELİŞİ
kapitalizm ,feodal ilişkilerin kırılması sonucunda orata cıktı.teknolojik değişimle birlikte sanayi devrimi(1780-1880)büyük şehirlerin sayısında artışa nedne oldu.en öenmli özelliği ölüm oranalrının düşmesi ve göç oranının artmasıdır.hijyenik sartlar iyileşmiş gıda üretimi artmış çeşitlenmiş.

*daunton_sanayi büyümesinin 18yy da ingilterede gerçekleşen kentsel büyümenin devamı olduğunu savunur.sanayileşmeye duyulan talebin arkasında ev pazarı oldugunu ileri sürer.sanayi kentleri 18 yy ulus devletlerlerdeki endüstriyel kapitalizmle birlikte ortaya cıkmıstır.

*engels;1844 yılında ingilterede kapitalist mekanların toplumsal ve mekansal düzeyde eşitsizlik ürettiğini ortayakoymaktadır.kentleşme sırasındaki toplumsal sorunları vurgular.zengin ve yoksulların kentsel mekanlarda ayrışmasının tezahürünü "eşitsiz gelişme" olarak adlandırır.

KENT SOSYOLOJİSİNİN OLUŞMASINDA ETKİLİ OLAN KİŞİLERİN GÖRÜŞLERİ
DURKHEİM=için şehir ahlaki uyumun dağılması.

WEBER=Hesaplayıcı rasyonelliğin-akılcılığın büyümesi.

MARX=Kapitalist üretimin gelişimi.

TÖNNİES=sanayileşme kentleşme dönemini ,yüz yüze iletişimin sosyal yaşamı belirlediği topluluktan(gemein schaft),zayıflamış sosyal bağlara ve düzenlemelere sahip olmakla karekterize edilen topluma(gesell schaft)bir geçiş olarak açıklamıştır.

SİMMEL=Kentleşmenin kültürel boyutları üzerinde yoğunlaşmıştır.kentsel yaşamın nasıl bireysel bilinç dönüşümlerine yol açtığını ele almıştır.ona göre modern yaşamın en büyük sorunları bireylerin ,kendi özerlik ve bireyseliklerini kendi ellerinde tutma iddasından kaynaklanmaktadır.
R.park=şehrin farklı yerleri arasındaki karşılıklı bağımlılığı veya symbiosis(ortak yaşam)göstermek için "yaşam ağı "kavramını kullanmıştır.

R.MCKENZE=varoluş mücadelesinin temelde konum veya mevkiye dayandığını öne sürer.mekansal konum ancak ekonomik rekabet ve hayatta kalma mücadelesine dayndırlmaktadır.

BURGESS=Burgess in ilgi alanları ;ırk ilşkileri,sendikalar etnik mahalleler,evsizlik gibi şehrin farklı yönleridir.biyolojik metafor ve ekolojik modeller kentsel toplumsal ilşkilerin analıizleri için çerçeveleme aracları olmuştur.şehir içindeki arazi konumunun genişleyen (olgunlaşan)boyutunu açıklamak için "eşmerkezli/özdekteş daireler" kuramını geliştirmiştir.faklı kentsel arazi kullanımının (iş, farklı sınıfalrın barınması, soyal eğlence,konut vb)düzenli bir model takip ettiğini savundu.

CLAUDE FİSCHER=şehirciliğin alt kültürel teorisinde vurgulanmıştır.onun anlayışında topluluk yerelmekanın kapatılmasından kurtarılmış olarak kabul edilmektedir.

ŞİKAGO OKULU=Bu yaklaşımın ana fikri kentin çevresinin yeni gelenler (göçmenler)için önemli ölçide farklı olmasıdır.göçmenler hızlı uyum sağlamak zorundadırlar bu süreçler genelde travmatik durumlar (düzensizlik)yaratır.bu tartışmayı simmel ci perspektifle destekleyerek park "marjinal insan"kavramını geliştirdi.marjınal insan iki farklı kültürün içinde yaşamak zorunda olan kişidir.
şikago okulunu oluşturan bilim insanlarının yaptıkları araştırmalarda esas anlmak istedikleri kentsel kültüre alışma ,bütünleşme(entegrason)ve ya dağılma hususları.

