Aöf Yaşlı ve Hasta Bakım Hizmetleri Ders Notları 1. Ünite

AOFDESTEK

ADMİN
Yönetici
Admin
Katılım
9 Şub 2011
Mesajlar
6,041
Tepkime puanı
25
Puanları
48
Bölüm:
İşletme
Şehir:
Bursa
Yaşlı ve Hasta Bakım Hizmetleri

ÜNİTE 1


Yaşlı Bakımında Temel Bilgiler

1. Yaşlılıkta kabul edilen yaş nedir, tanımını yazınız?

Genel olarak kabul gören 65 yaş ve üzeridir; bu yaş grubu kronolojik olarak yaşlı olarak tanımlanır.

Yaşlılık dönemi: ‘daha önceki yaşlarla karşılaştırıldığında bedensel ve zihinsel işlevlerindeki bozulmanın belirgin olarak arttığı’ dönemdir.

2.Yaşlanmasının nedenleri nelerdir?


Aileden gelen özellikler, yaşanılan çevre, yaşam biçimi, ekonomik durum, beslenme özellikleri, sigara içme, çevre kirliliği, hastalıklar gibi pek çok faktör yaşlanmada rol oynayabilir.


3. Yaşlanmada görülen özellikler nelerdir?


Bireyler psikolojik olarak da yaşlanabilir; yaş ilerledikçe bireylerin davranışsal uyum yeteneğinde değişimler gözlenir. Diğer taraftan yaşlanma ile birlikte sosyal konum ve sosyal rollerde değişimler başlar. Sosyal ilişkiler azalar, sosyal çevre daralır, yeni ilişkilerin kurulması güçleşir; başka bir ifade ile sosyal yaşlanmadan söz edilebilir. Ekonomik yaşlanma ise bireyin emekli olması ve işgücünden uzaklaşması olarak tanımlanabilir.


4.Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından yaşlılar nasıl gruplanmaktadır?


65–74 genç yaşlı; 75–84 yaşlı yaşlı; 85 yaş ve üzeri çok yaşlı.


5. Yaşlı toplum nasıl belirlenir?


Toplumda yaşlı oranı %10’u geçti ise çok yaşlı toplum olarak sınıflandırılmaktadır.


6.Yaşlanma belirtilileri nelerdir?


Dış etkenlerden koruyucu, deride incelme, kuruma, kırışıklıklar oluşurken kemik ve kas yapısında kayıplar, boyun kısalması gibi iskelet sistemi ile ilgili değişiklikler de görülmektedir. Dolaşım ve solunum sistemindeki farklılaşmalar; damar duvarlarında kalınlaşma ve esnekliğinin azalması, kalp atımında azalma, akciğerlerin esnekliğinin azalması, göğüs kafesinin ön-arka genişliğinin artmasıdır. Sindirim sisteminde genel olarak diş kayıplarından başlayarak yemek borusu, mide, bağırsak gibi organların hareketleri, salgıları ve besinleri emme işlevlerinde azalma olmaktadır. Vücudun boşaltım organı olan böbreklerin işlevleri de yaşla beraber azalırken idrar kesesi kaslarında zayıflama ve idrar tutmada güçlük yaşanabilmektedir. Hareketlerde yavaşlama, denge sorunları, görme, işitme, koku ve tat alma duyularında azalma ilerleyen yaşla birlikte görülen değişikliklerdir.


7. Yaşlanma hızını neler etkiler?


Genetik özellikler, yaşanılan çevre, yaşam biçimi, ekonomik durum, beslenme özellikleri, sigara, alkol gibi alışkanlıklar, yaşanılan çevrenin kirliliği, var olan hastalıklar, geçirilen kazalar gibi faktörler yaşlanmada rol oynayabilen etmenlerdir. Sosyo-ekonomik durumu, yaşam biçimi,

yaşadığı ve çalıştığı çevrenin özellikleri de yaşlanma sürecinde etkili olan
özelliklerdir.

