Aöf Mantığın Gelişimi Ders Notları 4.5.6. Ünite Özetler

AOFDESTEK

ADMİN
Yönetici
Admin
Katılım
9 Şub 2011
Mesajlar
6,041
Tepkime puanı
25
Puanları
48
Bölüm:
İşletme
Şehir:
Bursa
MANTIĞIN GELİŞİMİ

ÜNİTE 4


ORTAÇAĞ AVRUPASINDA MANTIK

Aristonun organon oluşturan kitapların latinceye çevrilmesi önemlidir. Organonun latinceye çevirisi 13. yüzyılda tamamlandı. Ortaçağda skolastik mantık kavramı ortaya çıktı.

ARİSTOTELESİN MİRASI ortaçağda islam coğrafyasında olduğu gibi latin coğrafyasında da mantık çalışmaları ilk önce peripatetik kaynaklara yönelmiş aritso mantığı uzun yıllar egemen olmuştur. Organonun Boethius tarafından latinceye çevrildiği düşünülür.


PETRUS ABELARDUS: ortaçağın ilk büyük mantıkçısıdır. Bağımsız bir mantık çalışmaları olan Dialektika yı yazmıştır. Kipli ve koşul önemleri yorumlamış. Abelardus kipli önermelerin yorumlanmasında de re ve de dicto olarak ayırım yaptı.
De dicto: söylenene ilişkin,
de re: şeye ilişkin.
De dicto ile de re arasındaki fark, eş gönderimli terimlerin yer değiştirmesinin doğruluk değerini koruyup korumamasıdır.


SKOLASTİK MANTIĞIN ANAHATLARI :skolastik mantıkta ortaya çıkan yaklaşımlar, gönderme kuramı, Sinkategremata, sophismata ve ınsolubilia, obligationes, conseguentia


GÖNDERME KURAMI : skolastik manık sistemine dayanır. 12. yy da şekillenmeye başladı. Gönderme kuramı başlanğıçta ad-soylu terimlerden oluştu. Gönderme : imlemli bir terimin bir önerme içinde kullanılarak önermede bir şeyin yerini tutmasıdır. İmleme göndermeden önce gelir. İmleme : bir terimin bir şeyi göstermek üzere atanmış olması.Willam a göre bir sözcüğün imlemi o sözcüğün doğru olarak yüklenebileceği tikellerden oluşur.



GÖNDERMENİN BÖLÜMLENMESİ :
1- maddi gönderme : terimin kendisine göndermesidir. Örnek. İnsan bir addır. Burada insan kendine gönderme yapar. ör. İnsan iki hecelidir. Gibi
2- basit gönderme : bir terimin bir kavrama göndermesi basit göndermedir. Örnek, insan en mükemmel canlıdır. Hispanusa göre bir ad yüklem olduğunda göndermesi her zaman basit göndermedi.
3- bireylere gönderme


SİNKATEGOREMATA : önermelerde özne ve yüklem konumunda geçen terimler Kategorematik terimler, önermeyi oluşturan diğer terimler ise Sinkategoremata terimlerdir. Her , isi gibi terimler sinkategoramatik terimlerdir. Sinkategoremata kavramının ortaya çıkışı Stoa mantığına dek uzanır. Stoa mantıkçılarına göre önerme ad ile yüklemden oluşur. Bu öğeler bireştirerek önermeyi oluşturan diğer ifadeler ise sinkategoremata dır. Bir önermenin biçimini belirleyen, o önermede geçen kinkategorematik terimler dir. Sinkategoremata konusundkai İLK araştırmaların biri Shyreswod un yazdığı sinkategoremata olduğu bilinir. Sinkategoremata altında yer alan sözcükler tek başlarına bir şeyi imlemezler ancak bir tümce içinde kullanıldıkları zaman sözcükleri etkilerler. Saxonia, kategoremata arasında insan, hayvan ve taş terimlerini sayar. Sinkategoremeta arasında saydığı terimler ise, her , hiçbiri, bazı,değil veya ..Sinkategoramatik bir terim önermenin öznesi veya yüklemi olmadığı gibi önermenin öznesinin veya yüklemininin bir parçası da olamaz.


SOPHİSMATA VE INSOLUBİLİA :sophismata mantık bilmeceleridir. Amaç mantık kavramı ile ilgili sorunların örnekler üzerinden tartışılmasıdır. Kilvington, Heytesbury, Buridan, Saxonia. Sophismata konusunda önemli eserler veren mantıkçılardır. İnsolubilia: çözülemezler anlamına gelir.


OBLİGATİONES: ortaçağ batı mantığında tartışmanın belli biçimler altında ele alındığı kısmıdır. Yükümlülük anlamına gelir.


6 TÜR OBLİGATİO AYIRT EDİLİR :

1- positio
2- depositio
3- dubitetur
4- institutio
5- rei veritas
6- petitio


CONSEGUENTİA: ortaçağ batı mantığının çıkarımların incelendiği bölümüdür.


