Aöf Çatışma ve Stres Yönetim Ders Notları 6. Ünite

AOFDESTEK

ADMİN
Yönetici
Admin
Katılım
9 Şub 2011
Mesajlar
6,041
Tepkime puanı
25
Puanları
48
Bölüm:
İşletme
Şehir:
Bursa
ÇATIŞMA VE STRES YÖNETİMİ

6. ÜNİTE

ÇATIŞMA YÖNETİMİNDE ÖFKE KONTROLÜ

Öfke nedir?

Toplumsal kurallar ve beklentiler sonucunda ortaya çıktığı söylenebilir.
Öfke, çoğu zaman düşmanlık, saldırganlık ve hiddet ile birlikte ele
alınmaktadır.
Öfke duygusu durumluk ve sürekli olmak üzere iki alt boyutta
değerlendirilmektedir.

Durumluk öfke; haksızlık algısı karşısında, hangi şiddette gerginlik,

sinirlilik, hiddet yaşandığını yansıtan bir duygudur. Zaman, mekân ve
olay içinde değişim gösterebilmekte ve değişebilmektedir.

Sürekli öfke; Bir başka anlatımla, sürekli öfke bireyin sürekli olarak öfke

duygusunu bünyesinde barındırması veya öfke eğiliminde olması hali
olarak da nitelenebilir.

Öfkeye Yol Açan Nedenler

 Haksızlık
 Önlenebilirlik
 Kasıtlılık
 Kabahatlilik
 Kurgulama-Hareketlilik
 Engellenme
 Kışkırtma
 Karşı atak- Deneyim
 Görmezden gelme
 Kişisel gerçeklik

Yüzdeki Belirtiler: kaş çatıklığı…


Ağızdaki Belirtiler: Sesin kalınlaşması ve çirkinleşmesi, hakaret ve

küfür içeren kaba sözler söylemek, tükürmek, dişleri sıkmak, dişleri
gıcırdatmak, dudakların titremesi, hıçkırmak, sık sık nefes alıp verme ve
benzeri gibi durumlardır.

Kalpteki Belirtiler: Bedendeki hormonal dengedeki değişiklik, adrenalin

hormonunun salgılanması, kalp
basıncı artarak atışlarının hızlanması, kalp damarlarının genişlemesi,
nabız atışlarının sıklaşması…

Zihinsel Belirtiler: Konsantrasyon bozukluğu, düşük performans,

unutkanlık, uykusuzluk, dikkatsizlik.

Duygusal Belirtiler: Bunaltı, depresyon, kaygı.


Davranışsal Belirtiler: Alkol, sigara tiryakiliği, huzursuzluk, acelecilik,

ilaç kullanımı…

Doğrudan davranışsal işaretler; fiziksel ve sözel saldırı, aşırı

eleştiricilik, kusur buluculuk, önyargılı
olma, hırsızlık, sorun çıkarma, isyankâr davranışlarla kendini gösterebilir.

Doğrudan sözel ya da bilişsel işaretler; kin ve nefret belirtileri,

aşağılayan, kuşkucu ve suçlayıcı sözler biçiminde gözlenebilir.

Dolaylı davranışsal ve sözel işaretler ise; güvensiz, kıskanç,

tartışmacı, alaycı ve yargılayıcı davranışlar biçiminde üstü kapalı olabilir.

Saldırgan Davranışlar: Öfke bir anlamda bulaşıcı bir duygu olarak

nitelendirilebilir. Karşıdaki bireyin öfkeli gözükmesi bireyin kontrolünü
güçleştirebilir.

Bastırılmış Davranışlar: Öfke, zamanında ifade edilmediği zaman

kartopu gibi büyür ve patlama seklinde sonuçlanabilir.

Kontrol Etme Davranışları: Öfke duygusu herkesin yaşayabileceği bir

duygudur.Ben hiçbir şeye öfkelenmiyorum veya hiç kızmamış
denildiğinde, aslında bir şeylerden kaçınılmakta olunabilir.

ÇATIŞMA YÖNETiMiNDE ÖFKENiN BOYUTLARI

Fizyolojik Boyut
Kasların gerilmesi, midenin kasılması, ağız kuruması, boğazda
düğümlenme, nefesin daralması, boğulacakmış hissinin oluşması, uyuşma
ve karıncalanma hisleri, sıcak basması ve aşırı terleme, bir konuya
odaklaşma güçlüğü ve benzeri diğer içsel belirtiler öfkenin fiziksel
boyutuyla ilişkilendirilmektedir.

Bilişsel Boyut

Öfke öfkeyi besler, şiddete dönüşür ve bu da saldırgan tepki vermeyi
kolaylaştırır. Bilişsel boyutta, geçmişte yaşananlar ve içinde yer alınan
kültürel özellikler önemli rol oynamaktadır. Birey olayları nasıl kontrol
edip yönlendirebileceğine, deneyimleri ve çevresel uyaranları nasıl
yorumlaması gerektiğine göre hareket etmektedir.

