1,ünite
iletişim ve kurumsal iletişim kavramını
Bilgiyi paylaşma etkinliği ya da insanlar arasında simgesel etkileşim olarak tanımlanır iletişim. İletişimin kurumsal boyuttaki tanımı ise şöyle: Bir kurumun hedef kitlelerine yönelik tüm iletişim çalışmaları. Tanımın kısa açıklaması ise: Kurumlar, faaliyetlerini çeşitli iletişim yöntemleri devreye sokarak çok geniş bir çevre içerisinde yürütür.
Kurumsal iletişim açısından belirttiğimiz geniş çevrenin önemini belirleyen çeşitli etkenler var. Şimdi sıralayacağımız etkenlerin tümünde kurum, kurumsal iletişim ile çevresinden kabul görme ve onay almaya yönelik çalışmalar yürütür:
•Kamu
•Medya
•İlişki içinde olunan diğer kurum ve kişiler
•Hiç beklenmedik anlarda, faaliyet alanıyla ilgili krizlerle karşı karşıya kalma.
•Ürünlerin birbirine benzerliği nedeniyle rakiplerden farklılığını gösterme. Dolaylı olarak rakiplere karşı üstünlük oluşturarak, kabul görme çabası içinde olma.
•Toplumsal sorumluluk çerçevesinde -toplumsal ihtiyaçları karşılayarak- kabul ve onay görme çabası içinde olma.
İletişimde yeni teknolojiler gelişti, şeffaflığın arttı. Buna bağlı olarak kurumlar çevrelerinden soyutlanmamak için sürekli bir iletişim çabası içine girdi. Bu çabayı gösteremeyen kuruluşların başarı şansının az olduğunu tahmin etmek hiç de zor değil.
Kuruluşların, hedef kitleyi bilgilendirme ve hedef kitlenin bilgiyi alması bağlantısında iletişim biçimleri -ekrandaki çizimde gösterildiği gibi- Bürokratik, Manipülatif, Demokratik, Orantısız iletişim olmak üzere dörde ayrılır.
Kurumsal iletişim, kurum içi ve kurum dışı tüm iletişim çalışmaları için bir çatı oluşturur. Hedef kitlenin ayrıntılı belirlenmesi, kurumun, çeşitli kurumsal iletişim araçları ile onlara ulaşmasını kolaylaştırır. Örneğin, çalışana yönelik iletişimde kurum içi intranet ağı kurularak (kitle iletişimi) ya da çalışanlarla toplantılar yapılarak (kişilerarası iletişim); müşteriye yönelik broşürler hazırlayarak (kitle iletişimi) ya da sergiler düzenleyerek (kişilerarası iletişim) etkili ulaşım yolları olabilir.‘pazar iletişiminde’, müşteri ile iletişimde devreye kurum yönetimi, ‘müşteri iletişiminde’ ise devreye çalışan girer. Buna bağlı olarak, kurum içi hedef kitleye -çalışanlara- yönelik kişilerarası kitle iletişim yöntemleri kullanılır.
Kurumsal iletişimde hedef kitlelere yönelik ikinci sınıflandırma:
•Yönetim İletişimi
•Pazarlama İletişimi
•Örgütsel İletişim şeklindedir.
Yönetim iletişimi, kurum yöneticisinin gerçekleştirdiği iletişim faaliyetidir. Deneyimli bir yönetim, iletişimi, ekranda sıralanan sonuçları elde etmek amacıyla kullanır. Bunlar:
•Kuruluş içinde şirketin paylaşılan vizyonunu geliştirmek
•Kuruluş liderliğinde güven oluşturmak ve bunu devam ettirmek
•Süreç değişimini başlatmak ve yönetmek
•Çalışanların motivasyonunu sağlamak ve onlara yetki vermek
Yönetim iletişimi ya da yönetici iletişimi -kurum imajı ve kurum itibarı adına- bir kurum için vazgeçilmez bir öğedir. Kurum yöneticisi olan CEO’nun (Chief Executive Officer) etkili bir iletişime dayanan görevleri şunlar:
•Çalışanları motive etmek
•Açık bir vizyon sergilemek
•Büyüme için etkin bir strateji oluşturmak
•Ahlaki standartlar oluşturmak
•İyi bir yönetim ekibi oluşturmak
•Ortaklarının kazançlarını artırmak
Kurumsal iletişimin başarılı olmaması için hiçbir neden yoktur. Kurum yönetiminin kurumsal iletişimin gerekliliğine inanmış olması yeterlidir.