8. Sosyal Yaşlanma özellikleri nelerdir?


Sosyal statü ve rollerde değişimlerle birlikte sosyal yaşlanmadan söz edilebilir. Sosyal ilişkilerde azalma, sosyal çevrede daralma, yeni ilişkilerin kurulmasında sorunlar görülebilir. Emekli olma ve çalışma yaşamından uzaklaşma da statü kaybına yol açabilir. Emeklilikle birlikte çalışma yaşamının sonlanması ya da emekli olabilecek düzenli bir işi olmasa da çalışamaz duruma gelme genellikle gelir kaybına yol açmaktadır. Ekonomik yoksunluk içindeki yaşlılar toplumdan soyutlanarak daha bağımlı duruma gelmektedir.


9.Toplumda yaşlılık dönemi ile ilgili bazı önyargılar, yanlış bilinen inanışlar nelerdir?


Yaşlılarda fiziksel ve zihinsel gerileme kaçınılmazdır, Yaşlıların gereksinimleri birbirine benzemektedir, Üretkenlik ve yaratıcılık genç bireylere özgüdür. Çoğu yaşlı sakin ve sessiz bir yaşam istemektedir. Yaşlıların temel gereksinimleri hastaneler ve hemşirelerdir. Yaşlılara sunulan hizmetler gençlere ayrılan kaynakları azaltmaktadır. Yaşlı bakımı için yapılan harcamalar kaynakların yok edilmesine yol açar. Yaşlılar modern çalışma alanları için uygun değildir. Yaşlılar yeni şeyleri öğrenemez. Yaşlılar her şeyden çekilmelidir. Yaşlılarla ilgili pek çok sorun kendiliğinden çözülür.


10.Toplumlar nasıl gruplandırılır?

genç toplum (65 yaş ve üzeri grup nüfusun %4’ünden az) olgun toplum (65 yaş ve üzeri grup nüfusun %4-6.9’u) yaşlı toplum (65 yaş ve üzeri grup nüfusun %7-10’u)çok yaşlı toplum (65 yaş ve üzeri grup nüfusun %10’undan çok)


11. Toplum yaşlanması hakkında fikir verebilecek göstergeler nelerdir?


Ortanca yaş: Toplumu eşit sayıda ikiye bölen yaştır; nüfusun yarısı bu yaşın altında yarısı ise üzerindedir.


Yaşlanma indeksi: Bu indeks 0-14 yaş grubu 100 çocuk başına 65 yaş ve üzeri yaşlı sayısını gösterir.


Bağımlılık oranı/ Yaşlı bağımlılık oranı: Bağımlılık oranı 15-64 yaş grubu 100 kişi başına bağımlı nüfus sayısını gösterir. Bağımlı nüfus 0-14 yaş grubu çocuklar ve 65 yaş ve üzeri


Doğuşta beklenen yaşam süresi: Bir toplumda doğan bir çocuğun kaç yıl yaşayacağı hakkında bilgi verir.


Çok yaşlı (80 yaş ve üzeri) nüfus oranı: Toplam nüfus içindeki çok yaşlı nüfus oranı hakkında bilgi verir.


Potansiyel destek oranı: bir toplumda yaşlı (65 yaş ve üzeri) başına kaç erişkin (15-64) düştüğünü belirtir ve erişkin nüfusun yaşlı nüfusa bölünmesi ile hesaplanır.


Ebeveyn destek oranı: Ebeveyn destek oranı yaşlılar tarafından desteklenen çok yaşlı oranı hakkında fikir veren bir göstergedir ve toplum yaşlandıkça bu oran artmaktadır.


12. Türkiye’de toplam doğurganlık hızı ne kadardır?


2000 lere gelindiğinde, kadın başına yaklaşık olarak çocuk azalarak, TDH 2.6’ya düşmüştür. şu anda 2,1 dir.


