İdare Hukuku 1,2,3 Üniteleri Ders Notları

sercanisik

Yeni Üye
Katılım
18 Şub 2009
Mesajlar
2
Tepkime puanı
0
Puanları
0
Şehir:
Adana
ÜNİTE 1: İDARE KAVRAMI

İdare hukukunun knusu devlet idaresidir. Dernek,şirket,vakıf gibi özel kesim idareleri idare hukukunun knusu luşturmaz,kapsamına girmez.

Devletin Fnksiynları; Yasama yetkisi TBMM. ne aittir.
Yürütme yetkisi Cumhurbaşkanı,Başbakan ve Bakanlar Kurulu.
Yargı yetkisi bağımsız mahkemelere aittir.
rganik Anlamda İdare;(İdari rganlar esas alınarak luşur.)
Yasama ve yargı rganının dışında,başında hükümeti luşturan(Bakanlar Kurulu)münferit bölümlerin yer aldığı ve devlet tüzel kişiliğini temsil eden merkezi idare ile belirli yörede yaşayan insanların mahalli müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan mahalli idareler ile belirli idari hizmetleri görmek üzere teşkilatlanmış kamu tüzel kişilerini kapsar.
Türk İdare Teşkilatı1)Merkezi Yönetim Teşkilatı(Devletin tüzel kişiliği)
a)Merkezi Teşkilat(başkent):Cumhurbaşkanı(Denetleme Kurulu),Başbakan(Bakanlar Kurulu),Bakanlıklar,Merkezdeki Yardımcı Kuruluşlar: Danıştay,Sayıştay,Milli Güvenlik Kurulu,Devlet Planlama Teşkilatı
b)Taşra Teşkilatı:İl(vali),İlçe(kaymakam),Bucak(bucak müdürü)
2)Yerinden Yönetim Teşkilatı(Mahalli İdareler)
a)Yerel Yönetimler:İl Özel İdareleri,Belediye,Köy
b)Hizmet Yerinde Yönetim:Kamu Kurumları,Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Kuruluşları(dlar,barlar)

YARGI SİSTEMİ1)ADLİ YARGI:Özel hukuk uyuşmazlıklarını çözer,ceza kanunu uygulanır.
a)Hukuk Mahkemeleri:Sulh hukuk,Asli hukuk,Ticaret ve İş mahkemesi
b)Ceza Mahkemeleri:Sulh ceza,Asliye ceza,Ağır ceza,DGM
Bu mahkemeler ilk derece mahkemesidir.Temyiz merci Yargıtay dır.
2)İDARİ YARGI:Kişiler ile idare arasındaki idare ve vergi uyuşmazlıklarını çözer.
Vergi Mahkemesi;Kişilerin idare ile lan vergi uyuşmazlıklarını çözer.
İdare Mahkemesi;İdarenin hukuka aykırı larak yapmış lduğu idari işlem ve eylemlerden dğan davaları görür.
Askeri Yüksek İdare Mahkemesi(AYİM);Kendine tabi ilk derece mahkemesi yktur.Yüksek mahkemedir.Askeri hizmete ilişkin ve asker kişilerin idare,işlem ve uyuşmazlıklarını görür.
Sayıştay;Genel ve katma bütçeli kuruluşların hesap ve işlemlerini kesin hükme bağlayan mahkemedir.Sayıştay yüksek mahkemedir ancak anayasada sayılmaz.

3)ANAYASA YARGISI:Anayasa mahkemesi yetkilidir.
Görevi;kanunların,K.H.K ların ,T.B.M.M içtüzüğünün anayasaya aykırılığı hakkında iddiaları karara bağlar.
Yüce divan sıfatıyla yüksek dereceli memurları yargılama yetkisine sahiptir.
4)SEÇİM YARGISI:Seçimlerle ilgili itirazları ve şikayetleri karara bağlayan Yüksek Seçim Kurulunun luşturduğu bir yargı rganıdır.
Seçim yargısı ile il ve ilçe seçim kurullarının kararlarını inceler.
Yüksek Seçim Kurulunun luşturduğu yargı rganıdır.
5)UYUŞMAZLIK YARGISI:Anayasa nın öngördüğü bir yüksek mahkemedir.
Adli yargı ile idari yargı rganlarının görev ve hüküm uyuşmazlıklarını kesin karara bağlar.

YÜRÜTME VE İDARE
Yürütmenin içinde bulunan Bakanlar Kurulu ve hükümet yasama ile lan ilişkileri,diğer devletlerle lan ilişkileri hükümetin genel plitikasının gösterildiği prgramların hazırlanması Bakanlar Kurulu nun siyasi nitelikli işleridir.
Cumhurbaşkanı Türkiye Cumhuriyetinin başıdır.Türk milletinin birliğini temsil eder. Devlet rganlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını gözetir ve sağlar,bu nedenle cumhurbaşkanlığı makamı da siyasi niteliktedir.
Bakanlar Kurulu nun yapmış lduğu salt siyasal nitelikteki işlemlerinin dışında kalan devletin günlük gereksinimlerini karşılamak için yapılan faaliyetler idari fnksiynu luşturur,bu işlemler de yürütme içinde saydığımız idare rganının tanımını verir.
Bakanlıklar kamu hizmeti görmek üzere teşkilatlanmış birimlerdir. Bakanlar bu birimlerin en yüksek amiri knumundadır ve idari hizmet yaparlar.
Başbakan ın görevi,idari hizmet yapan bakanlıkların başındaki bakanların görevlerini anayasa ve kanuna uygun biçimde yürütülüp yürütülmediğini gözetmek ve düzenleyici önlemler almak yetkisine sahiptir.
Başbakan bakanların hiyerarşik amiri değildir.Çünkü siyasi niteliği ağır basmaktadır.Altlık-üstlük ilişkisi yktur.
MAHALLİ İDARELER Bu birimler kanunla kurulur. İl,belediye ve köy halkının müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan kamu tüzel kişileridir. Mahalli idarelerin devlet kamu tüzel kişiliğinin dışında ayrı bir kamu tüzel kişilikleri vardır.
ÖTEKİ KAMU TÜZEL KİŞİLER Tüm ülkede yürütülmesi gereken idari hizmetler devlet tüzel kişiliğinin dışında luşturulmuş ayrı kamu tüzel kişileri tarafından yerine getirilir,özellikle teknik bilgi,dnanım ve özellik gerektiren knularda devlet bu yla gitmiştir.(üniversite,hastane,TRT)
YASAMA FNKSİYNU VE İDARE FNKSİYNU
Yasama fnksiynu; TBMM tarafından yerine getirilir,yasa kymak,değiştirmek ve kaldırma yetkisine sahiptir. Yasaların genel özelliği genel,syut,sürekli nrm lmalarıdır.
İdari fnksiyn yasama rganının kyduğu genel,syut ve sürekli nrmları belirli kişi ve durumlara uygular.
Genel,syut,sürekli nrm kymak maddi anlamda yasama fnksiynudur.
Özel af ilanı,mahkemelerin verdiği ölüm cezalarının infazı gibi nrmlar,genel nrm niteliğinde lmayıp belirli kişi ve durumlara ilişkin nrmlardır.
İdari fnksiyn içerisindeki birtakım işlemler ise yasama rganının yaptığı genel,syut,sürekli nrm niteliğindeki işlemler labilir bunlar yönetmelik ve tüzüktür. Yasama rganı hükümetin siyasal denetimini yaparken meclis işlemleri ,bu faaliyetlerin dışında kalan işlemler yargı rganının faaliyetinde dahil değil ise bu faaliyetler yasama rganının idari faaliyetleridir.
YARGI VE İDARE1)Hukuk düzeninin ihlali knusunda iddia,
2)Bu iddianın gerçekliği knusunda tespit,
3)Tespit gerçekleşmişse ihlali yapana bir yaptırım uygulanır.
İdarede zaman zaman yargının yaptığı gibi disiplin cezası verilerek yargı fnksiynu yerine getirilebilir.
Burada dikkate alınacak ölçüt rganik anlamda yargı fnksiynudur. Eğer ihlali ve tespiti mahkemeler yapıyrsa yargı fnksiynundan bahsederiz.
İDARİ FNKSİYNUN KNUSU,AMACI
İdari fnksiynun knusu devletin yasama ve yargı fnksiynları ile yürütmenin salt siyasal nitelikteki faaliyetleri lan Bakanlar Kurulu nun luşturulması hükümetin siyasal prgramının hazırlanması gibi işlemlerin dışında kalan tplumun günlük gereksinimlerini karşılamak ve günlük yaşamın devamını sürdürmek için yapılan tüm kamusal iş ve faaliyetler idari fnksiynun knusudur. İdari fnksiyn,idari makamlarca yerine getirilir. İdare özetle kamu hizmeti yapar.
Yasama rganı da zaman zaman idari işlemler yapar. Esasında yasama rganının görevi şekli kanun çıkarmak,meclis işlemleri yapmaktır. Yasama rganının yapmış lduğu meclis işlemlerinin bir kısmı örneğin bürp ve muhasebe işlemleri bunların düzenlerinin takibi,memurların özlük işlemleri yasama rganının idari nitelikteki işlemleridir.
Yargı rganı ise kural larak hukuki uyuşmazlıkları çözer ancak zaman zaman idari nitelikteki işlemleri de mevcuttur. Bunlar mahkeme kalemlerinin işlerinin yürütülmesi ve mahkeme persnelinin yönetimi.
Nt :Yasama ve yargı zaman zaman idarenin yapmış lduğu idari nitelikteki işlemleri yapabilirken,idare, yasama ve yargının yaptığı işlemleri yapamaz ancak yürütme rganı lan Bakanlar Kurulu KHK.çıkararak yasama kurulunun görev alanına giren kanun yapma işine benzer nitelikte işlemler yapabilir.
İDARİ FNKSİYNUN AMACI İdari fnksiynun amacı kamu yararıdır. Kamu yararını gerçekleştiren bu hizmetler özel kesimler tarafından ya karlı lmaması sebebiyle veya bu ihtiyaçlar tplumun günlük gereksinimlerinde zrunlu larak yapılması gereken işlemler lduğu için devlet tarafından özel kesimlere gördürülmezler. Özel kesimlerin amacı kazanç,başarı ve kişisel çıkardır. İdare ise bu kıstaslara değer vermeksizin tpluma hizmet sunma ve kamu yararını sağlamak için bu hizmetleri sürekli larak yapar.
İDARİ FNKSİYNUN ÖZELLİKLERİ 1)İdari fnksiyn,idari işlemler ile yerine getirilir.
2)İdari fnksiyn devletin sahip lduğu üstün ve ayrıcalıklı yetki lan kamu kudreti kullanılarak yerine getirilir.(Kamu gücü)
3)İdari fnksiyn sürekli bir devlet fnksiynudur.
a)İdari işlem, idarenin yapmış lduğu belirli bir tür kamusal işlemlerdir.
b)Devlet özel kişiler karşısında üstün ve ayrıcalıklı yetkilerini kullanarak gerçekleştireceği idari işlemleri daha rahat biçimde yapabilir. İdare kamu yararını gerçekleştirmek için özel kişilerle eşit knumda değil daha üstün ve ayrıcalıklı yetkilerle dnatılmıştır.
c)İdari fnksiyn,sürekli bir devlet fnksiynudur. İdare bireylerin talebi lmasa dahi dğrudan dğruya yapılan sürekli kamu hizmetini sunmak durumundadır.
Yasama rganı ve yargı rganı işlemlerini zaman zaman icra ederken,idare bu işlemleri sürekli yapmak durumundadır.
İDARE NE İŞLEMLER YAPAR1)Bireylerin can ve mal güvenliğini sağlar.
2)Sağlık,eğitim,elektrik,su,dğalgaz gibi tüm kamuyu ilgilendiren hizmetler yapar.
Bireyler davalı ve davacı lmadıkça dğrudan yargı ile ilişkileri söz knusu lmaz,bireyleri etkilemez. Bireylerin yasama ile lan ilişkileri siyasi niteliktedir. Örneğin seçimlere katılmak gibi. Yargı ile lan ilişkiler hukuki niteliktedir.


