- Katılım
- 9 Şub 2011
- Mesajlar
- 6,041
- Tepkime puanı
- 25
- Puanları
- 48
- Bölüm:
- İşletme
- Şehir:
- Bursa
SOSYAL PSİKOLOJİ 1
ÜNiTE 3
SOSYAL BiLiŞ SOSYAL
Bu ünite genel olarak tanıma dayalı tanımları ezberlemeye
devam, kolay gelsin….
Sosyal biliş, bizim toplumsal dünyaya ilişkin bilgileri yorumlama, analiz
etme, anımsama ve kullanma biçimimizdir.
Sosyal Sınıflama, çevremizdeki olayları, insanları, öteki canlıları,
eşyaları, hatta fikirleri kolayca bilmek isteriz. Bilmek için de, onların her
birini, zihnimizde oluşturduğumuz belli türlerin sınışarın içine yerleştiririz.
Prototip: Bir sınıfın özeliklerini en iyi temsil eden elemana, o türün
modeli (prototipi) diyoruz. Prototip, türü temsil eden ve bizim
zihnimizde olan bir modeldir. Hemşiredeki beyaz önlük, imamların yeşil
takkesi, örneği gibi….
Şema: Herhangi bir şey hakkında, geçmiş yaşantılarımıza bağlı olarak
oluşturulan inanç ve beklentilerdir. Bizler sarı basın kartı olan ve elinde
fotoğraf makinesi olan birini muhabir sınıfına koyarız. Çünkü bir düzene
sahip olma özellikleri vardır. Şemaların bizlere sağladığı avantalar da
vardır, bunlar;
Şemalar bilgiyi kullanmamıza yardımcı olurlar,
Şemalar anımsamamıza yardımcı olurlar,
Şemalar bilgi işlemeyi hızlandırırlar,
Şemalar otomatik yargıda bulunmaya yardım ederler,
Şemalar bilgideki boşlukları doldururlar,
Şemalar yorumlamaya yardımcı olurlar,
Şemalar beklentiler oluşturur,
Şemalar duyuşlar içerir, ( Duyuş: sahip olunan duygular )
Kalıp Yargı: Bir sosyal sınıfın bütün üyeleri tarafından paylaşıldığına
inanılan özelliklerin bütünüdür. Kalıp yargıya ilişkin özellikleri ve kısa
notları verelim,
a) Kalıp yargılar düşünmenin kısa yollarıdır, ilk kez karşılaştığımız
insanlara ilgili olarak zengin ve geçerli bilgiler sağlarlar.
b) Kalıp yargının en temel özelliği “çabukluğudur”.
c) Cinsiyet bilgisi kalıp yargılar üzerine kuruludur. Örn, erkek baskın,
serüvenci, güçlü, kadın ise, dişi, duygusal, alçakgönüllü gibi…
d) Kalıpyargılar yanıltıcı ilişkiler üzerine kuruludur. Kayserili ve
ticaretle uğraşır ilişkisi çok doğru değilken, xxxx ilinden olanlar cimri olur,
yanıltıcı kalıpyargıya örnek gösterilebilir, bu örnekleri günlük hayatımızda
çok kullandığımızdan örnekler çoğaltılabilir…
e) Kalıpyargılarla düşünme daha çok güçlünün özelliğidir. Yönetici
veya güç sahibi olanların alt çalışanlarına Kalıpyargılarla
değerlendirmeleri, buna örnek olarak, memur, polis, hademe gibi
isimlendirmeler örnek verilebilir. Su getirenle testiyi kıran bir olmaz
atasözü de bu maddeye örnek olarak verilebilir.
Zihinsel kısa yollar nelerdir?
Yargıda bulunurken uzun cümleler kurmak yerine aklımıza geliveren kısa
cümlelere zihinsel kısa yollar diyoruz. Zihinsel kısa yolları 3 şekilde
anlatmak mümkün, bunlar kısaca;
Temsililik kısa yolu: insanların bir toplumsal sınıf üyesi olmasına, o
sınıfın prototipine ne kadar uygun olduğuna bakarak karar verme
eğilimidir. Takım elbise, fiyonk takmış bir erkeğin ilk etapta özel bir
geceye veya düğüne katılacağının düşünülmesi gibi…
Bilinirlik Kısa yolu: Kolayca anımsanabilen örneklerin, bilgilerin karar
vermede esas alınmasına denir. Örn. Elmadağ’a Tapu Müdürlüğüne
tayininiz çıktı, arkadaşınız işyerinizde mutlaka Elmadağlı çoktur diye
sorar, çünkü bilinir ki o bölgede oralı çok olur…
Simülasyon Kısa Yolu: Herhangi bir olay karşısında karar verme tekniği
olarak adlandırılır, örneğin Evin anahtarını dış kapıda unutan bir anne için
aklına olmaz şeyler gelir, hırsız girdimi, komşum görüp adlımı, belki de
kimse fark etmez gibi…
Sosyal Bilişte hangi şema ne zaman kullanılır?