Pazarlama iletişimi’nin temel özelliği, iki yanıyla ele alınır: Birincisi, düzenli iletilen mesajlarla ekonomik hedeflere ulaşmak... İkincisi, hedef kitlenin amaçlanan tutum ve davranışlarını, belirlenen hedeflere yöneltmek.
1950’li yılların sonlarında ve 1960’lı yılların başlarında, ABD’de, pazarlama anlayışının değişimiyle, yeni pazarlama içerikleri geliştirildi. Buna kısaca 4 P modeli denildi. Nedir bu 4 p?.. Product (ürün), Price (fiyat), Place (yer) ve Promotion (tutundurma). Şimdi kitle pazarlarında, dikkate alınan model bu...Kuruluşlar, pazarlama iletişimi kapsamında, reklam, doğrudan pazarlama ya da doğrudan postalama vb. iletişim yöntemlerini uygular. Günümüzde, artık, asıl güç tüketicinin elinde, pazarlamacılarda değil. Artık tüketiciler, yeni teknolojiler aracılığıyla -ki bunların başında da internet gelmekte- alışverişlerini interaktif ortamlarla, evlerinden gerçekleştirmekteler.Varlığını sürdürmek ve gelişmek isteyen bir örgüt, örgüt içi ve örgüt çevresi arasındaki bağlantıyı örgütsel iletişim ile sağlar. Örgüt amaçları doğrultusunda belirli bir düzen ve yapı içerisinde oluşturulan etkili bir iletişim politikası örgütsel iletişimin başarısını sağlar. Kuruluşun ilgili hedef kitlesinin tutum ve davranışlarını etkilemek için yaptığı faaliyetler olarak değerlendirilen örgütsel iletişim, bu yanıyla, pazarlama iletişiminden farklılık gösterir.Kurumsal iletişimin gerçekleştirmesi beklenen dört işlevi var:
•Kurum içi ve kurum dışı faaliyetleri destekleme (düzenleme işlevi)
•Kurum ve ürün yönetimine kimlik oluşturma (ikna etmek işlevi)
•Kurum içi ve kurum dışı hedef kitleye bilgi verme (bilgiyi verme işlevi)
•İyi bir kurum vatandaşı olarak bireyleri toplumsallaştırma (bütünleştirme işlevi)
Kurum açısından, kurumsal iletişimin en önemli özelliği, bir eşgüdüm işlevinin olmasıdır. Bir önceki ekranda sıralanan düzenleme, ikna etme, bilgi verme ve bütünleştirme işlevleri arasında bir eşgüdüm olmazsa, kurumsal iletişimin başarısı zorlaşır.
Eşgüdüm işlevi için, ağırlıklı olarak artık ‘bütünleşik kurumsal iletişim’ faaliyetlerinden söz edilir.
Bir kurumun, kurumsal iletişimle gerçekleşmesini beklediği hedefler:
•Kurumun, kamuoyunu, hedef kitlesini etkilemesi.
•Finansal topluluk içinde, kurumsal imajını gelişmesi.
•Kurumsal faaliyetlerinin medyada daha fazla yer almasını sağlaması.
•Kurumsal sorunların, çalışanlar ve dağıtımcılarca anlaşılmasını sağlaması.
•Kuruluşa etkisi olan kararlarda, yasa yapıcılarını ve düzenleyicilerini etkilemesi.
•Topluluk üyeleri ve çalışanlar arasında, kuruluşta bulunma gururunu oluşturması.
Bir kurumun imajı ve itibarının yalnızca finansal topluluk içinde gelişmesi yeterli değil, hedef kitleler ve kamuoyunun da eklenmesi gerekir. Kurumsal iletişimin amaçları:
•Kurum itibarı oluşturmak,
•Hedef kitlede bir tutum değişikliği yaratmak.
Çağdaş, etkili bir kurumsal iletişim, temel olarak şu özelliklere sahip olmalıdır:
•Kuruma ilişkin belirli bir iletişim için gereken bilgilerin sağlanması.
•Somut, gerçekçi hedef ve hedef kitlelere iletişim stratejisinin yöneltilmesi.
•Zaman yönetimi kurallarını dikkate alarak çağdaş iletişim araçlarının etkili bir biçimde kullanılması.
