aöf yerel yönetimler hukuka giriş kitap özeti (kitapta yana çıkma metinlerinin tamamı)
Derk: dernekler kanunu
Mk: medeni kanun
Bk. Borçlar kanunu
İik: icra iflas kanunu
Any: anayasa
M: madde
Fkk: finansal kiralama kanunu
Cmuk: ceza mahkemeleri usulü kanunu
Humk: hukuk usulü mahkemeleri kanunu
: TCK: Türk ceza kanunu
Hukuk: sosyal hayatı düzenleyen maddi yaptırımlı kurallar bütünüdür.
Sosyal ilişkiler: sosyal hayatta gelişen ilişkilerdir
Sosyal kurallar: sosyal ilişkileri düzene sokan kurallardır.
Yaptırım (müeyyide) sosyal kurallara uyulmadığında karşılaşılan tepkidir.
Sübjektif ahlak kuralları: kendi nefsimize karşı nasıl davranmamız gerektiğini belirten ahlak kurallarıdır.
Objektif ahlak kuralları: sosyal hayatta kişilerin birbirleri ile ilişkilerinde nasıl davranmaları gerektiğini belirten ahlak kurallarıdır.
Nafaka yükümlülüğü: yardım edilmediği takdirde yoksulluğa düşecek olan üstsoy altsoy ve kardeşlerine yardım etmekle yükümlü olmaktır.
Nafaka alacaklısı: yoksulluk içinde bulunan altsoy üstsoy veya kardeşlerdir.
Yargı organı: bir kimseyi hukuk kurallarına uygun davranmaya zoryalan devlet organıdır.
Cebri icra: hukuk kurallarına uymayan bir kimsenin devlet zoru ile bu kuralın gereğinin yerine getirtmesidir.
Yaptırım ( müeyyide) herhangi bir kuralın koymuş olduğu emir ve yasaklara uygun surette hareket etmeme onun yap dediğini yapmama veya yapma dediğini yapma halinde karşılaşılacak olan tepkidir.
Manevi yaptırım: hukuk kuralları dışındaki diğer sosyal kurallara uyulmadığında karşılaşılacak tepkidir.
Maddi yaptırım : hukuk kurallarına uyulmadığında karşılaşılacak tepkidir.
Ceza : kanunun suç işleyen kişiye uygulanmasını öngördüğü yaptırımdır.
Disiplin cezaları : belli bir statü içinde bulunan kimselere hizmetle ve içi düzenle ilgili kurallara aykırı davranmaları halinde uygulanan cezadır.
Cebri icra : borcunu yerine getirmeyen kimseyi borcunu yerine getirmeye zorlama biçiminde bir yaptırımdır.
Tazminat: hukuka aykırı olarak başkalarına verilen zararların ödettirilmesi biçimindeki yaptırımdır.
Hükümsüzlük : bir hukuki işlemin kanunun öngördöğü şekilde yapılmaması veya kanuna aykırı olarak yapılması halinde hukuki sonuç doğurmasıdır.
İptal : hukuk kurallarına aykırı olarak yapılmış bir idari işlemin yargı organı kararıyla ortadan kaldırılmasıdır.
Hukukun sistemi : kapsam ve özellikleri açısından birbirinden farklı olan çeşitli ilişkileri hukuk kurallarını düzen ve ayırıma tabi tutmaktır.
İnsan hakları : insanların salt insan olmaları sıfatıyla doğuştan sahip oldukları dokunulamaz devredilemez ve vazgeçilemez hak ve özgürlüklerdir.
Atatürk milliyetçiliği : ırk din dil ayırımı yapılmaksızın Türk vatan ve milletinin bölünmez bir bütün olduğu türk devletine vatandaşlık bağıyla bağlı olan herkesin Türk sayılmasıdır.
Demokratik devlet : halkın devlet yönetimine katılması esasına dayanan devlettir.
Laiklik : dünya ve devlet işlerinin din işlerinden ve dini otoriteden arındırılarak bağımsız hale getirilmesidir.
Sosyal devlet . bireylerin sosyal durumlarıyla ilgilenen onlara asgari bir hayat düzeyi sağlamayı sosyal adalet ve sosyal güvenliği gerçekleştirmeyi ödev bilen devlettir.