13. Türkiye’de yaşlılar en sık hangi nedenlerle ölmektedir?


Bu hastalıklar düzenli izlem ve kontrol gerektiren, sürekli ilaç kullanılması gereken kronik, bulaşıcı olmayan hastalıklardır. Bunlar şeker hastalığı, yüksek tansiyon, kalp hastalığı, astım, kemik-eklem hastalıkları, görme- işitme kayıpları, felç gibi sorunlardır.


14.Ülkemizde 2003 yılında yapılan Ulusal Hane Halkı Araştırması sonuçlarını ezberleyiniz J .


Yaşlıların %11.3’ü her gün sigara içmektedir; tüketilen günlük sebze- meyve sayısı 2.8’dir; %39.8’i hiç fizik aktivite yapmamaktadır; %56.6’sı hafif şişman-şişmandır.


15.Yaşlılıkta sık görülen sağlık sorunları ve özellikleri nelerdir, açıklayınız?


Kalp-damar hastalıkları (KDH): Kalp krizi (enfarktüs) ve inme (felç) görülmektedir.


Yüksek tansiyon (hipertansiyon): Kalp-damar hastalıkları içinde yer alan yüksek tansiyon, hayati organlarda yaptığı hasar sonucu inme, kalp krizi, böbrek yetmezliği, görme bozuklukları gibi hastalıklara yol açması nedeniyle önemlidir.


Şeker hastalığı (diyabet): Şeker hastalığı gözlerde, kalp ve damarlarda, böbreklerde, sinirlerde yarattığı hasarla körlüğe, kalp hastalığına, böbrek yetmezliğine, inmeye neden olabilir.


Kanserler: Erkeklerde en sık görülen kanser akciğer, kadınlarda da

meme kanseridir.

Kronik tıkayıcı akciğer hastalığı (KOAH): Bu nedenle önlenmesinde en etkili yol sigara içmemektir.


Kas iskelet sistemi hastalıkları: Eklem kıkırdağının ilerleyici yıpranması sonucu ağrı, hareketlerde kısıtlılık, şekil bozukluğu görülebilir. Diğer bir sorun kemik erimesidir..


Bunama (demans): Alzheimer hastalığı yaşlılarda en sık görülen demans tipidir.


Depresyon: Sağlığın bozulması, görme-işitme sorunları, çocukların evden uzaklaşması, eşlerin, arkadaşların, akrabaların yitirilmesi, emeklilik ve statü kaybı, ekonomik yetersizlikler gibi.

Görme – işitme bozuklukları: Gözlük ve işitme cihazı gibi yardımcı cihaz kullanılsa bile

bu yetersizlikler yaşam kalitesini olumsuz etkilemektedir.

Kazalar: Ev içi ve ev dışında kazalar olabildiği gibi yaşlı çalışıyorsa iş kazası da olabilir. Ülkemizde en sık ev içi kazaları görülmektedir ve düşmeler en sık karşılaşılan kaza türüdür. Düşme dışında yanma, zehirlenme, kesici delici aletle yaralanma, elektrik çarpması, boğulma da yaşlılarda görülebilir.


16. Yaşlılıkta Sosyal Sorunlar nelerdir, tanımları ezberleyiniz?


Yaşlılar toplumun en kırılgan gruplarından biridir. Yaşlılar, aynı zamanda, sosyal statü kaybı, sosyal ilişkilerde gerileme, gelir kaybı gibi deneyimler de yaşamaktadır.

Sözel ya da sözel olmayan baskı uygulayarak yaşlıda sıkıntı ve huzursuzluğa yol açmak psikolojik örselenmedir. Finansal örselenme yaşlının geliri ya da parasal kaynaklarının izni olmadan kullanılmasıdır.

17. Yaşlılıkta Koruyucu Hizmetler nelerdir?


Sağlığı koruyucu önlemler birincil, ikincil ve üçüncül koruma önlemleri olarak üç düzeyde ele alınır.