•Kurumsal hedeflerin kesin olarak ifade edilmesi ve stratejik olarak uygulanması.
•Kullanılan iletişim araçlarının başarısının kontrolünü sağlayacak ölçütlerin özenli bir biçimde saptanması.
•Nitelikli iletişim yöneticilerinin seçimi ve kurum içerisinde anlamlı konumlara, görevlere getirilmesi.
Kurum kimliği için, kurumsal iletişim vazgeçilemez etkili bir öğe. Kurumsal iletişim, bu nedenle kurum kimliği ile bağlantılı olarak ele alınır. Kurumsal kimliğin tarihsel gelişimi, süreç içinde tanım olarak değişiklik gösterir: Geleneksel Dönem, Marka Tekniği Dönem, Dizayn Dönemi, Stratejik Dönem olmak üzere dört dönem içinde ele alınır.
Kurum kimliği ile bağlantılı kurumsal iletişim anlayışı, gerçek anlamda ‘stratejik dönem’de uygulanmıştır.
Kurumsal kimliğin dört öğesi şu şekilde sıralanabilir:
•Kurum felsefesi
•Kurumsal davranış
•Kurumsal dizayn
•Kurumsal iletişim
Kuruluşlar, küreselleşen dünyada, kurum kimliklerini daha net bir biçimde ortaya koymak zorundadır. Bunun nedenleri:
•Pazarların doygunluğa ulaşması,
•Çok sayıda rakip ile başetmek zorunluluğu
•Ürünlerin ikamesinin çok kolay oluşu
•Pazarlarda iletişim akışının reklam, sponsorluk, satış geliştirme ve halkla ilişkiler teknikleriyle aşırı artışı.
İletişim yöntemlerindeki tüm gelişime karşın, kurum kimliğinin bu açıdan ağırlık verilecek noktası, rakiplerden ayrılabilecek olan kurumsal dizayn ve yine kurumsal iletişim öğeleri olmalıdır.
Özetle; malların ikame olanaklarının kolaylaştığı, rekabetin arttığı ve kamuoyunun her şeye daha eleştirel yaklaştığı bu dönemlerde, pek çok kuruluşun yapması gereken başlıca şey, müşteri, tedarikçi, resmi makamlar, finans kaynakları ve çalışanları gibi hedef kitlelerine ‘başkalarıyla karıştırılamayacak’ bir kurum kimliğine sahip olduklarını göstermektir. Ancak bu, yalnızca dikkat çekici logo ve renklerin kullanılmaya başlanmasıyla değil, kurum kimliği anlayışını bir bütün olarak hedef kitlesine yansıtarak gerçekleştirilir.
Kurumsal iletişim,
•Kurum kimliğinin iletişime uygulamasıdır.
•Kurumsal davranış etkinliğini, pazarın tüm alanlarına iletir.
•Pazar başarısı için, reklam, halkla ilişkiler, satış geliştirme, pazar ve kamuoyu araştırması, kurum içi iletişim gibi araçlardan yararlanır.
•Bir kuruluşa, derneğe, kuruma ya da organizasyona karşı, kamuoyunu ve işletme iklimini etkileme hedefi vardır; tüm iletişim çalışmalarını planlı bir biçimde eşgüdümlü uygular.
•Uzun vadeli uygulamadır; hedefi imaj oluşturma, koruma ya da değiştirmedir.
•Kuruluşun iletişim faaliyetleri için uzun vadede geçerli olacak ölçütleri koyar. Bu açıdan kuruluşun iç ve dış tüm iletişim çabaları için temel oluşturur ve bunlardan sorumlu olur.
•Oluşturulan temel, çeşitli iletişim yöntemleri ile hedef kitleye yönelik olarak uygulanır.
Kurumsal iletişim, araştırmacılar tarafından farklı alt dallara ayrılır:
1. Ayrım, Kurumsal reklamcılık, kurumsal satış tutundurma ve kurumsal halkla ilişkiler.
2. Ayrım, Dış İletişim, iç iletişim, kurumsal reklamcılık ve görsel kimlik. (Bu ayrım kurumsal iletişim yöneticisinin görev sınırlarını belirler.)
