Açıköğretim Uluslararası Hukuk 1 Dersi Özet

AOFDESTEK

ADMİN
Yönetici
Admin
Katılım
9 Şub 2011
Mesajlar
6,041
Tepkime puanı
25
Puanları
48
Bölüm:
İşletme
Şehir:
Bursa
Aöf Uluslararası Hukuk 1 dersi konu özetleri ve ders notlarıdır, 8 bölümden oluşmaktadır.

Bölüm 1


Devletlerin, uluslararası örgütlerin ve kısmen de özel kişilerin uluslararası kişiliği vardır.

İngiliz filozof John Austin uluslararası hukuku pozitif ahlak olarak görmüştür.

Uluslararası hukuk ifadesini ilk defa Bentham kullanmıştır.

Hart modern devletlerin hukukunu bir kurallar sistemi olarak görür. Bu sistem iki tür kuraldan, birincil ve ikincil kuralların birleşimden oluşur.

Uluslararası hukuk iki döneme ayrılır. Birinci dönem 1648- I. Dünya Savaşı’na kadar, ikinci dönem I. Dünya sonrasını kapsar.

Doğal hukuk düşüncesi üç şekilde görülür: Doğa düzeni (erekselci), dini doğal hukuk, akılcı doğal hukuk.

Grotius’un temsil ettiği akılcı doğal hukuk anlayışı modern çağın seküler nitelikli hukukun ilkini temsil eder.

Francisco Vitoria, Francisco Suarez Alberico Gentili diğer doğal hukuk düşünürleridir.

Temel Norm, monizm ve evrensel bir hukuk topluluğu (dünya devleti) kavramlarının sahibi Hans Kelsen’dir.

Bölüm 2

Uluslararası hukukun asli kaynakları; uluslararası antlaşmalar ile örf ve adetlerdir.

Uluslararası hukukun yardımcı kaynakları; yargı kararları ve öğretidir.


Uluslararası hukukun tamamlayıcı kaynakları; hukukun genel ilkeleri (hakça ilkeler) ilehakkaniyet ve nısfettir.

Divan re’sen hakkaniyet ve nısfete göre karar veremez.

Bölüm 3

Uluslararası antlaşma; yazılı bir irade uyuşmasıdır.

Uluslararası hukukun devletler arasındaki antlaşmalarla ilgili hükümlerini 1969 tarihli Viyana Antlaşmalar Hukuku Sözleşmesi düzenler.

Türkiye bu antlaşmanın tarafı değildir.

Antlaşmaların oluşum aşamaları:

Hazırlık aşaması
Bağlanma aşaması
Yürürlük aşaması
Anlaşmaların tescil ve ilanı

Türk hukuk sisteminde uluslararası alanda sunulacak yetki belgesi Dışişleri Bakanlığınca düzenlenmekte ve Cumhurbaşkanı, Başbakan ve Dışişlerin Bakanınca imzalanmaktadır.

Bağlanma şekilleri:

Basit usulle bağlanma (imza ve belge değiş-tokuşu örnektir.)
Onaylamayla bağlanma (iç hukukta onaylanması örnektir.)
Katılmayla bağlanma

Her antlaşma veya uluslararası taahhüt BM Genel Sekreterliğince tescil edilir.

Çatışma normlarına göre yakın tarihli norm eski tarihli norma tercih edilir.

Türkiye’de 2004 yılında temel hak ve özgürlüklerle ilgili taraf olunan uluslararası antlaşmaların, kanunlarla çatışması durumunda uluslararası antlaşmaların geçerli olduğu kabul edilmiştir.

Onaylama için uygun bulma kanununa gerek kalmadan bakanlar kurulu kararnamesinin yeterli sayıldığı antlaşmalara istisna grubu antlaşmalar denir.




Antlaşmaların geçersizliği:

Antlaşmanın yetkili kişilerce yapılmaması
Taraf iradesindeki sakatlık
o Tehdit ve zorlama
o Devlet temsilcisinin ayartılması
o Hile
o Hata
Jus Cogens kurallara (emredici kurallar) aykırılık

Geçersizlik nedenlerinden birinin varlığı antlaşmaları kendiliğinden geçersiz hale getirmez. Öncelikle geçersizlik iddiası diğer taraflara bildirilmelidir. 3 ay içinde sonuç itiraz gelmezse gerekli önlemler alınabilir. İtiraz gelirse 12 ay içinde sorun çözülmelidir. Aksi halde BM Genel Sekreteri tarafından uzlaşma komisyonu kurulur. Komisyonda çözemez ise UAD devreye girer.