Birincil koruma hastalıklar ortaya çıkmadan önce alınması gereken önlemleri içerir. Bazı hastalıklara karşı aşılama; kazaların önlenmesi; sosyal destek sağlanması birincil korumadır.


İkincil korumada hastalıkların ve tarama amacıyla kullanılacak testlerinin bazı özelliklerinin bilinmesi gerekir. Bu özellikler şöyle sıralanabilir:

hastalığın sıklığı, öldürücülüğü, yol açacağı ikincil sorunlar (sakatlık, bağımlılık gibi) açısından yaşlının yaşamını önemli düzeyde etkileyen bir hastalık olmalı, hastalık erken dönemde belirlendikten sonra tedavi edilebilmeli, yani, uygun bir tedavi yöntemi bulunmalı, erken tanı konularak hemen tedaviye başlanması, gecikmeye göre daha iyi, daha etkin bir sonuç vermeli, hastalığın henüz bulgu vermeyen ama erken tanı konulabilecek bir dönemi olmalı, erken tanı amacıyla kullanılabilecek bir tarama testi bulunmalı, tarama testinin hastaları belirleme ve sağlamları ayırt etme özelliği iyi olmalıdır, tarama testi yaşlılar tarafında kabul edilebilecek, basit bir test olmalı, tarama testi maliyet açısından da uygun olmalı,

üçüncül koruma, Hastalıklar ortaya çıktıktan sonra hastaların en uygun yöntem ile tedavi edilmesi, düzenli izlem ve kontrol ile hastalık seyri ve tedaviye verilen yanıtın değerlendirilmesi, oluşabilecek ikincil sorunların önlenmesi ve yaşam kalitesinin artırılması olarak değerlendirilir. Yaşlılarda en sık karşılaşılan sağlık sorunları genellikle hipertansiyon, şeker, kalp hastalığı gibi uzun süreli hastalıklarıdır.


18.Toplum yaşlanmasına yönelik yapılan çalışmalar nelerdir?


Dünya genelinde 20. yüzyılda dikkati çekmeye başlayan toplum yaşlanması uluslararası düzeyde ilk kez Viyana’da 1982 yılında yapılan Birleşmiş Milletler Dünya Yaşlanma Asamblesi’nde gündeme gelmiştir. Daha sonra 1991’de Birleşmiş Milletler genel kurulu yaşlılar için ilkeleri belirlemiş ve bu ilkeleri ülkelerin ulusal programlarına adapte etmelerini önermiştir.


19. Birleşmiş Milletlerin kabul ettiği yaşlı ilkeleri nelerdir?


Bağımsızlık Katılım Bakım

Kendini gerçekleştirme
İtibar, saygınlık

20. Yaşlanmaya yönelik yürürlüğe konulan eylem planı içeriği nelerdir?


DSÖ tarafından 1999 yılı uluslararası yaşlılar yılı olarak ilan edilmiş;

