Aöf Yaşlı ve Hasta Bakım Hizmetleri Ders Notları 3. Ünite

AOFDESTEK

ADMİN
Yönetici
Admin
Katılım
9 Şub 2011
Mesajlar
6,041
Tepkime puanı
25
Puanları
48
Bölüm:
İşletme
Şehir:
Bursa
Yaşlı ve Hasta Bakım Hizmetleri

ÜNİTE -3


YAŞLILARDA GÖRÜLEN NÖROLOJİK VE PSİKİYATRİK HASTALIKLAR


Yaşlanma nedir? Yaşlanma ile birlikte ne gibi değişiklik nelerdir?

Organizmanın molekül, hücre, doku, organ ve sistemler düzeyinde, zamanın ilerlemesi ile ortaya çıkan, geriye dönüşü olmayan yapısal ve fonksiyonel değişikliklerin tümüne denir.
Yaşlanma birlikte psikolojik ve sosyal olarak da kişiyi etkiler. Kişilik yapısı değişir. Yeni koşullara uyma, yeni düşünce ve planları kabullenmede güçlükler ortaya çıkıyor. Ölüm korkusu yaşanır.

Beyindeki nöron hakkında bilgi veriniz?

Beynin temel hücresi olan ve tüm zihinsel faaliyetlerden sorumlu olan hücrelere Nöron adı verilir.
Nöronlar, diğer organ hücreleri hasar gördüklerinde veya öldüklerinde, vücut bunların yerine yenilerini yapar. Ama beynin temel hücreleri olan nöronlar yenilenme özelliğine sahip değildir, hasar gördükleri veya öldüklerinde yerlerine yenisi yapılamaz.

Normal yaşlanma sürecinde beyinde meydana gelen değişiklikler nelerdir?

A) Beynin ağırlığı; 50 yaşından sonra, yaşlanmaya bağlı nöron ölümünün belli bir seviyeye ulaşması sonucu, beyin ağırlığı ve hacmi her 10 yılda bir
% 2-3 oranında azalır. 30’lu yaşlarda ortalama bir erkek beyninin ağırlığı
1400 gr kadarken, 100 yaşındaki sağlıklı erkeklerde ortalama beyin ağırlığı 1150 gr kadardır.

B) Beynin kimyasalları; Yaşlanma süreci sadece nöron miktarında azalmaya değil, aynı zamanda nöronlar arasındaki bağlantılarda (sinaps) ve nöronlar arasındaki haberleşmede kullanılan kimyasal maddelerde de azalmaya yol açar. Bu kimyasal maddelere nörotransmitter (mesajcılar) denir. Serotonin, dopamin, asetilkolin, adrenalin, nöradrenalin bu mesajcılardan bazılarıdır.


C) Beyin kan miktarı: Beyin kan miktarı azalır. 80 yaşındaki sağlıklı bir kişinin beynine gelen kan miktarı gençlere göre % 20 daha azdır.

Bellek bölgesinin hücrelerinin ölmesi, asetilkolin eksikliğine yol açar bu ise Alzheimer bunaması (demans) yaparken, Bazal ganglia denen ve motor aktiviteyi sağlayan hücrelerin ölmesi ve dopamin maddesinin eksikliği Parkinson hastalığına yol açar.

Yaşlanma ile birlikte en sık görülen nörolojik bulgular nelerdir?

Beyin göz bulgularında değişiklikliler olur. Göz uyum sorunları, göz bebeklerinde küçülme, gözün ışığa karşı verdiği tepkilerde azalma, karanlığa uyumun azalması, aydınlıkta duyarlılığın artışı Kulak ve işitme problemleri ortaya çıkar. Özellikle yüksek tonlardaki seslerde ilerleyici işitme kaybı Koku ve tat duyusunda azalma olur. Harekete dair (Motor) bulgular değişir. Hareketlerin hızında,koordinasyonunda ve kas gücünde azalma görülür. Kas tendon reflekslerinde değişiklikler saptanır. Normal reflekslerde azalma, normal olmayan reflekslerin ortaya çıkışı görülür. Ayak parmakları ve bilekte titreşim (vibrasyon) duyusunun azalması ya da kaybı ortaya çıkar. Duruş, postur ve denge değişiklikleri olur. Bilişsel ve öğrenme yeteneğinde azalma olur.