Üçüncü kişilere de etki yaratabilen antlaşmalara objektif durum yaratan antlaşmalar denir. Erga omnes (herkese karşı) etki yapan bu antlaşmalar, silahsızlandırma, akarsular ve bazı örgütlerin hukuk kişiliği ile ilgili konulardır.

Antlaşmaların sona ermesi:

Antlaşma hükmüyle sona erme
Tarafların iradesiyle sona erme
Fesih veya çekilme ile sona erme
Antlaşmaların ihlali sonucu sona erme
Antlaşmaların uygulanmasının imkânsızlaşması sonucu sona erme
Koşulların değişmesi sonucu sona erme
Sonradan ortaya çıkan jus cogens kurallara aykırılık nedeniyle sona erme
Bölüm 4

Uluslararası teşkilatlar genellikle şu yetki ve imtiyazlara haiz olmalıdır:
Antlaşma yapma yetkisi
Uluslararası talepte bulunma yetkisi
Üye devlet ülkelerinde temsilci bulundurma yetkisi
Uluslararası alanda sorumluluk
Bugün tanıma konusunu bir niyet meselesidir ve hukuki zorunluluk yoktur.

Uluslararası hukuka aykırı bir biçimde kuvvet kullanımı sonucu oluşan devletlerin tanımaması yönündeki kuralın kaynağı Stimson Doktrinidir.

Anayasaya aykırı yollarla (ayaklanma veya darbe) göreve gelen hükümetin tanınması için bazı ilkeler ileri sürülmüştür:

Hükümetin meşruluğunun seçilme doğrulanması gerekir.
Eski hükümetin yüklenmiş olduğu uluslararası yükümlülüklere bağlı kalacağını açıklamak zorundadır.
Etkin kontrole sahip hükümete karşı direnen bir gücün bulunmaması gerekir.

De facto tanıma geri alınabilir bir tanıma iken de jure tanıma geri alınamaz.

ABD, Almanya, Rusya ve Avustralya federasyondur.

Birleşik devletler:

Şahsi birlikler (Örnek İngiltere)
Gerçek birlikler (Birleşik Krallık İngiltere-İskoçya-K.İrlanda-Galler)
Konfederasyon (1958-63 arası Birleşik Arap Cumhuriyeti)
Federasyon (Rusya)

Bölüm 5

19. Yüzyıla kadar devletler arası ilişkileri genellikle yürütme organı sürdürürken bu yüzyıldan sonra daha çok teknik ve idari konularda işbirliğini öngören
Ren Komisyonu
Uluslararası Telekomünikasyon Birliği
Evrensel Posta Birliği gibi teşkilatlar kurulmuştur.

BM teşkilatı organları
Genel Kurul
Güvenlik Konseyi
Genel Sekreterlik
Ekonomik ve Sosyal Konsey
Uluslararası Mahkeme

NATO ve Varşova Paktı isimli bölgesel güvenlik teşkilatlarının oluşturduğu kamplaşmayı aşmak üzere 1975 de konferanslarla başlayan 1994 de Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı adını alan kurum kurulmuştur.

Ekonomik konularda 1944 de IMF ve WB, 1948 de GATT ve 1994 WTO gibi uluslararası kurumlar kurulmuştur.
Uluslararası Telekomünikasyon Birliği ve Evrensel Posta Birliği 1945 den sonra BM bünyesine katılmıştır.

1949 yılında demokrasi ve insan haklarını devletlerin üstünde bir denetime tabi kılmaya çalışan Avrupa Konseyi kurulmuştur.1950 imzalanan Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin denetimi için 1959 yılında AİHM kurulmuştur.

Avrupa’da Avrupa Konseyi dışında AET adlı bölgesel kuruluş vardır.

Uluslararası teşkilatlar arasında yapılan ayrımlar

Açık teşkilatlar – kapalı teşkilatlar
Genel amaçlı teşkilatlar – özel amaçlı teşkilatlar
Tavsiye niteliğinde karar alabilenler – bağlayıcı karar alabilenler

Bağlayıcı karar alabilen teşkilatların bazıları söz konusu kararı teşkilatın karar alma organındaki temsilcilerin oy çokluğu ile alabiliyorsa bu tür teşkilatlara supranasyonel teşkilatlar denir.