OCAKHAM'IN SUMMA LOGİCAE DE ELE ALDIĞI CONSEGUENTİA LAR

1- doğru bir şeyden yanlış bir şey çıkmaz
2- yanlış önermelerden doğru bir önerme çıkabilir
3-sonucun karşıtından öncülün tümününün karşıtı çıkar
4- sonuçtan çıkan bir şey öncülden de çıkar
5- öncülün çıktığı bir şeyden sonuç da çıkar
6- öncül ile tutarlı olan bir şey sonuç ile de tutarlıdır

BOETHİUS'UN BAĞIMSIZ MANTIK ÇALIŞMALARI

1- bölme üstüne
2- topikler üstüne
3- kategorik tasımlar üstüne
4- koşullu tasımlar üstüne

Stoa mantığının Perpatetik mantığın hangi bölümünde etkili oldu- koşullu tasımlar.Aristotelesin mantık çalışmalarının Latincedeki ilk çevirileri ve ilk yorumları – 13. yy da gerçekleşti.Abelardus'un bağımsız bir mantık çalışması- Dialektika ortaçağ latin mantığında terimlerin özellikleri bölümünde incelenenler- imleme, gönderme, dağılma, görelik ortaçağ latin mantığındaki anlamıyla Appellation kavramı- bir terimin belirli bir şeyin adı olması özelliğini gösterir
Obligationes türleri : positio, dubitetur, institutio, rei veritas



ÜNİTE 5


14.VE 19 YÜZYILLAR ARASINDA MANTİK ÇALIŞMALARI


RAMUS: ramus, üniversitelerdeki felsefe proğramında aristotelesin etkisinin azaltılmasını amaçlayan bir düzenlemeyi savunmuştur. Latin dünyasında mantık çalışmalarıyla en dikkat çeken düşünürdür.


BACON: aristo mantığını eleştirirenlerdendir. Doğa araştırmasında tümevarımın kullanılmasını savunmuştur. Novum ornganum da da bu husus var.


HOBBES : hobbese göre akıl yürütmeler ifadelerin anlamlarını belirleyen uylaşımlara dayanır.


PORT ROYAL MANTIĞI: port royal mantıkçıları bilimin yöntemine ilişkin genel kurallar ortaya koymayı amaçlamıştır. Ortaçağdaki 19 yüzyıla kadarki dönemde yazılan en önemli mantık metinlerinden biri Arnold ve Nicole tarafından yazlan Port Royal mantığı dır. 4 bölümden oluşur. İdealar ve terimler , önermeler, akıl yürütmeler yani tasım, topikler



LEİBNİZ: çağdaş mantığın dayandığı pek çok yeni düşünceyi ilk kez ortaya koyan düşünüdürdür. Lingu universalis ile akıl yürütme. Leibniz hesap makinesi sunmuştur. Leibniz ortaya attığı olanaklı dünya ve evrensel dil gibi kavramlarla Russel ve Carnap gibi çağdaş mantıkçıları etkiledi.

BOLZANO : bolzanoya göre matematik ve diğer bilimlerdeki kuramlar belit sistemleri biçiminde ortaya konmalıdır.


MİLL: Millin önemi bacon dan beri deneyci felsefenin amacı olan tümevarımlı mantık görüşünü sistemleştirmesidir.

bacon un aristo mantığını eleştirmesinin nedeni : bilimde tümevramının kullanılması gerektiğini savunmasıhobbese göre zorunlu doğruluğun dayanağı- uylaşımhobbes ile leibniz mantık görüşlerinin ortak yönü- uslamlamanın bir hesaplama olduğunun düşünmeleri

PORT ROYAL MANTIKÇILARININ İLKELERİ

1- sadece apaçık önermeleri belit(aksiyom) olarak kabul etmek
2- sadece çok az bir dikkat sonucnda doğruluğu görülebilen apaçık olduğunu kabul etmek
3- az da olsa karanlıkta kalan tüm önermeleri kanıtlamak
4- koşullar elverdiğinde bir cinsi tüm alt türlerine bir bütünü tam parçalarına bir problemi tüm durumlarına bölmek

Leibnizin kullandığı Praedicatum inest subjecto ilkesinin anlamı- önermenin yükleminin öznesinin içinde olması

Balzonunun tanımına göre B önermesinin A önermesinin sonucu olmas nedemek- değişkenlerin A önermesinin doğru yapacak biçimdeki her yorumunun B önermesini de doğru yapması
Boole mantığının temeli- mantık değişmezlerinin küme işlemleri olarak yorumlanması
Mill in yattığı ayrıma göre görünüşte çıkarım ne demek- sonucun öncüller arasında açıkça yer aldığı çıkarım



ÜNİTE 6
ÇAĞDAŞ MANTIK

FREGE : Alman matematikçi FREGE çağdaş mantığın kurucusudur. Habilitasyon çalışması yaptı.
Frege mantık sisteminin yaygınlaşamamasının nedeni- kullandığı mantık yazımının zor bulunması

Fregenin mantıkçı matematik görüşünün genel ifadesi- aritmetik mantığa indirgenebilir
Fregenin Boole mantığna yönelttiği eleştiri- içiçe nicelemeli önermeleri ele alamamasıRussel ile Whitehead ınmantık sistemini ortaya koydukları yapıt- Principia Mathematica
Russelin Frege mantığında fark ettiği çatışkıya geliştirdiği çözüm ne oldu- tipler kuramını geliştirmek
Lewis i bir kip mantığı geliştirmeye götüren gerekçelerden biri- A yanlış bir önerme olduğunda her B önermesi için A-B koşul önermesinin doğru olmasıCarnapın kip semantiğinin özelleği- sayılabilir sonsuz değişmeyen bir evren varsayması
 

Çevrimiçi üyeler

Şu anda çevrimiçi üye yok.

REKLAMLAR

Forum istatistikleri

Konular
17,414
Mesajlar
134,310
Kullanıcılar
90,716
Son üye
Abdullah Kara
Üst