Çevre: Bilginin kendi yapısı önemli, örneğin Tiyatroya gittiniz Tiyatro
sahnesi (çevre) şema olarak kullanacaksınız…
Farklılık: Şemanın kullanılacağını etkileyen bir başka faktör ise çevresel
farklılıktır. Örneğin Bayanların yüzme havuzuna gittiğiniz bir gün
bakıyorsunuz 1-2 erkek var…L Farklı olanlar sanıyorum erkekler JJJ
Roller: Rol şeması birçok boyutla ilgili olarak bilgi verici, zengin ve
anlaşılırdırlar. Örneğin Başkan, politikacı, amir…
Öncelik: Edinilen ilk bilgi önceliğimizdir. Kardeşiniz Tıp kazandı diyelim
çocuk doktoru olmak istiyor, bizlerin öncelikli şeması onun nasıl bir çocuk
doktoru olacağı konusunda olur…
İpucu Verme: Konuya ilişkin benzer yeni bilgiler ipucu olur. Sınavdan
canı sıkkın çıkan çocuğun elbette sınavının başarılı geçtiğini düşünmeyiz…
Önem: Farklı şemaların kullanılacağının bir belirleyici de önemdir. Tayinin
istendiği iller yazılırken elbette kişinin kendisi önem arz eden il
yazılacaktır.
Bireysel Farklılıklar: Aynı bilgi herkes tarafından aynı yorumlanmaz.
Ahmet’i sen seversin ancak komşun sevmez bireysel farlılık burada göze
çarpar.
Amaçlar: Bilişsel organizasyonu başlatan faktörlerden birisi de bireyin
amaçlarıdır.
Atfetme nedir?
Sergilenen sözlü davranış, sözsüz davranış, konuşma, dış görünüş
ve giyim kuşam tarzına göre insanlar hakkında atıfta bulunuruz. Bir
kişinin davranışı ya o kişiye ait özelliklerden ya da o kişinin içinde
bulunduğu koşullardan kaynaklanır. Bir kişinin davranışı ile ilgili karar
verirken neler dikkatimizi çeker;
Davranışın doğal olup olmadığına,
Davranışın ne kadar tutarlı olup olmadığına,
Davranışın ayırt edici olup olmadığına bakarız.
ÜNiTE 3
SOSYAL BiLiŞ SOSYAL
Bu ünite genel olarak tanıma dayalı tanımları ezberlemeye
devam, kolay gelsin….
Sosyal biliş, bizim toplumsal dünyaya ilişkin bilgileri yorumlama, analiz
etme, anımsama ve kullanma biçimimizdir.
Sosyal Sınıflama, çevremizdeki olayları, insanları, öteki canlıları,
eşyaları, hatta fikirleri kolayca bilmek isteriz. Bilmek için de, onların her
birini, zihnimizde oluşturduğumuz belli türlerin sınışarın içine yerleştiririz.
Prototip: Bir sınıfın özeliklerini en iyi temsil eden elemana, o türün
modeli (prototipi) diyoruz. Prototip, türü temsil eden ve bizim
zihnimizde olan bir modeldir. Hemşiredeki beyaz önlük, imamların yeşil
takkesi, örneği gibi….
Şema: Herhangi bir şey hakkında, geçmiş yaşantılarımıza bağlı olarak
oluşturulan inanç ve beklentilerdir. Bizler sarı basın kartı olan ve elinde
fotoğraf makinesi olan birini muhabir sınıfına koyarız. Çünkü bir düzene
sahip olma özellikleri vardır. Şemaların bizlere sağladığı avantalar da
vardır, bunlar;
Şemalar bilgiyi kullanmamıza yardımcı olurlar,
Şemalar anımsamamıza yardımcı olurlar,
Şemalar bilgi işlemeyi hızlandırırlar,
Şemalar otomatik yargıda bulunmaya yardım ederler,
Şemalar bilgideki boşlukları doldururlar,
Şemalar yorumlamaya yardımcı olurlar,
Şemalar beklentiler oluşturur,
Şemalar duyuşlar içerir, ( Duyuş: sahip olunan duygular )
Kalıp Yargı: Bir sosyal sınıfın bütün üyeleri tarafından paylaşıldığına
inanılan özelliklerin bütünüdür. Kalıp yargıya ilişkin özellikleri ve kısa
notları verelim,
a) Kalıp yargılar düşünmenin kısa yollarıdır, ilk kez karşılaştığımız
insanlara ilgili olarak zengin ve geçerli bilgiler sağlarlar.