Davranışsal Boyut

Öfke ifadesi olarak da nitelendirilen öfkenin davranışsal boyutu, öfkeye
yol açan durumlara genel olarak
verilen tepki biçimleridir.

ÖFKE İLE İLGİLİ KURAMSAL YAKLAŞIMLAR

Psikoanalitik Kuramlar
Darwin, öfkenin hayatta kalmak için gereken saldırgan içgüdüleri
yansıttığını öne sürmüştür.
Freud, saldırganlığı insanın biyolojik kalıtımının bir parçası olarak görür
ve saldırganlığın yıkıcı ve
şiddet yönünü vurgular.

Biyolojik Kuramlar

Darwin’in gözlemlerine dayalı olarak yüz ifadelerinin evrensel olduğu
söylenebilir. Darwin’e göre, yüz
ifadeleri, genetik özellikler taşımakta ve kuşaktan kuşağa bu ifadeler
genetik yolla aktarılmaktadır.

James Lange’nin kuramına göre duygusal yaşantının oluşumunda dört

adım vardır:
 Bir durumun fark edilmesi,
 Merkezi sinir sisteminden uyaranların kaslara, deriye ve iç
organlara ulaşması.
 Beden bölümlerindeki değişikliklerle duyarlılığın beyne geri
dönmesi,
 Geriye dönen uyarılmanın algılanan orijinal uyaranla kortikal yapı
tarafından birleştirilerek algılanması ve şnesne duygusal olarak
hissediliyorş mesajına dönüşmesi.

Davranışçı Kuramlar

Davranışçı kuram öfkeyi engellenme ve saldırganlık ile birlikte ele alır.
Davranışçılara göre, öfkeye ve
saldırganlığa verilen tepkiler aynen diğer davranışlar gibi öğrenilmiştir.

Varoluşçu Kuramlar

Varoluşçu yaklaşım, öfkeyi; insanın yok oluşa, işlenmemiş potansiyele ve
yaşamın anlamsızlığına karşı
tepkide bulunması olarak açıklamaktadır. Her insan öfke duygusunu farklı
yaşar. Kişinin öfkesi, yaşama
karşı kendisini çaresiz ve güçsüz hissetmesiyle ilgilidir.

ÖFKEDE KONTROL YAKLAŞIMLARI

Düşünce Biçimini Değiştirmek
Bireyi öfkelendiren bir olay olduğunda, bireyin olayın temelinde yatan
düşünceleri fark etmesi ve mantıklı olmayan düşüncelerin yerine mantıklı
olanları yerleştirebilmesi gerekir. Öfkeye neden olan olaylar söz konusu
olduğunda bunun dünyanın sonu olmadığı, sağlıklı, normal her bireyin bu
tür olaylarla karşılaşılabileceği komutu zihne verilmelidir.

Problem Çözmek

Problem çözmenin birkaç temel adımları vardır.
Problem hakkındaki bilgilerin gözden geçirilmesi,
Problemi tanımlamak.
Problemin çözümüne yönelik hangi adımların var olduğunun düşünülmesi,
gözden geçirilmesidir.
Uygun ve etkili olduğu düşünülen çözüm yolunun uygulamaya
konulmasıdır.
Uygulamanın gerçekten problemi çözüp çözmediğinin belirlenmesidir.
Çözemedi ise nerelerde hata yapıldığının değerlendirilmesine yönelik
aşamadır.

Mizahı Kullanmak

Öfkenin giderilmesinin en iyi yolu, mizahı devreye sokmaktır. Her olayın
mizahi bir yanı vardır. Bu mizahi yön yakalanabildiğinde öfkenin ortaya
çıkması önlenebilir.

Gevşeme Egzersizleri Yapmak

Öfke duygusunun hissedildiğinde yapılması gerek ilk iş, derin bir nefes
alıp vermek olmalıdır. Nefes alma başlı başına bir tekniği gerektirir.

Fizyolojik belirtileri; nabzın yavaşlaması, kan basıncının düşmesi,

solunumun ve
oksijen tüketiminin azalması, metabolik hızın yavaşlaması.
Bilişsel belirtileri, bilinçlilik durumunun değişmesi, salt bir zihinsel
görüntü üzerine yoğunlaşmanın artması, pozitif öneriler için alıcılığın
artmasıdır.
Davranışsal belirtileri ise çevresel uyaranlara ilgi ve dikkatin azalması,
sözel etkileşimin olmaması, istemli pozisyon değişikliğinin olmayışı,
edilgen hareketlerin olmasıdır.

