GENEL İŞLETME
ÜNİTE 1
İŞLETME KAVRAMI
EKONOMİK SİSTEM
Bir ülkenin sahip olduğu kaynakların, ihtiyaç ve isteklerin karşılanması için kişiler ve kurumlar arasında dağılımını esas alan kurallar bütününe ekonomik sistem denir.
Ekonomik sistemler temel olarak üç gruba ayrılır:
Serbest piyasa ekonomilerinde (Pazar ekonomileri), üretim faktörlerinin (emek, sermaye, doğal kaynaklar) sahipleri özel kişi ya da kurumlardır.
Kumanda ekonomilerinde (Planlı ekonomiler), üretim faktörlerinin sahibi devlettir.
Karma ekonomik sistemde, üretim faktörlerinin sahibi hem devlet hem de özel kişi ya da kurumlardır.
ÜRETİM FAKTÖRLERİ
Mal ve hizmet üretimi için gerekli olan, bir ülkenin sahip olduğu temel kaynaklara üretim faktörleri denir.
Üretim faktörleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:
Emek (işgücü): Üretimi gerçekleştiren kişilerin bedensel veya zihinsel katkılarıdır.
Sermaye (kapital): Mal ve hizmet üretimi için gerekli olan bina, makine, araç-gereç, para ve paraya dönüştürülebilen varlıklardır. Yani faaliyetlerin yürütülmesi için gerekli olan fonlardır.
Girişimci (müteşebbis): Mal ve hizmet üretmek için üretim faktörlerini bir araya getiren kişidir.
Doğal Kaynaklar (tabiat): Doğadan elde edilen her şeydir (su, madenler, ağaçlar).
Teknoloji: Mal ve hizmet üretimi sırasında kullanılan yöntemdir.
MALLARIN SINIFLANDIRILMASI
a) Üretilmesi İçin Çaba Harcanıp Harcanmamasına Göre Mallar
- Ekonomik Mal: Üretimi için çaba harcanan mallardır, (ekmek, masa, buzdolabı gibi)
- Ekonomik Olmayan Mallar (Serbest Mallar): Üretimi için hiçbir çaba harcanmayan, doğada hazır bulunan mallardır (hava, güneş ışığı gibi)
b) Gereksinmeleri (İhtiyaçları) Giderme Özelliklerine Göre Ekonomik Mallar
- Tüketim Malları: Gereksinimleri doğrudan doğruya gideren mallardır. Ekmek, su, elbise gibi.
- Üretim (Yatırım) Malları: Başka malların üretilmesi için gerekli mallardır. Makinalar, hammaddeler vs.
c) Kullanım Sürelerine Göre Ekonomik Mallar
- Dayanıklı Mallar: Uzun süre kullanımı sonunda yavaş yavaş tükenen mallardır. Buzdolabı, televizyon gibi.
- Dayanıksız Mallar: Bir defa veya kısa bir süre kullanıldığında tükenen mallardır. Ekmek, un, peynir gibi.
Dayanıklı malların hizmetinden faydalanılır. Dayanıksız malın kendisi tüketilir.
İŞLETMELERDE BAŞARI ÖLÇÜTLERİ
İşletmelerin başarılı olup olmamalarını belirlemede üç etkenlikten faydalanılır:
a) Teknik Etkenlik: Belirlenen standartlara ulaşmak ve belirli bir işi en ucuza getirmek
b) Ekonomik Etkenlik: Eldeki kaynakların en uygun şekilde kullanımıdır.
c) İşletme Biliminde Etkenlik: Belirli bir girdi ile en yüksek çıktının sağlanabilmesidir.
Etkenliği, verimlilik, ekonomiklik ve kârlılık belirler.