L.WİRTH=Nufüsun büyüklüğü,yoğunluğu ve çeşitlerinin sonuçlarını analiz eder.bir nufus nekadar büyükse çeşitlilik ve uzmanlaşma düzeyi okdar büyük olacaktır.nufus yoğunluğu bir yandan sosyal grup ve bireler arasında rekabeti arttırıken diğer yandan diğerleri ile yakın yaşamdan akynaklanan hoşgörüyede yol açabilir.

ESHREV SHEVKY VE WENDELL BELL= ıı. dünya savasından sonra "sosyal alan analizi yöntemi"şehirlerdeki alanların ,nufusların sosyal özellikleri temel alınarak sıralanmış böylece sosyal sınıf ve etnik grupların haritaları üretilmiştir.

ÇAĞDAŞ KENT SOSYOLOJİSİNDE YER ALAN KİŞİLERİN GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRLMASI.
H.LEFEBRE=1960-1970 yıllarında kent sosyolojisine marksist bir bakış açısı kazandırmış.sermaye yatırımı -kar-kira ve sınıfsal sömürü gibi kavramların kentsel sosyoloji alanına nasıl dahil edileceğini göstermiştir.ona göre temelde devletlerin kar için dikkate aldıkları mekan "soyut mekan",gündelik hayatta kullanılan mekan "sosyal mekan" dır.bu mekanlar arasındakı çatısmanın sınıf çatışmasına benzer şkilde kapıtalıst toplumda oldugunu savunur.

CASTELSS=Kentsel sistemin bireylerin kendi emek güçlerini(ulaşım,elektrık vb)yeniden üreten bir sistem olduğunu bu nedenle kentsel analizin bir parcası olması gerektiğini savunur.

D.HARVEY=Kentselilik tıpkı endüstriyel ürün gibi üretilen kentsel emkanın değişim ve tüketim değerini belirleyen en önemli fiziksel ve sosyal ortamdır.bu nedenle "sermaye birikim sürecinin"bir parcası haline gelir.

J.LOGAN VE H.MOLOTCH=Siyaset ve ekonominin şehirlerin şekillenmesindeki etkileşimini tartısmışlardır.şehirler ,seçkinler tarafından kontrol edilen "büyüme makineleridir".

POSTMODERN KENTİN ÖZELLİKLERİ
Lefebre nin kentsel kuramınına onun "mekanın üretimi"konusunda geliştirdiği fikirlere dayanır.
soja postmodern sehirdeki kentsel dönüşümün (los angeles kentsel dönüşüm örneği üzerinden)6 süreciyle açıklar.bunlar;
a)yeniden yapılandırılan kentsel siyasal iktisat sürecinde daha esnek üretim biçimiyle postfordist sanayi metropolünün oluşumu(esnek kent)
b)kültür ,sermaye ve emeğin küreselleştiği bir dünya kenti oluşumu(cosmopolis)
c)toplumsal kutuplaşmanın arttığı ,sosyal mekansal eşitsizliğin açıkça görünür olduğu çifte kent(ikili kent)
d)son derece kontrollü güçlendirilmiş alanlarda kapalı toplulukların yaşadığı (carceral kent)
e)gercek dünyanın simulasyonları ile kentsel yasam deneyimimizi etkileyen "hiper gerçek"ve taklit /sahte (simulacrum)mekanlardan oluşan sanal kent (simcity)

SONUÇ=Bu ünitede kent sosyolojisine mekansal ve çevresel konuların herzaman sosyal ilşkilerin bir parçası ve bölümü olduğunu savunan bir perspektif olan "sosyo-mekansal" bakış açısıyla yaklaşılmıstır.kentler ilk doğuşlarından bugüne kadar ,bilgi,güç,zenginlik ve kontrol yani tüm kaynakların toplanma merkezi olmuşlardır.



KENT SOSYOLOJİSİ

ÜNİTE 2 ÖZET

*TARİHİ KENT ÇALIŞMALARINDA KENT KAVRAMI
-ARAPÇADA,Medine(kent),medeni(kentli)medeniyet(uygarlığın)karşılığıdır.
-LATİNCE,CİTE (KENT)-İNGİLİZCE,city(kent),civil/ized kentli,civilasition(uygarlığın)karşılığı.
-FRANSIZCA,cite(kent),civilise(kentli)civilisation(uygarlığın)karşılığı.

*bu açıklama kent kavramı ile uygarlık kavramı arasındaki sıkı ilişkiyi,kentli kişinin giderek uygar kişi olduğu varsayımını ortaya koymakta.

