Aöf Çatışma ve Stres Yönetim Ders Notları 1. Ünite

AOFDESTEK

ADMİN
Yönetici
Admin
Katılım
9 Şub 2011
Mesajlar
6,041
Tepkime puanı
25
Puanları
48
Bölüm:
İşletme
Şehir:
Bursa
ÇATIŞMA VE STRES YÖNETİMİ

ÜNİTE 1


Çatışmanın Doğası: Tanımı, Türleri ve Süreci

1. Çatışma nedir?
Çatışma, uygun olmayan veya istenmeyen olarak algılanan uyarıcı bir
eylemi içermektedir, önemli olan nokta, çatışmanın varlığından
bahsedebilmek için çatışmanın taraflar arasında algılanıyor olması
gerekir. Çatışma için kullanılan kavramlar şu şekilde belirtilebilir:
a) Engellenme
b) Uyumsuzluk
c) Uyuşmazlık
d) Anlaşmazlık
e) Zıtlaşma
f) Direnme

1. Çatışmaya ilişkin genel yaklaşımlarda değişim süreçleri nasıl

incelenir, açıklayınız?
Çatışmaya ilişkin yaklaşımlardaki değişim süreci Geleneksel, İnsan
İlişkileri ve Etkileşimci yaklaşımlar çerçevesinde de incelenebilmektedir.
Geleneksel yaklaşıma göre çatışma, kaçınılması gereken ve örgütlere
zarar veren bir olgudur. Her çatışma, konusu ve sebebi ne olursa olsun
örgüte zarar verir ve çatışmayı çözmek yönetimin sorumluluğundadır.
Çatışmanın doğmasına zayıf iletişim, bireyler arasında açık olmayan ve
güven içermeyen ilişkiler, çalışanların beklentilerine ve ihtiyaçlarına
zamanında cevap veremeyen yöneticiler neden olmaktadır. Bu düşünce
19.yy’ın ortalarında başlamış ve 1940’ların ortalarına kadar
insan ilişkileri yaklaşımı 1940’ların sonları veya 1950’lerin başından
itibaren hâkim olmuştur. Bu yaklaşıma göre örgütler, doğaları gereği
çatışma yaşamaktadırlar ve onlar için bu çatışma kaçınılmazdır. Bu
nedenle de çatışmanın varlığı kabul
edilmelidir.
Etkileşimci yaklaşım ise her çatışmayı örgüt için faydalı kabul
etmemektedir. Belli bir yoğunluğun
üstünde olan çatışmalar örgütün etkinliğine zarar verebilir. Yoğun ve
şiddetli yaşanan bir çatışma ise
çalışanların iş tatminlerinin düşmesine, işe devamsızlık ve işe gelmeme
oranlarının artmasına ve
dolayısıyla örgütün verimliliğinin azalmasına neden olmaktadır.

3. Yönetici, karşılaştığı çatışmaları tanımlamak için kendine hangi

soruları sorabilir?
1) Taraflar çatışmaya düşmanca mı yaklaşmaktadırlar?
2) Çatışmanın sonucunun örgüt için zararlı olma ihtimali var mıdır?
3) Tarafların çatışmadan olası kayıpları, olası kazançlarından fazla
mıdır?
4) Tarafların enerjisi, çatışma nedeniyle hedefleri başarmadan
uzaklaşmakta mıdır?

4. Çatışma türlerini ve tanımlarını yazınız?

Fonksiyonel ve Fonksiyonel Olmayan Çatışma
Fonksiyonel çatışma, örgüt için sağlıklı ve yapıcı bir çatışmayı ifade
ederken, fonksiyonel bir çatışma, görevlere odaklanır; fonksiyonel
olmayan çatışma, sağlıklı olmayan ve yıkıcı çatışmaları ifade etmektedir.
Fonksiyonel olmayan çatışma, ilişkilere odaklanır.
Kişisel anlaşmazlıklar ve tartışmalar söz konusu ise bu tür çatışmaya
duygusal çatışma denir ve bu tür çatışmanın da örgüt için zararlı olduğu
kabul edilir
Mevcut görevin daha iyi yapılması, hedeflere daha etkin ulaşılması
konusunda farklı fikirler söz konusu ise bu tür çatışmaya bilişsel
çatışma denir..