İDARENİN GÖREVLERİ Tplumun günlük gereksinimleri ne ise ve kamu yararını gerçekleştirebilmek için yürüttüğü faaliyetler idarenin görevidir.
Tplumun günlük gereksinimlerini belirlemek ve tespit etmek siyaset biliminin yani yönetim biliminin işidir. Bu gereksinimleri belirleyen makam yasama rganıdır.
Yasama rganı günlük gereksinimleri belirlerken ülkede geçerli lan eknmik ssyal ve siyasal düzeni dikkate alır. Üç tür devlet yapısı vardır.

1)Liberal Devlet;Liberalizm tplumun dış güvenliğini sağlayan ve yaşama sınırlı şekilde müdahale eden devlet düzenidir. Liberal devlette kamu yararının bireylerin serbest rekabet içerisinde gerçekleşeceğini savunan düzendir.
2)Ssyalist Devlet;Ssyalizm liberal devletin tam tersidir. Devlet bireylere serbest rekabet alanı bırakmamıştır. Bütün işlemleri devlet üstlenip yürütür yani tplumun her yönüne müdahale eden devlet sistemidir.
3)Ssyal Devlet;Liberal devlet ile ssyalist devlet arasında yer alır. Ssyal devletin rtaya çıkış sebebi ,liberal düzende dğan sınıf farklılıklarının,eşitsizliklerinin giderilmesidir.
Yani ssyal devlet bireylerin gerçekleştiremeyeceği tplumun rtak ihtiyaçlarını kendisi yaparken diğer bir takım ihtiyaçlar,hizmetler için özel kesime iş yapma imkanı tanımıştır.
Ssyal Devletin Özellikleri
1)Serbest rekabet içerisinde özel kişilerinde kamu yararımı gerçekleştireceğine inanır.
2)Bazı alanlarda kamu yararını sadece kendisinin gerçekleştireceğine inanır.
T.C. Devlet İdaresinin Görevleri;1)Milli Güvenliğin Krunması;Milli güvenliğin krunmasından ve yurt krunmasından dlayı TBMM. ne karşı Bakanlar Kurulu srumludur. En ilkel görevidir.
2)Klluk Faaliyetleri;Ülkenin içgüvenliğinin sağlanması. İçişleri Bakanlığı na bağlı jandarma ve plis teşkilatından luşur.
3)Kamu Hizmeti;
4)Özendirme ve Destekleme Faaliyeti;Bunlar devletin yetişemediği alanlarda bu alanlarda çalışmak isteyen bireylerin desteklenmesidir.
5)İç Düzen Teşvik Faaliyeti;İdari bilimlere persnel yetiştirmek,araç gereçleri temin etmek persneli uzmanlaştırmak gibi faaliyetlerdir. Diğer görevler tpluma yönelikken,içdüzen faaliyeti kamuya yöneliktir.
6)Planlama;İdarenin yapacağı kamu hizmetlerinde belirli bir sırayı luşturması ve planlama yapmasıdır. Devlet Planlama Teşkilatı ve MGK. nin yürüttüğü faaliyetlerdir.
Yürütme ve İdarenin Görevleri1)Haber alma
2)lağanüstü hal ve sıkıyönetim ilan etme
3)Silahlı kuvvetlerin persnel araç gereç gibi gereksinimlerini karşılama

ÜNİTE: 2 ANAYASA VE İDARE

Anayasa;Maddi anlamda devletin temel kuruluşuna ilişkin kurallardır.
Şekil anlamında anayasa;Yapılması ve değiştirilmesi kanunlardakinden daha sıkı şekil şartlarına bağlanmış anayasa metini.
Anayasa hükümlerinin çğu dğrudan idareyi de ilgilendirir.Örneğin;Merkezi idarenin yetki genişliği ilkesi(Tevsii mezuniyet ilkesi);mahalli idarelerle ve kamu görevlileri ile ilgili kurallar.
-Anayasa hükümleri yasama,yürütme ve yargı rganlarını bağladığı gibi idareyi de bağlar.
- İdarenin dğrudan şekli anayasa hükümlerine aykırı düşen işlemlerine karşı idari yargıya başvurabiliriz.
- İdarenin işlemleri dğrudan değil de dlaylı larak anayasaya aykırı ise işlem idari yargı yerince iptal edilemez.
İdari Yargı ya başvurur.
a)Mahkeme =>iddiayı ciddi bulursa;
b)Mahkeme =>kendisi karar verirse; Mahkeme =>Anayasa Mahkemesine başvurur. =>Mahkeme karar çıkana kadar davaya bakmaz,bekletici mesele larak bırakır.
MERKEZDEN YÖNETİM – YERİNDEN YÖNETİM İLKELERİ
Anayasa 123.maddesi idarenin kuruluş ve görevleri merkezden yönetim ve yerinden yönetim esaslarına dayanır.
-Merkezden yönetim ve yerinden yönetim ilkeleri idarenin rganik ve fnksiynel yönlerini etkileyen temel anayasal ilkelerdir.
Merkezden Yönetim;İdarenin tpluma sunacağı hizmetlerin devletin merkezinden ve tekelden yürütülmesi.
Başkent Teşkilatı
-Merkezdeki tüm yetkilerden luşur.Cumhurbaşkanı,Başbakan,Bakanlar Kurulu
Taşra Teşkilatı
-Başkent dışındaki tüm ülkeye yayılmış teşkilattır.
-Taşra teşkilatı görevlileri,başkent yetkililerince atanır.
-nların emir ve talimatlarınca hareket ederler.
Başkent teşkilatı yetkililerine hiyerarşi larak adlandırılan bir bağ ile bağlıdırlar. Bu bağa bağlı larak altlık-üstlük ilişkisi vardır.
-İl-vali,ilçe-kaymakam,bucak-bucak müdürü