*FERNAND BRAUDEL'e göre kent ister küçük ister büyük olsun içindeki evlerin,anıtların,sokakların toplamından çok daha başka bişeydir,sadece ekonomi ,sanayi ve ticaret merkezi de değildir.
Toplumsal ilşkilerin mekansal izdüşümü olarak kent,dünyevi olanı kutsal olandan,çalışmayı ,eğlenceden ,kamuya ait olanı özelden, erkekleri kadınlardan,aileyi yabancı olan her seyden ayıran sınır çizgileri ağının kendi içinde kesiştiği,aynı zmanda onun yapısını oluşturduğu bir mekan görünümüyle karşımıza çıkar.

*DEĞİŞİK BİLİM DİSİPLİNLERİNİN KENT KONUSUNA İLGİ DUYMASININ NEDENLERİ
1)kentlerin ve kentleşmenin modern dünyanın en çarpıcı olaylarından biri oluduğu,bütün dünya için ortak bir olaya olarak algılanması.
2)kentleşmenin günümüzde yaygın olarak görülmesi.
3)tarihsel ve toplumsal gelişmelerin kent olgusuyla bağıntıları.
4)sanat ve mimarlık ile yerleşim tarihinin parelellikleri.
5)kent tarihi ile uygarlık tarihinin birbiryle örtüşmesi.

*SOSYOLOJİ ARAŞTIRMA KONUSU OLARAK KENT KAVRAMI DEĞİŞİK YÖNLERİYLE ELE ALAN SOSYOLOGLARIN ARAŞTIRMA KONULARI REFERANS ALINIR BUNLAR;
a.comte ,h.spencer,f.tonnies,k.marx,h.pirenne, ve m.weber dir.
-M.WEBER=ona göre kent "geleneksel otoritenin tükendiği,karizmatik otoritenin henüz doğmadığı bir ortamda sürüp giden çatışmalarının artışında ortaya çıkar".bu baglamda kent 2 bakımdan anlam kazanır.
1.kentler ,tarihi ve toplumsal çatışmaların sonucunda otoritenin "akılcılaştırmasının" sahnesi olmuştur.
2.akılcılaştırma süreci içinde ortaya çıkan özellikler kentlerin özelliklerini belirleyecektir (bu durum batı uygarlığınında simgesi olacaktr).

Kentlerin iktisadi ve siyasi özellikleri yanında ona gerçek kimliğini kazandıran "toplululuk olma" özelliğidir.weber 16.yy osmanlı istanbul'u için ilginç bir saptamada bulunur;bu tarihlere kadar istanbulda da tüccarlar,lonclar,askeri birlikler ,ulema derviş gibi dini yapılar diğer tüm mesleki ve mahalli oluşumların kent örgütlenmesi içinde temsil edilme durumları yoktu,bundan dolayıda istanbulu kentsel yerleşim olarak tanımlamaz.(aynı tespiti 15-16 yy parisi içinde yapmıştır)

*WEBERE GÖRE BİR YERLEŞİMDEKİ TOPLULUĞUN KENTSEL OLARAK TANIMLANABİLMESİ İÇİN ;
1-İSTİHKAM(kenti çevreleyen fizik unusu sur sistemi)
2-BİR PAZAR YERİ(kentin fiziki unsuru oalrak örgütlenmiş,işlevi tanımlanmış kentsel bölüm)
3-HUKUK(kenine ait bir mahkemesi olması)
4-İLGİLİ BİR BİRLİK BİÇİMİ(esnaf loncalrından dini kurumlara uzanan din,yasa örf adet ,yuttaşlık yada uyruklık bağıyla kentliyi o kentle aidiyetlik ilişkisi kurduran birlik).
5)ÖZERKLİK-(kısmende olsa özerkliğe sahip belediye örgütlenmesi)olması gereklidir.

*İLK YERLEŞİMLER (NEOLİTİK YERLEŞİMLER)VE KENTLER*
Neolitik dönem' de çok hızlı bir biçimde küreselleşme ,siyasallaşma ve kurumsallaşma görülür.Toplumsal ilikkişerden ekonomiye ,mimarlıktan teknolojiye kadar kültürü oluşturan ögeler değişerek yeni bir toplumsal yapı oluşmuştur.

*neolitik dönemde gerçekleşen bu hızlı dönüşüm ve değişime g.childe "NEOLİTİK DEVRİM "adını verir.

