Aöf İktisadi Büyüme Ders Notları 1. Ünite

AOFDESTEK

ADMİN
Yönetici
Admin
Katılım
9 Şub 2011
Mesajlar
6,041
Tepkime puanı
25
Puanları
48
Bölüm:
İşletme
Şehir:
Bursa
İKTİSADİ BÜYÜME

1.ÜNİTE


İKTİSADİ BÜYÜMENİN TANIMI

İktisadi büyüme, bir ülkenin genellikle bir yıl içinde üretim kapasitesinde veya reel gayrisafi yurtiçi hasılasında görülen ve sayısal olarak ölçülebilen reel artışlardır.

Reel artış: Fiyat değişmelerinin etkisi giderildikten sonraki artış oranıdır. Arz eğrisinin sağa kayması ya da üretim olanakları eğrisinin sağa kayması ile ifade edilir.

Üretim imkânları eğrisi Mevcut üretim faktörleri ve üretim teknolojisi veri iken belirli bir dönemde
ekonominin maksimum düzeyde üretebileceği çeşitli çıktı(ürün) bileşimlerini gösteren eğridir.
Ekonomide mevcut olan kaynaklar belirli bir teknoloji ile üretim imkânları eğrisi sınırına erişilemiyorsa kaynaklar etkin kullanılmıyor, daha az üretim gerçekleştiriliyor sonucu çıkartılırken üretim imkânları eğrisi üzerindeki her nokta da etkin üretim bileşimlerine ulaşıldığı sonucuna ulaşılır.

Potansiyel GSMH: Üretim faktörlerinin tam ve etkin kullanılması ile üretilebilecek maksimum mal ve hizmetlerin parasal karşılığına da denir. Bu nedenle üretim kapasitesinin tam kullanımı ile Potansiyel GSMH’ye ulaşılmaktadır.

Potansiyel hasıla eğrisi, reel GSYH’nin üretim faktörlerinin tam kullanımı hâlinde beklenen gelişimini sergiler. Ancak fiili üretim potansiyel üretim ile tam çakışmayabilir.
Bir ekonomik dalgalanma devresinde reel GSYH’nin ulaştığı en yüksek noktaya zirve, en düşük noktaya ise dip denir. Zirveden dibe kadar geçen dönem daralma olarak adlandırılırken ekonominin dibe vurduğu noktadan bir sonraki zirve noktasına kadar geçen dönem genişleme olarak adlandırılır.
Artan fırsat maliyeti: Bir malın daha fazla üretilmesi için diğer maldan artan miktarlarda vazgeçilmesinin gerekmesidir.

Tam istihdam: Bir ekonomide mevcut tüm üretim faktörlerinin tam olarak kullanılmasıdır.

Üretim faktörleri: Üretimi gerçekleştirmek için kullanılan işgücü, doğal kaynaklar, sermaye ve teknolojidir.

Bir ülkenin iktisadi büyümesi iki şekildedir.

1-Birincisi, tam istihdamın altında kullanılan iktisadi kaynakların daha verimli kullanılmaya başlanması
yoluyla büyümenin gerçekleştirilmesi;
2-ikincisi, tam istihdamda kullanılan kaynak miktarına yenilerinin eklenmesi yoluyla üretimin gerçekleştirilmesidir.

Gayrisafi Millî Hâsıla

Gayrisafi Millî Hâsıla (GSMH), belirli bir ülkede belirli bir dönemde üretilen tüm nihai mal ve hizmetlerin değerinin toplamıdır.

Nihai mal ve hizmet: Belirli bir zaman aralığında nihai (son) kullanıcının satın aldığı üründür.

Ara mal veya ara hizmet =Bir firma tarafından üretilen ve diğer firmalar tarafından nihai mal veya hizmetin bir bileşeni olarak satın alınan mal ve hizmetlere denir.
*Gayrisafi Yurtiçi Hasıla (GSYH) ise bir ülkede belirli bir dönemde yurtiçinde üretilen nihai malların ve hizmetlerin piyasa değerlerinin toplamıdır.

Ekonomik performansın asıl ölçüsü GSMH değil, GSYH ile kullanılma nedenleri ,

1-Uluslararası ekonomik entegrasyonun yoğunlaşması, ekonomik sınırların siyasal sınırları tanımaması
2-GSYH’nin ölçümünün daha kolay olması,
3-Ekonominin istihdam yaratma gücünü GSYH’nin daha iyi temsil ediyor olmasıdır.
GSYH = GSMH - Net dış faktör geliri
Dış âlem faktör gelirleri; işçi dövizleri, müteşebbis gelirleri, kar transferleri, dış borç faiz ödemeleri ile faiz gelirlerinden oluşur.