üretken ve aktif yaşlılık süreci önemi üzerinde durulmuştur.
Viyana’da yapılan ilk toplantıdan 20 yıl sonra, 2002 yılında, Dünya Yaşlanma Asamblesi Madrid’te toplanmış ve 2002 eylem planı yürürlüğe konulmuştur. Bu eylem planı içinde yer alan amaç, hedef ve taahhütler şunlardır:
Yaşlıların insan haklarının ve temel özgürlüklerinin tam olarak tanınması ve gerçekleştirilmesi,
Yaşlıların toplumun ekonomik, politik ve sosyal yaşamlarına tam ve etkili olarak katılması amacıyla güçlendirilmesi,
Yaşlıların yaşam boyu öğrenme ve toplum içinde yer alma olanaklarına erişim gibi fırsatların yaşamın ileri yıllarında da sağlanarak yaşam boyunca bireysel gelişme, kişisel tatmin ve iyi olma durumunun sürdürülmesi,
Bütün ekonomik, sosyal, kültürel hakların yanında vatandaşlık ve siyasi haklara da sahip olmanın sağlanması ve yaşlılara karşı her türlü şiddet ve ayrımcılığın ortadan kaldırılması,
Cinsiyete dayalı ayrımcılığın ortadan kaldırılması yoluyla yaşlılarda cinsiyet eşitliğinin sağlanması,Sosyal kalkınma için ailenin önemi, kuşaklar arası bağlılık, dayanışma ve karşılıklı ilişkilerin öneminin kavranması,
Yaşlılar için, koruyucu ve rehabilite edici hizmetler dahil olmak üzere, sağlık hizmetleri, destek ve sosyal koruma sağlanması,
Uluslararası Eylem Planı’nın uygulamaya dönüştürülmesi için yaşlılar ile hükümet, sivil toplum ve özel sektörün bütün düzeyleri arasında işbirliğinin kolaylaştırılması,
Özellikle, gelişmekte olan ülkelerde, birçok diğer konunun yanı sıra yaşlanmanın bireysel, sosyal ve sağlık yönleri üzerinde odaklanmak amacıyla bilimsel araştırmalar yapılarak konuda bilgi ve becerilerin artması ve teknolojiden yararlanılması,
Yaşlanmakta olan bireylerin durumlarının ve farklı koşullarının tanınması ve onları etkileyen konularda seslerini duyurmalarının sağlanması için yolların araştırılması gerektiğinin kabul edilmesi.

21.Eylem planı hedeflerine göre temel gereksinimleri nelerdir?


Ekonomik yeterlilik

Sosyal güvence varlığı
Toplum tarafında kabul görme, saygınlık
Toplumsal yaşama katılım
Toplumdaki karar verme mekanizmalarına katılım
Toplum içinde kendi ortamında yaşam Bağımsız yaşamın sürdürülmesi Güvenli barınma koşulları
Sosyal destek sağlanması
Sosyal bakım hizmetlerine evde ve kurumda erişim
Sağlık hizmetlerine evde ve kurumda erişim

22.Aktif yaşlanma nedir?


Dünya Sağlık Örgütü tarafından 1990’ların sonlarında benimsenen, yaşam kalitesinin artırılmasını ve sağlıklı yaşam beklentisinin uzamasını amaçlayan bir kavramdır.


23.Aktif yaşlanmanın belirleyicileri nelerdir?


ekonomik belirleyiciler (gelir, sosyal güvenlik, iş)

sosyal belirleyiciler (sosyal destek, şiddet ve istismar, eğitim)
davranışsal belirleyiciler (sigara, fiziksel aktivite, sağlıklı beslenme, alkol, ağız sağlığı, ilaç kullanımı, tedaviye uyum)bireysel belirleyiciler (biyolojik ve genetik, psikolojik faktörler) fiziksel çevre (güvenli konutlar, temiz su, temiz hava, güvenli besin) sağlık ve sosyal hizmetler (sağlığın geliştirilmesi ve hastalıkların önlenmesi, tedavi edici hizmetler, uzun süreli bakım, ruh sağlığı
hizmetleri)

24.Toplum temelli bakım nedir?


Sağlığın sürdürülmesi, geliştirilmesi, hastalık ve yetersizliklerin olumsuz etkilerinin en aza indirilmesi amacıyla yaşlı bireylere ve ailelerine, kendi yerleşim yerlerinde sağlık ve sosyal hizmetlerin harmanlanarak birlikte sunulmasıdır.


25.Toplum temelli bakımda, yaşlının hangi özellikleri değerlendirilmelidir?


Sosyal durum Sağlık durumu Fonksiyonel durum


26. Günlük yaşam aktiviteleri belerdir, açıklayınız?


Günlük yaşam aktiviteleri temel aktiviteler (TGYA Katz ya da Barthel

indeksi) (YGYA Lawton ve Brody indeksi) olarak iki grupta değerlendirilir.
Temel GYA; şu işlevleri değerlendirir; banyo yapma, giyinme, tuvalet kullanma, yemek yeme, yatak ya da sandalyeye oturup kalkma, yürüme, kişisel temizlik yapma, idrar ya da dışkı kaçırma.
Yardımcı GYA; olarak yemek yapma, ev işi yapma, telefon kullanma, alışveriş yapma, parasal işleri (maaş çekme, bankaya para yatırma,fatura ödeme gibi) yapma, toplu taşım araçlarını kullanma, ilaçlarını içme değerlendirilir. .

