Aöf İdare Hukuku Dersi 2.Ünite Ders Notları

tremendous

Forum Yöneticisi
Katılım
11 Ara 2012
Mesajlar
1,781
Tepkime puanı
8
Puanları
0
Bölüm:
MEZUN
Şehir:
İstanbul
Aöf İdare Hukuku Dersi 2.Ünite Ders Notları

ANAYASA VE İDARE


Anayasa;Maddi anlamda devletin temel kuruluşuna ilişkin kurallardır.
Şekil anlamında anayasa;Yapılması ve değiştirilmesi kanunlardakinden daha sıkı şekil şartlarına bağlanmış anayasa metini.
Anayasa hükümlerinin çoğu doğrudan idareyi de ilgilendirir.Örneğin;Merkezi idarenin yetki genişliği ilkesi(Tevsii mezuniyet ilkesi);mahalli ...idarelerle ve kamu görevlileri ile ilgili kurallar.
• Anayasa hükümleri yasama,yürütme ve yargı organlarını bağladığı gibi idareyi de bağlar.
• İdarenin doğrudan şekli anayasa hükümlerine aykırı düşen işlemlerine karşı idari yargıya başvurabiliriz.
• İdarenin işlemleri doğrudan değil de dolaylı olarak anayasaya aykırı ise işlem idari yargı yerince iptal edilemez.
İdari Yargı’ya başvurur.
a)Mahkeme =>iddiayı ciddi bulursa;
b)Mahkeme =>kendisi karar verirse; Mahkeme =>Anayasa Mahkemesine başvurur. =>Mahkeme karar çıkana kadar davaya bakmaz,bekletici mesele olarak bırakır.

MERKEZDEN YÖNETİM – YERİNDEN YÖNETİM İLKELERİ

Anayasa 123.maddesi idarenin kuruluş ve görevleri merkezden yönetim ve yerinden yönetim esaslarına dayanır.
• Merkezden yönetim ve yerinden yönetim ilkeleri idarenin organik ve fonksiyonel yönlerini etkileyen temel anayasal ilkelerdir.
Merkezden Yönetim;İdarenin topluma sunacağı hizmetlerin devletin merkezinden ve tekelden yürütülmesi.
Başkent Teşkilatı
• Merkezdeki tüm yetkilerden oluşur.Cumhurbaşkanı,Başbakan,Bakanlar Kurulu
Taşra Teşkilatı
• Başkent dışındaki tüm ülkeye yayılmış teşkilattır.
• Taşra teşkilatı görevlileri,başkent yetkililerince atanır.
• Onların emir ve talimatlarınca hareket ederler.
• Başkent teşkilatı yetkililerine hiyerarşi olarak adlandırılan bir bağ ile bağlıdırlar. Bu bağa bağlı olarak altlık-üstlük ilişkisi vardır.
• İl-vali,ilçe-kaymakam,bucak-bucak müdürü