Bir antlaşma ya da uluslararası hukuka tabi bir başka enstrümanla kurulmuş olan ve kendine ait uluslararası hukuki kişiliği olan organizasyonlara uluslararası teşkilat denir.

Devletler ile uluslararası teşkilatların hukuki kişiliği arasındaki farklar hakkında BM Adalet Divanı’nın 1949 sayılı Tazminatlar kararı yol göstermektedir.(Buna göre teşkilatın kurucu antlaşmasında mutlaka bir takım organları olmalıdır.)

BM Divanına göre uluslararası teşkilatların üye olmayan devletler tarafından hukuki kişiliğinin tanınıp tanınmaması hakkındaki görüşü objektif uluslararası kişiliğe haiz olduğu yönündedir.

BMAD’nın nükleer silahların kullanılmasının meşruiyeti kararında özellik prensibi gereği uluslararası teşkilatın devletler gibi genel yetkiye haiz olmadıklarını ifade etmiştir.

Bir teşkilatın yetkilerinin neler olduğu ve bu yetkileri hangi organların kullanacağı kurucu antlaşmada tanımlanır. Anlaşmazlık durumunda teşkilatın ilgili organı karar verir. Ortaya çıkan kararda anlaşmazlık sebebi olursa ya karar uyulur ya da teşkilattan ayrılılır.

BM’ye üye olabilmek için Güvenlik Konseyi daimi üyelerin hiç birinin veto etmediği toplam 9 olumlu oyla Genel Kurul’a tavsiye edilmesi ve Genel Kurulunda 2/3 çoğunlukla kabul etmesi gerekir.

Bir teşkilatın kurucu antlaşmalarda yer almasa da teşkilatın amacını gerçekleştirmek için kullandığı yetkilere örtülü yetkiler prensibi denir.(Ör. Antlaşma yapma yetkisi)

Uluslararası teşkilatların özellikleri

Antlaşma yapma yetkisi (örtülü yetkiler prensibine dayanarak)
Uluslararası talepte bulunma yetkisi (tazminatlar kararına dayanarak)
Misyon gönderme ve imtiyaz ve muafiyetler kullanma
Teşkilatın uluslararası alanda sorumluluğu

Teşkilat çalışanlarının görevleri sırasında uğradıkları hukuka aykırılıklardan korunabilmesi amacıyla uluslararası alanda fonksiyonel himaye hakkı kullanmaları mümkündür.

Uluslararası teşkilatların üye devletlerle ilişkisinde hangi hukuka tabi olacağı sorusunun cevabı genellikle kurucu antlaşma şeklindedir.

Üye olmayan devletlere uygulanacak hukukta teşkilatın kurucu antlaşması bir hak ve borç doğuramaz. Bu durumda uluslararası hukukun genel kural ve prensipleri uygulanır.

Bölüm 6

1899-1907 Lahey Konferanslarının özellikleri arasında
Zaman zaman bütün devletlerin katılması
Sorunların soyut olarak ele alınması
Savaş hukuku bakımından temel olan örf ve adet kurallarının kodlaştırılması
Devletler üzerinde sürekli organların bulunması fikrinin ilk defa ortaya atılması sayılabilir.
MC ile sınırlanan devletlerin savaş yetkileri Briand-Kellog Paktı ile terk edilmiştir.

Uluslararası Adalet Divanı Mavrommatis Davasında uluslararası uyuşmazlığı; hukuki bir noktada veya olay üzerinde anlaşmazlık, iki kişi arasında hukuki tez veya çıkar çatışması olarak tanımlamıştır.

Uyuşmazlıklar hukuki ve siyasi olmak üzere iki ayrıma tabidir.

Taraflar arasındaki uyuşmazlık noktası, eğer hukukun taraflar arasındaki çıkar uyuşmazlığını nasıl çözümlediği üzerine ise bu hukuki uyuşmazlıktır.

Hukuk bazı alanlarda kural koymamaktadır. Hukukun suskun olduğu konularda çıkan uyuşmazlıklar ile bir hukuk normunun değiştirilmesi talebiyle ortaya çıkan uyuşmazlıklar siyasi uyuşmazlıklar olarak ifade edilir.

Hukuk uyuşmazlıklarda uyuşmazlığın halli için tahkim ve adli yargı yollarına başvurulurken, siyasi uyuşmazlıklarda anlaşma yoluna gidilebileceği gibi hakeme de götürülebilir.