Yasama organı : yasa yapma yetkisine sahip organdır.
Yasama sorumsuzluğu : TBMM üyelerinin meclis çalışmalarındaki oy ve sözlerinden ve ileri sürgükleri düşüncelerden ve bunların meclis dışında tekrarından ve açıklanmasından sorumlu olunmasıdır.
Yasama dokunulmazlığı : tbmm üyelerinin seçimden önce veya sonra işledikleri ileri sürülen suçlar nedeniyle meclis kararı olmaksızın tutulamamaları sorguya çekilememeleri tutuklanamamaları ve yargılanamamalarıdır.
Genel idare :bütün ülkeyi kapsayan idaredir.
Mahalli idare : köy kasaba ve şehir adı verilen belli yerleşim alanlarındaki halkın yerel ihtiyaçlarını gidermek üzere çeşitli kamu hizmetleri yürüten kuruluşlardır.
Memur : kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli gerekleri yapmak üzere atanmış olan kişilerdir.
İdari işlem : idarenin idare hukuku alanında bir hukuki sonuç doğurmak veya doğmuş olan bir hukuki sonucu belirtmek üzere yaptığı tek taraflı bir işlemdir.
İdari sözleşme : idarenin idare hukukunca düzenlenen sözleşmeleridir.
Suç : cezai yaptırıma bağlanmış olan fiillerdir.
İhmal : gereken ilgiyi göstermemedir.
İcra : yapmak
Kast : yasanın suç saydığı bir fiili bilerek isteyerek işleme iradesidir.
Taksir : yasanın suç saydığı bir eylemi onun sonuçlarını bilmeden ve istemeden işlemektir.
Ceza: kanunun suç işleyen kimseye uygulanmasını öngördüğü yaptırımdır.
Yargı : hukuk kurallarının bağımsız mahkemelerce belli bir olaya uygulanmasıdır.
Adli yargı : adli mahkemelerdeki yargıdır.
Davacı : mahkemeye başvurularak dava açan taraftır
Davalı : davacı tarafından kendisine karşı dava açılan kişidir.
İflas: iflasın açılması ile müflisin haczi mümkün bütün mal ve haklarının oluşturduğu bütündür.
Müflis : iflasın açılmasıyla borçluya verilen addır.
İflas masası : iflasın açılması ilk müflisin haczi mümkün bütün mal ve haklarının oluşturduğu bütündür.
Vergi : devletin kamu harcamalarına halkın parasal katılımıdır.
İşyeri : işin yapıldığı yerdir.
İşçi : hizmet akdine dayanarak çalışan kişidir.
İşveren : işçi sayılan kimseleri çalıştıran gerçek veya tüzel kişilere ve tüzelkişiliği olmayan kamu kuruluşlarıdır.
Sendika : işçilerin veya işverenlerin ortak ekonomik sosyal hak ve menfaatini korumak ve geliştirmek amacıyla oluşturulmuş tüzel kişiliğe sahip meskeli kuruluşlardır.
Toplu iş sözleşmesi : işçi sendikaları ile iş verenler veya işveren sendikaları arasında akdedilen ve iş şartları ile tarafların hak ve borçlarını düzenyelen yazılı anlaşmadır.
Grev : işçilerin bir iş yerinde veya iş kolunda hiç çalışmamak faaliyeti durdurmak veya işin niteliğine göre önemli ölçüde aksatmak amacıyla toplu olarak işi bırakmalarıdır
Lokavt :bir iş yerinde veya iş kolunda faaliyetin tamamen durmasına neden olacak şekilde işçilerin işveren tarafından topluca işten uzaklaştırılmalarıdır.
Doktrin : ilmi görüşlerdir.
Miras (tereke) miras bırakanın mal varlığının toplamıdır
Ayni hak : eşya üzerinde doğrudan doğruya mutlak egemenlik yetkisi veren ve herkese karşı ileri sürülebilen haktır.
Borç ilişkisi : iki taraf arasında doğan ve bunlardan birinin diğerine karşı bir edimi yükümlendiği ilişkidir
Edim : borçlunun yerine getirmekle yükümlü bulunduğu davranış biçimidir.
