Aöf Yaşlı ve Hasta Bakım Hizmetleri Ders Notları 5. Ünite

AOFDESTEK

ADMİN
Yönetici
Admin
Katılım
9 Şub 2011
Mesajlar
6,041
Tepkime puanı
25
Puanları
48
Bölüm:
İşletme
Şehir:
Bursa
Yaşlı ve Hasta Bakım Hizmetleri

5. ÜNİTE


YAŞLILIKTA BESLENME

Dünya sağlık örgütüne göre yaşlılık dönemi 65 ve üstü; birleşmiş
milletlere göre 60 ve üstü olarak kabul edilir.60 yaş üstü nüfusun toplam
nüfusa oranı %4 ve altında ise genç nüfus %4-%7 arası ise olgun nüfus
%7 ve üzerinde ise yaşlı yada yaşlanan nüfus olarak kabul edilir.Birleşmiş
Milletlere göre Dünya da yaşlı nüfüsü toplam nüfüs içindeki payı 1950
yıllarında %8 iken 2050 yılında %22 olması beklenmektedir. Bu durum
ekonomik-sosyal-ruhsal,fiziksel,çevresel vs koĢullara bağlanabilir.Dünya
da 32 ülkenin 60 yaş ve üstü nüfusunun 10 milyondan fazla olacağı
beklenmektedir.

Çin-Hindistan,ABD,ve Endonezya da bu rakam 50

milyonu ulaşacağı belirtilmektedir.31/12/2011 tarihi itibari ile Türkiye
nüfusu 74.724.269 olup bu nüfusun %7,3 ü 65 yaş ve üzerindedir.
Dünyada yaşam süresi her geçen yıl artış göstermektedir. 1950 den beri
21 yıl artmıştır. Artış az gelişmiş bölgelerde %24 daha gelişmiş
bölgelerde %11 olarak bilinmektedir.Türkiye de 2009 yılında ki verilere
göre yaşama süresi 73,7 yıldır.Yaşlılık döneminde sağlık açısından en
önemli gereksinimlerden birisi de sağlıklı beslenmedir. Beslenmenin temel
bir insan hakkı olarak kabul edilmesi 1996 yılında Roma da uluslar arası
Gıda ve Tarım Organizasyonu (FAO) tarafından bütün dünya da kabul
edilmiştir.

BESLENME : yaşamın sürdürülmesi,sağlığın korunması ve geliştirilmesi

için besinlerin tüketilmesi,kullanılması,besinlerden yararlanma anlamı
taşımaktadır.

YETERLİ VE DENGELİ BESLENME; yaşamın sağlıklı bir şekilde

sürdürülmesi için besinlerin yeterli ve denge sağlanarak
alınmasıdır.

BESİN GRUBU; Yeterli ve dengeli beslenme için vücudun gereksinim

duyduğu besinlerin gruplanmış şeklidir.

BESİN ÖĞESİ; Besinlerin
bileşiminde bulunan değişik miktarlarda kimyasal moleküllerdir.Besin

öğeleri başlıca karbonhidratlar,proteinler,yağlar,mineraller,vitaminler ve
su olarak sınıflandırılır.

GIDA GÜVENLİĞİ; Tarladan sofraya kadar çevre ve

insan sağlığına zarar vermeyen üretimin her aşamasında gerekli
kontroller yapılmış,sağlıklı ve güvenilir ürünlerin temin edilme süreci
olarak tanımlanmaktadır. Gıdalarda olabilecek fiziksel,kimyasal,biyolojik
ve her türlü zararların bertaraf edilmesi için alınan tedbirler
bütünüdür.

GIDA GÜVENCESİ ;İnsanların güvenilir,uygun fiyat karşılığında

sağlıklı beslenme olanaklarına ulaşımının sürdürülebilir olmasıdır.


TEMEL BESİN GRUPLARI Süt ve süt ürünleri, et,yumurta,kuru
baklagiller ,sebze ve meyveler,Ekmek ve tahıllar.

BESİN ÖĞELERİ

Karbonhiratlar ; Kolay sindirilir.

Proteinler ; Vücudu oluşturan hücrelerin

temel yapı taşıdır. Günlük enerji ihtiyacı proteinlerden sağlanır.

Yağlar ; Günlük alınması gereken enerjinin %25-%30 u yağlardan

sağlanması yeterlidir.
İyi yağlar ; Bitki kaynaklı besinlerde ; mısırözü ve ayçiçeği yağında

bulunur.
Tekli doymamış yağlar zeytinyağı dır.
Çoklu doymamış yağlar,mısırözü ve ayçiçeği yağlarıdır.