En tehlikeli siyasi uyuşmazlık bir hukuk normunun değiştirilmesi talebiyle oluşan uyuşmazlıktır.

Uyuşmazlık çözüm yolları anlaşma ve yargı usulleri olarak ikiye ayrılır.

Anlaşma usulleri:

Diplomasi görüşmeleri
Dostane teşebbüs (iyi mesai)
Arabuluculuk
Tahkikat komisyonları (araştırma veya soruşturma komisyonları)
Uzlaştırma komisyonları
İyi mesai veya dostane teşebbüste bir sorunu çözmek için karşılıklı görüşen tarafların tıkandığı noktada tekrar görüşmelere başlamasını sağlamaya çalışmaktır. Böyle bir girişimde bulunan, taraflara buluşma ortamı sağlar ve onlarla aynı masaya oturmaz.

Arabuluculuk iyi mesainin bir adım ilerisidir. Burada arabulucu devlet taraflarla birlikte aynı masaya oturur.

Araştırma komisyonları olayın maddi unsurlarıyla ilgili tarafsız ve objektif bir araştırma yapmaktan, sonuçları ve niteliğiyle ilgili bir çözüm şekli belirlemekten, elde ettiği bulguları rapor ederek taraflara sunmaktan ibarettir. Gerektiğinde arabulucu yetkisine de sahip olabilir.

Araştırma komisyonları uyuşmazlığın sadece maddi yönleriyle ilgilenirken uzlaşma komisyonları çözüm için teklifte bulunur. Taraflarla aynı masaya oturur. Arabuluculuğu siyasi etkilerden kurtarmak maksadını taşır.

Siyasi usuller, özellikle uyuşmazlığın siyasi teşkiller önündeki çözümüdür. Örneğin MC, BM’de öngörülen çözüm usulleri.

Taraflar aralarındaki uyuşmazlığı kendileri çözemedikleri durumda uyuşmazlığı BM Güvenlik Konseyine getirmelidir.

Güvenlik Konseyi önüne gelen uyuşmazlığın uluslararası barış ve güvenliği tehdit etmesi durumunda üç öneri sunar:

1) Taraflara 33. Maddede yüklendiği yükümlülüğü hatırlatır.
2) Çözüm için somut bir usul belirler.
3) Çözüm için bir öneride bulunur.

Bir anlaşmanın içerisinde uyuşmazlığın çözümünü yargıya havale eden kayıta tahkim kaydıdenir.

BM divanı aynı uyuşmazlığa iki kez bakamaz. Ancak bunu iki istisnası vardır:
Kararın yorumu için tarafların anlaşarak divana gitmesi
Dava sonrası dava sonucunu etkileyen bir olayın meydana gelmesi nedeniyle iade-i muhakeme istenmesidir.
Divan kararının nasıl uygulanacağı sorununda yetki Güvenlik Konseyindedir.
Bölüm 7

Milletler Cemiyeti Misakı uyarınca uyuşmazlıkların barışçıl yollarla çözümünde belirli yükümlülüklere başvurmadan savaş yetkisinin kullanılmasını geciktiren süreye moratoryumdenir.
Milletler Cemiyeti Misakı uyarınca savaş yetkisi hakeme başvurulduktan sonra kullanılır.

BM’ye kadar savaşı yasaklama girişimleri:

1924 Cenevre Protokolü
Locarno Antlaşması
Stimson Doktrini
Briand-Kellog Misakı (Paris Paktı)

BM sartının 2. Madesinin 4.fıkrası her türlü kuvvet kullanma ve tehdidi yasaklar. Şartta sadece bireylerin kuvvet kullanımına yasak getirilmemiştir.

Kuvvet kullanma yasağı kapsamı dışında kalan başlıca iki konu:
ü Meşru Müdafaa (BM 51.Madde)
ü Güvenlik Konseyi yetkesi altında girişilen eylemler

Önleyici meşru müdafaa olabilmesi için bir saldırının gelecekte vukuu bulma ihtimalinin olması değil saldırının muhakkak olması gerekir. Önleyici meşru müdafaanın dayanağı Caroline Olayı’dır. Ayrıca bütün haklar değil bazı hayati önem taşıyan nitelikteki haklar meşru müdafaa esasına dayanır. Bir de sınırlı yani orantılı olması gerekir.

Meşru müdafaa için ülke bütünlüğü ve siyasi bağımsızlığa saldırıya ek olarak fiziksel konumda gözönünde bulundurulur.