Merkezi yönetimin özellikleri;
1)Bütün idari hizmetler merkezde tplanmıştır.
2)Srumluluklarda Merkez Teşkilatındadır. Bu hizmetlere ilişkin karar alma,uygulama yetkisi hiyerarşi yapısında üst alan merkezdedir.
3)Demkratik ilkelere ters düşer.
Merkezden Yönetim İlkesinde Yetki Genişliği(Tevsii Mezuniyet)
Merkezden yönetimden kaynaklanan sakıncaları gidermek için ve kamu hizmetlerinin taşrada gecikmesini önlemek amacıyla uygulanan bir önlemdir.
-Merkezden yönetimde saf larak uygulandığında,bütün yetki ve srumluluklar merkezdir.
Yetki genişliği ilkesi ile merkezi idarenin taşra örgütündeki amirlerine belirli knularda merkeze danışmadan merkez adına karar alma imkanı vermektedir.
Böylece zaman kaybetmeden taşranın ihtiyaçlarına cevap verilebilecek ve kırtasiyeciliğinde önüne geçilerek kamu hizmetlerinin yürütülmesinde rtaya çıkan gecikme ve aksamalar giderilecektir.
-Bu yetki genişliği taşra teşkilatında sadece valiye tanınmıştır.
-Vali bu yetkiyi kamu hizmetlerini görmek üzere kullanır.
-Bu yetkinin snucunda elde edilen gelirler idarenin bütçesine dahil lur.
Yerinden Yönetim İlkesi (İdari Adem-i Merkeziyet)
Bazı idari hizmetler merkezi idarenin dışında,merkezi idare hiyerarşisine dahil lmayan kamu tüzel kişileri tarafından yerine getirilir. Buna idari adem-i merkeziyet denir.
ABD. siyasal adem-i merkeziyet denilen federal yapıdan farklıdır. Federalizm larak adlandırılan sistemde başında federal devlet bulunur ve bu federal devletin altında da küçük federe devletler bulunmaktadır.
Her bir federe devletin idari yetkilileri lup aynı zamanda federe devletin yasama,yargı ve idari yetkileri de vardır.
Buna karşılık idari adem-i merkeziyette merkezi idareye dahil lmayıp,hiyerarşisi içinde de bulunmayan kamu tüzel kişilerinin sadece idari yetkileri lup yasama ve yargı gibi yetkileri yktur.
Yerinden Yönetim İlkesinin Uygulama Biçimleri;
Tpluma sunulacak bazı idari hizmetlerin devlet merkezinden ve tek elden değil,merkezi idare teşkilatı içinde yer almayan ve hiyerarşisine dahil lmayan kamu tüzel kişileri tarafından yürütülmesi.
1)Yerel Yerinden Yönetim(Mahalli Adem-i Merkeziyet)
-Belli bir yörede turanlara salt rtaya çıkan müşterek ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla tanınan özerkliktir.
-En eski uygulama biçimidir.
Mahalli idareler il,belediye,köy halkının müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere kanunla kurulan karar rganları kanunla gösterilen seçmenler tarafından seçilerek luşturulan kamu tüzel kişilerdir.
-Başkent taşra teşkilatının hiyerarşisine sahip değildirler.
-Kanunla kurulurlar.
-Halk tarafından seçilirler.
-Bütçeleri vardır.
-Özerktirler.(Bu yetki ile merkeze bağlı hiyerarşisinden ayrılırlar.
2)Hizmet Yerinden Yönetimi(Hizmet Adem-i Merkeziyet)
-Hizmet yönünden uygulanma biçimi sn zamanlarda rtaya çıkmış.
-Ssyal devlet ilkesinin benimsenmesi ile kamu hizmetleri özel teknik bilgi ve uzmanlık gerektiriyrdu.
Bu hizmetlerin görülmesi için merkezi idare teşkilatı dışında luşturulan kamu tüzel kişilerine gördürülmeye başlandı.
Örnek;Üniversiteler,TRT,Emekli Sandığı,Kamu İktisadi Kuruluşları
-Cumhuriyetin ilk yıllarında havagazı,elektrik,ulaştırma,telefn gibi hizmetler millileştirilmiştir.
-Yerel yerinden yönetimlerdeki gibi kanunla kurulurlar,bütçeye sahiptirler,hiyerarşi ilişkisi yktur.
-Ancak bazı önemli farklar vardır. Bunlar ;
Bir hizmete özerklik tanınması söz knusudur. Ör;TRT
Organları seçmenlerin iradesi belirlemez.
Hizmet yerinden yönetim mal tpluluğudur,yerel yönetim kuruluşları kişi tpluluğudur.
Hizmet yerinden yönetim kuruluşları malvarlığına belli bir hizmete tahsis edilmesi ile tüzel kişilik kazanırlar.
Yerinden Yönetimin Yararları;
1)Demkratik ilkelere uygundur.
2)Kırtasiyecilik ve bürkrasi azalır.
3)Hizmetler gereksinimlere uygun yürütülür.
Yerinden Yönetimin Sakıncaları;
1)Ülke bütünlüğünün ve milli birliğin sarsılma tehlikesi dğurabilir.
2)Partizanca uygulamalara yl açar.
3)Hizmetler yeknesak bir biçimde yürütülemez.
4)Mali denetim güçleşir.
Kamu Tüzel Kişiliği;
Yerinden yönetim ilkesi devlet tüzel kişiliğinin yanında hizmet yönünden uygulaması snucunda kamu tüzel kişilerinin dğmasına yl açmıştır. Yerinden yönetimler yer yerinden yönetim,yani mahalli idareler,kamu tüzel kişiliğine sahip kuruluşlardır. Bu niteliklerini anayasadan almaktadırlar. Hizmet yerinden kuruluşların bir kısmı anayasada düzenlenmiş kamu tüzel kişileridir.
RTÜK,üniversiteler,kamu tüzel kişilikleri anayasada düzenlenmiştir.
Kamu Tüzel Kişilerinin Özellikleri;
1)Kanunla kurulurlar veya kanunun verdiği yetkiye dayalı larak kurulurlar.
2)Kamu gücü ile dnatılmışlardır,yani üstün ve ayrıcalıklı yetki sahibidirler.
3)Malları,gelirleri ayrı statüye sahip kuruluşlardır.
Persnellerin Statüsü;Türk ceza kanunu yönünden devlet memuru statüsündedir.
Devlet Memuru:657 sayılı D.M.K. na göre hak ve yetkileri,görevler belirtilmiş lup kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevleri yapmak üzere atanmış kişilere denir.
Kamu tüzel kişilerinin mal ve gelirlerinin statüsü;
-Mal ve gelirler haciz edilerek,icra marifeti ile el knulamaz.
-Kamulaştıramama özelliğine sahip lan mallar kamu mallarından sayılır.
İDARENİN BÜTÜNLÜĞÜ İLKESİ
İdare kuruluş ve görev yönünden bir bütündür. Ve bu bütünlük hiyerarşi ve idari vesayet denilen 2 hukuki araçla gerçekleştirir.
İdareyi luşturan örgütlerin varlığı kanundan dğmaktadır. İdare kuruluşunda ve görevlerini yaparken kanuna dayanmak zrundadır. Buna kanuni idare ilkesi denir. İki rganı vardır.
1)Hiyerarşi:Merkezi idare ile başkent ve taşra teşkilatının örgütlerinin birbiri ile lan bağlantısında ve yerinden yönetim kuruluşları birimleri arasındaki hukuki bağa hiyerarşi denir.
Kelime anlamı;Teşkilatın bir kademeleşme göstermesini görevlilerinin aşağıdan yukarıya dğru basamak basamak,derece derece birbirine bağlanarak en üstteki yetkiliye tabi lmasına hiyerarşi denir.
Mertebeler Silsilesi,Silsile-i Meratip hiyerarşinin diğer adlarıdır.
Hiyerarşik makamlar;Merkezi idaredeki en üst hiyerarşik amir Bakan dır.
Başbakan ın bakan üstünde hiyerarşik amiriyet durumu yktur. Siyasi amir knumundadır. Çünkü bakanların görevlerine sn verilmesi;Başbakan ın teklifi Cumhurbaşkanı nın nayı ile mümkündür.
Hiyerarşi gücünün kapsamı;Hiyerarşi gücünün kullanılabilmesi için herhangi bir yasal izne gerek yktur. Genel bir ilke de yetkidir.
1)Üst ün Ast a emir verme yetkisi .
2)Üst ün Ast ın memurluk durumuna ilişkin işlem yapma yetkisi.
3)Ast ın işlemlerini denetleme yetkisi
Memuriyet durumuna ilişkin işlem yapma;
Üst,ast ın görev yerini değiştirebilir,atama yapabilir,disiplin cezası verebilir,yer değiştirme işlemlerini yapabilir.
Ast a emir verme yetkisi;
1)Ast üst ün verdiği emirlere itiraz ve dava hakkı yktur.
2)Üst ün verdiği emir hukuka aykırı ise ast emiri yerine getirmeme veya daha üst amire bildirme hakkı vardır. Eğer üst hukuka aykırı emri tekrarlar ise emrin yazılı larak vermesini isteyebilir. Emir yazılı verilirse ast emri yerine getirmek zrundadır.
3)Üst ün verdiği emir suç teşkil ediyr ise emri yerine getirmeme yetkisi vardır,eğer suç teşkil edilen emir yerine getirilirse srumluluk söz knusudur.
Ast ın işlemlerini denetleme yetkisi;
Üst ast ın yapmış lduğu işlemin hukuka,ihtiyaca hizmet gereklerine uygun lup lmadığını denetler. Üst ün yapmış lduğu denetim hukukilik ve yerindelik denetimidir.
2)İdari Vesayet:Merkezi yönetim ile yerinden yönetim arasındaki bütünlüğü sağlayan hukuki bir araçtır. Yerinden yönetimdeki kamu tüzel kişilerin özerkliğe sahip lmaları sebebiyle bu birimlerin yapmış lduğu iş ve eylemlerin devlet bütünlüğünü bzma tehlikesi karşısında merkezi idarenin yerinde yönetimi belirli ölçülerde denetleme yetkisidir.
Hiyerarşi =>Aynı Teşkilat =>denetimi
İdari Vesayet =>Ayrı Teşkilat =>denetimi
Nt:İdari vesayet yetkisi yerinden yönetime sunulan özerklik ilkesinin istisnasıdır.
Yerinden yönetimlerde özerklik kural,idari vesayet istisnadır.
İdari Vesayet Yetkisinin Kapsamı;
1)Yerinden yönetim kuruluşlarının rganları üzerinde denetim.
2)Denetim genelde rgan ve görevlilerin seçiminde,karşımıza çıkar. Yerinden yönetim kuruluşları lan mahalli idarelerin karar rganları seçimle işbaşına gelir. Hizmet yerinden yönetim kuruluşları üyelerince gizli yla seçilir. halde merkezi idarenin yerinden yönetimin karar rganları üzerinde ve kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının rganları üzerinde idari vesayet yetkisi yktur.
Merkezi idareni bu rganlar üzerindeki denetim yetkisi geçici larak görevden uzaklaştırmadır. Çünkü seçilmiş rganlar,atanmış rganlardan üstündür. Ve seçilmişlerin rganlık sıfatlarını kazanmaları ve kaybetmeleri yargı ylu ile lur.
Geçici larak uzaklaştırma,merkezdeki İçişleri Bakanı nın teklif ile 24 saat içerisinde alınan karar hakimin nayına sunulur.48 saat snra hakim görüşünü açıklar. Bakanın yapmış lduğu işlem bu prsedür içerisinde yerine getirilmezse karar kendiliğinden rtadan kalkar.
Yerinden Yönetimin İşlemleri Üzerinde İdari Vesayet Yetkisi;
1)namaya tabi işlemler:İl özel idaresinin hemen hemen tüm işlemleri Vali nin nayına tabidir.
İl genel meclisinin yapmış lduğu işlem tamamlanmış bir işlemdir. Valinin nayı, işlemi sadece yürürlüğe skar.
Vesayet makamı(vali),işlem hakkında nama,naylamama,geçici larak erteleme kararı verebilir. Vesayet makamının yerinden yönetimin yerine geçerek işlem yapma yetkisi yktur.
İl genel meclisinin naylanan işlemlerinden dğan davalarda husumet yerinden yönetim kuruluşlarına yöneltilir. Yani il genel meclisinin işlemine karşı il özel idaresine husumet yöneltilir. naylanmayan veya değiştirilerek naylanan işlemlerde husumet vesayet makamına(vali) yöneltilir. Valinin red kararı çğu kez kesindir. Ancak bazı hallerde red kararına karşı danıştayda dava açılır. Ve mahkemenin kararı kesindir.
2)namaya tabi lmayan işlemler:Yerinden yönetimler çğu işlemi naylamaya tabi değildir. Özerkliğin devamı larak tek başına icra edilebilir nitelikte işlemler yapılabilir.