Merkezi yönetimin özellikleri;
1)Bütün idari hizmetler merkezde toplanmıştır.
2)Sorumluluklarda Merkez Teşkilatındadır. Bu hizmetlere ilişkin karar alma,uygulama yetkisi hiyerarşi yapısında üst alan merkezdedir.
3)Demokratik ilkelere ters düşer.
Merkezden Yönetim İlkesinde Yetki Genişliği(Tevsii Mezuniyet)
• Merkezden yönetimden kaynaklanan sakıncaları gidermek için ve kamu hizmetlerinin taşrada gecikmesini önlemek amacıyla uygulanan bir önlemdir.
• Merkezden yönetimde saf olarak uygulandığında,bütün yetki ve sorumluluklar merkezdir.
• Yetki genişliği ilkesi ile merkezi idarenin taşra örgütündeki amirlerine belirli konularda merkeze danışmadan merkez adına karar alma imkanı vermektedir.
• Böylece zaman kaybetmeden taşranın ihtiyaçlarına cevap verilebilecek ve kırtasiyeciliğinde önüne geçilerek kamu hizmetlerinin yürütülmesinde ortaya çıkan gecikme ve aksamalar giderilecektir.
• Bu yetki genişliği taşra teşkilatında sadece valiye tanınmıştır.
• Vali bu yetkiyi kamu hizmetlerini görmek üzere kullanır.
• Bu yetkinin sonucunda elde edilen gelirler idarenin bütçesine dahil olur.
Yerinden Yönetim İlkesi (İdari Adem-i Merkeziyet)
• Bazı idari hizmetler merkezi idarenin dışında,merkezi idare hiyerarşisine dahil olmayan kamu tüzel kişileri tarafından yerine getirilir. Buna idari adem-i merkeziyet denir.
• ABD. siyasal adem-i merkeziyet denilen federal yapıdan farklıdır. Federalizm olarak adlandırılan sistemde başında federal devlet bulunur ve bu federal devletin altında da küçük federe devletler bulunmaktadır.
Her bir federe devletin idari yetkilileri olup aynı zamanda federe devletin yasama,yargı ve idari yetkileri de vardır.
• Buna karşılık idari adem-i merkeziyette merkezi idareye dahil olmayıp,hiyerarşisi içinde de bulunmayan kamu tüzel kişilerinin sadece idari yetkileri olup yasama ve yargı gibi yetkileri yoktur.
Yerinden Yönetim İlkesinin Uygulama Biçimleri;
Topluma sunulacak bazı idari hizmetlerin devlet merkezinden ve tek elden değil,merkezi idare teşkilatı içinde yer almayan ve hiyerarşisine dahil olmayan kamu tüzel kişileri tarafından yürütülmesi.
1)Yerel Yerinden Yönetim(Mahalli Adem-i Merkeziyet)
• Belli bir yörede oturanlara salt ortaya çıkan müşterek ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla tanınan özerkliktir.
• En eski uygulama biçimidir.
• Mahalli idareler il,belediye,köy halkının müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere kanunla kurulan karar organları kanunla gösterilen seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan kamu tüzel kişilerdir.
• Başkent taşra teşkilatının hiyerarşisine sahip değildirler.