Önleyici müdafaanın meşru müdafaa kavramına girip girmediği orantılı (makul olma) ölçüsüne göre belirlenir.

BM Genel Kuruluna yardımcı olan ve kodlaştırılacak kuralları belirleyen metin haline getiren komisyon Uluslararası Hukuk Komisyonudur. Komisyon uluslararası yargı suçlarını saldırı tehdidini de ekleyerek 5 kategoriye ayırmıştır.

Güvenlik konseyi veto yetkisi nedeniyle ortak güvenlik sistemini etkili olarak işletememiştir.

Bölüm 8

Par in parem non habet imperium (eşitin eşit üzerinde egemenliği olmaz) anlayışı sebebiyle devletlerin yargı muafiyeti vardır. Yani bir devleti başka bir devlet yargılayamaz. Bunun iki istisnası vardır:

1. Taşınmazlara ilişkin ayni hak iddiaları
2. Muafiyetten vazgeçilmesi

Günümüzde devletlerin işlem ve eylemleri egemenlik işlemi ve özel hukuk işlemi olarak ikiye ayrılmaktadır.

Kamu sağlığı nedeniyle alınan kararlar egemenlik işlemine örnektir.

Terörizm ve işkence suçu egemenlik işlemi olarak kabul edilmektedir.

Cebri icra yapılamayan devlet malları

Diplomatik misyon malları
Askeri mallar
Merkez bankası hesapları
Devlete ait kültürel, tarihi ve bilimsel eserler
Devlet arşivleri

Devlet tarafından yapılan özel hukuk işlemleri (2004 BM Konvansiyonu)
Mal, hizmet veya sınai nitelikteki ticari akit ve işlemler
Borçlanma akitleri
Devlete ait ticari gemiler

Bir devlete açılan davanın ilmühaberi mahkeme tarafından ilgili devletin elçisine değil dış işleri bakanlığına diplomatik kanallar tarafından bildirilmelidir.

Bir devletin askeri kuvvetleri ve savaş gemileri de egemenliğini temsil ettiği için yargı muafiyetine tabidir. Yani bir devletin gemisi başka bir devlette meydana getirdiği zarar nedeniyle zarar veren devlet zarar verilen devlet tarafından hiçbir surette yargılanamaz.

Ülke dışındaki politik, ekonomik ve askeri şartları etkileme amacıyla yapılan ve bunları yapan ülkenin açıkça belli edilmediği eylemlere örtülü operasyonlar denir.

Ülke devletinin rızası ile o ülkede bulunan yabancı asker kişilerin görevleri sırasında işledikleri suçlar bakımından muafiyete tabidir. Bu kişilerin oluşturduğu maddi zarar gönderen ve kabul eden devletlerce ortak ödenir. Ancak resmi vazife dışındaki haksız fiil ve işlemlerde bulunulan ülkenin yargısı yetkilidir ve muafiyet yoktur.

Bir diplomatik misyonda çalışanlar dört gruba ayrılır:

1) Misyon şefi (büyükelçi, ortaelçi ve maslahatgüzar)
2) Diplomatik personel (müsteşar, başkatip, ikinci katip, üçüncü katip, ataşeler )
3) İdari ve teknik personel
4) Müstahdemler

Diplomatik dokunulmazlıklarla ilgili Türk Ceza kanunu 342. Maddesi özel düzenlemeler yapmıştır.
Diplomatik personelin tam yargı muafiyeti vardır. Ancak suçüstü durumlarda kısa süreli gözaltına alınabilir.

Konsolosun görevleri:
Gönderen devletin özel ve tüzel kişilerinin çıkarlarını korumak
Devletin ticari ve iktisadi çıkarlarını korumak ve bunlarla ilgili rapor vermek.
Gönderen devlet vatandaşlarına pasaport vermek veya buraya gitmek isteyenlere vize vermek.
Gönderen devletlerle ilgili işlerde noterlik yapmak
Gönderen devletin gemi ve uçaklarıyla ilgili işlemleri yapmak
Konsoloslar ceza davalarında tutuklanamaz, Ancak ağır ceza mahkemelerinde bu mümkündür.

Kısaca özel hukuk davalarında devletlerin yargı muafiyeti yoktur.
 

Çevrimiçi üyeler

Şu anda çevrimiçi üye yok.

REKLAMLAR

Forum istatistikleri

Konular
17,414
Mesajlar
134,310
Kullanıcılar
90,716
Son üye
Abdullah Kara
Üst