AÖF Anayasa Hukuku 5.6.7.8. Ünite Özetler

AOFDESTEK

ADMİN
Yönetici
Admin
Katılım
9 Şub 2011
Mesajlar
6,041
Tepkime puanı
25
Puanları
48
Bölüm:
İşletme
Şehir:
Bursa
(5. ÜNİTE ÖZET)

*Yasama organının işlemlerini açıklama.
Yasama yetkisi, TBMM’nin yasa yapma ve parlamento kararı alma yetkisi olarak tanımlanır. Anayasanın 7. Maddesine göre yasama yetkisi adına TBMM’ye aittir.Bu yetki devredilemez. Anayasanın TBMM’ye verdiği yasama yetkisine ilişkin olarak üç ilkeden söz edilebilir.Bunlar yasama yetkisinin asliliği ( ilk elliği), genelliği ve devredilmezliğidir.Yasama yetkisinin asliliği bu yetkinin ilkel olması ve doğrudan anayasadan kaynaklanması anlamına gelir.Yasama yetkisinin genelliği yasama organının sınırsız bir düzenleme yetkisine sahip olmasını ifade eder.Burada yasama organı için tek ve sınır anayasadır.Yasama yetkisinin devredilmezliği ilkesi yasama organının düzenleme alanına giren ve yasama işlevi niteliğinde olan işlemlerin başka bir organ tarafından yapılmasını yasaklamaktadır.

TBMM’nin anayasa ve içtüzükte belirtilen yöntem ve esaslara göre yasa adı altında yaptığı kural olarak genel soyut nesnel sürekli nitelikte olan işlemlere yasa denir.Yürütmenin KHK tüzük yönetmelik gibi adlarla yaptığı düzenleyici işlemler de genel soyut nesnel sürekli niteliktedir.

*Yürütme organının işlemlerini anlatma.
Şekli ölçüte göre yürütme işlemi yürütme organı tarafından yapılan belli bir sonuç doğurmaya yönelik irade açıklamasıdır .Anayasanın 8. maddesine göre yürütme yetkisi ve görevi cumhurbaşkanı ve bakanlar kurulu tarafından anayasaya ve kanunlara uygun olarak kullanılır ve yerine getirilir.Bu düzenlemede yürütmenin bir görev olarak nitelendirilmesinin nedeni yürütme yetkisinin ikincil nitelikte olmasından kaynaklanır.Bunun anlamı yürütme organının işlemlerinin yasaya dayanmak zorunda olmasıdır.Anayasanın 8. Maddesinde yürütmenin bir yetki olarak nitelendirilmesi ise anayasa tarafından yürütme yetkisinin ikincil niteliğine getirilmiş istisnalardan kaynaklanır.Bu istisnalar sıkıyönetim ve olağanüstü dönemlerinde çıkarılan KHK’ler ile cumhurbaşkanlığı kararnamesidir...................................


(6. ÜNİTE ÖZET)

*1982 anayasasına göre TBMM’nin oluşumunu açıklama
TBMM 4 yıllık bir görev süreci için seçilir ve genel oyla seçilen 550 milletvekilinden oluşur. 25 yaşını dolduran her yurttaşın seçimlerde aday olma hakkı bulunmakla birlikte belli koşullara sahip olmayanlar milletvekili seçilemezler.Milletvekili seçilemeyecek olanlar anayasanın 76/I. Maddesinde sayılmıştır.Milletvekili seçimine ilişkin olarak kabul edilen seçim sistemi bir orantılı temsil usulü olan d’hondt sistemidir.1982 anayasası döneminde bu seçim sistemi %10 ulusal baraj öngörülmek suretiyle uygulanmaktadır.

*Milletvekillerinin hukuki konumlarını belirlemek
Anayasanın 80 ila 86. Maddeleri TBMM üyelerinin hukuki konumlarına ilişkin düzenlemeleri içermektedir.Bu çerçevede temsil ilişkisi,göreve başlama,üyelikle bağdaşmayan işler, yasama bağışıklıkları,, milletvekilliğinin düşmesi ve milletvekillerinin mali konumları anayasal olarak düzenlenmiştir. 1982 anayasası milletvekillerinin bütün milletin temsilcisi olacaklarını öngörmektedir. Seçilen milletvekillerinin göreve başlamaları ise anayasanın 81. maddesine uygun olarak yapacakları ant içme ile mümkün olabilmektedir. Milletvekillerinin yasama görevlerini yerine getirirken farklı iktidar odaklarının etkisi altına girmemesi ve yönlendirmesi ile karşılaşmaması için düşünülen bu kurum ile özellikle yürütme erkine ve iş çevrelerine karşı yasama organının bağımsızlığının sağlanması amaçlanmıştır.Temel amacı yasama organı üyelerinin görevlerini herhangi bir zorluk baskı altında kalmadan serbestçe yapabilmelerini sağlamak olan yasama bağışıkları milletvekillerinin görevlerini gereği gibi gerçekleştirebilmesi sırasında başlatılabilecek adli takiplerin yaratacağı kesintileri engellemeye yöneliktir.1982 anayasasının 83. maddesinde yasama dokunulmazlığı başlığı altında düzenlenen yasama bağışıkları hem yasama sorumsuzluğu hem de yasama dokunulmazlığı kavramlarına yer vermektedir.