*Anadoluyu'da içine alan yakın doğu'da diğer yerlerden farklı bir yaşam modeli (köy )olarak tanımlanan bir yerleşim türü ortaya çıkmıştır.bu yerleşimlerin diğer yerleşimlerden farklılaşan 3 özelliği vardır;
1-sosyal yapıları ile ilerleyen dönemlerde kent-devlet oluşturma potansiyelleri vardır.
2-yerleşimlerin yapıısı sadece işlevsel açıdan değil toplumsal statü açısından da belirli özellikler içerir.
3-KÜLT(din;tapınmayla ilgili ihtiyaçları karşılayan eylem,nesne mekanı kapsayan herşey örneğin,kült eşye ,kült ayini,kült alanı vb)inancı ve bu inanca göre mimari anıtsal özellikler gösterir.

*Türkiyede ki tarih öncesi arkeoloji çalışmalarıçok sayıda neolitik yerleşim ortaya cıkarmıştır bunlar;
-Diyarbakır/erganideki çayönü-urfa nevali çöri-akarçaytepe,teleilat -konya çatalhöyük-aksaray aşıklı höyük-burdur hacılar-bursa iznik ılıpınar-istanbul pendik-kırklareli aşağı pınar insanlık tarihinin en önemli tarihi mirasları arasında sayılır.

*kalkolitik dönemde ,oratya çıkan ilk kentler coğrafyası yakındoğu özelliklede mezopotamya dır.
yukarı fırat bölgesinde yeralan "malatya arslantepe höyük"kalkolitik dönemin geç uruk evresinde(m.ö 4000'in 2. yarısı)fırat vadisi yoluyla hem mezopotamya hemde orta anadolu kültürleriyle ilşki kuran önemli kent yerleşim yeridir.

*G.CHİLDE,m.ö 3000 yıllarında mısır,mezopotamya ve indus vadisinde ortaya çıkan toplumsal değişiklikleri "KENTSEL DEVRİM "olarak adlandırır.childe göre;mö 3000 tarinde basit çiftçiliklerden oluşan küçük toplulukların,köy yerleşimlerinden tümüyle farklı olarak kurumlarını oluşturmuş kentlerle birlikte ortaya çıkan devlet organizasyonları vardır.

*M.Ö3000 'li yıllarda gelişen doğu uygarlıklarının kentler üzerinde kurulduğu söylenebilir.bu uygarlıklar şaşırtıcı biçimce planlı ve iş bölümüne dayalı çalışma düzeni kurmuşlardır.(yazıyı,matematiği,yıldızları gözlemleyip takvim hazırlamayı,tekerlekli kanı vb )kent her bakımdan çok iyi planlanmış bir karekter sunmaktaydı.

*ANTİK DÖNEMDE KENTLER*
Roma imparatorluğunun çöküşü 410 yılında kuzey kavimleri tarafından yağmalanmasıyla olmuştur.Örgütlü toplumun çözülmesi kentlerin fiziki görünümlerinin yıkımıyla sonuçlanır.

*Aziz Ambrosius ;387 yılında kuzey italya'da gördükleri karşısında kentler için,"yıkılmış kentlerin cesedi" diye söz eder.

*Aziz Augustinus,romanın yağmalanmasından sonra insan etkinliğiyle oluşan kentlerin insan oğlunun kendi günahları altında yok olduğunu,hristiyanlık düzeninin bir "tanrı kenti" olduğunu söyler.

*Henry pirenne;ona göre kent öncelikle ekonomik yapısı ile tanımlanmalıdır.bu özellik onu kırsal olandan ayıran özelliktir.ona göre roma imparatorluğu akdenizli bir karekter taşımaktadır.akdeniz çevresındeki yöreler roma merkezli ticaret ağı içindededir.