27. Ev içi kaza riskinin azaltılması için neler yapılabilir?


Kapı girişlerinde ayak takılıp düşmeye neden olabilecek eşikler bulunmamalı

Merdivenler ayak sığamayacak kadar dar olmamalı
Merdiven basamakları üzerinde ya da ev zemininde kaymaya yol açabilecek halı, kilim vb. bulunmamalı
Ayağın takılmasına yol açacak kenarı kıvrılmış halı, kilim vb. bulunmama Yerlerde takılıp düşmeye neden olacak eşyalar, kablolar vb. bulunmama Gece etrafı görmeyi sağlayacak düzeyde bir aydınlatma olmalı
Banyo zemini kaymayan malzemeden yapılmalı, sürekli kuru olmalı ve banyoda kaymayan terlik kullanılmalı
Banyo, tuvalette uygun yerlerde tutunmak için tutamak olmalı
Mutfak tezgah ve dolapları yaşlının kolayca ulaşabileceği yükseklikte olmalı
Elektrik çarpmasına neden olabilecek zedelenmiş elektrik kabloları, gevşemiş elektrik prizleri bulunmama
İlaçlar kendi kutularında bulunmalı, üzerinde nasıl kullanılacağı yazılmalı ya da işaretlenmeli
Telefonun yanında acil numaralar (ambulans, itfaiye ) yazılı olmalı
Bakım verenler: toplum temelli bakım hizmeti ancak bir ekip hizmeti ile mümkündür. Bu ekipte hekim, hemşire, ebe, psikolog, sosyal hizmet uzmanı, diyetisyen, fizyoterapist, yaşlı bakım teknikeri bulunmalıdır.

28. Kurumsal Bakım nedir? Açıklayınız.


Huzurevleri ‘yaşlı kişileri huzurlu bir ortamda korumak, bakmak ve bu kişilerin sosyal ve psikolojik gereksinimlerini karşılamak amacıyla kurulan yatılı hizmet kuruluşudur’. Ülkemizde bu yönetmeliklere dayalı olarak hizmet sunan eski adı ile Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu (SHÇEK), dernek ve vakıflar, kamu kurum ve kuruluşları, belediyeler ya da gerçek kişiler (özel kurumlar) bulunmaktadır. Bakımevleri ise tıbbi

hizmetler, hemşire hizmetleri ve diğer destek hizmetlerini sunan uzun veya kısa süreli bakım kuruluşlarıdır.

Kısa kısa… Türkiye’de 2010 yılında yaşlı nüfus sayısı 5.3 milyondur ve toplam nüfusun %7.2’si 65 yaş ve üzeri yaşlıdır. Bu oran ile ülkemiz yaşlı toplum olarak değerlendirilebilir.


Kısa kısa… Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması–2008 verileri ile TDH

2.16’dir. Sağlık Bakanlığı’nın 2010 yılı sağlık istatistiklerinde, ulusal
projeksiyon verisi olarak sunulan TDH 2.1’dir.

Kısa kısa… Ülkemizde yaşlılarda ölüm nedenleri arasında kalp-damar hastalıkları, pek çok ülkede olduğu gibi, ilk sırada yer almaktadır. İkinci ölüm nedeni ise kanserlerdir.
 

Çevrimiçi üyeler

Şu anda çevrimiçi üye yok.

REKLAMLAR

Forum istatistikleri

Konular
17,414
Mesajlar
134,310
Kullanıcılar
90,716
Son üye
Abdullah Kara
Üst