- Verimlilik (Prodüktivite) = Çıktı / Gidi
- Ekonomiklik: Üretim Satışı Tutarı / Üretim Maliyeti
Kârlılık (Rantablite): Net Kâr / Kullanılan Kapasite
ÖZEL GİRİŞİM SİSTEMİNİN TEMEL UNSURLARI
Özel girişim sisteminin dayandığı 4 temel unsur vardır:
1. Özel mülkiyet hakkı: Kişilerin taşınır ve taşınmaz mal satın almaları, onları kullanmaları ve satma haklarıdır.
2. Seçme özgürlüğü: Üretici ve tüketicilerin neyi üreteceklerini veya tüketeceklerini özgürce yapabilme haklarıdır.
3. Kâr elde etme: girişimcilerin faaliyetleri sonucunda ortaya çıkacak kâr üzerindeki haklarıdır.
Serbest rekabet: işletmelerin pazardan daha fazla pay alabilmek için rekabet etme haklarıdır.
İŞLETME KAVRAMI
İşletme, insanların ihtiyaç ve isteklerini karşılayacak mal ve hizmet üreten kâr amaçlı iktisadi kuruluşlardır.
İşletme kurarak kâr elde etmek isteyen kişiye girişimci, yaptığı işleme ise girişim denir.
Girişimci üretim faktörlerini bir araya getirerek üretime yöneltir ve ortaya çıkacak riskleri üstlenir. Yönetici, mal ve hizmet üretmek için bir araya getirilen üretim faktörlerini yöneten kişidir. Yaptığı işi bir ücret karşılığı yapar, risk üstlenmez.
SINAVA YÖNELİK DEĞERLENDİRMELER
i. Ekonomik sistemin tanımı
ii. Üretim faktörleri (“Hangisi üretim faktörlerinden biri değildir?” ya da “Fonları gösteren üretim faktörü hangisidir?” gibi)
iii. Malların sınıflandırılması (“Hangisi ekonomik ya da dayanıksız maldır?” vs. ve bunların tanımlarından biri)
iv. İşletmelerde başarı ölçütleri (özellikle “verimlilik”)
v. İşletmenin ve girişimcinin tanımı
vi. Özel girişim sisteminin temel unsurları
ÜNİTE 1
İŞLETME KAVRAMI
EKONOMİK SİSTEM
Bir ülkenin sahip olduğu kaynakların, ihtiyaç ve isteklerin karşılanması için kişiler ve kurumlar arasında dağılımını esas alan kurallar bütününe ekonomik sistem denir.
Ekonomik sistemler temel olarak üç gruba ayrılır:
Serbest piyasa ekonomilerinde (Pazar ekonomileri), üretim faktörlerinin (emek, sermaye, doğal kaynaklar) sahipleri özel kişi ya da kurumlardır.
Kumanda ekonomilerinde (Planlı ekonomiler), üretim faktörlerinin sahibi devlettir.
Karma ekonomik sistemde, üretim faktörlerinin sahibi hem devlet hem de özel kişi ya da kurumlardır.
ÜRETİM FAKTÖRLERİ
Mal ve hizmet üretimi için gerekli olan, bir ülkenin sahip olduğu temel kaynaklara üretim faktörleri denir.
Üretim faktörleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:
Emek (işgücü): Üretimi gerçekleştiren kişilerin bedensel veya zihinsel katkılarıdır.
Sermaye (kapital): Mal ve hizmet üretimi için gerekli olan bina, makine, araç-gereç, para ve paraya dönüştürülebilen varlıklardır. Yani faaliyetlerin yürütülmesi için gerekli olan fonlardır.
Girişimci (müteşebbis): Mal ve hizmet üretmek için üretim faktörlerini bir araya getiren kişidir.
Doğal Kaynaklar (tabiat): Doğadan elde edilen her şeydir (su, madenler, ağaçlar).
Teknoloji: Mal ve hizmet üretimi sırasında kullanılan yöntemdir.