Tacir : bir ticari işletmeyi kısmen dahi olsa kendi adına işleten kimsedir.
Esnaf : ister gezici ister bir dükkan veya sokağın belli bir yerinde sabit olsun iktisadi faaliyeti nakdi sermayeden çok bedeni çalışmasına dayanan ve kazancı ancak geçimini sağlamaya yetecek derecede az olan sanal ve ticaret sahipleridir.
Şirket : iki veya daha çok kişinin emeklerinin ve mallarını ortak bir amaca ulaşmak için birleştirmeleridir.
Kıymetli evrak : yazılı hakkın senede bağlandığı ve senetten ayrı olarak devredilmesinin mümkün olmadığı senetlerdir.
Kombiyo senedi : poliçe çek ve bono
Ciro : kıymetli evrakta hak sahibi tarafından senette yazılı hakkın devredilmesi rehnedilmesi veya tahsili için yapılan irade açklamasıdır.
Donatan : gemisini deniz ticaretinde kullanan gemi sahibidir.
Navlun sözleşmesi : deniz yoluyla eşya tşımak üzere yapılan sözleşmedir.
Sigorta : bir şeyin ya da bir kimsenin herhangi bir yönden ileride karşılaşabileceği zararı gidermek için önceden ödenen prim karşılığında bu işle uğraşan kuruluşa yapılan iki taraflı sözleşmedir.
Uyrukluk : kişileri veya şeyleri devlete bağlayan hukuki bağdır.
Vatandaşlık gerçek kişileri devlete bağlayan siyasi bağdır
Mevzuat : yasa tüzük yönetmelik diğer hukuk kaynaklarının tümüdür
Kanun : yasama organı tarafından yazılı olarak ve bu ad altında çıkarılan genel sürekli ve soyut hukuk kuralıdır.
Kanun tasarısı: bakanlar kurulunun hazırlayarak tbmm sunduğu kanun projesidir
Kanun teklifi : tbmm üyelerinin sundukları kanun projeleridir.
Resmi gazete : başbakanlık tarafından çıkarılan ve kanunların kanun hükmünde kararnamelerin tüzüklerin ve bazı yönetmeliklerin yayınlandığı gazetedir.
Kanun hükmünde kararname : tbmm çıkardığı yetki kanununa dayanarak bakanlar kurulunca belli konuları düzenlemek üzere çıkarılan yazılı hukuk kuralları
Tüzük : bir kanunun uygulamasını göstermek veya emrettiği işleri belirtmek üzere kanuna aykırı olmamak şartıyla ve danıştayın incelemesinden geçirilerek bakanlar kurulunca çıkarılan yazılı hukuk kurallarıdır.
Yönetmelik : devlet örgütü içinde bulunan çişitli kurum ve kuruluşların daha çok kendi alanlarını ilgilendiren çalışma yönetmlerini düzenleyen hukuk kurallarıdır.
Örf ve adet : topluluk içerisinde kök salmış olup uyulması gerekli geleneklerdir
Paftos : başkasına ait bir arazide bağ yetiştirme
Bilimsel görüş : hukuk bilginlerinin hukuki sorunlarda ileri sürgükleri görüş düşünce ve kanatlardır.
Yargısal karar: anlaşmazlık konusu hukuki bir olayın çözümü için mahkemece verilmiş olan karar.
Hak : hukuken korunan yarardır
Mülkiyet hakkı : kişinin bir şey üzerinde egemenliğidir
Kamu hakları : kamu hukukundan doğan haktırü
Özel haklar : özel hukuktan doğan haktır.
Kişisel hak : kişinin maddi ve manevi tüm varlığı ile ilgili olan ve bu varlığın serbestçe geliştirilmesi amacına yönelik olan haktır.
Sosyal ve ekonomik hak : kişinin sosyal ve ekonomik faaliyetleriyle ilgili haktır
Siyasal hak : devletin yönetimine ve siyasal kuruluşlara katılmaya yönelik haktır.
Mutlak hak : sahibine maddi ve maddi olmayan bütün mallar ile kişiler üzerinde en geniş yetkiler veren ve herkese karşı ileri sürülebilen haktır.