ÜNİTE 3

Yayımlanmış bir kanun, metninde ne zaman yürürlüğe gireceği belirtilmemişse, resmi gazetede yayımlanmasından 45 gün snra yürürlüğe girer.

Bir yasama dönemi içinde kanunlaşmayan kanun tasarı ve teklifleri Kadük lur.

Bir kanunun yürürlüğe girmesi için Cumhurbaşkanınca kabul edildikten snra 15 gün içinde resmi gazetede yayımlanması gerekir.

1982 Anayasasına göre uluslararası bir antlaşma TBMM tarafından uygun bulunur, Cumhurbaşkanınca naylanır.

Kanunların anayasaya uygunluğunu denetleyen makam Anayasa Mahkemesidir.

Anayasa Mahkemesinin iptal ettiği kanunlar, eğer Anayasa Mahkemesi tarafından ayrıca belirtilmemişse Resmi Gazetede yayımlandığı gün yürürlükten kalkar. Eğer iptal lunan kanunun yerine getirilebilecek bir kanun yksa ve bu durum karmaşa yaratacaksa, Anayasa Mahkemesi, kararını bir yıla kadar erteleyebilir.

Kanun Hükmünde Kararnameler, 1961 Anayasasına 1971 değişikliği ile gelmiştir.

Kanun Hükmünde Kararname;
Çıkarma yetkisi Bakanlar Kurulu ndadır.
Bakanlar Kurulu, bu yetkiyi TBMM den aldığı bir yetki kanunu ile alır.
Bu yetki kanununda, kararnamenin amacı, süresi, kapsamı, birden fazla kararname çıkarılıp çıkarılmayacağı belirtilmelidir.
Yargısal denetimi Anayasa Mahkemesi tarafından yapılır.
Temel hak ve özgürlükler sınırlandırılamaz.

lağanüstü hal ve sıkıyönetim Kanun Hükmünde Kararnameleri;
Cumhurbaşkanı başkanlığındaki Bakanlar Kurulunca çıkarılır.
Yetki kanununa ihtiyaç yktur.
Telem hak ve özgürlükleri sınırlandırabilir.
Anayasaya aykırı lduğu gerekçesiyle Anayasa Mahkemesine başvurulamaz.

Usulüne göre yürürlüğe knulmuş bulunan Milletlerarası antlaşmalar, kanun hükmündedir.

Yürürlüğe knulmuş lan Milletlerarası Antlaşmaların anayasaya aykırılığı gerekçesiyle Anayasa Mahkemesine başvurulamaz.

Milletlerarası Antlaşmaları naylama ve yayımlama yetkisi Cumhurbaşkanı na aittir.

Kıta Avrupası nda idare hukukunun dğuşu ve gelişimi kşulları;
İdari yargının varlığı
İdari fnksiynun gelişmesi
Kamu – özel hukuk ayrımının lması
Hukuka bağlı devlet anlayışının benimsenmesi
İdarenin yargı denetimine tabi tutulması

İdare Hukuku, İdarenin kamu gücünü kullanarak yürüttüğü işleri kapsar.

İdare Hukukunun düzenleme alanını belirleyen ölçüt, Kamu Hizmeti ölçütüdür.

Tüzüğün asli şekil şartı, Danıştay incelemesinden geçmesidir.

Tüzük çıkarma yetkisi Bakanlar Kurulu na aittir. Kanunun uygulanmasını göstermek veya kanunun emrettiği işleri belirtmek, Tüzüklerin knusudur.

Tüzüklerin yargısal denetimi Danıştay a aittir.

Siyasi partiler yönetmelik çıkaramaz.

Yönetmeliklerin belli bir şekil şartı yktur.

Yönetmelik çıkartma yetkisi, Başbakanlık, Bakanlar Kurulu ve Kamu Tüzel kişilerindedir.

Yönetmeliklerin knusu kanunların veya tüzüklerin uygulanmasını sağlamaktır.

Adli İdare sistemi İngiltere, ABD ve Kanada da uygulanır. Buralarda İdari faaliyetlerin denetimi ve srunların çözümü yine Adli mahkemelerde lur.

İdari Rejim başta Fransa lmak üzere Diğer Kıta Avrupa sında ve ülkemizde uygulanır.

Ülkemizde İnkılâp kanunları ile uluslar arası antlaşmalar, Anayasa Mahkemesinin denetimine tabi değildir.

Kanun tasarı ve tekliflerinin TBMM de görüşülme usul ve esasları TBMM içtüzüğünde düzenlenmiştir.

İdari makam ve mercilerin kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak amacı dışında, kendi idari faaliyetleri için çıkartmış ldukları yönetmeliklere Adi yönetmelikler denir.

Birisi ilgili bakanlık tarafından, bir diğeri Bakanlar Kurulunca yapılan ve birbirleri ile çelişen hükümler içeren yönetmeliklerden, ilgili bakanlık tarafından yapılana öncelik verilir.