Yaşlılarda görülen kognitif yani bilişsel fonksiyon değişiklikleri nelerdir?

Tepki zamanlarının yavaşlaması, öğrenme, hafıza ve problem çözmedeki bozulmalardır. Bu durum 40 yaşından sonra başlayabilir. Hatırlama, yeni bilgiyi alma ve saklama, isim hatırlama ve karışık aktiviteden kaçınma gibi bilişsel aktiviteler özellikle azalır. Kelime hazinesi, genel bilgiler, söyleneni ve okuduğunu anlama gibi sözel yetenekler yaşlanmanın etkilerine karşı daha dayanıklıdırlar. Meşguliyet, stres, sıkıntılı anlar yanlışlıkla unutkanlık olarak
adlandırılabilen tablolara neden olur. Yaşlanan kişilerde inatçı unutkanlıklar normal yaşlanma sonucu değil, bir hastalığın, sıklıkla da demans (bunama) belirtisidir. Diğer bir değişiklik de kişilik özellikleri ilgilidir. Yaşlı kişilerin çoğu inatçı, kendini düşünen, katı ve tutucu, güven duygusu azalmış özellikler gösterirler. Bir kısmı da aşırı uysal, kararsız, söylenenleri hiç düşünüp tartmadan kabul eder durumdadırlar.

İnme nedir? ,(felç)…

Beyincik ve omuriliğin damarsal hastalıkları sonucu oluşan fonksiyonel yitimi ifade eder. İnme, Dünyada kalp hastalığı ve kanserden sonra en önemli üçüncü ölüm nedeni iken sakatlık nedenleri arasında ilk sıradadır.

Ne tür tedavi uygulanır?

Pıhtı eritici aspirin, Warfarin veya Heparin doktor önerisine alınmalıdır, Sigara ve alkol bırakılmalı, Az yağlı ve az tuzlu yenmeli, Tansiyon ve şeker ve kolesterol yüksekliği ölçülmeli, Gün aşırı ve en az 45 dakika tempolu yürüme minimum egzersiz düzeyi olarak önerilmektedir

Felç ve inmede Risk altındaki gruplar;

hipertansiyon, şeker, kolesterol yüksekliği olan ve sigara içen, birinci dereceden akrabaları arasında erkeklerde 55 kadınlarda ise 65 yaş altında kalp krizi veya inme geçirmiş birey bulunanlar ve fazla kilolu (obez) kişilerin de aynı şekilde ilaç tedavisi ve bu risk faktörlerinin
modifikasyonu için önlemler alması şarttır.

Bunama ve Unutkanlık (Demans) nedir?

Demans (bunama) kişinin günlük işlevlerini (iş, hobi, alışveriş, ulaşım), zihinsel işlevlerini ve davranış işlevlerini bozan ilerleyici bir beyin hastalığıdır. En sık görülen demans nedenleri;

Alzheimer hastalığı belirtileri ;

o Günlük yaşam aktivitelerini etkileyen bellek kaybı
o Günlük yaşam aktivitelerini yapmada güçlük
o Kelime bulmada güçlük
o Zaman ve mekan karmaşası
o Yargı ve karara varmada güçlük
o Sık kullanılan eşyaların yerlerini değiştirme
o Ruh hali yada davranışlarda değişim
o Kişilik değişimleri
o Sorumluluktan kaçınma olarak sayılabilir.