Eşya : maddi mallardır.
İrtifak hakkı : bir eşyayı sadece kullanma ve ondan yararlanma yetkisi sağlayan ayni haktır.
İntifa hakkı : yararlanma hakkı başkasına ait malları kullanma ve bunlardan yararlanma yetkisi veren haktır.
Rehin hakkı : bir alacağın yerine getirilmemesi durumunda hak sahibine belli bir malı sattırma yetkisi veren haktır.
Fikri hak : bir kimse tarafından yaratılan yapıt üzerindeki düşünsel haktır.
Patent : bulgu belgesidir
Velayet hakkı : ergin olmayan çocuklar üzerinde ana ve babaya tanınmış olan mutlak haktır
Nisbi hak : belirli kişilere karşı ileri sürülebilen haktır.
Haksız fiil : bir kimsenin hukuk kurallarına aykırı ve zarar verici davranışıdır.
Hakkın kazanılması : bir hakkın bir kişiye bağlanması
Hukuki olay : hukuki sonuç doğuran ve insan iradesi dışında gerçekleşen olay
Hukuki fiil : hukuki sonuç doğuran ve insan iradesi ile gerçekleşen olaydır.
Hukuki işlem : bir veya birden fazla kimsenin hukuki bir sonuca yöneltilmiş ifade açıklamasıdır.
Aslen kazanma : bir hakkın kimseye ait olmayan bir hakkı kendi fiiliyle elde etmesidir.
Devren kazanma : bir hakkın sahibi bulunan kişiden elde edilmesidir.
İyiniyet : bir hakkın kazanılmasında buna ait engeli bilmemektir.
Taşınır eşya : bir yerden başka bir yere taşınabilen ve taşınmaz mülkiyetine girmyen ve edinilebilen doğal güçlerdir
Hamile yazılı senet : üzerinde belli bir kişinin ismi yazılı olmayan elinde bulunduranın (hamilin) hak sahibi sayıldığı senettir.
Hakkın kaybedilmesi: bir hakkın hak sahibinden ayrılması onun elinden çıkması
Dürüst davranma : bir hak sahibinin hakkını kullanırken veya bir borçlunun borcunu yerine getirirken iyi ve doğru hareket etmesi yani dürüst namuslu aklı başında davranışının sonucunu bilen orta zekalı her insanın benzer olaylarda izleyecek olduğu yolda hareket etmesidir.
Hakkın kötüye kullanılması : bir hakkın kullanılmasında dürüst davranılmamasıdır.
Dava hakkı : bir kimsenin devletin bağımsız ve tarafsız yargı orgranlarına yani mahkemelere başvurarak hakkının elde edilmesidir.
Talep hakkı : bir kişinin hakkını elde etmek veya hakkına saygı gösterilmesini sağlamak üzere karşısındaki kişiye yönelttiği isteme yetkisidir.
Meşru müdafaa : bir kimsenin kendisine veya başkasına ya da mallarına yönelen halen var olan haksız saldırıdan doğacak zararı önlemek için yapmak zorunda kaldığı eylemdir.
Zaruret hali : kendisini veya başkasını bilerek sebebiyet vermediği zarardan ya da derhal ortaya çıkabilecek bir tehlikeden kurtarmak için başkasının mallarına zarar vermesidir.
Savunma : davalının kendisine karşı ileri sürülmüş olan talebin tamamen veya kısmen doğru olmadığını ileri sürmesidir.
İnkar : kabul etmemektir.
İtiraz : bir hakkın kağımına engel olan veya o hakkı sona erdiren olgulardır.
Def’i : davalının borcunu özel bir nedenden dolayı yerine getirmekten kaçınmasına olarak veren haktır.
Karine : bilinen bir durumdan bilinmeyen bir durumun varlığını çıkarmadır.
Resmi sicil : resmi makamlar tarafından tutulan sicildir
Resmi senet : noterler veya resmi makamlar tarafından düzenlenen belgedir.
Kişi : haklara ve borçlara sahip olabilen varlıklardır
Gerçek kişi : insanlardır
Tüzel kişi : başlı başına bir varlığı olmak üzere örgütlenmiş kişi toplulukları ve belli bir amaca özgülenmiş olan bağımsız mal topluluklarıdır.