Not: Alıntıdır.
 

kalikali

Yeni Üye
Katılım
23 Haz 2009
Mesajlar
9
Tepkime puanı
0
Puanları
0
Şehir:
Adana
bunlara çalışsam bütünlemede geçer miyim?
 

canselen

Özel Üye
Katılım
7 Nis 2008
Mesajlar
278
Tepkime puanı
1
Puanları
0
Şehir:
İzmir
bunlara çalışsam bütünlemede geçer miyim?
Hayır yeterli olmaz.bütte tüm kitaptan sorumlusunuz.oysaki bu sadece 3ünite içeriyor.tavsiyem gecmiş yıllarda cıkan sorular ve konu anlatımlı yardımcı kitaptır.kolay gelsin başarılar;)
 

kalikali

Yeni Üye
Katılım
23 Haz 2009
Mesajlar
9
Tepkime puanı
0
Puanları
0
Şehir:
Adana
teşekkürler.geçmiş yıl soruları çok fayda saglıyor mu peki?
 

kalikali

Yeni Üye
Katılım
23 Haz 2009
Mesajlar
9
Tepkime puanı
0
Puanları
0
Şehir:
Adana
tşkler özeti çıkaran arkadaş
 

denizcimit

Yeni Üye
Katılım
7 Mar 2010
Mesajlar
6
Tepkime puanı
0
Puanları
0
Şehir:
Adana
ünite 1: Idare kavramı

idare hukukunun knusu devlet idaresidir. Dernek,şirket,vakıf gibi özel kesim idareleri idare hukukunun knusu luşturmaz,kapsamına girmez.

Devletin fnksiynları; yasama yetkisi tbmm. Ne aittir.
Yürütme yetkisi cumhurbaşkanı,başbakan ve bakanlar kurulu.
Yargı yetkisi bağımsız mahkemelere aittir.
Rganik anlamda idare;(idari rganlar esas alınarak luşur.)
yasama ve yargı rganının dışında,başında hükümeti luşturan(bakanlar kurulu)münferit bölümlerin yer aldığı ve devlet tüzel kişiliğini temsil eden merkezi idare ile belirli yörede yaşayan insanların mahalli müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan mahalli idareler ile belirli idari hizmetleri görmek üzere teşkilatlanmış kamu tüzel kişilerini kapsar.
Türk idare teşkilatı1)merkezi yönetim teşkilatı(devletin tüzel kişiliği)
a)merkezi teşkilat(başkent):cumhurbaşkanı(denetleme kurulu),başbakan(bakanlar kurulu),bakanlıklar,merkezdeki yardımcı kuruluşlar: Danıştay,sayıştay,milli güvenlik kurulu,devlet planlama teşkilatı
b)taşra teşkilatı:il(vali),ilçe(kaymakam),bucak(bucak müdürü)
2)yerinden yönetim teşkilatı(mahalli idareler)
a)yerel yönetimler:il özel idareleri,belediye,köy
b)hizmet yerinde yönetim:kamu kurumları,kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları(dlar,barlar)

yargı sistemi1)adli yargı:özel hukuk uyuşmazlıklarını çözer,ceza kanunu uygulanır.
A)hukuk mahkemeleri:sulh hukuk,asli hukuk,ticaret ve iş mahkemesi
b)ceza mahkemeleri:sulh ceza,asliye ceza,ağır ceza,dgm
bu mahkemeler ilk derece mahkemesidir.temyiz merci yargıtay dır.
2)idari yargı:kişiler ile idare arasındaki idare ve vergi uyuşmazlıklarını çözer.
Vergi mahkemesi;kişilerin idare ile lan vergi uyuşmazlıklarını çözer.
Idare mahkemesi;idarenin hukuka aykırı larak yapmış lduğu idari işlem ve eylemlerden dğan davaları görür.
Askeri yüksek idare mahkemesi(ayim);kendine tabi ilk derece mahkemesi yktur.yüksek mahkemedir.askeri hizmete ilişkin ve asker kişilerin idare,işlem ve uyuşmazlıklarını görür.
Sayıştay;genel ve katma bütçeli kuruluşların hesap ve işlemlerini kesin hükme bağlayan mahkemedir.sayıştay yüksek mahkemedir ancak anayasada sayılmaz.

3)anayasa yargısı:anayasa mahkemesi yetkilidir.
Görevi;kanunların,k.h.k ların ,t.b.m.m içtüzüğünün anayasaya aykırılığı hakkında iddiaları karara bağlar.
Yüce divan sıfatıyla yüksek dereceli memurları yargılama yetkisine sahiptir.
4)seçim yargısı:seçimlerle ilgili itirazları ve şikayetleri karara bağlayan yüksek seçim kurulunun luşturduğu bir yargı rganıdır.
Seçim yargısı ile il ve ilçe seçim kurullarının kararlarını inceler.
Yüksek seçim kurulunun luşturduğu yargı rganıdır.
5)uyuşmazlık yargısı:anayasa nın öngördüğü bir yüksek mahkemedir.
Adli yargı ile idari yargı rganlarının görev ve hüküm uyuşmazlıklarını kesin karara bağlar.

Yürütme ve idare
yürütmenin içinde bulunan bakanlar kurulu ve hükümet yasama ile lan ilişkileri,diğer devletlerle lan ilişkileri hükümetin genel plitikasının gösterildiği prgramların hazırlanması bakanlar kurulu nun siyasi nitelikli işleridir.
Cumhurbaşkanı türkiye cumhuriyetinin başıdır.türk milletinin birliğini temsil eder. Devlet rganlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını gözetir ve sağlar,bu nedenle cumhurbaşkanlığı makamı da siyasi niteliktedir.
Bakanlar kurulu nun yapmış lduğu salt siyasal nitelikteki işlemlerinin dışında kalan devletin günlük gereksinimlerini karşılamak için yapılan faaliyetler idari fnksiynu luşturur,bu işlemler de yürütme içinde saydığımız idare rganının tanımını verir.
Bakanlıklar kamu hizmeti görmek üzere teşkilatlanmış birimlerdir. Bakanlar bu birimlerin en yüksek amiri knumundadır ve idari hizmet yaparlar.
Başbakan ın görevi,idari hizmet yapan bakanlıkların başındaki bakanların görevlerini anayasa ve kanuna uygun biçimde yürütülüp yürütülmediğini gözetmek ve düzenleyici önlemler almak yetkisine sahiptir.
Başbakan bakanların hiyerarşik amiri değildir.çünkü siyasi niteliği ağır basmaktadır.altlık-üstlük ilişkisi yktur.
Mahalli idareler bu birimler kanunla kurulur. Il,belediye ve köy halkının müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan kamu tüzel kişileridir. Mahalli idarelerin devlet kamu tüzel kişiliğinin dışında ayrı bir kamu tüzel kişilikleri vardır.
öteki kamu tüzel kişiler tüm ülkede yürütülmesi gereken idari hizmetler devlet tüzel kişiliğinin dışında luşturulmuş ayrı kamu tüzel kişileri tarafından yerine getirilir,özellikle teknik bilgi,dnanım ve özellik gerektiren knularda devlet bu yla gitmiştir.(üniversite,hastane,trt)
yasama fnksiynu ve idare fnksiynu
yasama fnksiynu; tbmm tarafından yerine getirilir,yasa kymak,değiştirmek ve kaldırma yetkisine sahiptir. Yasaların genel özelliği genel,syut,sürekli nrm lmalarıdır.
Idari fnksiyn yasama rganının kyduğu genel,syut ve sürekli nrmları belirli kişi ve durumlara uygular.
Genel,syut,sürekli nrm kymak maddi anlamda yasama fnksiynudur.
özel af ilanı,mahkemelerin verdiği ölüm cezalarının infazı gibi nrmlar,genel nrm niteliğinde lmayıp belirli kişi ve durumlara ilişkin nrmlardır.
Idari fnksiyn içerisindeki birtakım işlemler ise yasama rganının yaptığı genel,syut,sürekli nrm niteliğindeki işlemler labilir bunlar yönetmelik ve tüzüktür. Yasama rganı hükümetin siyasal denetimini yaparken meclis işlemleri ,bu faaliyetlerin dışında kalan işlemler yargı rganının faaliyetinde dahil değil ise bu faaliyetler yasama rganının idari faaliyetleridir.
Yargı ve idare1)hukuk düzeninin ihlali knusunda iddia,
2)bu iddianın gerçekliği knusunda tespit,
3)tespit gerçekleşmişse ihlali yapana bir yaptırım uygulanır.
Idarede zaman zaman yargının yaptığı gibi disiplin cezası verilerek yargı fnksiynu yerine getirilebilir.
Burada dikkate alınacak ölçüt rganik anlamda yargı fnksiynudur. Eğer ihlali ve tespiti mahkemeler yapıyrsa yargı fnksiynundan bahsederiz.
Idari fnksiynun knusu,amacı
idari fnksiynun knusu devletin yasama ve yargı fnksiynları ile yürütmenin salt siyasal nitelikteki faaliyetleri lan bakanlar kurulu nun luşturulması hükümetin siyasal prgramının hazırlanması gibi işlemlerin dışında kalan tplumun günlük gereksinimlerini karşılamak ve günlük yaşamın devamını sürdürmek için yapılan tüm kamusal iş ve faaliyetler idari fnksiynun knusudur. Idari fnksiyn,idari makamlarca yerine getirilir. Idare özetle kamu hizmeti yapar.
Yasama rganı da zaman zaman idari işlemler yapar. Esasında yasama rganının görevi şekli kanun çıkarmak,meclis işlemleri yapmaktır. Yasama rganının yapmış lduğu meclis işlemlerinin bir kısmı örneğin bürp ve muhasebe işlemleri bunların düzenlerinin takibi,memurların özlük işlemleri yasama rganının idari nitelikteki işlemleridir.
Yargı rganı ise kural larak hukuki uyuşmazlıkları çözer ancak zaman zaman idari nitelikteki işlemleri de mevcuttur. Bunlar mahkeme kalemlerinin işlerinin yürütülmesi ve mahkeme persnelinin yönetimi.
Nt :yasama ve yargı zaman zaman idarenin yapmış lduğu idari nitelikteki işlemleri yapabilirken,idare, yasama ve yargının yaptığı işlemleri yapamaz ancak yürütme rganı lan bakanlar kurulu khk.çıkararak yasama kurulunun görev alanına giren kanun yapma işine benzer nitelikte işlemler yapabilir.
Idari fnksiynun amacı idari fnksiynun amacı kamu yararıdır. Kamu yararını gerçekleştiren bu hizmetler özel kesimler tarafından ya karlı lmaması sebebiyle veya bu ihtiyaçlar tplumun günlük gereksinimlerinde zrunlu larak yapılması gereken işlemler lduğu için devlet tarafından özel kesimlere gördürülmezler. özel kesimlerin amacı kazanç,başarı ve kişisel çıkardır. Idare ise bu kıstaslara değer vermeksizin tpluma hizmet sunma ve kamu yararını sağlamak için bu hizmetleri sürekli larak yapar.
Idari fnksiynun özellikleri 1)idari fnksiyn,idari işlemler ile yerine getirilir.
2)idari fnksiyn devletin sahip lduğu üstün ve ayrıcalıklı yetki lan kamu kudreti kullanılarak yerine getirilir.(kamu gücü)
3)idari fnksiyn sürekli bir devlet fnksiynudur.
A)idari işlem, idarenin yapmış lduğu belirli bir tür kamusal işlemlerdir.
B)devlet özel kişiler karşısında üstün ve ayrıcalıklı yetkilerini kullanarak gerçekleştireceği idari işlemleri daha rahat biçimde yapabilir. Idare kamu yararını gerçekleştirmek için özel kişilerle eşit knumda değil daha üstün ve ayrıcalıklı yetkilerle dnatılmıştır.
C)idari fnksiyn,sürekli bir devlet fnksiynudur. Idare bireylerin talebi lmasa dahi dğrudan dğruya yapılan sürekli kamu hizmetini sunmak durumundadır.
Yasama rganı ve yargı rganı işlemlerini zaman zaman icra ederken,idare bu işlemleri sürekli yapmak durumundadır.
Idare ne işlemler yapar1)bireylerin can ve mal güvenliğini sağlar.
2)sağlık,eğitim,elektrik,su,dğalgaz gibi tüm kamuyu ilgilendiren hizmetler yapar.
Bireyler davalı ve davacı lmadıkça dğrudan yargı ile ilişkileri söz knusu lmaz,bireyleri etkilemez. Bireylerin yasama ile lan ilişkileri siyasi niteliktedir. örneğin seçimlere katılmak gibi. Yargı ile lan ilişkiler hukuki niteliktedir.