Avrupa kuzey kavimlerinin saldırıları ticaret kavimlerini bozmaya başlamış,7.yy da islamın fethiyle tümüyle çökmüştür.Bu yıllardan sonra avrupa başat üretim tarzı oalrak "tarım dönemini "ne girer.
Avrupa ,asiller, ruhbanlar ve köylüler olarak kastlara ayrılır.senyörlük yaygınlaşmıştır.Köprüler yıkılmış ,yollar bakımsız bu şartlar altında da bütün kent hayatı kaybolmuştur.
Antik kentlerin bu çöküşü ,yeni gelişmeleri beraberinde getirmiştir.eski yerleşimler üzerinde kaynakların olanak verdği ölçüde az sayıda belirli bir nufüs barınmayı sürdürmüştür.Bu yerleşimler "burglar"ve "piskopusluk siteleri"dir.
Kilise örgütlenmesinde bölgesel yetkilere sahip,hristiyan din adamlığı hiyararşisinde üst mevki olan bir piskopos tarafından yönetilen kilisenin olduğu kentlere pisikoposluk kentleri denir.(papaz larda oluşan bir kurul tarafından hrıstıyan hukuk ve ahlaki değerleri gözetilerek yönetiliyordu)

*Çağ kentlerinde yaşayan halkı tanımlamak gerekirse bir kent halkından söz etmek yerine,kale halkından söz etmek gerekir.10.yy da bu durumu değiştiren olgu "ticarettir".Ticaret merkezli bir farklılaşmanın sayesinde ilerleme,kar ve eşitlik ,özgürlük gibi değerler gelişmeye ,yerleşmeye başlar.
15.yy a gelindiğinde artık kölelik sistemi yerinekentin büyük çoğunluğu özgür kişilerden oluşmaktadır .
FERNANAD BRAUDEL bu dönem için sözü,"KENT HAVASI İNSANI ÖZGÜR KILAR"DIR.

*Rönesans sonrasında en önemli siyasal değişimi ise mutlakiyetçi bir devletin ortaya çıkmasıdır.eski kentlerın sokakları yeni iktidarın ihtiyaçlarını akrşılayamaz durumdadır.

*mumfurd.'un simgesel anlatımı ile,ortaçağ kentlerindeki çan sesleri yerine "trompet ve "borazan"
ların duyulmaya başlanması yeni gelişimin göstergeleri olarak değerlendirmktedir.

*kentlerde birbirini dik kesen uzun ve geniş caddeler kamusal yapıların ,görkenmli bir şekilde yeniden yapılanmaları "rönesans ve barok "kentlerin fiziki yapısını planlar.

*Mimar albertiden , leonardo da vinciye ,rönesans sanatçıları rasyonel ve imetrik kent tasarımlarıyla birer ütopist sayılabilir.herşey "ideal toplum ve ideal kent" düşüncesiyle tasarlanmaktadır.Ütopist kentçilere diğer örnek de "more , cabet ,ııı. napoleon "verilerbir.
more_yarattığı ütopyasında iyi yöneticilerle kötülüklerden uzak ,eşitliğin oldugu bir dünya tasarlamış.
cabet_1847 yılında texas ta toprak satın alıp kendi ütopyasını gerçekleştirmek istemiş ancak hiç bir zaman başaramamıstır.Kent sel yaşama müdehale fikri hiç bir zman ortadan kalkmamıştır.

*SELÇUKLU VE OSMANLI KENTLERİ*
Bu kentler üzerine yapılan arastırmalar genellıkle fiziki yapısı hakkında olmuştur.
kent bölumlerinde dini ve sivil yapılar bulunur.
her kentin sur sistemi mutlaka vardır.
yerleşimin sur dışına taştığı örnekleri;amasya,erzurum kayseri,kırşehirdir.
yerleşimin sur içinde kalan örnekleri;ankara,konya ,sivas,kütahya,sinop ,antalyadır.

1300-1333 yılarında anadoluda büyük kuraklık yaşanmıştır.üretimin düşmesi yoksulluk ve açlığa neden olmuştur.savaş ortamı köylunun üretim gücünü düşürmüştür.
osmanlı bölgesini oluşturan bölümde koşullar daha uygundu.
osmanlılar konargöçer yapısından kentsel yaşama evrilen giderek devlet organizasyonu kurarlar.
erken dönem osmanlı kentleri,bilecik,bursa ,iznik ,yenişehir edirne ankara amasya gibi kentlerde dönemin tipik mimari yapısı camiler çok işlenli yapılardır.dini işlevi yanı sıra bu yapılar toplanma merkeziydiler.şehrin dışında ona yakın bir konumda yapılan zaviyeli camiler kolalizatör dervişlerin bölgeye gelen göçlerin dentlenmesinde bunalrın iskan edilmesinde bi odak işlevi göruyordu şehrin dışında yapılmasının bir amacıda konarğöçer lerin buraya yakın yerleşme sağlamasıydı.bundan dolayı erken dönem osmanlı kentleri birden fazla odağı olan dokulardan oluşur.
osmanlı kentlerinin bir diğer önemlı fiziki unsuru külliyelerdir.
vakıflar osmanlı kent yaşamının sosyal-ekonomik kurumudur.

