AÖF İktisada Giriş 2 / 5. Ünite Ders Notları

AOFDESTEK

ADMİN
Yönetici
Admin
Katılım
9 Şub 2011
Mesajlar
6,041
Tepkime puanı
25
Puanları
48
Bölüm:
İşletme
Şehir:
Bursa
AÖF İKTİSADA GİRİŞ 2

5.ÜNİTE

PARA VE ENFLASYON

Mal ve hizmet alım satımlarında ya da borçların geri ödenmesinde ödeme aracı olarak kabul edilen varlıklara para denir. Mal ve hizmet alışverişlerinde bir malın diğer bir mal veya hizmetle değiştirildiği sisteme takas (barter) sistemi denir.
Paranın değişim aracı olarak kullanılmadığı bir ekonomide mal ve hizmet değişimi için geçen zaman, emek ve çabaların toplamına işlem maliyetidenir.

Paranın Fonksiyonları:
1. Değişim Aracı Olarak Para: Bireyler herhangi bir mal satın aldığında bu mal karşılığında satıcıya para ödemesinde bulunur ve paranın alınan mal karşılığında satıcıya transferi paranın değişim aracı olarak kullanılmasını ifade eder.

2.
Hesap Birimi Olarak Para: Para ekonomik değerin ölçülmesi için temel bir birimdir. Ülkemizde neredeyse bütün mal ve hizmet fiyatları, ücretleri, varlık değerleri alacak ve borçları Türk lirası cinsinden ifade edilir.

3. Değer Saklama Aracı Olarak Para: Ekonomik bir birim olarak bireyler cari gelirlerinin hepsini cari dönemde tüketmeyip,bir kısmını gelecekte kendileri tüketmek veya kendilerinden sonra gelecek kuşakların tüketmesi için tasarruf ederler. Yapılan bu tasarruflar ise birikmiş olarak kişiye atalarından kalan miraslarla birlikte o kişinin servetini oluşturur. Bireyler servetlerini ellerinde farklı reel ve finansal varlıkları tutarak elde ederler. Bu varlıklar; nakit, tahvil ve bono, hisse senedi, gayrimenkul, altın, banka hesabı vb.’dir. İnsanlar sonuçta servetlerinin bir kısmınıellerinde nakit yani para olarak tutarlar. Değer saklama aracı olarak para, serveti elde tutmanın bir yoludur.

Para dışı diğer varlıkların daha yüksek getiri sağlamalarına rağmen paranın değer saklama aracı olarak tutulmasının temel nedeni paranın işlemlerde en kolay mübadele aracına dönüşen yani en likit varlık olmasından kaynaklanır. Likidite parasal olmayan bir varlığın ödemelerde kullanılacak bir nakit (para) aracına dönüştürülmesindeki göreceli hız ve kolaylığı temsil eder.

Para Çeşitleri: Mal ve Fiyat Para

Para olarak kullanılmazsa dahi kendi başına bir değer taşıyan varlıkların değişim aracı olarak kullanılması durumunda bu varlıklara mal para denir. Mal paraya en iyi örnek altın ve gümüştür.
Para olarak tedavülde olan varlık eğer değerini, ödeme aracı olarak kullanılması ve aynı zamanda kabul edilmesini tamamen kanuni zorunluluktan alıyorsa ve para olmak dışında herhangi bir değeri yoksa o paraya fiyat para denir. Günümüzde kullandığımız paralar fiyat paraya örnektir.

PARA ARZI VE PARASAL BÜYÜKLÜKLER
M0: Dolaşımdaki para: Ticari bankalar dışındaki firmalar ve hane halkınınellerinde tuttukları madeni ve kâğıt paralardır.
M1: En dar kapsamlı resmi para ölçüsüdür. M1= Dolaşımdaki para(nakit) + Vadesiz mevduatlar + Seyahat çekleri
M2= M1 + Vadeli mevduatlar
M3= M2 + Kısa vadeli hazine bonoları + Finansman bonoları + Tasarruf bonoları

Para arzı (para tabanı) dolaşımdaki paraya ile bankaların merkez bankasındaki mevduatlarını içerir. Türkiye’de TCMB para arzının belirlenmesinden ve bankacılık sisteminin denetim ve kontrolünden sorumlu kurumdur. Para arzının belirlenmesi merkez bankalarının politikalarının yanı sıra, hane halklarının ve ticari bankaların ortak davranışlarının sonucu olarak oluşur.
%100 Rezerv Bankacılığı ve Para Arzı: Bankanın kabul ettiği mevduatlardan kredi veremeyip bütün mevduatların rezerv olarak tutulduğu sistemdir.