Cenin : kendisine gebe kalınmış ve doğumu beklenilen çocuktur
Ölüm : gerçek kişiliği sona erdiren hukuki bir olaydır
Hukuki olay : hukuk düzeninin kendilerine bir sonuç bağladığı olaylardır
Ölüm karinesi : bir kimsenin ölümüne kesin gözle bkaılacak bir durumda kaybolması halinde ölmüş sayılması ve o yerin en büyük mülkiye amirinin emriyle kütüğüne ölüm kaydının düşülmesidir
Birlikte ölüm karnesi : birden fazla kişiden hangisinin önce veya sonra öldüğünü ispat edilememesi durumunda hepsinin aynı anda ölmüş sayılmasıdır
Gaip : yok olan kişidir
Hak ehliyeti : hak ve borç sahibi olabilmedir
Fiil ehliyet : bir kişinin kendi fil ve işlemleriyle kendi lehine haklar aleyhine borçlar yaratabilme iktidarıdır.
Ayırt etme gücü : akla uygun biçimde davranma yeteneğidir.
Ergin olmak : bir kimsenin kanunun belirttiği belli bir yaş sınırını aşmasıdır.
Kısıtlılık : bir kimsenin medeni hakları kullanma yetkisinin mahkemece kaldırılmasıdır.
Hukuki işlem ehliyeti : bir kişinin hukuki işlemlerle kendi lehine haklar ve aleyhine borçlar yaratabilmesidir.
Haksız fiil : hukuka aykırı zarar verici eylemlerdir
Tam ehliyetli :fiil ehliyetinin bütün koşullarına sahip olan kişidir
Sınırlı ehliyetli : tam ehliyetli olup bazı sebeplerden dolayı ehliyetleri belli konularda kısıtlanmış olan kişidir
Sınırlı ehliyetsiz: ayırt etme gücü bulunan ancak ergin olmayan ya da kısıtlı bulunan kişidir
İzin : önceden belirtilen rızadır
Onama : sonradan açıklanan rızadır
Tam ehliyetsiz : ayırt etme gücüne sahip olmayan kişidir
Kişilik : geniş anlamda hak ve fiil ehliyetlerini kişisel durumları ve kişilik haklarını içeren bir kavramdır
Kişişik hakları : bir kişinin madde (bedensel) manevi ve iktisadi bütünlüğü ve varlıkları üzerindeki mutlak haklardır
Tespit davası : bir saldırı sonucunda kişiki hakları zedelenmiş olan kimselere sonra ermesine rağmen etkisini devam ettirdiği takdirde bu saldırının hukuka aykırılığını tespit ettirmek üzere açılacak davadır.
Saldırıya son verilmesi davası : bir kimsenin kişilik haklarına yapılan hukuka aykırı saldırının mahkemece ortadan kaldırılması için açılan davadır.
Önleme davası : halen mevcut olmamakla beraber birtakım beklentilerden çok yakın bir zamanda gerçekleşmesi beklenen hukuka aykırı saldırının önlenmesi için açılan davadır.
Maddi tazminat davası : kişilik haklarına hukuka aykırı saldırıda bulunulan kimsenin bu saldırıdan dolayı uğramış olduğu maddi zararların giderilmesi için açtığı davadır
Manevi tazminat davası : kişilik haklarına hukuka aykırı saldırıda bulunulan kişinin bu yüzden duymuş olduğu üzüntü ve utancı gidermek için açtığı davadır.
Tüzel kişilik : belli bir amacı gerçekleştirmek üzere bağımsız bir varlık halinde örgütlenmiş hak ve fiil ehliyetine sahip kişi ve mal topluluklarıdır.