b) Kalıp yargının en temel özelliği “çabukluğudur”.
c) Cinsiyet bilgisi kalıp yargılar üzerine kuruludur. Örn, erkek baskın,
serüvenci, güçlü, kadın ise, dişi, duygusal, alçakgönüllü gibi…
d) Kalıpyargılar yanıltıcı ilişkiler üzerine kuruludur. Kayserili ve
ticaretle uğraşır ilişkisi çok doğru değilken, xxxx ilinden olanlar cimri olur,
yanıltıcı kalıpyargıya örnek gösterilebilir, bu örnekleri günlük hayatımızda
çok kullandığımızdan örnekler çoğaltılabilir…
e) Kalıpyargılarla düşünme daha çok güçlünün özelliğidir. Yönetici
veya güç sahibi olanların alt çalışanlarına Kalıpyargılarla
değerlendirmeleri, buna örnek olarak, memur, polis, hademe gibi
isimlendirmeler örnek verilebilir. Su getirenle testiyi kıran bir olmaz
atasözü de bu maddeye örnek olarak verilebilir.
Zihinsel kısa yollar nelerdir?
Yargıda bulunurken uzun cümleler kurmak yerine aklımıza geliveren kısa
cümlelere zihinsel kısa yollar diyoruz. Zihinsel kısa yolları 3 şekilde
anlatmak mümkün, bunlar kısaca;
Temsililik kısa yolu: insanların bir toplumsal sınıf üyesi olmasına, o
sınıfın prototipine ne kadar uygun olduğuna bakarak karar verme
eğilimidir. Takım elbise, fiyonk takmış bir erkeğin ilk etapta özel bir
geceye veya düğüne katılacağının düşünülmesi gibi…
Bilinirlik Kısa yolu: Kolayca anımsanabilen örneklerin, bilgilerin karar
vermede esas alınmasına denir. Örn. Elmadağ’a Tapu Müdürlüğüne
tayininiz çıktı, arkadaşınız işyerinizde mutlaka Elmadağlı çoktur diye
sorar, çünkü bilinir ki o bölgede oralı çok olur…
Simülasyon Kısa Yolu: Herhangi bir olay karşısında karar verme tekniği
olarak adlandırılır, örneğin Evin anahtarını dış kapıda unutan bir anne için
aklına olmaz şeyler gelir, hırsız girdimi, komşum görüp adlımı, belki de
kimse fark etmez gibi…
Sosyal Bilişte hangi şema ne zaman kullanılır?
Çevre: Bilginin kendi yapısı önemli, örneğin Tiyatroya gittiniz Tiyatro
sahnesi (çevre) şema olarak kullanacaksınız…
Farklılık: Şemanın kullanılacağını etkileyen bir başka faktör ise çevresel
farklılıktır. Örneğin Bayanların yüzme havuzuna gittiğiniz bir gün
bakıyorsunuz 1-2 erkek var…L Farklı olanlar sanıyorum erkekler JJJ
Roller: Rol şeması birçok boyutla ilgili olarak bilgi verici, zengin ve
anlaşılırdırlar. Örneğin Başkan, politikacı, amir…
Öncelik: Edinilen ilk bilgi önceliğimizdir. Kardeşiniz Tıp kazandı diyelim
çocuk doktoru olmak istiyor, bizlerin öncelikli şeması onun nasıl bir çocuk
doktoru olacağı konusunda olur…
İpucu Verme: Konuya ilişkin benzer yeni bilgiler ipucu olur. Sınavdan
canı sıkkın çıkan çocuğun elbette sınavının başarılı geçtiğini düşünmeyiz…
Önem: Farklı şemaların kullanılacağının bir belirleyici de önemdir. Tayinin
istendiği iller yazılırken elbette kişinin kendisi önem arz eden il
yazılacaktır.
Bireysel Farklılıklar: Aynı bilgi herkes tarafından aynı yorumlanmaz.
Ahmet’i sen seversin ancak komşun sevmez bireysel farlılık burada göze
çarpar.
Amaçlar: Bilişsel organizasyonu başlatan faktörlerden birisi de bireyin
amaçlarıdır.
Atfetme nedir?
Sergilenen sözlü davranış, sözsüz davranış, konuşma, dış görünüş
ve giyim kuşam tarzına göre insanlar hakkında atıfta bulunuruz. Bir
kişinin davranışı ya o kişiye ait özelliklerden ya da o kişinin içinde
bulunduğu koşullardan kaynaklanır. Bir kişinin davranışı ile ilgili karar
verirken neler dikkatimizi çeker;
Davranışın doğal olup olmadığına,
Davranışın ne kadar tutarlı olup olmadığına,
Davranışın ayırt edici olup olmadığına bakarız.