Doymuş yağlar ; Kötü yağlardır.(katı formatında olan yağlar) Kırmızı

et;tam yağlı süt ve süt ürünlerinde bulunur.

Trans yağ asitleri ; (trans yağlar) Bitkisel yağların işlemden geçirilerek

yapılarındaki doymamış bağların doyurulması yoluyla katılaştırılmalarıdır.
Hidrojenize etmek de denilmektedir. Sağlık açısından doymuş yağların
yaratacağı risklerden de fazla risk oluşturmaktadır.

Vitamin ve mineraller; Vitamin ve mineraller yaşam için gerekli olan

metabolizma ile ilgili süreçlerin devamı için gereklidir. Vücudun %4-%5 i
minerallerden oluşmaktadır.
Başlıca Mineraller; Kalsiyum ve fosfor
Mikro Mineraller;

Magnezyum,klor,sodyum,kükürt iyot eksikliğinde guatr hastalığı toplumda
yaygın olarak görülür.

Yağda eriyen vitaminler,A.D.E.K vitaminleri


Suda eriyen vitaminler B,C niasin ve folikasit


Su ; Günlük önerilen su miktarı 1,5-2 litredir. Yetişkin insan vücudunun

%59 u su olup bu miktarın %60 ı hücre içinde ve geri kalanı %40 ı da
hücre dışındadır.

Akdeniz Tipi Beslenme Önerileri; Günlük tüketim için öneriler.

1. ANA ÖĞÜNLERDE Tahıl grubu ;her öğün için bir yada iki
porsiyon Sebze ; her öğün için iki yada daha fazla porsiyonMeyve ; her
öğünde bir yada iki porsiyon

2. Günde 1,5-2 litre su tüketilmelidir.



3. Süt ve süt ürünlerinin günlük olarak tüketimi özellikle kemik sağlığı
açısından önerilmektedir.

HAFTALIK TÜKETİM AÇISINDAN ÖNERİLER

1. İki yada daha fazla porsiyon balıketi,iki porsiyon beyaz et, iki-dört
porsiyon yumurta
2. Kırmızı etin hafta da iki porsiyondan az tüketilmesi önerilmektedir.
3. Tahılların hafta da iki porsiyondan daha fazla baklagil tüketiminin
birleşmesi halinde vücut için sağlıklı protein ve yağ kaynağının temin
edilebilir.

DAHA NADİR OLARAK TÜKETİM İÇİN ÖNERİLER

Şeker içeriği fazla sağlıksız gıdaların tüketiminin azaltılması
önerilmektedir.Meyve suları ,tatlandırılmış içecekler.

GÜNLÜK TOPLAM TUZ ALIMI 6 GRAMI GEÇMEMEKTEDİR.

Yaşlılık döneminde beslenme farklılaşmasının nedenleri ; Süregelen hastalıklar,

bedensel etkinlik yapmayı engelleyen kas-iskelet sistemi sorunları yutma
ve çiğneme güçlüğü sindirim sistemi sorunu çevresel koşullarda değişim
(eş kaybı,yalnızlaşma,sosyal destek mekanizmalarının gerilemesi
zayıflaması,ekonomik koşullarda gerileme vb. bireyin beslenme
alışkanlıklarının değişmesine neden olabilir.

Yaşlılık döneminde beslenme ile ilişkili öncelikli sorunlar;

Kanser,kalp ve damar hastalıkları gibi süreğen
hastalıklar,vitamin ,mineral eksiklikleri ,yetersiz beslenme sorunları,
güvenli gıdaya ulaşamama dengesiz beslenmeye bağlı şişmanlık.Sağlıklı
olmak için ; bütün yaş gruplarında her gün 40 dan fazla besinin
tüketilmesi önerilir. Ancak yaşla birlikte tüketilen besinlerin kalsiyum
,posa,lif,protein,vitamin,A.D.C folik asit gibi vitaminler açısından zengin
olması gerekir.

YAŞLILIK DÖNEMİNDE BESLENME DURUMUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ

İÇİN DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ
1. Diyet öyküsünün alınması en temel adımdır. 24 saatlik besin tüketimi,
besin kayıt yöntemi,gıda tüketim sıklığı anketi,gıda öyküsü gibi farklı
yöntemler kullanılabilir. Yaşlının yaşadığı yer,iletişim kurmada
zorluk,hafıza faktörü,gözlem çalışmalarının kısıtlığı,yaşlılık döneminde
alınan gıdalara ilişkin ayrıntıların öğrenilmesini zorlaştırmaktadır.