5. Çatışma düzeylerine göre kaç grupta sınıflandırılır?

Çatışma, birey, grup ve örgüt olmak üzere üç düzeyde kendini
göstermektedir.

Birey Düzeyinde Çatışma

Birey düzeyindeki çatışmayı, bireyin kendi içinde yaşadığı bireysel
çatışma ve diğer bireylerle yaşadığı bireyler arası çatışma olarak iki ayrı
başlık altında incelemek mümkündür.

Bireysel Çatışma

Bireyin kendi içindeki çatışması daha çok psikologlar tarafından
incelenmiştir.

Bireysel çatışmayı, Amaç Çatışması ve Rol Çatışması şeklinde iki kısımda

incelemek mümkündür:
Amaç çatışması, bir amaca ulaşmanın diğerini elde etme olasılığını
dışarıda bırakmasını ifade eder
Bireyin kendi içinde yaşadığı dört çeşit amaç çatışması söz konusudur.

Bunlar şu şekilde açıklanabilir:

1.Yaklaşma-Yaklaşma Çatışması: Birey, çekici bulduğu iki alternatif
arasından birini seçmek durumunda olduğunda, içinde bulunduğu çatışma
türü yaklaşma-yaklaşma çatışmasıdır. Örneğin, iki olumlu iş teklifi alan
bireyin bir işi seçmek durumunda olması veya yöneticinin proje
sorumlusunu belirlemek için eşit düzeyde yetenekli olan iki tane
çalışanının olması yaklaşma-yaklaşma çatışması içerisinde düşünülebilir.
Eş seçimi, iş seçimi, yatırım kararı, ev alma, araba alma kararı gibi büyük
önem arz eden durumlarda bu tür çatışmanın yaşanması söz konusudur.

2.Kaçınma-Kaçınma Çatışması: Bireyin seçmek durumunda olduğu iki

alternatifi de çekici bulmaması, kaçınma-kaçınma çatışmasını ifade eder.
Örneğin, uzun süreden beri işsiz olan bireyin bulduğu iki işten birinin
ücretinin çok düşük olması, bir diğerinin de başka bir şehirde olması,
kaçınma-kaçınma çatışma türüne örnek gösterilebilir

3.Yaklaşma-Kaçınma Çatışması: Birey, hem olumlu hem de olumsuz

yönü olan bir durumla karşılaştığında yaklaşma-kaçınma çatışması yaşar.
Örneğin bireyin hayalini kurduğu mesleğe ilişkin eğitim programını
üniversite giriş sınavında kazanması, fakat okuyacağı programın yüksek
ücretli bir program olması gibi.

4.Çoklu Yaklaşma-Kaçınma Çatışması: Amaç çatışmaları arasında en

stres yaratıcı çatışma türüdür. İki veya daha fazla amacın her birinin
olumlu ve olumsuz özellikler taşımasıdır. Örneğin birey, mezun olduktan
sonra yüksek lisans yaparak kariyer imkânlarını artırmak istiyordur. Fakat
hem okul ücretleri çok pahalıdır hem de yüksek lisansa ayırması gereken
süre çok uzundur. Yüksek lisans yapacağı sürede askerliğini yaparak
zaman kazanmış olur ve de daha kolay iş bulabilir. Fakat askerlik
yaptıktan sonra yüksek lisans için yaşı ilerlemiş olacaktır ve bir daha bu
şansı elde etmesi zor olabilir. Bu tip çatışmaların birey üzerinde olumlu
etkileri olabilir.

Rol çatışması, rol alıcısının birbiriyle çelişen, uyumsuz veya birbirini

dışlayan iki veya daha fazla eylemi gerçekleştirmek zorunda olduğu
durumlarda ortaya çıkmaktadır. Rol, bireyin yerine getirmek zorunda
olduğu işlevdir.