Unutkanlık, hastalar yeni olan olayları, yeni tanıdıkları kişileri ve isimleri unuturlar. Hastalık ilerledikçe diğer zihinsel işlevler de etkilenir ve kişiler yemek yeme, banyo yapma, tuvalet ihtiyacını karşılama gibi işlevlerde de bağımsızlıklarını kaybeder ve yatağa bağımlı hale gelirler.

Hastalık ortalama 8–10 yıl sürmektedir. Tanı, klinik özellikleri, zihinsel işlevlerin nöropsikolojik testlerle incelenmesi, beyin tomografisi ya da beyin manyetik resonans bulguları, kan ve gerekilirse beyin omurilik sıvısında yapılan incelemeler ile konulabilmektedir.

Alzheimer Hastalığının nedenleri;

Yaş Ailede Alzheimer hastalığı varlığı Alzheimer hastalığı ile ilişkili genlere sahip olmak Kalp hastalığı, şeker hastalığı, hipertansiyon, yüksek kolesterol seviyesi Düşük eğitim, zihinsel, fiziksel ve sosyal etkinliklerin az olması sayılabilir.

Damarsal (Vasküler) Demans

Beyin kanaması ya da beyin damar tıkanıkları ve buna bağlı beyin dokusunun kaybı sonucu oluşan bunamalara verilen isimdir. Bazı kişilerde beynin sessiz yerlerindeki tekrarlayan damar tıkanıklıkları nedeni ile demans görülebilir. Ani başlangıç, ani kötüleşmeler bu hastalıkta görülebilir. Bazı hastalarda Alzheimer Hastalığı ve vasküler demans beraber görülür. Tanı beyin görüntüleme yöntemleri ile konulur.

Frontotemporal Demans

Daha nadir demans nedenidir. 50’li-60’lı yaşlarda daha sık görülür. Beynin, konuşma ve davranışların düzenlenmesi ile ilgili bölgelerinden olan frontal (ön) ve temporal (yan) lobların sinir hücreleri giderek harabiyete uğrar. Hastalarda unutkanlıktan daha çok konuşma,
konuşulanı anlama bozuklukları davranış değişiklikleri (örneğin: uygunsuz cinsel davranışlar, uygunsuz konuşma, çok yemek yeme, içgörü kaybı, planlama bozukluğu, kendine bakım ve temizlikte bozukluk) görülür.

Parkinson Hastalığı Demansı

Demans Parkinson hastalığının seyri sırasında ortaya çıkar. Parkinson hastalığı bulguları,

Parkinson Hastalığı

Parkinson Hastalığı sıklıkla 50 yaşın üzerinde görülür. Hastalık hareketlerde yavaşlık, kol ve bacaklarda sertlik, el, kol, çene, bacaklarda istirahat halinde iken titreme, yazıda küçülme, vücut duruşunda öne doğru eğiklik ve denge bozukluğu bulgularının hepsi ya da bir kısmının varlığı ile gider. Hastalık bulguları, belirtileri şunlardır:
Hastanın yürümesi, konuşması, yazması gibi hareketlerinde
zorlanma, görülür.

Kas Hastalıkları nedir? (miyopati), Belirtileri nelerdir?

Kas hastalıkları kas liflerinin hastalığına bağlı olan kaslarda güçsüzlük, ağrı, kramplara neden olabilen hastalıklardır. Kas hastalıkları çömelince kalkmada, merdiven çıkmada, kolları yukarı kaldırıp yüksek yerlere uzanmada zorluk yaratırlar.
Yaşlılarda kas hastalığı enfeksiyonlar, ilaçlar, romatizma benzeri bazı hastalıklar, bağışıklık sisteminin hastalıkları, tiroid bezinin az ya da fazla hormon üretmesine bağlı gelişebilir.

Myozit nedir?

Kas iltihabı. Virüslere (örneğin koksaki virüsü), bakterilere (irin yapan bakteriler, tifo, verem basili, frengi spiroketleri), protoozonlara (toksoplazma) ve larva evresindeki asalaklara (örneğin şerit larvası) bağlı olarak gelişebilir. Sık rastlanan bir hastalıktır ve yaralanma ya da aşırı
kas zorlanması oluşumunda kolaylaştırıcı rol oynar.