• Kanunla kurulurlar.
• Halk tarafından seçilirler.
• Bütçeleri vardır.
• Özerktirler.(Bu yetki ile merkeze bağlı hiyerarşisinden ayrılırlar.
2)Hizmet Yerinden Yönetimi(Hizmet Adem-i Merkeziyet)
• Hizmet yönünden uygulanma biçimi son zamanlarda ortaya çıkmış.
• Sosyal devlet ilkesinin benimsenmesi ile kamu hizmetleri özel teknik bilgi ve uzmanlık gerektiriyordu.
Bu hizmetlerin görülmesi için merkezi idare teşkilatı dışında oluşturulan kamu tüzel kişilerine gördürülmeye başlandı.
Örnek;Üniversiteler,TRT,Emekli Sandığı,Kamu İktisadi Kuruluşları
• Cumhuriyetin ilk yıllarında havagazı,elektrik,ulaştırma,telefon gibi hizmetler millileştirilmiştir.
• Yerel yerinden yönetimlerdeki gibi kanunla kurulurlar,bütçeye sahiptirler,hiyerarşi ilişkisi yoktur.
• Ancak bazı önemli farklar vardır. Bunlar ;
Bir hizmete özerklik tanınması söz konusudur. Ör;TRT
Organları seçmenlerin iradesi belirlemez.
Hizmet yerinden yönetim mal topluluğudur,yerel yönetim kuruluşları kişi topluluğudur.
Hizmet yerinden yönetim kuruluşları malvarlığına belli bir hizmete tahsis edilmesi ile tüzel kişilik kazanırlar.
Yerinden Yönetimin Yararları;
1)Demokratik ilkelere uygundur.
2)Kırtasiyecilik ve bürokrasi azalır.
3)Hizmetler gereksinimlere uygun yürütülür.
Yerinden Yönetimin Sakıncaları;
1)Ülke bütünlüğünün ve milli birliğin sarsılma tehlikesi doğurabilir.
2)Partizanca uygulamalara yol açar.
3)Hizmetler yeknesak bir biçimde yürütülemez.
4)Mali denetim güçleşir.
Kamu Tüzel Kişiliği;
Yerinden yönetim ilkesi devlet tüzel kişiliğinin yanında hizmet yönünden uygulaması sonucunda kamu tüzel kişilerinin doğmasına yol açmıştır. Yerinden yönetimler yer yerinden yönetim,yani mahalli idareler,kamu tüzel kişiliğine sahip kuruluşlardır. Bu niteliklerini anayasadan almaktadırlar. Hizmet yerinden kuruluşların bir kısmı anayasada düzenlenmiş kamu tüzel kişileridir.
RTÜK,üniversiteler,kamu tüzel kişilikleri anayasada düzenlenmiştir.
Kamu Tüzel Kişilerinin Özellikleri;
1)Kanunla kurulurlar veya kanunun verdiği yetkiye dayalı olarak kurulurlar.
2)Kamu gücü ile donatılmışlardır,yani üstün ve ayrıcalıklı yetki sahibidirler.
3)Malları,gelirleri ayrı statüye sahip kuruluşlardır.
Personellerin Statüsü;Türk ceza kanunu yönünden devlet memuru statüsündedir.
Devlet Memuru:657 sayılı D.M.K.’na göre hak ve yetkileri,görevler belirtilmiş olup kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevleri yapmak üzere atanmış kişilere denir.
Kamu tüzel kişilerinin mal ve gelirlerinin statüsü;
• Mal ve gelirler haciz edilerek,icra marifeti ile el konulamaz.
• Kamulaştıramama özelliğine sahip olan mallar kamu mallarından sayılır.