2. Ölçüm yöntemleri ; Bu kategoride vücut ağırlığı ve boy uzunluğunun

ölçülmesi önerilmektedir.Yaşlılık döneminde vücut ağırlığında son üç ayda
%5 ve daha fazla kayıp ölüm riskini artırmaktadır. Son altı ayda kayıp
%10 ve üzeri olduğunda da risk artmaktadır.

VÜCUT AĞIRLIĞINDA KAYBIN/AZALMANIN BAŞLICA NEDENLERİ

Gıdaya ulaşamama ,sosyal faktörler gibi yetersiz beslenmeye neden olan
durumlar,iştah kaybı ,kas kütlesinde azalma ile seyreden sarkopeni
,kaşeksi gibi bazı hastalıklarda görülen yangisal reaksiyonlar,depresyon

BEDEN KİTLE ENDEKSİ = VÜCUT AĞIRLIĞI / ( BOY UZUNLUĞU*BOY UZUNLUĞU)-

BKİ degerlendirmesi için genel toplumda dünya saglık
örgütü(DSÖ)kriterleri kullanılır. BKİ(kg/m)degerlendirme18.5 altı
Zayıf;18.5-24.9 Normal;25.0-29.9 hafif şişman –fazla kilolu 30,0-39,9
şişman : 40 ve üzeri aşırı şişman-

YAŞLILARDA BEDEN KİTLE ENDEKSİ (BKİ) 27 KG olan değerleri normal

olarak kabul edilmektedir.
-yaşlıların bel ve kalça çevresi ölçümleri : Bel

çevresi kadınlarda 88 cm yi erkelerde de 102 cm yi geçmemesi
istenmektedir.
Bel kalça oranının da erkeklerde 1 „i kadınlarda 0,80 „i

geçmesi özellikle kalp ve damar hastalıkları açısından artırmaktadır.
-vücut kompozisyonlarının daha ayrıntılı değerlendirmesi için diğer

teknikler - bio elektrik impedans analizi-dual enerji X –ray
absorbtiometre-sualtı ağırlık ölçümleri (under waterweighting)-nötron
aktivasyonu -günümüzde pratikliği açısından en sık yöntemler iki yöntem
BKİ ve BİA değerlendirmesidir.

DİĞER YÖNTEMLER-bedensel kapasiye değerlendirmeleri ( fiziksel

fonksiyon değerlendirme ; katz günlük yaşam aktivite ölçeği).

Bağışıklık

sisteminin durumunu ortaya koyan değerlendirmeler laboratuar temelli
değerlendirmelerde bu başlıkta incelenebilir.-yaşlılık döneminde besin
öğesi açısından gereksinim;

Enerji ; yaşlıların hafif fiziksel aktivite

yapıldığı düşünüldüğünde vücut ağırlıklarının kg başına 30kkal/gün enerji
tüketmeleri önerilir.

Protein ; yaralanma kırık iltihabi durumlar protein

gereksinimi artıran nedenler arasında dır. Yaşlılık döneminde günde vücut
ağırlığı başına 0,9 -1,1 gr protein alınması önerilmektedir.

Karbonhidrat ;

yaşlılık döneminde de günlük enerjinin %50-%60 nın karbonhidratlardan
sağlanması önerilir.

Yağlar ; yaşlılık döneminde de günlük alına enerjinin

en fazla %30 unu yağlardan sağlanılması önerilir.

Vitamin ve mineraller ;

yaşlılık döneminde verilen vitamin ve mineral gereksinimin artması temel
olarak vücut direncinin ve bağışıklık sisteminin zayıflaması, kronik
hastalıklarının artması hareketsizlik gibi nedenlere bağlıdır.

D vitamini dışında ki vitamin ve minerallerin eğer yaşlıda başka bir sağlık sorunu

yoksa yeterli ve dengeli beslenmenin sağlanabildiği durumlarda
karşılanmaktadır. D vitamini gereksinimin karşılanabilmesi için haftada 2-
3 kez ellerin , yüzün 20-30 dk güneşlenmesinin sağlanması önemlidir.

Sıvı–su tüketimi ; yaşlılık döneminde sıvı gereksiniminin en önemli kaynağını

su oluşturmalıdır. Öneri diğer yaş grupları ile benzerdir.

Posa ; posalı gıdaların her gün 25-30 mg tüketilmesi önerilir. Kuru

baklagiller, kepekli tahıl ürünleri, sebze ve meyveler posa içeriği yüksek
olan gıdalar arasında dır.
 

Çevrimiçi üyeler

Şu anda çevrimiçi üye yok.

REKLAMLAR

Forum istatistikleri

Konular
17,414
Mesajlar
134,310
Kullanıcılar
90,716
Son üye
Abdullah Kara
Üst