Rol beklentileri, bireyin rolüne ilişkin yapması ve yapmaması gerekenleri

gösteren, bireyin rolüne ilişkin sergilediği performansa dair başkalarının
zihninde oluşan değerlendirme standartlarıdır. Bu çatışma türü dört farklı
şekilde ortaya çıkmaktadır:
1. Rol Göndericinin Kendi İçindeki Çatışması: Rol göndericisinin rol
alıcısına birbiriyle çelişen, birbiriyle uyuşmayan mesajlar göndermesi bu
başlık altında düşünülebilir. Örneğin bir yöneticinin, çalışana daima dürüst
davranması gerektiğini söylerken, diğer taraftan çalışana ihaleyi
kazanmak için rüşvet vermesi gerektiğini söylemesi gibi…

2.Göndericiler Arası Rol Çatışması: Rol alıcısının, rol göndericilerden rol

davranışına ilişkin birbiriyle çelişen mesajlar alması göndericiler arası rol
çatışmasını tanımlamaktadır. Örneğin bir baba çocuğuna “senin futbolcu
olmanı istiyorum” derken; annenin çocuğuna “senin futbolcu olmanı
istemiyorum” demesi gibi.

3.Roller Arası Çatışma: Bu tür bir çatışma, bireyin beklentileri birbirine

uymayan birden fazla role sahip olması durumunda ortaya çıkmaktadır.
Örneğin işi için sürekli seyahat etmesi gereken bir kişinin, aynı zamanda
ailesiyle daha fazla vakit geçirmek istemesi roller arası çatışmaya bir
örnektir. İş ve aile çatışması günümüzde en çok yaşanan çatışma türleri
arasında yer almaktadır.

4. Kişi-Rol Çatışması: Kişi-rol çatışması, rolün gerekliliklerinin bireyin

değerleri, inançları, tutumları veya mesleki davranışlarıyla
uyuşmamasıdır. Örneğin, çocukları sevmeyen birisinin öğretmen olması
gibi... Belirsizliğe karşı toleransın düşük olması, bireyin rol belirsizliğinin
olumsuz sonuçlarını daha yoğun olarak yaşamasına neden olmaktadır. Rol
çatışması ve rol belirsizliği, bireylerin yaşadıkları stresin en önemli
kaynaklarından birini oluşturmaktadır.

Bireyler Arası Çatışma

Bireyler arası çatışma, etkileşim içinde bulunan iki veya daha fazla kişinin
arasındaki uyuşmazlık, anlaşmazlık ve farklılığı ifade eder , genellikle
engellenme ile sonuçlanır.


1. Saldırganlık (Aggresive), saplanma, yer değiştirme ve olumsuz
tutum takınma olmak üzere üç çeşit mekanizmadan oluşmaktadır.
Saplanmada birey, çatışmaya saplanır kalır veya çatışmayı çözmeyeceği
gayet belirgin olan bir davranışı sergilemeye devem eder. Örneğin
ekonomik kriz nedeniyle maaşlarında belli bir düşüş yaşayan çalışanın,
yöneticisine kızdığı için sürekli olarak işyerindeki makinelere zarar
vermesi gibi. Yer değiştirmede birey, çatışmanın nedeni olmayan başka
bir kişiye sinirini veya saldırganlığını yansıtmaktadır. Önceki örnekten
devam edersek, maaşı düşen
bireyin sinirini çalışma arkadaşından çıkarması gibi.olumsuz tutum
takınmada birey, sorunu çözmeye yönelik her girişime karamsar
yaklaşmakta; pasif veya aktif bir direnme sergilemektedir. Örneğin
yönetici, maaşların düşmesi nedeniyle ücretsiz servis veya yemek teklifi
sunmakta, fakat çalışan bu girişimlerin hiç birini kabul etmemektedir.