İDARENİN BÜTÜNLÜĞÜ İLKESİ

İdare kuruluş ve görev yönünden bir bütündür. Ve bu bütünlük hiyerarşi ve idari vesayet denilen 2 hukuki araçla gerçekleştirir.
İdareyi oluşturan örgütlerin varlığı kanundan doğmaktadır. İdare kuruluşunda ve görevlerini yaparken kanuna dayanmak zorundadır. Buna kanuni idare ilkesi denir. İki organı vardır.
1)Hiyerarşi:Merkezi idare ile başkent ve taşra teşkilatının örgütlerinin birbiri ile olan bağlantısında ve yerinden yönetim kuruluşları birimleri arasındaki hukuki bağa hiyerarşi denir.
Kelime anlamı;Teşkilatın bir kademeleşme göstermesini görevlilerinin aşağıdan yukarıya doğru basamak basamak,derece derece birbirine bağlanarak en üstteki yetkiliye tabi olmasına hiyerarşi denir.
Mertebeler Silsilesi,Silsile-i Meratip hiyerarşinin diğer adlarıdır.
Hiyerarşik makamlar;Merkezi idaredeki en üst hiyerarşik amir Bakan’dır.
Başbakan’ın bakan üstünde hiyerarşik amiriyet durumu yoktur. Siyasi amir konumundadır. Çünkü bakanların görevlerine son verilmesi;Başbakan’ın teklifi Cumhurbaşkanı’nın onayı ile mümkündür.
Hiyerarşi gücünün kapsamı;Hiyerarşi gücünün kullanılabilmesi için herhangi bir yasal izne gerek yoktur. Genel bir ilke de yetkidir.
1)Üst’ün Ast’a emir verme yetkisi .
2)Üst’ün Ast’ın memurluk durumuna ilişkin işlem yapma yetkisi.
3)Ast’ın işlemlerini denetleme yetkisi
Memuriyet durumuna ilişkin işlem yapma;
Üst,ast’ın görev yerini değiştirebilir,atama yapabilir,disiplin cezası verebilir,yer değiştirme işlemlerini yapabilir.
Ast’a emir verme yetkisi;
1)Ast üst’ün verdiği emirlere itiraz ve dava hakkı yoktur.
2)Üst’ün verdiği emir hukuka aykırı ise ast emiri yerine getirmeme veya daha üst amire bildirme hakkı vardır. Eğer üst hukuka aykırı emri tekrarlar ise emrin yazılı olarak vermesini isteyebilir. Emir yazılı verilirse ast emri yerine getirmek zorundadır.
3)Üst’ün verdiği emir suç teşkil ediyor ise emri yerine getirmeme yetkisi vardır,eğer suç teşkil edilen emir yerine getirilirse sorumluluk söz konusudur.
Ast’ın işlemlerini denetleme yetkisi;
Üst ast’ın yapmış olduğu işlemin hukuka,ihtiyaca hizmet gereklerine uygun olup olmadığını denetler. Üst’ün yapmış olduğu denetim hukukilik ve yerindelik denetimidir.
2)İdari Vesayet:Merkezi yönetim ile yerinden yönetim arasındaki bütünlüğü sağlayan hukuki bir araçtır. Yerinden yönetimdeki kamu tüzel kişilerin özerkliğe sahip olmaları sebebiyle bu birimlerin yapmış olduğu iş ve eylemlerin devlet bütünlüğünü bozma tehlikesi karşısında merkezi idarenin yerinde yönetimi belirli ölçülerde denetleme yetkisidir.
Hiyerarşi =>Aynı Teşkilat =>denetimi
İdari Vesayet =>Ayrı Teşkilat =>denetimi
Not:İdari vesayet yetkisi yerinden yönetime sunulan özerklik ilkesinin istisnasıdır.
Yerinden yönetimlerde özerklik kural,idari vesayet istisnadır.
İdari Vesayet Yetkisinin Kapsamı;
1)Yerinden yönetim kuruluşlarının organları üzerinde denetim.
2)Denetim genelde organ ve görevlilerin seçiminde,karşımıza çıkar. Yerinden yönetim kuruluşları olan mahalli idarelerin karar organları seçimle işbaşına gelir. Hizmet yerinden yönetim kuruluşları üyelerince gizli oyla seçilir. O halde merkezi idarenin yerinden yönetimin karar organları üzerinde ve kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının organları üzerinde idari vesayet yetkisi yoktur.
Merkezi idareni bu organlar üzerindeki denetim yetkisi geçici olarak görevden uzaklaştırmadır. Çünkü seçilmiş organlar,atanmış organlardan üstündür. Ve seçilmişlerin organlık sıfatlarını kazanmaları ve kaybetmeleri yargı yolu ile olur.
Geçici olarak uzaklaştırma,merkezdeki İçişleri Bakanı’nın teklif ile 24 saat içerisinde alınan karar hakimin onayına sunulur.48 saat sonra hakim görüşünü açıklar. Bakanın yapmış olduğu işlem bu prosedür içerisinde yerine getirilmezse karar kendiliğinden ortadan kalkar.
Yerinden Yönetimin İşlemleri Üzerinde İdari Vesayet Yetkisi;
1)Onamaya tabi işlemler:İl özel idaresinin hemen hemen tüm işlemleri Vali’nin onayına tabidir.
İl genel meclisinin yapmış olduğu işlem tamamlanmış bir işlemdir. Valinin onayı, işlemi sadece yürürlüğe sokar.
Vesayet makamı(vali),işlem hakkında onama,onaylamama,geçici olarak erteleme kararı verebilir. Vesayet makamının yerinden yönetimin yerine geçerek işlem yapma yetkisi yoktur.
İl genel meclisinin onaylanan işlemlerinden doğan davalarda husumet yerinden yönetim kuruluşlarına yöneltilir. Yani il genel meclisinin işlemine karşı il özel idaresine husumet yöneltilir. Onaylanmayan veya değiştirilerek onaylanan işlemlerde husumet vesayet makamına(vali) yöneltilir. Valinin red kararı çoğu kez kesindir. Ancak bazı hallerde red kararına karşı danıştayda dava açılır. Ve mahkemenin kararı kesindir.
2)Onamaya tabi olmayan işlemler:Yerinden yönetimler çoğu işlemi onaylamaya tabi değildir. Özerkliğin devamı olarak tek başına icra edilebilir nitelikte işlemler yapılabilir.
 

Çevrimiçi üyeler

Şu anda çevrimiçi üye yok.

REKLAMLAR

Forum istatistikleri

Konular
17,414
Mesajlar
134,310
Kullanıcılar
90,716
Son üye
Abdullah Kara
Üst