Idarenin görevleri tplumun günlük gereksinimleri ne ise ve kamu yararını gerçekleştirebilmek için yürüttüğü faaliyetler idarenin görevidir.
Tplumun günlük gereksinimlerini belirlemek ve tespit etmek siyaset biliminin yani yönetim biliminin işidir. Bu gereksinimleri belirleyen makam yasama rganıdır.
Yasama rganı günlük gereksinimleri belirlerken ülkede geçerli lan eknmik ssyal ve siyasal düzeni dikkate alır. üç tür devlet yapısı vardır.

1)liberal devlet;liberalizm tplumun dış güvenliğini sağlayan ve yaşama sınırlı şekilde müdahale eden devlet düzenidir. Liberal devlette kamu yararının bireylerin serbest rekabet içerisinde gerçekleşeceğini savunan düzendir.
2)ssyalist devlet;ssyalizm liberal devletin tam tersidir. Devlet bireylere serbest rekabet alanı bırakmamıştır. Bütün işlemleri devlet üstlenip yürütür yani tplumun her yönüne müdahale eden devlet sistemidir.
3)ssyal devlet;liberal devlet ile ssyalist devlet arasında yer alır. Ssyal devletin rtaya çıkış sebebi ,liberal düzende dğan sınıf farklılıklarının,eşitsizliklerinin giderilmesidir.
Yani ssyal devlet bireylerin gerçekleştiremeyeceği tplumun rtak ihtiyaçlarını kendisi yaparken diğer bir takım ihtiyaçlar,hizmetler için özel kesime iş yapma imkanı tanımıştır.
Ssyal devletin özellikleri
1)serbest rekabet içerisinde özel kişilerinde kamu yararımı gerçekleştireceğine inanır.
2)bazı alanlarda kamu yararını sadece kendisinin gerçekleştireceğine inanır.
T.c. Devlet idaresinin görevleri;1)milli güvenliğin krunması;milli güvenliğin krunmasından ve yurt krunmasından dlayı tbmm. Ne karşı bakanlar kurulu srumludur. En ilkel görevidir.
2)klluk faaliyetleri;ülkenin içgüvenliğinin sağlanması. Içişleri bakanlığı na bağlı jandarma ve plis teşkilatından luşur.
3)kamu hizmeti;
4)özendirme ve destekleme faaliyeti;bunlar devletin yetişemediği alanlarda bu alanlarda çalışmak isteyen bireylerin desteklenmesidir.
5)iç düzen teşvik faaliyeti;idari bilimlere persnel yetiştirmek,araç gereçleri temin etmek persneli uzmanlaştırmak gibi faaliyetlerdir. Diğer görevler tpluma yönelikken,içdüzen faaliyeti kamuya yöneliktir.
6)planlama;idarenin yapacağı kamu hizmetlerinde belirli bir sırayı luşturması ve planlama yapmasıdır. Devlet planlama teşkilatı ve mgk. Nin yürüttüğü faaliyetlerdir.
Yürütme ve idarenin görevleri1)haber alma
2)lağanüstü hal ve sıkıyönetim ilan etme
3)silahlı kuvvetlerin persnel araç gereç gibi gereksinimlerini karşılama

ünite: 2 anayasa ve idare

anayasa;maddi anlamda devletin temel kuruluşuna ilişkin kurallardır.
şekil anlamında anayasa;yapılması ve değiştirilmesi kanunlardakinden daha sıkı şekil şartlarına bağlanmış anayasa metini.
Anayasa hükümlerinin çğu dğrudan idareyi de ilgilendirir.örneğin;merkezi idarenin yetki genişliği ilkesi(tevsii mezuniyet ilkesi);mahalli idarelerle ve kamu görevlileri ile ilgili kurallar.
-anayasa hükümleri yasama,yürütme ve yargı rganlarını bağladığı gibi idareyi de bağlar.
- idarenin dğrudan şekli anayasa hükümlerine aykırı düşen işlemlerine karşı idari yargıya başvurabiliriz.
- idarenin işlemleri dğrudan değil de dlaylı larak anayasaya aykırı ise işlem idari yargı yerince iptal edilemez.
Idari yargı ya başvurur.
A)mahkeme =>iddiayı ciddi bulursa;
b)mahkeme =>kendisi karar verirse; mahkeme =>anayasa mahkemesine başvurur. =>mahkeme karar çıkana kadar davaya bakmaz,bekletici mesele larak bırakır.
Merkezden yönetim – yerinden yönetim ilkeleri
anayasa 123.maddesi idarenin kuruluş ve görevleri merkezden yönetim ve yerinden yönetim esaslarına dayanır.
-merkezden yönetim ve yerinden yönetim ilkeleri idarenin rganik ve fnksiynel yönlerini etkileyen temel anayasal ilkelerdir.
Merkezden yönetim;idarenin tpluma sunacağı hizmetlerin devletin merkezinden ve tekelden yürütülmesi.
Başkent teşkilatı
-merkezdeki tüm yetkilerden luşur.cumhurbaşkanı,başbakan,bakanlar kurulu
taşra teşkilatı
-başkent dışındaki tüm ülkeye yayılmış teşkilattır.
-taşra teşkilatı görevlileri,başkent yetkililerince atanır.
-nların emir ve talimatlarınca hareket ederler.
Başkent teşkilatı yetkililerine hiyerarşi larak adlandırılan bir bağ ile bağlıdırlar. Bu bağa bağlı larak altlık-üstlük ilişkisi vardır.
-il-vali,ilçe-kaymakam,bucak-bucak müdürü