Kişi topluluğu : belli bir amacın gerçekleştirilmesi için kişilerin bir araya gelmesiyle oluşmuş bağımsız varlığa sahip topluluklardır
Mal topluluğu belli bir amacın gerçekleştirilmesi için malların bu amaca örgülenmesiyle oluşturulmuş bğaımsız varlığa sahip topluluklardır
Kamu hukuku tüzel kişiler : kamu hizmetlerinin yerine getirilmesi için kamu hukukuna ilişkin kanun ve hukuk kuralları çerçevesinde oluşmuş tüzel kişiliklerdir
Özel hukuk tüzel kişileri : özel hukuka ilişkin kanun ve hukuk kuralları çerçevesinde oluşmuş tüzel kişiliklerdir
Şirket : kazanç paylaşmak amacı ile en az iki kişi ile kurulan özel hukuk tüzel kişisidir.
Dernek : kazanç paylaşmak dışında bir amaçla en az yedi gerçek kişi ile kurulan kişi topluluğu niteliğinde özel hukuk tüzel kişisidir.
Vakıf : başlı başına bir varlığı bulunmak üzere bir malın belli bir amaca özgülenmesidir.
Kanuni organ : tüzel kişilerin kanun gereğince sahip olmak zorunda oldukları organlardır
İradi organ : bir tüzel kişinin kanun gereği sahip olması gerekmeyen isteğe bağlı organlardır
Tahsis (özgüleme) prensibi : tüzel kişilerin fiil ehliyetlerinin amaçları ile sınırlandırılmasıdır.
İnfisah (dağılma) bir tüzel kişiliğin herhangi bir işleme gerek olmaksızın kendiliğinden sonra ermesidir.
Fesih (dağılma) bir tüzel kişiliğin bir kararla sona erdirilmesidir.
Borç ilişkisi : iki taraf arasında tek taraflı veya karşılıklı yükümlülükleri kapsayan hukuki bir bağdır.
Alacaklı : bir borç ilişkisinde karşı tarafı bir şeyi yapmaya vermeye ya da bir şeyi yapmaktan kaçınmaya zorlamaya hakkın olan kişidir
Borçlu : alacaklıya karşı bir edimde bulunma yükümlülüğü altında olan kişidir.
Edim : borçlunun yerine getirmekle yükümlü olduğu borcun konusudur.
Olumlu edim : bir şeyin yapılmasına veya verilmesine ilişkin edimdir.
Olumsuz edim : bir şeyin yapılmamasına ilişkin edimdir.
Kişisel edim : bizzat borçlu tarafından yerine getirilmesi gereken edimdir.
Maddi edim : doğrudan doğruya borçlunun malvarlığı ile yerine getirilebilen bizzat borçlu tarafından yerine getirilmesi zorunlu olmayan edimdir.
Sorumluluk : borçlunun edimini yerine getirmemesi halinde alacaklının borçlunun malvarlığına el atabilmesi olanağı
Sınırsız sorumluluk :borçlunun tüm malvarlığı ile sorumlu olmasıdır.
Sınırlı sorumluluk : borçlunun malvarlığındaki belirli malları ile veya belirli bir miktar oranında bütün malları ile sorumlu olmasıdır
Hukuki işlem : bir hukuki sonuç oluşturmak için irade açıklamasında bulunmaktır.
Sözleşme : iki tarafın bir hukuki sonuç elde etmek için karşılıklı ve birbirine uygun irade açıklamasında bulunmasıdır.
İcap : bir sözleşmenin meydana getirilmesi için zaman bakımından önce yapılan irade açıklamasıdır.
İcaba davet : bir sözleşmenin oluşabilmesi için açıklanan irade beyanının sadece konuyu görüşme amacıyla yapılmasıdır.
Kabul : icabın karşı tarafça olumlu biçimde cevaplandırılmasıdır
Örtülü (zımmı) kabul : kabulcünün icabı kabul etmiş olduğu sonucunun çıkarılmasına neden olan tutum ve davranışlarıdır
Haksız fiil : hukuk düzeninin hoş görmediği zarar verici eylemlerdir
Haksız fiil sorumluluğu : hukuken uyulması zorunlu olan bir hakkın çiğnenmesi sonucunda ortaya çıkan sorumluluktur.
Kast : hukuk düzeninin izin vermediği bir fiili bilerek isteyerek işlemek iradesidir.
İhmal : hukuka aykırı sonucu istememekle beraber bu sonucun doğmaması için gerekli dikkat ve özeni göstermemektir.