*ÜNİTEYE AİT KAVRAMLARIN TANIMLARI*
 -PALEOTİK DÖNEM(ESKİ TAŞ)=M.Ö 300.000-10.000 yılları arası taş teknolojisinin erken dönemleridir.
 -MEZOLİTİK DÖNEM=M.Ö 10000-9000 YIL Paleotikten ,neolitiğe geçiş evresidir.
 -KALKOLİTİK DÖNEM=M.Ö5600 -3300 yılları arası amden kullanımının başladığı dönemdir.
 -TUNÇ ÇAĞI=M.Ö 3300-1100 bakır ve kalayın alaşımının yapıldığı dönemdir.
 -DEMİR ÇAĞI=mö 1100-30 maden arasında demir cevherinden ayrılabilmesi için en yüksek ısıya ihtiyaç duyulan dönem.
 -AMFİTİYATRO_antik romalılarda içinde savaş oyunları ve vahşi hayvan dövüşlerinin yapıldığı yüksek yapı.
 -ATRİUM_antik roma konutların avluya verilen ad.(erken hrıstyandada girişin önünde yer alan avlu)
 -BAZİLİKA_Roma döneminde uzunlamasına gelişmiş sutün dizelerince taşınan bir yapı türü.
 -FORUM-ANTik roma döneminin merkezinde kentin ticaret merkezi.
 -MEGARON_Klasik yunan çağı öncesinde egenın hem batı hem doğu kıyılarını oluşturan bölgelrınde uygulanmış uzunlamasına dikdörtgen bir yapı.
 -MAUSELEUM(MOZELE)antik çağda anıtsal mezarlar.
NorFuLL Paylaşım Mekanı | Aöf,AöL,Ehliyet,Ögs Sınavları Paylaşımı | NorFuLL Paylaşım Sayfa 5
 -ODEON -ANTİK YUnan ve roma dönemindeki müzik dinletileri için yapılmış özel yapı.
 -SARNIÇ -SU biriktirmek amcıyla toprak altında yapılan özel yapı.
 ZAFER TAKI-antik romada savaşlarda zafer kazananimparator ve komutanalr için hazıranmış özel yapı.
 -BORAK SANATI=17-18.yy larda, bütün avrupaya egemen olan uslup,temel özelliği ,rönesansın durağan kurallarına bir karşı çıkış niteliği taşımasıdır.
 -ARASTA=osmanlı mimarlığında üstü açık yada kaplı bir eksen üzerinde dizilmiş dükkan sıralarından oluşan çarşı yapısı.
 -ASİTANE=mevlevilerde tarikat pirinin gömülü olduğu tekke.
 -BEDESTEN=eş büyüklükte kubbelerle örtülü osmanlı çarşı yapısı.
 -ÇİFTE HAMAM=hem kadınalr hem erkekler için ayrı bölümleri olan osmnlı hamamı.
 -DARÜLHADİS_hadis bilimi okutan dini okul.
 -DARÜŞŞİFA_hastane yapısı.
 -DERBENT=osmanlılarda uç boylarında bulunan küçük kaleler ,koruma yerleri.
 -HANKAH=aadolu selçyklu çağında yapılmış özellikle dderviş vs gibi din adamlarının geçici konakladıkları yer.
 -KÜMBET=silindirik yada çokgen planlı gövde üzerine oturan konik yada piramidal bir külahtan oluşan mezar yapısı.
 MEDRESE=Bu günkü orta ve yüksek öğretimime denk düşen eğitim veren eğitim yapısı.
 ŞİFAHANE=islam ülkeleründe yapılmış sağlık yapısı.
 TEKKE=bir yapı toplulugu şeklinde kurulmuş tarikat yapısı.
 ZAVİYE=küçük tekke yapısı.
 TÜRBE=anıtsal mezar yapısı.
 

Çevrimiçi üyeler

Şu anda çevrimiçi üye yok.

REKLAMLAR

Forum istatistikleri

Konular
17,414
Mesajlar
134,310
Kullanıcılar
90,716
Son üye
Abdullah Kara
Üst