GSYH nominal ve reel olmak üzere iki şekilde hesaplanmaktadır.

Nominal GSYH, belirli bir yıl da üretilmiş olan nihai mal ve hizmetlerin o yılın fiyatları ile olan değeridir. Bir başka deyişle herhangi bir t döneminde üretilen tüm malların miktarları ile o dönemdeki fiyatlarının çarpımlarının toplamına eşittir.
Reel GSYH, farklı dönemlerde üretilen mal ve hizmetlerin aynı fiyatlarla değerlendirerek, dönemler arasında fiziki üretimin değişimini ölçme imkânı verir. Bir başka değişle aynı t dönemindeki cari üretim miktarları baz (temel) alınan bir yılın fiyatlarının çarpımlarının toplamına eşittir.
Baz yıl: Baz alınan yıla genellikle 100 değeri verilir. Bundan sonra gelen yıllarda bu 100 değerine göre yüzde olarak kolaylıkla hesaplanır.


GSYH deşatörü: Nominal GSYH’nin reel GSYH’ye oranıdır. Yani bir ülke vatandaşları tarafından üretilen tüm mal ve hizmetlerin fiyatlarındaki değişmeyi ölçmektedir.
Deşatör ise belli bir yılda geçerli olan fiyatların baz yılın fiyatlarına oranını gösterir.
Nominal GSYH
Reel GSYH= -------------------------

GSYH Deşatörü

**Türkiye’de reel GSYH’nin hesaplanmasında uzun süre 1968, kısa bir sürede 1982 yılı fiyatları kullanılmıştır. Daha sonra yaklaşık 15 yıl boyunca Birleşmiş Milletler Ulusal Hesaplar Sistemine (SNA-68) göre hesaplanmakta olan 1987 bazlı GSYH serisi kullanılmıştır. TÜİK, Avrupa Hesaplar Sistemine (ESA-95) Uyum çerçevesinde 2008 yılında hesaplama yönteminde değişikliğe gitmiş ve 1998 yılını baz yıl almaya başlamıştır. En son 2003 yılı baz yılı olarak belirlenmiştir.

Gayrisafi Yurtiçi Hasıla’nın Hesaplanma Yöntemleri

1-GSYH
2-Üretim Yöntemi
3-Harcama Yöntemi
4-Gelir Yöntemi

GSYH; üretim yöntemi, harcama yöntemi ve gelir yöntemi gibi üç farklı yöntemle hesaplanmaktadır.

Üretim Yöntemi: Bir ekonomide bir yıl içerisinde tüm firmaların ürettikleri tüm mal ve hizmetlerin miktarları ile bunların fiyatları çarpılarak hesaplanmaktadır. Bunun için ekonomi tarım, sanayi ve hizmetler olarak üç ana sektör ve alt sektördeki katma değerler hesaplanır.
Harcama Yöntemi: Faktör sahiplerinin üretilen mal ve hizmetlere yaptıkları harcamaların toplamından oluşmaktadır.

Harcamalar

1-Özel tüketim harcamaları,
2-Özel yatırım harcamaları,
3-Kamu cari ve yatırım harcamaları
4-İhracat-ithalat fazlası.

Gayrisafi Yurtiçi Hâsılanın Ölçemediği Faaliyetler

1-Piyasalara yansımayan üretim
2-Nüfustaki değişmeler
3-Kayıt dışı iktisadi faaliyet
4-Boş zaman
5-Dışsallıklar

Kişi başına reel GSYH: Bir dönemin reel GSYH’si ülke nüfusuna bölünerek kişi başına düşen reel GSYH elde edilir.

Kayıt dışı iktisadi faaliyet: Vergiler ve düzenlemelerden kaçınmak için veya üretilen mal ve hizmetlerin yasa dışı olması nedeniyle hükûmetin denetiminden bilinçli olarak saklanan iktisadi faaliyetlerdir.