İleri Yaş Depresyonu nedir?

Yaşlanma ile beraber yaşlılarda görülen, değersizlik, ümitsizlik, ölüm korkusu, işe yaramama duyguları depresyona yol açabilen durumlar yaratabilir. Ümitsizlik, değersizlik hisleri çok ağır olduğunda, depresyon yaşamı tehdit eden bir rahatsızlıktır. Müdahale edilmezse kişi yemeyi, içmeyi ya da ilaçlarını almayı, kendine bakmayı reddedebilir ve bu sıkıntıdan kurtulmak için kendini öldürmeyi düşünebilir.
Beyin kanaması, Ağır Maden Zehirlenmeleri, civa veya talyum zehirlenmesi, Romatizmal Hastalıklar veya Romatoid Artrit, Sistemik Lupus Eritamatozus gibi hastalıklar depresyona eşlik edebilir.

İleri yaşlarda görülen bunaltı bozuklukları nelerdir?

Huzursuzluk, kalp çarpıntısı, gerginlik, tahammülsüzlük Uyku bozukluğu Baş ağrıları
Karın ağrısı ya da ishal Terleme, titreme, üşüme ya da ateş basması Konsantrasyon güçlüğü Enerjisiz hissetme Hızlı soluk alıp verme Göğüs ağrısı Nedeni belli olmayan korku hissi görülür.

Yaşlılarda uykusuzluğun nedenleri nelerdir? ( ama benim babaannem sık sık uyurdu J )

Primer uyku bozuklukları (uyku apnesi, huzursuz bacak sendromu,) Psikiyatrik hastalıklar (depresyon, anksiyete bozuklukları,)
o Çoklu ilaç kullanımı (kortizon, kalp, tansiyon ilaçları, Parkinson ilaçları, depresyon ilaçları).
o Psikososyal faktörler; Yer değişikliği, sevdiği bir insan kaybı
gibi…
o Tıbbi hastalıklar

Tedavisi :

Gündüz uykusunun engellenmesi, hafif müzik, kafein alımını kısıtlama, nokturiyi azaltmak, uyku için kolaylaştırıcı ilaçlar alma,

Yaşlılık döneminde görülen ruhsal hastalıklar ile ilgili bazı yanlış inanışlar vardır. Bunlar nelerdir?

Depresyon yaşlanmanın doğal bir parçasıdır Ruhsal sorunları olan birey bunu kendi başına yenmelidir Ruhsal hastalığı olan kişi tehlikelidir Ruhsal hastalığı olan kişinin gerçekle bağlantısı kopmuştur ya da garip davranışlar sergilerler Yaşlı bireylerde psikiyatrik hastalıklar gençlerdeki kadar iyi tedavi
edilemez Yaşlanmayla yeni şeyleri öğrenebilme yetisi bozulur Ciddi ruh sağlığı sorunları yaşlılık döneminde çok sık görülür

Yaşlılarda zihinsel faaliyetlerde azalmaya yol açan hastalıklar

nelerdir?
Yaşlılıkta; tansiyon yüksekliği, damar sertliği, şeker hastalığı gibi kronik hastalıklar zihinsel faaliyetlerde azalmaya yol açar. Yaşlılıkla birlikte ruhsal durumda oluşabilecek bir çöküntü, depresyon zihinsel fonksiyonları
olumsuz yönde etkileyebilir. fizik aktivitesi az olan, sosyal yaşam içerisine girmeyen kişilerde, sigara ve alkol kullananlarda yaşlılıkta zihinsel faaliyetlerde azalma görülür.
 

Çevrimiçi üyeler

Şu anda çevrimiçi üye yok.

REKLAMLAR

Forum istatistikleri

Konular
17,414
Mesajlar
134,310
Kullanıcılar
90,716
Son üye
Abdullah Kara
Üst