3. Ayrım, kurumsal reklamcılık, halkla ilişkiler, kişisel satış, satış tutundurma, sponsorluk, kurum içi iletişim.
iletişim ve kurumsal iletişim kavramını
Bilgiyi paylaşma etkinliği ya da insanlar arasında simgesel etkileşim olarak tanımlanır iletişim. İletişimin kurumsal boyuttaki tanımı ise şöyle: Bir kurumun hedef kitlelerine yönelik tüm iletişim çalışmaları. Tanımın kısa açıklaması ise: Kurumlar, faaliyetlerini çeşitli iletişim yöntemleri devreye sokarak çok geniş bir çevre içerisinde yürütür.
Kurumsal iletişim açısından belirttiğimiz geniş çevrenin önemini belirleyen çeşitli etkenler var. Şimdi sıralayacağımız etkenlerin tümünde kurum, kurumsal iletişim ile çevresinden kabul görme ve onay almaya yönelik çalışmalar yürütür:
•Kamu
•Medya
•İlişki içinde olunan diğer kurum ve kişiler
•Hiç beklenmedik anlarda, faaliyet alanıyla ilgili krizlerle karşı karşıya kalma.
•Ürünlerin birbirine benzerliği nedeniyle rakiplerden farklılığını gösterme. Dolaylı olarak rakiplere karşı üstünlük oluşturarak, kabul görme çabası içinde olma.
•Toplumsal sorumluluk çerçevesinde -toplumsal ihtiyaçları karşılayarak- kabul ve onay görme çabası içinde olma.
İletişimde yeni teknolojiler gelişti, şeffaflığın arttı. Buna bağlı olarak kurumlar çevrelerinden soyutlanmamak için sürekli bir iletişim çabası içine girdi. Bu çabayı gösteremeyen kuruluşların başarı şansının az olduğunu tahmin etmek hiç de zor değil.
Kuruluşların, hedef kitleyi bilgilendirme ve hedef kitlenin bilgiyi alması bağlantısında iletişim biçimleri -ekrandaki çizimde gösterildiği gibi- Bürokratik, Manipülatif, Demokratik, Orantısız iletişim olmak üzere dörde ayrılır.
Kurumsal iletişim, kurum içi ve kurum dışı tüm iletişim çalışmaları için bir çatı oluşturur. Hedef kitlenin ayrıntılı belirlenmesi, kurumun, çeşitli kurumsal iletişim araçları ile onlara ulaşmasını kolaylaştırır. Örneğin, çalışana yönelik iletişimde kurum içi intranet ağı kurularak (kitle iletişimi) ya da çalışanlarla toplantılar yapılarak (kişilerarası iletişim); müşteriye yönelik broşürler hazırlayarak (kitle iletişimi) ya da sergiler düzenleyerek (kişilerarası iletişim) etkili ulaşım yolları olabilir.‘pazar iletişiminde’, müşteri ile iletişimde devreye kurum yönetimi, ‘müşteri iletişiminde’ ise devreye çalışan girer. Buna bağlı olarak, kurum içi hedef kitleye -çalışanlara- yönelik kişilerarası kitle iletişim yöntemleri kullanılır.
Kurumsal iletişimde hedef kitlelere yönelik ikinci sınıflandırma:
•Yönetim İletişimi
•Pazarlama İletişimi
•Örgütsel İletişim şeklindedir.
Yönetim iletişimi, kurum yöneticisinin gerçekleştirdiği iletişim faaliyetidir. Deneyimli bir yönetim, iletişimi, ekranda sıralanan sonuçları elde etmek amacıyla kullanır. Bunlar:
•Kuruluş içinde şirketin paylaşılan vizyonunu geliştirmek
•Kuruluş liderliğinde güven oluşturmak ve bunu devam ettirmek
•Süreç değişimini başlatmak ve yönetmek
•Çalışanların motivasyonunu sağlamak ve onlara yetki vermek
Yönetim iletişimi ya da yönetici iletişimi -kurum imajı ve kurum itibarı adına- bir kurum için vazgeçilmez bir öğedir. Kurum yöneticisi olan CEO’nun (Chief Executive Officer) etkili bir iletişime dayanan görevleri şunlar:
•Çalışanları motive etmek
•Açık bir vizyon sergilemek
•Büyüme için etkin bir strateji oluşturmak
•Ahlaki standartlar oluşturmak
•İyi bir yönetim ekibi oluşturmak
•Ortaklarının kazançlarını artırmak
Kurumsal iletişimin başarılı olmaması için hiçbir neden yoktur. Kurum yönetiminin kurumsal iletişimin gerekliliğine inanmış olması yeterlidir.