İktisadi Büyüme Hızının Hesaplanması

1-Kısa dönem, 2-Uzun dönem 3-Geleceğe ilişkin büyüme hızı
**Ekonomi her yıl sabit bir oranda büyürse (g), üretimin kaç yıl (n) içinde ikiye katlanacağı, 70 sayısı büyüme hızına bölünerek (70/g) hesaplanabilir. Bu hesaplama yöntemine ‘70 kuralı’ denilmektedir.
**Türkiye ekonomisinde, reel GSYH’nin ikiye katlanma süresi yaklaşık 16 yıldır.
**Genellikle reel GSYH yıllar itibariyle artış eğilimi gösterir ve bu eğilim reel GSYH trendi olarak adlandırılır.

Büyümeyi Belirleyen Unsurlar

g = büyüme hızı k = sermaye/hasıla oranı
s = marjinal tasarruf eğilimi iken büyüme hızı; g = s/k olarak ifade edilir.
**Gelişmekte olan ülkelerin gelişmiş ülkelerin kişi başına düşen reel GSYH’lerini yakalayabilmek için, gelişmiş ülkelerden daha yüksek bir reel GSYH artışını gerçekleştirmeleri gerekmektedir.


Satınalma Gücü Paritesine Göre GSYH
Satınalma gücü paritesi (SGP), ülkeler arasındaki fiyat düzeyi farklılıklarını ortadan kaldırarak, farklı para birimlerinin satın alma gücünü etkileyen bir değişim oranıdır. SGP, belirli bir mal ve hizmet sepetinin satın alınabilmesi için gereken ulusal para tutarlarının oranı şeklinde hesaplanmaktadır.
SGP değerlerinin hesaplanmasında temel yıl OECD tarafından belirlenmekte ve katılımcı ülkelere bildirilmektedir. Belirlenen her temel yıl için 220 madde grubu içindeki yaklaşık 4000 madde fiyatlandırılmaktadır. Fiyatlandırma çalışması yapılacak maddelerin çokluğundan dolayı, fiyatlandırma çalışmaları temel alınan yıldan 2 yıl önce OECD’nin belirlediği takvime göre başlamakta ve temel yılın sonunda tüm çalışmalar bitirilmektedir.

İnsani Gelişme İndeksi tespit yöntemleri;

• Doğumda yaşam beklentisi
• Yetişkin okuryazarlığı ve birleşik okullaşma oranı
• Satın alma gücü Paritesine göre kişi başına düşen GSYH,
İGİ = 1/3 (Ortalama yaşam beklenti indeksi) + 1/3 (Eğitim indeksi) + 1/3 (GSYH indeksi)
İGİ değeri, 0 ile 1 arasında değişmektedir. İndeks değerinin 1’e yaklaşması, insani gelişme performansının iyileştiğini göstermektedir.

İnsani Gelişme İndeksi: Gelirin yanı sıra eğitim ve sağlığa ilişkin göstergeleri de dikkate alarak ölçmeyi hedeflemektedir

İnsani Gelişme İndeksine Göre
• İndeks Puanı 0.900 ve yukarısı: Çok yüksek düzeyde insani gelişmeye sahip olan ülkeler.
• İndeks Puanı 0.800 - 0.899: Yüksek düzeyde insani gelişmeye sahip olan ülkeler.
• İndeks Puanı 0.500 - 0.799: Orta düzeyde insani gelişmeye sahip olan ülkeler.
• İndeks Puanı 0.000 - 0.499: Düşük düzeyde insani gelişmeye sahip olan ülkeler.

İnsani Gelişme Raporu (2009)’na göre çok yüksek insani gelişmeye sahip olan ülke sayısı 38,yüksek insani gelişmeye sahip ülke sayısı 45, Orta ve düşük ise sırasıyla 75 ve 24’tür.


İktisadi büyümenin belirgin özellikleri

• İktisadi büyüme rakamla ifade edilebilen yani kantitatif bir olgudur.
• İktisadi büyüme uzun döneme dayalı bir olgudur.
• İktisadi büyüme nominal değil, reel (gerçek) bir artışı ifade eder
• İkame yatırımlarının iktisadi büyüme ile ilgisi yoktur.
• İktisadi büyümenin gelir dağılımını iyileştirici bir özelliği yoktur.

SMH: GSMH’yi oluşturan mal ve hizmetlerin üretiminde, önceki yıllarda üretilmiş sermaye malları da kullanılır. Zaman içerisinde bu sermaye mallarında aşınma ve yıpranmalar ortaya çıkar ki bunlar üretilen malların değerinin bir parçasıdır. Bu aşınma payını GSMH’den çıkartarak SMH’yi elde ederiz.