Bankaların Para Yaratması:
Kısmi Rezerv Bankacılığı: Bankaların kabul ettikleri mevduatların belli bir oranını rezerv olarak
kasalarında tutup geri kalan kısmını kredi olarak talep edenlere verdiği sistemdir.
Merkez bankaları genellikle sistem içindeki bankaların kabul ettikleri mevduatlar için kasalarında tutmak zorunda oldukları bir minimum rezerv oranı belirler ve bu orana ise zorunlu rezerv oranı adı verilir. Bankaların merkez bankasının belirlemiş olduğu zorunlu rezervler haricinde ellerinde tutmuş oldukları rezervlere ise atıl (gönüllü olarak tutulan) rezervlerdenir.

Para Yaratma Süreci ve Para Çarpanı: Ticari bankaların her bir TL’lık rezervden yaratmış olduğu para miktarına para çarpanı denir. Zorunlu rezerv oranı arttıkça bankaların verebilecekleri kredi miktarı azalır ve para çarpanının düşmesi sonucu yaratılacak para miktarı azalır. %100 rezerv bankacılığının olduğu bir sistemde para çarpanı bire eşittir ve bu durumda kredi açılması söz konusu olmadığından para yaratımı mümkün değildir.
*%100 rezerv bankacılığı olan bir ekonomide kısmi rezerv bankacılığına geçilmesi para arzını arttırır.

PARA POLİTİKASI ARAÇLARI
Açık Piyasa İşlemleri: Merkez Bankası’nın piyasadan hazine tahvili ve bonoları gibi finansal varlıkları alıp satması işlemleridir.
Merkez bankasının para arzını artırmak için halktan (piyasadan) devlet tahvil ve bonolarını alırken parayı kullanmasına açık piyasa alımları denir. Merkez bankasının para arzını azaltmak için halka (piyasaya) devlet tahvil ve bonolarını satarken parayı kullanmasına açık piyasa satışları denir.

Zorunlu Rezerv (Karşılık) Oranı Politikası:
Eğer merkez bankası para arzını artırmak istiyorsa, zorunlu rezerv (karşılık) oranını azaltır ve bu suretle bankaların mevduatlarından verebileceği kredi oranını artırarak para çarpanını büyültür. Bu ise para arzının artışına sebep olur. Para arzının azaltılması isteniyorsa, bu durumda da merkez bankası rezerv oranınıartırır.

Reeskont Oranı Politikası:
Reeskont oranı merkez bankasının sistem içindeki bankalara kredi açmak için kullanmış olduğu ve piyasa faizine göre daha düşük veya daha yüksek olabilen faiz politikası aracıdır. Eğer merkez bankası para arzının azaltılmasını amaçlıyorsa, reeskont faiz oranını artırarak bankaların kendisinden kredi kullanmasını zorlaştırır. Tam tersine piyasalarda likiditeyi artırmak istiyorsa, bu durumda da bu faiz oranını düşürerek bankaların kendisinden ucuz kredi kullanmasını ve sonuçta da daha fazla piyasaya kredi açarak para arzını artırmalarını teşvik eder.
*Reeskont:Ticari bankaların, iskonto ettikleri bir senedi likidite sağlamak amacıyla yeninden iskonto ettirmelerine reeskont denir.

PORTFÖY DAĞILIMI VE VARLIKLARIN TALEBİ
Servet sahibinin elinde tuttuğu farklı varlık demetine portföy, kişilerin hangi varlıkları ve bu varlıklardan hangi oranlarda ellerinde bulunduracakları kararına ise portföy dağılım kararı denir.

Varlık Talebini (Kişilerin portföy dağılım kararlarını) Belirleyen Faktörler:

Beklenen getiri
Risk
Likidite
Vade
Para talebi servet sahibinin servetinin ne kadarlık kısmını elinde parasal varlıklar olarak (nakit, vadesiz tasarruf ve seyahat çeki) bulundurduğunu ifade eder.

*Para talebini etkileyen faktörler:
Fiyatlar Genel Düzeyi
Reel Gelir
Faiz Oranları
Beklenen enflasyon
Parasal varlıkların nominal getirisi (nominal faiz)
Servet
Risk
Parasal olmayan varlıkların likiditesi
Ödeme teknolojilerindeki gelişmişlik düzeyi

Gelirdeki %1’lik bir artışın reel para talebinde % kaçlık artışa sebep olacağını gösteren katsayıya para talebinin gelir esnekliği denir. Faiz oranındaki %1’lik bir artışın para talebinde % kaçlık azalmaya sebep olacağını ise para talebinin faiz esnekliği gösterir.

PARA PİYASASINDA DENGE

Reel para arzının fiyatlar genel düzeyinin sabit olduğu durumda merkez bankası tarafından belirlendiği varsayımı altında reel paraarzı fonksiyonu yatay eksenine dikey çizilmiştir. Reel para talebi negatif eğimlidir çünkü faiz oranlarıyla talep edilen reel parasal balanslar arasında ters yönlü ilişki vardır.


Sınavlarda Başarılar Dileriz...
 

Çevrimiçi üyeler

Şu anda çevrimiçi üye yok.

REKLAMLAR

Forum istatistikleri

Konular
17,414
Mesajlar
134,310
Kullanıcılar
90,716
Son üye
Abdullah Kara
Üst