merkezi yönetimin özellikleri;
1)bütün idari hizmetler merkezde tplanmıştır.
2)srumluluklarda merkez teşkilatındadır. Bu hizmetlere ilişkin karar alma,uygulama yetkisi hiyerarşi yapısında üst alan merkezdedir.
3)demkratik ilkelere ters düşer.
Merkezden yönetim ilkesinde yetki genişliği(tevsii mezuniyet)
merkezden yönetimden kaynaklanan sakıncaları gidermek için ve kamu hizmetlerinin taşrada gecikmesini önlemek amacıyla uygulanan bir önlemdir.
-merkezden yönetimde saf larak uygulandığında,bütün yetki ve srumluluklar merkezdir.
Yetki genişliği ilkesi ile merkezi idarenin taşra örgütündeki amirlerine belirli knularda merkeze danışmadan merkez adına karar alma imkanı vermektedir.
Böylece zaman kaybetmeden taşranın ihtiyaçlarına cevap verilebilecek ve kırtasiyeciliğinde önüne geçilerek kamu hizmetlerinin yürütülmesinde rtaya çıkan gecikme ve aksamalar giderilecektir.
-bu yetki genişliği taşra teşkilatında sadece valiye tanınmıştır.
-vali bu yetkiyi kamu hizmetlerini görmek üzere kullanır.
-bu yetkinin snucunda elde edilen gelirler idarenin bütçesine dahil lur.
Yerinden yönetim ilkesi (idari adem-i merkeziyet)
bazı idari hizmetler merkezi idarenin dışında,merkezi idare hiyerarşisine dahil lmayan kamu tüzel kişileri tarafından yerine getirilir. Buna idari adem-i merkeziyet denir.
Abd. Siyasal adem-i merkeziyet denilen federal yapıdan farklıdır. Federalizm larak adlandırılan sistemde başında federal devlet bulunur ve bu federal devletin altında da küçük federe devletler bulunmaktadır.
Her bir federe devletin idari yetkilileri lup aynı zamanda federe devletin yasama,yargı ve idari yetkileri de vardır.
Buna karşılık idari adem-i merkeziyette merkezi idareye dahil lmayıp,hiyerarşisi içinde de bulunmayan kamu tüzel kişilerinin sadece idari yetkileri lup yasama ve yargı gibi yetkileri yktur.
Yerinden yönetim ilkesinin uygulama biçimleri;
tpluma sunulacak bazı idari hizmetlerin devlet merkezinden ve tek elden değil,merkezi idare teşkilatı içinde yer almayan ve hiyerarşisine dahil lmayan kamu tüzel kişileri tarafından yürütülmesi.
1)yerel yerinden yönetim(mahalli adem-i merkeziyet)
-belli bir yörede turanlara salt rtaya çıkan müşterek ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla tanınan özerkliktir.
-en eski uygulama biçimidir.
Mahalli idareler il,belediye,köy halkının müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere kanunla kurulan karar rganları kanunla gösterilen seçmenler tarafından seçilerek luşturulan kamu tüzel kişilerdir.
-başkent taşra teşkilatının hiyerarşisine sahip değildirler.
-kanunla kurulurlar.
-halk tarafından seçilirler.
-bütçeleri vardır.
-özerktirler.(bu yetki ile merkeze bağlı hiyerarşisinden ayrılırlar.
2)hizmet yerinden yönetimi(hizmet adem-i merkeziyet)
-hizmet yönünden uygulanma biçimi sn zamanlarda rtaya çıkmış.
-ssyal devlet ilkesinin benimsenmesi ile kamu hizmetleri özel teknik bilgi ve uzmanlık gerektiriyrdu.
Bu hizmetlerin görülmesi için merkezi idare teşkilatı dışında luşturulan kamu tüzel kişilerine gördürülmeye başlandı.
örnek;üniversiteler,trt,emekli sandığı,kamu iktisadi kuruluşları
-cumhuriyetin ilk yıllarında havagazı,elektrik,ulaştırma,telefn gibi hizmetler millileştirilmiştir.
-yerel yerinden yönetimlerdeki gibi kanunla kurulurlar,bütçeye sahiptirler,hiyerarşi ilişkisi yktur.
-ancak bazı önemli farklar vardır. Bunlar ;
bir hizmete özerklik tanınması söz knusudur. ör;trt
organları seçmenlerin iradesi belirlemez.
Hizmet yerinden yönetim mal tpluluğudur,yerel yönetim kuruluşları kişi tpluluğudur.
Hizmet yerinden yönetim kuruluşları malvarlığına belli bir hizmete tahsis edilmesi ile tüzel kişilik kazanırlar.
Yerinden yönetimin yararları;
1)demkratik ilkelere uygundur.
2)kırtasiyecilik ve bürkrasi azalır.
3)hizmetler gereksinimlere uygun yürütülür.
Yerinden yönetimin sakıncaları;
1)ülke bütünlüğünün ve milli birliğin sarsılma tehlikesi dğurabilir.
2)partizanca uygulamalara yl açar.
3)hizmetler yeknesak bir biçimde yürütülemez.
4)mali denetim güçleşir.
Kamu tüzel kişiliği;
yerinden yönetim ilkesi devlet tüzel kişiliğinin yanında hizmet yönünden uygulaması snucunda kamu tüzel kişilerinin dğmasına yl açmıştır. Yerinden yönetimler yer yerinden yönetim,yani mahalli idareler,kamu tüzel kişiliğine sahip kuruluşlardır. Bu niteliklerini anayasadan almaktadırlar. Hizmet yerinden kuruluşların bir kısmı anayasada düzenlenmiş kamu tüzel kişileridir.
Rtük,üniversiteler,kamu tüzel kişilikleri anayasada düzenlenmiştir.
Kamu tüzel kişilerinin özellikleri;
1)kanunla kurulurlar veya kanunun verdiği yetkiye dayalı larak kurulurlar.
2)kamu gücü ile dnatılmışlardır,yani üstün ve ayrıcalıklı yetki sahibidirler.
3)malları,gelirleri ayrı statüye sahip kuruluşlardır.
Persnellerin statüsü;türk ceza kanunu yönünden devlet memuru statüsündedir.
Devlet memuru:657 sayılı d.m.k. Na göre hak ve yetkileri,görevler belirtilmiş lup kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevleri yapmak üzere atanmış kişilere denir.
Kamu tüzel kişilerinin mal ve gelirlerinin statüsü;
-mal ve gelirler haciz edilerek,icra marifeti ile el knulamaz.
-kamulaştıramama özelliğine sahip lan mallar kamu mallarından sayılır.
Idarenin bütünlüğü ilkesi
idare kuruluş ve görev yönünden bir bütündür. Ve bu bütünlük hiyerarşi ve idari vesayet denilen 2 hukuki araçla gerçekleştirir.
Idareyi luşturan örgütlerin varlığı kanundan dğmaktadır. Idare kuruluşunda ve görevlerini yaparken kanuna dayanmak zrundadır. Buna kanuni idare ilkesi denir. Iki rganı vardır.
1)hiyerarşi:merkezi idare ile başkent ve taşra teşkilatının örgütlerinin birbiri ile lan bağlantısında ve yerinden yönetim kuruluşları birimleri arasındaki hukuki bağa hiyerarşi denir.
Kelime anlamı;teşkilatın bir kademeleşme göstermesini görevlilerinin aşağıdan yukarıya dğru basamak basamak,derece derece birbirine bağlanarak en üstteki yetkiliye tabi lmasına hiyerarşi denir.
Mertebeler silsilesi,silsile-i meratip hiyerarşinin diğer adlarıdır.
Hiyerarşik makamlar;merkezi idaredeki en üst hiyerarşik amir bakan dır.
Başbakan ın bakan üstünde hiyerarşik amiriyet durumu yktur. Siyasi amir knumundadır. çünkü bakanların görevlerine sn verilmesi;başbakan ın teklifi cumhurbaşkanı nın nayı ile mümkündür.
Hiyerarşi gücünün kapsamı;hiyerarşi gücünün kullanılabilmesi için herhangi bir yasal izne gerek yktur. Genel bir ilke de yetkidir.
1)üst ün ast a emir verme yetkisi .
2)üst ün ast ın memurluk durumuna ilişkin işlem yapma yetkisi.
3)ast ın işlemlerini denetleme yetkisi
memuriyet durumuna ilişkin işlem yapma;
üst,ast ın görev yerini değiştirebilir,atama yapabilir,disiplin cezası verebilir,yer değiştirme işlemlerini yapabilir.
Ast a emir verme yetkisi;
1)ast üst ün verdiği emirlere itiraz ve dava hakkı yktur.
2)üst ün verdiği emir hukuka aykırı ise ast emiri yerine getirmeme veya daha üst amire bildirme hakkı vardır. Eğer üst hukuka aykırı emri tekrarlar ise emrin yazılı larak vermesini isteyebilir. Emir yazılı verilirse ast emri yerine getirmek zrundadır.
3)üst ün verdiği emir suç teşkil ediyr ise emri yerine getirmeme yetkisi vardır,eğer suç teşkil edilen emir yerine getirilirse srumluluk söz knusudur.
Ast ın işlemlerini denetleme yetkisi;
üst ast ın yapmış lduğu işlemin hukuka,ihtiyaca hizmet gereklerine uygun lup lmadığını denetler. üst ün yapmış lduğu denetim hukukilik ve yerindelik denetimidir.
2)idari vesayet:merkezi yönetim ile yerinden yönetim arasındaki bütünlüğü sağlayan hukuki bir araçtır. Yerinden yönetimdeki kamu tüzel kişilerin özerkliğe sahip lmaları sebebiyle bu birimlerin yapmış lduğu iş ve eylemlerin devlet bütünlüğünü bzma tehlikesi karşısında merkezi idarenin yerinde yönetimi belirli ölçülerde denetleme yetkisidir.
Hiyerarşi =>aynı teşkilat =>denetimi
idari vesayet =>ayrı teşkilat =>denetimi
nt:idari vesayet yetkisi yerinden yönetime sunulan özerklik ilkesinin istisnasıdır.
Yerinden yönetimlerde özerklik kural,idari vesayet istisnadır.
Idari vesayet yetkisinin kapsamı;
1)yerinden yönetim kuruluşlarının rganları üzerinde denetim.
2)denetim genelde rgan ve görevlilerin seçiminde,karşımıza çıkar. Yerinden yönetim kuruluşları lan mahalli idarelerin karar rganları seçimle işbaşına gelir. Hizmet yerinden yönetim kuruluşları üyelerince gizli yla seçilir. Halde merkezi idarenin yerinden yönetimin karar rganları üzerinde ve kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının rganları üzerinde idari vesayet yetkisi yktur.
merkezi idareni bu rganlar üzerindeki denetim yetkisi geçici larak görevden uzaklaştırmadır. çünkü seçilmiş rganlar,atanmış rganlardan üstündür. Ve seçilmişlerin rganlık sıfatlarını kazanmaları ve kaybetmeleri yargı ylu ile lur.
geçici larak uzaklaştırma,merkezdeki içişleri bakanı nın teklif ile 24 saat içerisinde alınan karar hakimin nayına sunulur.48 saat snra hakim görüşünü açıklar. Bakanın yapmış lduğu işlem bu prsedür içerisinde yerine getirilmezse karar kendiliğinden rtadan kalkar.
Yerinden yönetimin işlemleri üzerinde idari vesayet yetkisi;
1)namaya tabi işlemler:il özel idaresinin hemen hemen tüm işlemleri vali nin nayına tabidir.
Il genel meclisinin yapmış lduğu işlem tamamlanmış bir işlemdir. Valinin nayı, işlemi sadece yürürlüğe skar.
Vesayet makamı(vali),işlem hakkında nama,naylamama,geçici larak erteleme kararı verebilir. Vesayet makamının yerinden yönetimin yerine geçerek işlem yapma yetkisi yktur.
Il genel meclisinin naylanan işlemlerinden dğan davalarda husumet yerinden yönetim kuruluşlarına yöneltilir. Yani il genel meclisinin işlemine karşı il özel idaresine husumet yöneltilir. Naylanmayan veya değiştirilerek naylanan işlemlerde husumet vesayet makamına(vali) yöneltilir. Valinin red kararı çğu kez kesindir. Ancak bazı hallerde red kararına karşı danıştayda dava açılır. Ve mahkemenin kararı kesindir.
2)namaya tabi lmayan işlemler:yerinden yönetimler çğu işlemi naylamaya tabi değildir. özerkliğin devamı larak tek başına icra edilebilir nitelikte işlemler yapılabilir.