İktisadi büyüme türleri

• Spontane Büyüme • Üstel Büyüme • Açık Büyüme
• Planlı Büyüme • Dengeli Büyüme • Biyolojik Büyüme
• Kapalı Büyüme • Dengesiz Büyüme • Durgun Büyüme

5 Çeşit Kötü Büyüme

• İşsiz Büyüme
• Acımasız Büyüme: Latin Amerika ülkeleri gelir dağılımında dünyada adaletsizlikte ilk sıralardadır.
• Sessiz Büyüme
• Köksüz Büyüme
• Geleceksiz Büyüme

İYİ BÜYÜME;

• İstihdamı teşvik eden,
• Bireye kendi kaderi üzerinde kara verme ve denetleme şansı veren,
• Refah artışını adil biçimde dağıtan,
• Toplumsal iş birliği ve uyumu sağlayan,
• Beşeri gelişmenin geleceğini koruyacak özelliklere sahip olandır.^
***İktisadi büyümede;• İlk etki GSYH’nin dağılımı üzerinde görülmektedir.
Kalkınma: Bir toplumda ekonomik toplumsal ve siyasal alanda arzu edilen her türlü değişme ve gelişmedir.


Ekonomik Kalkınmanın İktisadi Büyümeden Farklı Yönleri
• Kendi kendisini sürdürebilen büyüme,
• Üretim kalıplarında yapısal değişim,
• Teknolojik ilerleme,
• Sosyal, politik ve kurumsal modernleşme,
• İnsani koşullarda geniş çaplı iyileştirmeler.

İktisadi büyüme ile iktisadi kalkınma ya da iktisadi gelişme arasındaki farkı en tutarlı şekilde ortaya koyan iktisatçı 1944 yılında Alfred Amonn (1883-1962) olmuştur. Amonn’a göre ülke ekonomisi zamanla iki yönde değişme gösterir.

• Gövdesi ile büyür ve genişler.
• Bünye ve çatısı ile değişir.

İktisadi büyüme ve iktisadi kalkınma kavramlarının dile getirdiği asıl önemli nokta, ekonomide işgücünün, doğal kaynakların, teknik seviyenin ve diğer faktörlerin bir yıldan diğerine kişi başına daha fazla bir reel gelir sağlayacak şekilde artma ve genişlemesidir.


İktisadi büyüme ve iktisadi kalkınma arasındaki farklılıklar

• Farklılıklardan biri ülkelerin zengin ya da fakir olmalarıdır.
• Büyüme veya kalkınmayı harekete geçirecek etkenlerin çıkış noktası birbirinden farklı olabilmektedir. Büyüme genellikle endojen, kalkınma exojen değişkenlerin uyardığı bir süreç olarak kabul edilir.
• Ekonomik kalkınma makro bir değişken ve süreçtir
• Büyüme, iktisat teorisi, kalkınma ise daha çok iktisat politikası kapsamında yer alır.
• İktisadi büyüme ve kalkınma arasındaki ilişkilerin farklılık boyutu dışında birbirini tamamlama ya da etkileme boyutu da vardır.

Endojen Değişken:İçsel değişken olarak ta ifade edilen, değeri modelin içerisinde belirlenen değişkendir.

Exojen Değişken: Dışsal değişken olarak ta ifade edilen, değeri modele dışarıdan verilen değişkendir.
Gelir dağılımında eşitsizliğin olması durumunda, nüfusun en az gelire sahip % 20’si toplam gelirin % 20’sinden daha azını alırken nüfusun en yüksek gelirli % 20’si toplam gelirin % 20’den daha fazlasını alacaktır. Bu yüzden gelir bölüşümü gösteren Lorenz eğrisi daima mutlak eşitlik eğrisinin altında yer alır.


Gini katsayısı: Gelir dağılımı adaletini ölçmede kullanılan bir ölçüdür ve 0 ile 1 arasında değer alır. Gini
katsayısının, sıfıra yaklaşması gelir dağılımının daha adil olduğu, bire yaklaşması ise gelir dağılımının adaletsiz olduğu anlamına gelmektedir.

 

Çevrimiçi üyeler

Şu anda çevrimiçi üye yok.

REKLAMLAR

Forum istatistikleri

Konular
17,414
Mesajlar
134,310
Kullanıcılar
90,716
Son üye
Abdullah Kara
Üst