*Yasama organının içyapısını ve çalışma sistemini anlatma
TBMM; başkanlık divanı, siyasi parti grupları, yasama komisyonları ve danışma kurulu olmak üzere 4 kısımdan oluşur. Anayasanın 94. maddesi başkanlık divanını düzenler.Buna göre divan, meclis üyeleri arasından seçilen TBMM başkanı, başkanvekilleri, katip üyeler ve idare amirlerinden oluşur.Meclis çalışmalarına grup oluşturulabilmesi için en az 20 milletvekiline sahip olması gerekir.Anayasa ve içtüzük siyasi parti gruplarına çeşitli yetki ve görevler tanımış olmakla birlikte 3 hususta grupların karar alamayacağını öngörmüştür.Yasama dokunulmazlığının kaldırılması, meclis soruşturması konularında görüşme yapması ve karar alması yasaklanan gruplar aynı zamanda meclis başkanlığı seçimlerinde aday da gösteremez.Her yıl ekim ayının ilk günü kendiliğinden toplanan TBMM, bir yasama yılı içinde en fazla 3 ay tatil yapabilmektedir.Meclis ara verme ya da tatil esnasında cumhurbaşkanınca doğrudan ya da bakanlar kurulunun istemi üzerine toplantıya çağırılabilir. Meclisi bu biçimde toplantıya çağırabilme yetkisi sadece cumhurbaşkanına ait değildir. Meclis başkanı da doğrudan ya da meclis üye tam sayısı itibariyle milletvekillerinin en az 5/1 inin istemi üzerine meclisi toplantıya çağırabilir.Bu biçimde ara vermeden ya da tatilden çağırılan TBMM öncelikle bu olağanüstü toplantıyı gerektiren konuyu görüşmek zorunluluğundadır.Aksi halde tekrar ara verme veya tatile devam edilemeyecektir.

*Yasama organının görev ve yetkilerini sıralama
Görev ve yetkiler bakımından dünyadaki bütün temsili siyasal sistemlerin yasama organlarının 3 ana işlevi bulunmaktadır.Kanun yapma,hükümeti denetleme ve devlet bütçesini kabul etme olarak özetlenen bu faaliyetler 1982 anayasasıyla da öngörülmüş ve anayasanın 87. Maddesi okunduğunda TBMM’nin görev ve yetkileri genel olarak düzenlenmiştir.Kural koyma ve hükümetin sunduğu bütçe tasarısını kabul etme dışında öne çıkan bir diğer yasama fonksiyonu yürütmenin denetlenmesidir. Cumhurbaşkanının vatana ihanet olarak tanımlanan suç dışında sorumluluğunun anayasa tarafından kabul edilmemesi bu denetim işlevinin ağırlıklı olarak bakanlar kuruluna yönelik olmasını gerektirmiştir.Bu çerçevede 98.–100 . maddeler arasında öngörülen soru,meclis araştırması, genel görüşme, gensoru ve meclis soruşturması araçlarıyla bu denetimin gerçekleştirileceği düzenlenmiştir. TBMM’nin kural koyma, denetim yapma ve bütçe hazırlama işlevlerine ilişkin yetki ve görevlerinin dışında anayasanın çeşitli maddelerinde dağıtılmış olarak bulunan farklı yetki ve görevleri de bulunur.

(7. ÜNİTE ÖZET)
*Yürütme organının yapısını genel olarak açıklama
Yasamanın koyduğu kuralları uygulayan ve hukuk düzenini işleten yürütmenin yapısı ülkeden ülkeye farklılık gösterir. Anayasal bir zemine oturtulan bu yapılanma yasama organı ile birlikte o ülkenin hükümet sistemi hakkında bilgi verir. Yürütmenin yapısal farklılığını ve hükümet sistemlerini dikkate alarak ikili bir ayrım yapılabilir. Buna göre başkanlık ve meclis hükümet sistemlerinde tekçi(monist) bir yürütme organı şekillenirken parlamenter ve yarı-başkanlık sistemlerinin yürütme organları ikinci(düalist) bir özellik gösterir.