Pazarlama iletişimi’nin temel özelliği, iki yanıyla ele alınır: Birincisi, düzenli iletilen mesajlarla ekonomik hedeflere ulaşmak... İkincisi, hedef kitlenin amaçlanan tutum ve davranışlarını, belirlenen hedeflere yöneltmek.
1950’li yılların sonlarında ve 1960’lı yılların başlarında, ABD’de, pazarlama anlayışının değişimiyle, yeni pazarlama içerikleri geliştirildi. Buna kısaca 4 P modeli denildi. Nedir bu 4 p?.. Product (ürün), Price (fiyat), Place (yer) ve Promotion (tutundurma). Şimdi kitle pazarlarında, dikkate alınan model bu...Kuruluşlar, pazarlama iletişimi kapsamında, reklam, doğrudan pazarlama ya da doğrudan postalama vb. iletişim yöntemlerini uygular. Günümüzde, artık, asıl güç tüketicinin elinde, pazarlamacılarda değil. Artık tüketiciler, yeni teknolojiler aracılığıyla -ki bunların başında da internet gelmekte- alışverişlerini interaktif ortamlarla, evlerinden gerçekleştirmekteler.Varlığını sürdürmek ve gelişmek isteyen bir örgüt, örgüt içi ve örgüt çevresi arasındaki bağlantıyı örgütsel iletişim ile sağlar. Örgüt amaçları doğrultusunda belirli bir düzen ve yapı içerisinde oluşturulan etkili bir iletişim politikası örgütsel iletişimin başarısını sağlar. Kuruluşun ilgili hedef kitlesinin tutum ve davranışlarını etkilemek için yaptığı faaliyetler olarak değerlendirilen örgütsel iletişim, bu yanıyla, pazarlama iletişiminden farklılık gösterir.Kurumsal iletişimin gerçekleştirmesi beklenen dört işlevi var:
•Kurum içi ve kurum dışı faaliyetleri destekleme (düzenleme işlevi)
•Kurum ve ürün yönetimine kimlik oluşturma (ikna etmek işlevi)
•Kurum içi ve kurum dışı hedef kitleye bilgi verme (bilgiyi verme işlevi)
•İyi bir kurum vatandaşı olarak bireyleri toplumsallaştırma (bütünleştirme işlevi)
Kurum açısından, kurumsal iletişimin en önemli özelliği, bir eşgüdüm işlevinin olmasıdır. Bir önceki ekranda sıralanan düzenleme, ikna etme, bilgi verme ve bütünleştirme işlevleri arasında bir eşgüdüm olmazsa, kurumsal iletişimin başarısı zorlaşır.
Eşgüdüm işlevi için, ağırlıklı olarak artık ‘bütünleşik kurumsal iletişim’ faaliyetlerinden söz edilir.
Bir kurumun, kurumsal iletişimle gerçekleşmesini beklediği hedefler:
•Kurumun, kamuoyunu, hedef kitlesini etkilemesi.
•Finansal topluluk içinde, kurumsal imajını gelişmesi.
•Kurumsal faaliyetlerinin medyada daha fazla yer almasını sağlaması.
•Kurumsal sorunların, çalışanlar ve dağıtımcılarca anlaşılmasını sağlaması.
•Kuruluşa etkisi olan kararlarda, yasa yapıcılarını ve düzenleyicilerini etkilemesi.
•Topluluk üyeleri ve çalışanlar arasında, kuruluşta bulunma gururunu oluşturması.
Bir kurumun imajı ve itibarının yalnızca finansal topluluk içinde gelişmesi yeterli değil, hedef kitleler ve kamuoyunun da eklenmesi gerekir. Kurumsal iletişimin amaçları:
•Kurum itibarı oluşturmak,
•Hedef kitlede bir tutum değişikliği yaratmak.
Çağdaş, etkili bir kurumsal iletişim, temel olarak şu özelliklere sahip olmalıdır:
•Kuruma ilişkin belirli bir iletişim için gereken bilgilerin sağlanması.
•Somut, gerçekçi hedef ve hedef kitlelere iletişim stratejisinin yöneltilmesi.
•Zaman yönetimi kurallarını dikkate alarak çağdaş iletişim araçlarının etkili bir biçimde kullanılması.