ünite 3

yayımlanmış bir kanun, metninde ne zaman yürürlüğe gireceği belirtilmemişse, resmi gazetede yayımlanmasından 45 gün snra yürürlüğe girer.

Bir yasama dönemi içinde kanunlaşmayan kanun tasarı ve teklifleri kadük lur.

Bir kanunun yürürlüğe girmesi için cumhurbaşkanınca kabul edildikten snra 15 gün içinde resmi gazetede yayımlanması gerekir.

1982 anayasasına göre uluslararası bir antlaşma tbmm tarafından uygun bulunur, cumhurbaşkanınca naylanır.

Kanunların anayasaya uygunluğunu denetleyen makam anayasa mahkemesidir.

Anayasa mahkemesinin iptal ettiği kanunlar, eğer anayasa mahkemesi tarafından ayrıca belirtilmemişse resmi gazetede yayımlandığı gün yürürlükten kalkar. Eğer iptal lunan kanunun yerine getirilebilecek bir kanun yksa ve bu durum karmaşa yaratacaksa, anayasa mahkemesi, kararını bir yıla kadar erteleyebilir.

Kanun hükmünde kararnameler, 1961 anayasasına 1971 değişikliği ile gelmiştir.

Kanun hükmünde kararname;
çıkarma yetkisi bakanlar kurulu ndadır.
Bakanlar kurulu, bu yetkiyi tbmm den aldığı bir yetki kanunu ile alır.
Bu yetki kanununda, kararnamenin amacı, süresi, kapsamı, birden fazla kararname çıkarılıp çıkarılmayacağı belirtilmelidir.
Yargısal denetimi anayasa mahkemesi tarafından yapılır.
Temel hak ve özgürlükler sınırlandırılamaz.

Lağanüstü hal ve sıkıyönetim kanun hükmünde kararnameleri;
cumhurbaşkanı başkanlığındaki bakanlar kurulunca çıkarılır.
Yetki kanununa ihtiyaç yktur.
Telem hak ve özgürlükleri sınırlandırabilir.
Anayasaya aykırı lduğu gerekçesiyle anayasa mahkemesine başvurulamaz.

Usulüne göre yürürlüğe knulmuş bulunan milletlerarası antlaşmalar, kanun hükmündedir.

Yürürlüğe knulmuş lan milletlerarası antlaşmaların anayasaya aykırılığı gerekçesiyle anayasa mahkemesine başvurulamaz.

Milletlerarası antlaşmaları naylama ve yayımlama yetkisi cumhurbaşkanı na aittir.

Kıta avrupası nda idare hukukunun dğuşu ve gelişimi kşulları;
idari yargının varlığı
idari fnksiynun gelişmesi
kamu – özel hukuk ayrımının lması
hukuka bağlı devlet anlayışının benimsenmesi
idarenin yargı denetimine tabi tutulması

idare hukuku, idarenin kamu gücünü kullanarak yürüttüğü işleri kapsar.

Idare hukukunun düzenleme alanını belirleyen ölçüt, kamu hizmeti ölçütüdür.

Tüzüğün asli şekil şartı, danıştay incelemesinden geçmesidir.

Tüzük çıkarma yetkisi bakanlar kurulu na aittir. Kanunun uygulanmasını göstermek veya kanunun emrettiği işleri belirtmek, tüzüklerin knusudur.

Tüzüklerin yargısal denetimi danıştay a aittir.

Siyasi partiler yönetmelik çıkaramaz.

Yönetmeliklerin belli bir şekil şartı yktur.

Yönetmelik çıkartma yetkisi, başbakanlık, bakanlar kurulu ve kamu tüzel kişilerindedir.

Yönetmeliklerin knusu kanunların veya tüzüklerin uygulanmasını sağlamaktır.

Adli idare sistemi ingiltere, abd ve kanada da uygulanır. Buralarda idari faaliyetlerin denetimi ve srunların çözümü yine adli mahkemelerde lur.

Idari rejim başta fransa lmak üzere diğer kıta avrupa sında ve ülkemizde uygulanır.

ülkemizde inkılâp kanunları ile uluslar arası antlaşmalar, anayasa mahkemesinin denetimine tabi değildir.

Kanun tasarı ve tekliflerinin tbmm de görüşülme usul ve esasları tbmm içtüzüğünde düzenlenmiştir.

Idari makam ve mercilerin kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak amacı dışında, kendi idari faaliyetleri için çıkartmış ldukları yönetmeliklere adi yönetmelikler denir.

Birisi ilgili bakanlık tarafından, bir diğeri bakanlar kurulunca yapılan ve birbirleri ile çelişen hükümler içeren yönetmeliklerden, ilgili bakanlık tarafından yapılana öncelik verilir.


Not: Alıntıdır.


teşekkürler
 

Çevrimiçi üyeler

Şu anda çevrimiçi üye yok.

REKLAMLAR

Forum istatistikleri

Konular
17,414
Mesajlar
134,310
Kullanıcılar
90,716
Son üye
Abdullah Kara
Üst