*Cumhurbaşkanının seçim usulünü anlatabilme ve siyasal konumunu saptama
Anayasaya göre en az 40 yaşını doldurmuş yükseköğrenim yapmış TBMM üyeleri ya da milletvekili seçilme yeterliliğine sahip Türk yurttaşları halkın yapacağı cumhurbaşkanlığı seçiminde aday olabilir. Seçilen cumhurbaşkanının görev süresi 5 yıl olup en fazla 2 kere seçilebilir.Cumhurbaşkanı Türkiye Cumhuriyeti’ni ve Türk milletinin birliğini temsil etme görevine sahiptir ve aynı zamanda anayasanın uygulanmasını ve devlet organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını gözetmekle yükümlüdür. Cumhurbaşkanının yetkileri hayli geniştir.Bu yetkilerden bazıları şunlardır; kanunları bir kez daha görüşmek üzere TBMM’ye geri göndermek, anayasa değişikliği kanunlarını gerekli gördüğü takdirde halk oyuna sunmak, anayasa mahkemesinde iptal davası açmak, TSK’nin kullanılmasına karar vermek, genelkurmay başkanını atamak, MGK’yi toplantıya çağırmak, YÖK üyelerini seçmek, üniversite rektörlerini seçmek,anayasa mahkemesi üyelerini seçmek, Danıştay üyelerinin 4/1’ini seçmek, Yargıtay cumhuriyet başsavcısı ve başsavcı vekilini seçmek, askeri Yargıtay ve AYİM üyelerini seçmek ve HSYK üyelerini seçmek

*Bakanlar kurulunun yapısını kuruluşunu görev ve sorumluluğunu açıklama
Bakanlar kurulu, başbakan ve bakanlardan meydana gelir.Başbakan cumhurbaşkanınca atanır ve belirlediği bakanlar kurulunu cumhurbaşkanının onayına sunar.Hükümetin bu şekilde kurulmasının aksine bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görevleri, yetkileri ve teşkilatı kanunla düzenlenmektedir. Bakanlar kurulu sahip olduğu yetki ve görevler dikkate alındığında asıl icra organı olarak faaliyet göstermektedir. Bakanlar kurulu içinde kurulun başkanı konumundaki başbakanın hem hukuki hem de siyasi olarak önemli bir ağırlığı bulunur. Başbakan bakanlar kurulunun başı olarak bakanlıklar arasındaki işbirliğini sağlamakta ve hükümetin genel siyasetinin yürütülmesini gözetir. Bakanların TBMM’ye karşı kişisel ve kolektif olmak üzere 2 tür sorumlulukları bulunur.

*Anayasanın öngördüğü hükümet sistemini belirleme
1982 anayasası ilk hali itibariyle yasama ve yürütme ilişkileri bakımından parlamenter bir hükümet sistemi öngörmüştür. Anayasal şema dikkate alındığında her ikisi de yasama organından kaynaklanan ikili bir yürütme organı kurgulanmıştır. Buna göre cumhurbaşkanının seçimini TBMM yaparken hükümetin görevine devam edebilmesi meclisin güvenoyuna bağlı kılınmıştır. Ayrıca 105. maddede düzenlendiği üzere cumhurbaşkanının tek başına yapacağı işlemlerin dışındaki bütün işlemleri için başbakanın ve ilgili bakanın karşı imzası öngörülmek suretiyle sorumlu icra makamının hükümet olduğu vurgusu da yapılmıştır. Keza, cumhurbaşkanının vatana ihanet gerekçesi dışında siyasal açıdan sorumsuzluğu kabul edilmiştir.Böylece 1982 anayasasıyla bir parlamenter sistemin temel esasları düzenlenmiş olsa da cumhurbaşkanının çok kapsamlı ve etkili yetkilerle donatılması klasik parlamentarizmin dışına çıkıldığının bir göstergesidir.2007 yılında yapılan 5678 sayılı anayasa değişikliği kanunuyla cumhurbaşkanının seçim usulü değiştirilmiş olup bu radikal farklılaşma hükümet sistemini de önemli ölçüde etkilemiştir.2007 değişikliği ile yapısal olarak bir yarı-başkanlık sisteminin kurulduğunu söylemek mümkün olmakla beraber Fransa modeli bir hükümet modeline ulaşılması daha fazla anayasal yetkinin cumhurbaşkanına aktarılmasına bağlıdır.