•Kurumsal hedeflerin kesin olarak ifade edilmesi ve stratejik olarak uygulanması.
•Kullanılan iletişim araçlarının başarısının kontrolünü sağlayacak ölçütlerin özenli bir biçimde saptanması.
•Nitelikli iletişim yöneticilerinin seçimi ve kurum içerisinde anlamlı konumlara, görevlere getirilmesi.
Kurum kimliği için, kurumsal iletişim vazgeçilemez etkili bir öğe. Kurumsal iletişim, bu nedenle kurum kimliği ile bağlantılı olarak ele alınır. Kurumsal kimliğin tarihsel gelişimi, süreç içinde tanım olarak değişiklik gösterir: Geleneksel Dönem, Marka Tekniği Dönem, Dizayn Dönemi, Stratejik Dönem olmak üzere dört dönem içinde ele alınır.
Kurum kimliği ile bağlantılı kurumsal iletişim anlayışı, gerçek anlamda ‘stratejik dönem’de uygulanmıştır.
Kurumsal kimliğin dört öğesi şu şekilde sıralanabilir:
•Kurum felsefesi
•Kurumsal davranış
•Kurumsal dizayn
•Kurumsal iletişim
Kuruluşlar, küreselleşen dünyada, kurum kimliklerini daha net bir biçimde ortaya koymak zorundadır. Bunun nedenleri:
•Pazarların doygunluğa ulaşması,
•Çok sayıda rakip ile başetmek zorunluluğu
•Ürünlerin ikamesinin çok kolay oluşu
•Pazarlarda iletişim akışının reklam, sponsorluk, satış geliştirme ve halkla ilişkiler teknikleriyle aşırı artışı.
İletişim yöntemlerindeki tüm gelişime karşın, kurum kimliğinin bu açıdan ağırlık verilecek noktası, rakiplerden ayrılabilecek olan kurumsal dizayn ve yine kurumsal iletişim öğeleri olmalıdır.
Özetle; malların ikame olanaklarının kolaylaştığı, rekabetin arttığı ve kamuoyunun her şeye daha eleştirel yaklaştığı bu dönemlerde, pek çok kuruluşun yapması gereken başlıca şey, müşteri, tedarikçi, resmi makamlar, finans kaynakları ve çalışanları gibi hedef kitlelerine ‘başkalarıyla karıştırılamayacak’ bir kurum kimliğine sahip olduklarını göstermektir. Ancak bu, yalnızca dikkat çekici logo ve renklerin kullanılmaya başlanmasıyla değil, kurum kimliği anlayışını bir bütün olarak hedef kitlesine yansıtarak gerçekleştirilir.
Kurumsal iletişim,
•Kurum kimliğinin iletişime uygulamasıdır.
•Kurumsal davranış etkinliğini, pazarın tüm alanlarına iletir.
•Pazar başarısı için, reklam, halkla ilişkiler, satış geliştirme, pazar ve kamuoyu araştırması, kurum içi iletişim gibi araçlardan yararlanır.
•Bir kuruluşa, derneğe, kuruma ya da organizasyona karşı, kamuoyunu ve işletme iklimini etkileme hedefi vardır; tüm iletişim çalışmalarını planlı bir biçimde eşgüdümlü uygular.
•Uzun vadeli uygulamadır; hedefi imaj oluşturma, koruma ya da değiştirmedir.
•Kuruluşun iletişim faaliyetleri için uzun vadede geçerli olacak ölçütleri koyar. Bu açıdan kuruluşun iç ve dış tüm iletişim çabaları için temel oluşturur ve bunlardan sorumlu olur.
•Oluşturulan temel, çeşitli iletişim yöntemleri ile hedef kitleye yönelik olarak uygulanır.
Kurumsal iletişim, araştırmacılar tarafından farklı alt dallara ayrılır:
1. Ayrım, Kurumsal reklamcılık, kurumsal satış tutundurma ve kurumsal halkla ilişkiler.
2. Ayrım, Dış İletişim, iç iletişim, kurumsal reklamcılık ve görsel kimlik. (Bu ayrım kurumsal iletişim yöneticisinin görev sınırlarını belirler.)
3. Ayrım, kurumsal reklamcılık, halkla ilişkiler, kişisel satış, satış tutundurma, sponsorluk, kurum içi iletişim.