2. Uzlaşma , çatışma yaratan durumda çatışma için en iyisini yapmayı

amaçlar. Bu mekanizma, dengeleme, mantığa büründürme ve özdeşim
mekanizmalarından oluşmaktadır. Dengelemede, birey olumsuz bir
durumu telafi etmek için enerjisini başka bir eylemde kullanmaya
çabalamaktadır. Örneğin, ailesiyle iyi ilişkileri olmayan bir kişinin,
zamanının birçoğunu sokak çetesinde geçirmesi gibi. Mantığa
büründürme ise, bireyin tutarsız veya istenmeyen davranışlara, inançlara,
kendince kabul edilebilir açıklamalar getirmesidir. Örneğin, babasının
rüşvet aldığını öğrenen çocuğun “maddi durumumuz çok kötü, hem de bu
işi herkes yapıyor” diyerek durumu kendince kabul edilebilir
göstermesidir. Özdeşimde ise birey, bir diğer kimsenin davranışını
gözlemleyerek, kendi davranışını ona göre oluşturur. O kişinin değer ve
inançlarını benimser.

3. Çekilme, bireyin fiziksel ve psikolojik araçları kullanarak, çatışma

yaratan durumdan uzaklaşmaya çalışmasını ifade etmektedir.
Kaçma/Çekilme, dönüşme ve hayal kurma, çekilme mekanizması
içerisinde yer almaktadır. Kaçma/Çekilme, bireyin fiziksel veya ruhsal
olarak çatışma yaratan durumdan kaçmasını veya çekilmesini ifade
etmektedir. Fiziksel olması, kaçma; ruhsal olması ise çekilme kavramıyla
ifade edilmektedir. Dönüşmede duygusal çatışmalar, fiziksel belirtilere
dönüşür. Son olarak, hayal kurmada , günlük hayaller kurularak, mevcut
çatışmalı durumdan kurtulmaya çalışılır.

6. Grup Düzeyinde Çatışma hakkında kısa bilgiler veriniz?

Grup İçi Çatışmaya neden olan belirtiler:
 Grubu ilgilendiren bir sorunun ortaya çıkması,
 Grup liderinin davranışları ile grup üyelerinin beklentilerinin
birbirine uymaması,
 Çevrenin, gruba yeni değerler benimsemesi konusunda baskı
yapması,
 Bireyin grup içindeki rolü ve grup dışındaki rolü arasında
uyumsuzluk olması,
 Grup üyelerinin toplumun faklı kesimlerinden gelmesi,

Gruplar Arası Çatışma

İki veya daha fazla grup arasında uyuşmazlık nedeniyle ortaya çıkan
çatışmalar, gruplar arası çatışmayı ifade etmektedir. Gruplar arası
çatışma, iç grup ve dış grup ayrımının katı bir şekilde yapılmasına neden
olur. Üyelerin sevdikleri bir grup, iç grup olarak tanımlanırken; başka
gruplar, dış grup olarak tanımlanmaktadır.

Örgüt Düzeyinde Çatışma

Birey ve grup dışında çatışmaların sıklıkla görüldüğü bir diğer yer
örgütlerdir. Örgüt düzeyindeki çatışmalar, örgüt içi ve örgütler arası
olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Örgüt İçi Çatışma( yüzde yüz çıkar buradan soru…)

Dikey Çatışma: Örgütte farklı kademeler ve statüler arasında meydana
gelen çatışmadır. Bu tür çatışmalara genelde üstlerin astları fazla baskı
altına almaları, zorlamaları sonucunda rastlanır.

Yatay Çatışma: Bir örgütte aynı kademe veya statüde olan bireyler

arasında yaşanan çatışma yatay çatışmadır. Çıkar çatışmaları, amaç
farklılıkları, kaynak kıtlığı bu tür çatışmanın sebepleri arasındadır

Örgütler Arası Çatışma

Örgütler arası çatışma, iki veya daha fazla örgüt arasındaki ilişkiden
kaynaklanır. Rakip takım, diğer takımın oyuncuları hakkında asılsız
haberleri medyaya sızdırdığında çatışma olgusu ile karşı karşıya kalınır.
Yöneticiler, gizli çatışmaları gözlemlemeli ve zamanında müdahale
etmelidirler

7. Çatışma süreci nedir, kaç grupta incelenir?