*Olağanüstü yönetim usullerini birbiriyle karşılaştırma
Olağanüstü yönetim usulü devletin olağan hukuk kuralları ve uygulamaları ile başa çıkmasına olanak bulunmayan afet, ayaklanma, iç savaş, savaş gibi ulusun ya da devletin varlığına ve geleceğine yönelik tehlike ve tehdit oluşturan olağandışı bir durumla karşılaşması halinde bunu ortadan kaldırabilmek için başvurduğu istisnai yönetim biçimidir.Demokratik bir rejimde olağanüstü yönetim usulleri keyfi yönetimler değildir.O nedenle bu yönetimler günümüz demokrasilerinde anayasa ve yasalar tarafından düzenlenir ve hukuk içinde yer alır.Olağanüstü yönetim usullerinin özellikleri arasında bunların geçici ve istisnai olması yürütme organına ve idareye olağan dönemlerden daha geniş düzenleme ve takdir yetkisi tanıması temel hak ve özgürlüklerin olağan dönemlerden daha geniş biçimde sınırlanması sayılabilir.1982 anayasası olağanüstü yönetim usullerini iki ana başlık altında düzenlemiştir.Bunlardan birincisi olağanüstü haller, ikincisi ise sıkıyönetim, seferberlik ve savaş halidir.1982 anayasasına göre olağanüstü hal iki farklı nedenden birine dayanılarak ilan edilebilir. Bunlar tabii afet ve ağır ekonomik bunalım ile şiddet olaylarının yaygınlaşması ve kamu düzeninin ciddi şekilde bozulmasıdır.Bu nedenlerden birinin baş göstermesi durumunda cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan bakanlar kurulu olağanüstü hal ilan edilebilir.Ancak olağanüstü hal ilanı şiddet olaylarının yaygınlaşması ve kamu düzeninin ciddi şekilde bozulması nedenine dayanıyorsa bakanlar kurulunun olağanüstü hal ilan etmeden önce mili güvenlik kurulunun görüşü bakanlar kurulu için bağlayıcı değildir.Olağanüstü hal bütün ülkede ya da belirli bir ya da birden fazla bölgede ilan edilebilir.Olağanüstü hal ilanının süresi 6 ayı geçemez.Olağanüstü hal ilanına ilişkin karar resmi gazetede yayımlanır ve hemen TBMM’nin onayına sunulur.Meclis tatilde ise derhal toplantıya çağırılır.TBMM, olağanüstü hal süresini değiştirebilir, bakanlar kurulunun istemi üzerine her defasında 4 ayı geçmemek üzere süreyi uzatabilir veya olağanüstü hali kaldırabilir.


(8. ÜNİTE ÖZET)
*Yargı işlevini açıklama
Devletin 3 temel işlevinden birini meydana getiren yargı organının faaliyet alanının ve işlemlerinin belirginleştirilmesi onun gördüğü işlevin ne anlama geldiğini de göstermektedir.Buna göre erkler ayrılığının genel esasları içinde yasama organı kural koyma işlevini yerine getirirken yürütme organı da asıl olarak yapılan hukuksal düzenlemeleri hayata geçirme ya da bir diğer deyişle yürütme işini gerçekleştirmektedir.Yargı organı ise hukuksal düzenin dışına çıkılması ya da unun ihlal edilmesi durumunda ortaya çıkan uyuşmazlıkları çözme işlevini üstlenmiştir.Bu işlev kanunla oluşturulan mahkemeler eliyle yerine getirilmektedir.

*Yargı bağımsızlığı kavramının en temel unsurlarını sıralama
Hakimin bağımsızlığı anlamına gelen yargı bağımsızlığı yargıcın önüne gelen bir davayı herhangi bir baskı altında kalmaksızın görüp karara bağlanmasını ifade etmektedir.Yargı bağımsızlığı kavramının 2 ana unsuru bulunmaktadır.Bunlardan ilkini hakim bağımsızlığı oluştururken diğerini hakimlik güvencesi meydana getirir.Dolayısıyla yargı bağımsızlığının anlaşılabilmesi için bu iki unsurun birbirinden soyutlanmaması gerekir.Çünkü hakimlik güvenceleri onlardan yararlanacak olan hakimlerin bağımsızlığını somutlaştıran önlemler demetini bağımsızlık ise bunun sonucunda ulaşılmak istenen amacı meydana getirmektedir.

*Türkiye’deki yargı kollarını birbiriyle karşılaştırma
Yargı kolu kararları, son inceleme merci olarak aynı yüksek mahkemede temyiz edilen mahkemelerin oluşturduğu düzen biçiminde tanımlanır.Tanımın bir unsurunu meydana getiren yüksek mahkeme kavramı ise kesin hüküm verme yetkisini haiz olan ve başka bir mahkemeye bulunmayan yargı makamını ifade eder.Yüksek mahkemeler aynı zamanda yargı kolunu da temsil etmektedir.


Sınavlarda Hepinize Başarılar Dileriz....
 

Çevrimiçi üyeler

Şu anda çevrimiçi üye yok.

REKLAMLAR

Forum istatistikleri

Konular
17,414
Mesajlar
134,310
Kullanıcılar
90,716
Son üye
Abdullah Kara
Üst