Masaj Yaptırmak

Çatışma yönetiminde öfke kontrol yöntemlerinden yeni uygulanmaya
başlayan yollardan birisi de masaj yaptırmaktır. Öfke bir duygu durumu
olarak ele alındığında bunun dışarıya atılması ya da yönünün
değiştirilmesi gerekmektedir. Vücudun gerginliğinin azaltılmasında masaj
başvurulması gereken yollardan birisidir.

Doğru iletişim Kurmak

Öfkeli olunan durumlarda akla ilk geleni söylememek, karşıdakinin ne
söylediğini dikkatle dinlemek ve ne söylemek istendiği hakkında
düşünmek iletişim kalitesini arttırabileceği gibi, öfkenin daha da artmasını
da engelleyecektir.


Kendi Kendine Sorular Sormak
Birey, kendi kendine sorular sorarak öfkelenmesine yol açan düşünce
kalıplarının farkına varabilir.

Beklentileri Gözden Geçirmek

Aslında, beklentilerin karşılanamaması bireyin gerçekçi hedefler ortaya
koyamayışı, kendi yeterliklerini, güçlü yanlarını, güçsüz yanlarını, elindeki
olanakları veya önündeki fırsatları bilememesinden kaynaklanmaktadır.

Meditasyon ile Rahatlamak

Mistik anlamıyla, sözlüklerde şkişinin iç huzuru, sükunet, değişik bilinç
halleri elde etmesine ve öz varlığına ulaşmasına olanak veren, zihnini
denetleme tekniklerine ve deneyimlerine verilen adş olarak
tanımlanmaktadır. ( en güzel meditasyon yöntemi NAMAZdır belirtmeden
geçemeyeceğim )

Meditasyon uygulama yolları:

Mantralar: Bilinçli bir şekilde sürekli tekrarlanan sesler, sözcükler ya da
sözcük öbekleridir.( hım hım hım hım …)

İlahiler: İlahiler de sesin kullanımı ile ilgilidir.


Hayalinde Canlandırma ve Güdümlü Betimleme

Gözü Bir Noktaya Dikmek: Bireyin zihninin bir nesneye yönlendirilerek
sakin düşüncelere dalınmasının sağlanmasıdır.

Nefese Odaklanmak: Gevşeme tekniklerinde bahsedilen durumlar biraz

daha abartılarak yapılmaktadır.

Yürümeye Odaklanmak: Bireyin, nasıl yürüdüğünün gözlenmesi,

düşünülmesi sağlanarak sakinleşmesi ve huzuru yakalamasına yardımcı
olmaktır.

Bilişsel-Davranışçı Terapiler

Bilişsel-davranışçı terapiler, bireylerin günlük yaşamlarında üstesinden
gelemedikleri güçlükler ve yaşam problemleri ile karşılaştıklarında onlara
yardım etmek için öğrenme kuramlarını uygulayan, problem odaklı,
şburada ve şimdiş ile ilgilenen, davranışçı psikolojik danışma kuramından
temel alınarak geliştirilmiş bir tedavi biçimidir.

Davranış çözümlemesi üç bölümden oluşur :

1. Önceki olay: tahrik eden uyaranın, ipucunun belirlenmesi.
2. Davranış: Bireyin söylediği ya da söylemediği, yaptığı eylemlerin neler
olduğunun, zamanının, sıklığı ve süresinin belirlenmesi.
3. Sonuç: Davranış sonucunda bireyin düşündüğü etkinin yönünün
(olumlu, olumsuz, yansız) tanımlanması.

Öfke kontrolünde kullanılabilen bazı uygulamalar :

Biofeedback: Biofeedback aracına bağlı küçük elektrotlar bireyin alnına
yapıştırılır. Beyin dalgaları, kas gerilmesi, deri sıcaklığı, kalp hızı ve kalp
basıncındaki fizyolojik değişiklikler monitörde izlenebilir.

Sistematik Duyarsızlaştırma: Sistematik duyarsızlaştırma, özgül bir

uyaranla (örneğin; uçak yolculuğu, yükseklik) ilişkili olarak kaçınma
davranışını azaltmak için uygulanan bir teknik olup, bireyi tehdit eden
uyarana karşı oluşturulan yanıtı değiştirmek için kullanılır.

Alıştırma: Bireyi öfke yaşadığında bedensel olarak görme bulanıklığı,

hızlı solunum ile belirli karmaşık yorumlarına karşı duyarsızlaştırmak için
kullanılan bir tekniktir. ( alıştıra alıştıra denir ya hani…)
 

Çevrimiçi üyeler

Şu anda çevrimiçi üye yok.

REKLAMLAR

Forum istatistikleri

Konular
17,414
Mesajlar
134,310
Kullanıcılar
90,716
Son üye
Abdullah Kara
Üst