Pondy (1967), çatışmayı bir süreç olarak modelleştirmiştir. Bunlar,
Potansiyel (Gizli) Çatışma, Algılanan Çatışma, Hissedilen Çatışma ve Açık
Çatışmadır.

Potansiyel çatışmada, çatışmaya neden olan koşulların mevcudiyeti söz

konusudur. Kıt kaynaklar, amaç farklılıkları, kontrol baskısı, rol çatışması
gibi koşulların mevcudiyeti potansiyel olarak çatışma yaratabilirler. Bu
potansiyel koşullar pusuda gizlenmiş askerler olarak düşünülebilir ve
uygun koşullar oluştuğunda ise çatışma başlar.

Algılanan çatışma, potansiyel çatışma koşulları var olmadan ortaya

çıkabilir. Bu durum, çatışma yaşayan tarafların birbirlerini yanlış
anlamalarından kaynaklanabilir

Hissedilen çatışma, çatışma sürecinin duygularla ilgili kısmıdır.

Algılanan çatışmadan farklı olarak, çatışma nedeniyle taraflardan biri
veya hepsi gerilim, endişe, engellenme duyguları hissetmeye başlarlar
Açık çatışmada, artık çatışma tarafların davranışlarına yansımaktadır.
Bilinçli bir şekilde bir taraf, diğer tarafın amacına ulaşmasını engelleyecek
davranışlar sergiler Bu davranışlar, sözlü, yazılı ve fiziksel saldırıları
içerebilir. Bu saldırılar arasında fiziksel olanları, karşı tarafı yaralamayı
içeren en olumsuz çatışma sürecini ifade eder.

Kısa kısa kısa kısa….akılda kalsın…..

 Çatışmanın, kaçınılması gereken bir olgu olduğunu, örgüte zarar
verdiğini savunan yaklaşım aşağıdakilerden hangisidir? Geleneksel
yaklaşım
 Aşağıdakilerden hangisi fonksiyonel olmayan çatışmanın
sonuçlarından biride İşbirliğini azaltmasıdır.
 Sakatlandığı için basketbolu bırakmak zorunda kalan bir sporcunun
geçimini sağlamak için hiç istemediği halde restoran işine girmesi
bu sporcunun kendi içinde yaşadığı amaç çatışmalarından
Kaçınma-Kaçınma ya oluşturur?
 Basketbol takımına yetiştirilmek üzere yetenekli çocukların
seçileceği bir jüride görevli olan koçun oğlunun da bu seçmelere
katılması, koçun yaşadığı rol çatışması türlerinden hangisine bir
örnek oluşturmaktadır? Roller arası rol çatışması
 Rekabet duygusunu sevmeyen, takım içinde olmaktan hoşlanmayan
ve hız-koordinasyon becerileri olmayan bir kişinin voleybolcu olmak
istemesi bireyin yaşadığı rol çatışmalarından hangisine örnektir?
Kişi-rol çatışması
 Takım koçunun oyunculara karşı aşırı saldırgan davranışlar
sergilemesini, oyuncunun “bizim başarılı olmamızı çok istiyor, o
yüzden bu kadar sinirli davranıyor” diyerek olumsuz davranışı
açıklamaya çalışması aşağıdaki savunma mekanizmalarından
Mantığa büründürmeye örnek oluşturur.
 Futbol takımında oyuncular arasındaki çatışma aşağıdaki çatışma
türlerinden Grup içi çatışmaya örnektir.
 İki futbol takımı arasında maç sırasında kavga çıkması aşağıdaki
çatışma türlerinden Gruplar arası çatışmaya örnektir.
 İş arkadaşıyla uzun süreden beri devam eden anlaşmazlık
nedeniyle bireyin iş arkadaşını yöneticisine şikayet etmesi aşağıdaki
çatışma süreci aşamalarından Açık çatışmaya örnek
oluşturmaktadır?
 

Çevrimiçi üyeler

Şu anda çevrimiçi üye yok.

REKLAMLAR

Forum istatistikleri

Konular
17,414
Mesajlar
134,310
Kullanıcılar
90,716
Son üye
Abdullah Kara
Üst