MALLARIN SINIFLANDIRILMASI
a) Üretilmesi İçin Çaba Harcanıp Harcanmamasına Göre Mallar
- Ekonomik Mal: Üretimi için çaba harcanan mallardır, (ekmek, masa, buzdolabı gibi)
- Ekonomik Olmayan Mallar (Serbest Mallar): Üretimi için hiçbir çaba harcanmayan, doğada hazır bulunan mallardır (hava, güneş ışığı gibi)
b) Gereksinmeleri (İhtiyaçları) Giderme Özelliklerine Göre Ekonomik Mallar
- Tüketim Malları: Gereksinimleri doğrudan doğruya gideren mallardır. Ekmek, su, elbise gibi.
- Üretim (Yatırım) Malları: Başka malların üretilmesi için gerekli mallardır. Makinalar, hammaddeler vs.
c) Kullanım Sürelerine Göre Ekonomik Mallar
- Dayanıklı Mallar: Uzun süre kullanımı sonunda yavaş yavaş tükenen mallardır. Buzdolabı, televizyon gibi.
- Dayanıksız Mallar: Bir defa veya kısa bir süre kullanıldığında tükenen mallardır. Ekmek, un, peynir gibi.
Dayanıklı malların hizmetinden faydalanılır. Dayanıksız malın kendisi tüketilir.
İŞLETMELERDE BAŞARI ÖLÇÜTLERİ
İşletmelerin başarılı olup olmamalarını belirlemede üç etkenlikten faydalanılır:
a) Teknik Etkenlik: Belirlenen standartlara ulaşmak ve belirli bir işi en ucuza getirmek
b) Ekonomik Etkenlik: Eldeki kaynakların en uygun şekilde kullanımıdır.
c) İşletme Biliminde Etkenlik: Belirli bir girdi ile en yüksek çıktının sağlanabilmesidir.
Etkenliği, verimlilik, ekonomiklik ve kârlılık belirler.
- Verimlilik (Prodüktivite) = Çıktı / Gidi
- Ekonomiklik: Üretim Satışı Tutarı / Üretim Maliyeti
Kârlılık (Rantablite): Net Kâr / Kullanılan Kapasite
ÖZEL GİRİŞİM SİSTEMİNİN TEMEL UNSURLARI
Özel girişim sisteminin dayandığı 4 temel unsur vardır:
1. Özel mülkiyet hakkı: Kişilerin taşınır ve taşınmaz mal satın almaları, onları kullanmaları ve satma haklarıdır.
2. Seçme özgürlüğü: Üretici ve tüketicilerin neyi üreteceklerini veya tüketeceklerini özgürce yapabilme haklarıdır.
3. Kâr elde etme: girişimcilerin faaliyetleri sonucunda ortaya çıkacak kâr üzerindeki haklarıdır.
Serbest rekabet: işletmelerin pazardan daha fazla pay alabilmek için rekabet etme haklarıdır.
İŞLETME KAVRAMI
İşletme, insanların ihtiyaç ve isteklerini karşılayacak mal ve hizmet üreten kâr amaçlı iktisadi kuruluşlardır.
İşletme kurarak kâr elde etmek isteyen kişiye girişimci, yaptığı işleme ise girişim denir.
Girişimci üretim faktörlerini bir araya getirerek üretime yöneltir ve ortaya çıkacak riskleri üstlenir. Yönetici, mal ve hizmet üretmek için bir araya getirilen üretim faktörlerini yöneten kişidir. Yaptığı işi bir ücret karşılığı yapar, risk üstlenmez.
SINAVA YÖNELİK DEĞERLENDİRMELER
i. Ekonomik sistemin tanımı
ii. Üretim faktörleri (“Hangisi üretim faktörlerinden biri değildir?” ya da “Fonları gösteren üretim faktörü hangisidir?” gibi)
iii. Malların sınıflandırılması (“Hangisi ekonomik ya da dayanıksız maldır?” vs. ve bunların tanımlarından biri)
iv. İşletmelerde başarı ölçütleri (özellikle “verimlilik”)
v. İşletmenin ve girişimcinin tanımı
vi. Özel girişim sisteminin temel unsurları